Ryga

Z Wikipedii

Współrzędne: 56°58' N 24°08' E56.9666667 24.1333333 (Ryga)

Ryga Rīga
Herb Rygi Flaga Rygi
Państwo	Łotwa
Miasto	Ryga
Burmistrz	Jānis Birks
Powierzchnia	307,17 km²
Położenie	56° 58' N 24° 08' E
Ludność (2007) • liczba ludności • gęstość • aglomeracja	723 931 2357 os./km² 1 148 003
Nr kierunkowy	+371 67
Kod pocztowy	LV-10(01-84)
Położenie na mapie kraju Ryga Rīga
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Ryga (łot. Rīga, niem. Riga) – stolica Łotwy, miasto położone nad rzeką Dźwiną w pobliżu jej ujścia do Bałtyku w Zatoce Ryskiej. Jest głównym ośrodkiem gospodarczo-przemysłowym, komunikacyjnym (port morski, lotniczy i węzeł kolejowy), kulturalnym i naukowym kraju. Posiada liczne zabytki, w tym jeszcze z czasów średniowiecza. Jest wpisana na listę światowego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego UNESCO. Stanowi jedno z największych w Europie skupisk architektury secesyjnej.

Liczba mieszkańców: miasto 723,9 tys. (2007), aglomeracja 1033,5 tys. (2007).

Spis treści 1 Historia 2 Ciekawostki 3 Ważniejsze miejsca i zabytki 4 Populacja 4.1 Narodowości 5 Miasta partnerskie 6 Znane osoby pochodzące z Rygi 7 Galeria 8 Zobacz też 9 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Już w X wieku istniała rozwinięta osada plemienia Liwów u ujścia Dźwiny. Obecne miasto zostało założone w 1201 r. przez biskupa Alberta von Buxhövden i szybko stało się, jako jeden z członków Hanzy, ważnym ośrodkiem handlowym na wybrzeżu Bałtyku. W średniowieczu Ryga była jednym z najważniejszych portów bałtyckich. Do tego momentu zaczęły się w Rydze jak i całej Łotwie silne wpływy niemieckiej kultury, języka niemieckiego i niemieckie osadnictwo, a sytuacja ta trwała setki lat. Ryga należała do niemiecko-języcznego państwa zakonu kawalerów mieczowych, od 1561 do I Rzeczypospolitej. Od 1621 okupowana przez Szwecję, od 1660 należała do Szwecji. W 1710 okupowana przez wojska rosyjskie, w 1721 włączona do Rosji. W 1796 r. stała się stolicą guberni inflanckiej. W trakcie I wojny światowej zdobyta przez Niemców 3 września 1917.

Od 1255 Ryga była siedzibą katolickiej archidiecezji Prus, Inflant i Estonii, której podlegała m.in. diecezja chełmińska i diecezja warmińska. W roku 1562 na zamku w Rydze namiestnik króla Polski Zygmunta Augusta odebrał hołd stanów inflanckich. Pod polską władzą zamek w Rydze znajdował się od 1565 roku, natomiast w roku następnym utworzono w Rydze kasztelanię. W 1566 nastąpiła sekularyzacja i w efekcie likwidacja arcybiskupstwa. Po unii lubelskiej w roku 1569, miasto znalazło się pod wspólnym panowaniem Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego. Po pokonaniu Iwana Groźnego w roku 1580 uroczyście wjechał do miasta król Stefan Batory, który następnie w roku 1582 założył w nim kolegium jezuickie.

W roku 1601 pod miastem wojska polskie rozbiły wojska szwedzkie, a w roku 1605 we wsi Kircholm pod Rygą wojska Rzeczypospolitej pokonały przeważające siły szwedzkie. W toku następnych wojen Szwedzi zdobyli miasto w dniu 25 września 1621 roku, które pozostało pod ich panowaniem na mocy pokoju w Altmarku z 1629. W roku 1710 miasto zdobyli Rosjanie, jednak niedaleka Łatgalia nadal do 1795 roku pozostała w rękach polskich.

W latach 1919-1940 stolica niepodległego państwa łotewskiego. 18 marca 1921 podpisano tu traktat pokojowy między Polską a Rosją.

W 1940 wcielona do ZSRR. Zdobyta przez Niemców w II wojnie światowej w czerwcu, 1941 w początkowej fazie operacji Barbarossa. Zdobyta przez Armię Czerwoną w październiku 1944 i ponownie wcielona do ZSRR. Od 1991 ponownie stolica niepodległego państwa łotewskiego.

W 2003 roku w stolicy Łotwy został zorganizowany Konkurs Piosenki dla Europy – Eurowizja.

