1 Warszawski Pułk Czołgów

Z Wikipedii

1 Warszawski Pułk Czołgów im. Bohaterów Westerplatte - został sformowany w obozie bieloomuckim pod Sielcami w składzie 1 Dywizji Piechoty na mocy rozkazu płk. Berlinga nr 1 z 15 maja 1943 r. 13 lipca otrzymał sprzęt bojowy. 19 sierpnia wszedł w skład 1 BPanc im. Bohaterów Westerplatte, jako jej organiczna jednostka. Zaprzysiężenia dokonano w obozie sieleckim 15 lipca 1943 r.

22 września 1943 r. 1 pcz został wyłączony ze składu 1 BPanc i podporządkowany 1 DP skoncentrowanej w rejonie Smoleńska. 12 października pod Lenino wszedł po raz pierwszy do walki.

15 listopada 1944 r. został wydzielony ze składu 1 DP i podporządkowany ponownie 1 BPanc.W ramach brygady, działając w pierwszym rzucie armii, przeszedł w rejon Łaskarzewa . 9 sierpnia1944 r. przeprawił się przez Wisłę, by wzmocnić przedni skraj obrony jednostek radzieckiej 8 Armii Gw. na przyczółku warecko-magnuszewskim. 17 sierpnia pułk wraz z brygadą, zluzowany przez radziecką 124 BPanc, przeszedł do odwodu 1 armii WP i ześrodkował się w rejonie Magnuszewa. Tu, 7 września 1944 r,w związku z reorganizacją brygady ze struktury pułkowej na batalionową, został przeformowany na 1 i 3 batalion czołgów 1 BPanc.

Spis treści 1 Dowódcy 2 Skład 3 Stan osobowy pułku 4 Uzbrojenie i wyposażenie: 5 Walki 5.1 Lenino 5.2 Przyczółek warecko-magnuszewski 6 Przeformowanie 7 Bibliografia 8 Zobacz też

[edytuj] Dowódcy

• ppłk Anatol Wojnowski (8 czerwca —15 listopada 1943 r.),
• ppłk Piotr Czajnikow (15 listopada 1943 r.- 19 sierpnia 1944 r.)

[edytuj] Skład

• Dowództwo
  • sztab
  • kwatermistrzostwo
  • sekcja polityczno-wychowawcza
  • sekcja techniczna
• kompania dowodzenia
• 3 x kompanie czołgów T-34
• kompania czołgów lekkich T-70
• kompania fizylierów
• kompania rusznic przeciwpancernych
• drużyna gospodarcza
• punkt pomocy technicznej

[edytuj] Stan osobowy pułku

• 112 oficerów
• 241 podoficerów
• 219 szeregowców

[edytuj] Uzbrojenie i wyposażenie:

• trzydzieści dwa czołgi T-34
• siedem czołgów lekkich T-70
• trzy samochody pancerne BA-64
• 145 pistoletów maszynowych
• 2 karabiny maszynowe
• 18 rusznic przeciwpancernych
• 2 radiostacje
• 74 samochody
• 4 motocykle

[edytuj] Walki

[edytuj] Lenino

1 pułk czołgów przed bitwą zajął rejon wyjściowy do działań w rejonie wsi Nikolenki. Tam też otrzymał zadanie bojowe: wraz z dwiema bateriami dział przeciwpancernych i plutonem saperów zająć podstawy wyjściowe” na zachodnim skraju wsi Sysojewo i zachodnim skraju wsi Mojsiejewo, wspierać ogniem natarcie piechoty, a następnie przeprawić się na odcinku Sysojewo, Lenino i działać jako czołgi bezpośredniego wsparcia piechoty. W pierwszym rzucie 1 Dywizji Piechoty działały: 2 Pułk Piechoty w kierunku Połzuchy, Puniszcze, 1 Pułk Piechoty w kierunku Trygubowa. Dowódca 1 DP przydzielił 1 kompanię czołgów T-34 drugorzutowemu 3 Pułkowi Piechoty, z jednej kompanii czołgów utworzył swój odwód, a pozostałe czołgi otrzymały zadanie wykorzystania przepraw w rejonie Sysojewa i Lenino. 12 października rano 1/ 1 pułku piechoty, po przygotowaniu artyleryjskim z udziałem „katiusz”, wykonał rozpoznanie walką, a o godz. 10.30 1DP i sąsiedzi rozpoczęli atak. Piechota sforsowała Miereję, w krwawych walkach zdobyła wysoki, przeciwległy brzeg i podeszła pod Trygubową i zdobyła Połzuchy. Dalsze natarcie 1 i 2 Pułku Piechoty zostało zatrzymane na skutek kontrataków oraz braku wsparcia czołgów. Podstawową przyczyną była jednak utrata styczności z sąsiadami, którzy nie uzyskali powodzenia w walce. Tymczasem o godz. 11.00, pół godziny po rozpoczęciu przez piechotę ataku na przedni skraj, 2 kompania czołgów podeszła do przeprawy w rejonie Sysojewa i próbowała przekroczyć rzekę. Pięć czołgów ugrzęzło w bagnistym terenie, dwa zaś zostały uszkodzone, W rezultacie kompania nie była zdolna do walki. 1 kompania czołgów w pełnym składzie podeszła z pewnym opóźnieniem do przeprawy w rejonie Lenino, gdzie również ugrzęzła. 3 i 4 kompania czołgów znajdowały się jeszcze na podstawach wyjściowych.

Tymczasem nieprzyjaciel silnie kontratakował piechotą, czołgami i działami samobieżnymi oraz bombardował całe ugrupowanie 1 DP. Celem wielu nalotów i ataków z powietrza były m.in. czołgi 1 Pułku Czołgów na obu przeprawach. Do osłony czołgów wysunięto 1 kompanię rusznic przeciwpancernych. Wreszcie cztery czołgi z 1 kompanii czołgów, które przeprawiły się w rejonie Lenino wsparły 1 Pułk Piechoty. Ten jednak na skutek dotkliwych strat został zastąpiony przez drugorzutowy - 3 Pułk Piechoty. Pozostałym pięciu czołgom 1 kompanii czołgów nie udało się przeprawić. Zdecydowano zaczekać z przeprawą do zmierzchu. Pracę saperów utrudniały ciągłe ataki lotnicze. Trwały też wysiłki, aby wyciągnąć z błota czołgi, które ugrzęzły na przeprawie pod Sysojewem, W nocy z 12 na 13 października dowódca dywizji zarządził przeprawę przez Miereję wszystkich sprawnych czołgów. Udało się przeprawić jedynie pięć czołgów z 3 kompanii, natomiast wszystkie czołgi 4 Kompanii Czołgów ugrzęzły w błocie. W sumie do ataku - 13 października - wyruszyło w szykach piechoty szesnaście czołgów. Większość z nich skupiono na odcinku 3 Pułku Piechoty w rejonie Trygubowej. Wspierająca 2 Pułk Piechoty - 3 Kompania Czołgów straciła wszystkie czołgi. Nieliczne sprawne czołgi uczestniczyły w dalszej walce, prowadząc ogień działowy z miejsca.

W nocy z 13 na 14 października 1 DP została zluzowana i przeszła do rejonu wsi Nikolenki. Straty 1 DP wyniosły 502 poległych, 1776 rannych i 663 zaginionych, tj. 25% stanu bojowego (szczegółowe dane różnią się w różnych opracowaniach).

1 Pułk Czołgów, mimo że nie odegrał większej roli w walce, stracił 15 czołgów - przeważnie na przeprawach.

[edytuj] Przyczółek warecko-magnuszewski

1 Pułk Czołgów na przyczółku walczył w składzie 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte. Brygada została podporządkowana 4 KA gw., który bronił się w pasie: las w rejonie gajówki Kukawka, ujście rzeki Radomki. 9 sierpnia 1 BPanc wymaszerowała z Łaskarzewa i mimo nalotów niemieckiego lotnictwa, rozpoczęła przeprawę przez Wisłę. Wobec zagrożenia utraty przyczółka, 1 BPanc wprowadzano do walki częściami, w miarę przeprawiania się pododdziałów. W nocy z 9 na 10 sierpnia 1 kompania czołgów z 1 pułku czołgów odparła pięć uderzeń nieprzyjaciela z rejonu lasu na południe od Wygody. 10 sierpnia w krwawej walce 2 kompania czołgów 1 pułku z desantem fizylierów opanowała Chodków, a 3 kompania odrzuciła Niemców w rejonie Górnej Łękawicy Pododdziały 2 pułku czołgów odzyskały leśniczówkę Basinów. 11 sierpnia 1 kompania czołgów z 1 pułku czołgów z piechotą radziecką odparła bez strat sześć ataków niemieckich, niszcząc cztery czołgi. 2 pułk czołgów i batalion piechoty zmotoryzowanej, wspólnie z piechotą radziecką, broniły pozycji ryglowej Cekinów - Wygoda i wykonały rozpoznanie walką wsi Studzianki, niszcząc trzy czołgi. 12 sierpnia 1 kompania czołgów 1 pułku czołgów walczyła pod Basinowem. 13 sierpnia czołgi 1 BPanc odpierały uderzenia między Paprotnią i Studziankami. Rano 14 sierpnia, po przygotowaniu artyleryjskim, piechota radziecka i czołgi 1 BPanc przeszły do natarcia, opanowując Studzianki i odcinając grupę wojsk nieprzyjaciela od sił głównych. 15 i 16 sierpnia 1 BPanc uczestniczyła w likwidacji okrążonych grup.. Wieczorem 18 sierpnia 1 BPanc (wraz z 1 pułkiem czołgów) wróciła do dyspozycji dowódcy 1 armii WP i ześrodkowała się na południowy zachód od Magnuszewa.

[edytuj] Przeformowanie

6 lutego 1