[edytuj] Ciekawostki

• 28 listopada 1561 roku na mocy układu w Wilnie Ryga włączona została do Rzeczypospolitej. Lenno kurladzko-semigalskie otrzymał Gotthard Kettler, założyciel dynastii Kettlerów. 5 marca 1562 roku na zamku w Rydze Kettler złożył hołd lenny Zygmuntowi II Augustowi, który w zastępstwie króla polskiego przyjął Mikołaj Radziwiłł Czarny. Po unii lubelskiej w 1569 r. Ryga znalazła się pod wspólnym panowaniem Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa Litewskiego.

[edytuj] Ważniejsze miejsca i zabytki

Miasto leży na trasie Europejskiego Szlaku Gotyku Ceglanego. Do najbardziej znanych zabytków i charakterystycznych miejsc Rygi należą:

• Baszta Prochowa
• Brama Szwedzka
• Budynek parlamentu w Rydze
• Dom Bractwa Czarnogłowych
• Dom Kotów
• Katedra w Rydze
• Katedralna cerkiew Narodzenia Pańskiego w Rydze
• Konventa Sēta
• Koszary Jakuba
• Kościół św. Jakuba w Rydze
• Kościół św. Jerzego w Rydze
• Kościół św. Piotra w Rydze
• Mała Gildia
• Mežaparks
• Pałac Kultury i Nauki
• Pomnik Rolanda
• Pomnik Wolności
• Ryska wieża radiowo-telewizyjna
• Synagoga Miejska w Rydze
• Trzej Bracia
• Wielka Gildia
• Zamek w Rydze
• Zegar Laima

[edytuj] Populacja

Rok Populacja 1767 19 500 1800 29 500 1840 60 000 1867 102 600 1881 169 300 1897 282 200 1913 517 500 1920 185 100 1930 377 900 1940 353 800

Rok Populacja 1941 335 200 1945 228 200 1950 482 300 1955 566 900 1959 580 400 1965 665 200 1970 731 800 1975 795 600 1979 835 500 1987 900 300

Rok Populacja 1990 909 135 1991 900 455 1992 889 741 1993 863 657 1994 843 552 1995 824 988 1996 810 172 1997 797 947 1998 786 612 1999 776 008

Rok Populacja 2000 764 329 2001 756 627 2002 747 157 2003 739 232 2004 735 241 2005 731 762

[edytuj] Narodowości

W czasie ZSRR do Rygi przywieziono wielu Rosjan, Ukraińców i Białorusinów, którzy mieszkają tam do dziś, większość z nich nie zna języka łotewskiego.

%	Narodowość
42,4%	Łotysze
42,3%	Rosjanie
4,4%	Białorusini
4,0%	Ukraińcy
2,1%	Polacy
0,9%	Litwini
3,9%	pozostali

[edytuj] Miasta partnerskie

Aalborg Ałmaty Amsterdam Astana Bordeaux Brema Dallas Norrköping Pori Sankt Petersburg

Sztokholm Tajpej Wilno Florencja Calais Cairns Kijów Kōbe Moskwa Mińsk

Pekin Rostock Santiago de Chile Suzhou Tallinn Warszawa Slough Dunkierka Guam

[edytuj] Znane osoby pochodzące z Rygi

• Vitālijs Astafjevs — piłkarz
• Michaił Barysznikow — tancerz i aktor
• Isaiah Berlin — filozof
• Andris Biedriņš — koszykarz
• DJ Lethal — członek grupy Limp Bizkit
• Siergiej Eisenstein — radziecki reżyser filmowy
• Laila Freivalds — b. szwedzka minister spraw zagranicznych
• Elīna Garanča - śpiewaczka, mezzosopran
• Juris Hartmanis - informatyk
• Johann Gottfried Herder — niemiecki poeta, teolog i filozof
• Gidon Kremer — skrzypek i dyrygent
• Jānis Lūsis — oszczepnik, mistrz olimpijski (1968)
• Marie N — zwyciężczyni konkursu Eurowizji w 2002
• Aron Nimzowitsch — arcymistrz szachowy
• Wilhelm Ostwald — chemik, laureat Nagrody Nobla (1909)
• Sandis Ozoliņš — hokeista
• Gunārs Rode - radziecki dysydent i łotewski działacz emigracyjny.
• Napoleon Liberys - działacz polonijny w Łotwie międzywojennej
• Michaił Tal - mistrz świata w szachach

[edytuj] Galeria

[edytuj] Zobacz też

• Uniwersytet Łotwy w Rydze
• Skonto Ryga
• traktat ryski (1920)
• traktat ryski (1921)

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona władz miejskich
• Przewodnik po Rydze
• Szczegółowa historia miast w I Rzeczypospolitej, wirtualna mapa okolic, historia okolicznych miast
• Zdjęcie satelitarne z Google Maps
• Historia getta w Rydze (en)
• Zdjęcia z Rygi
• O Rydze w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich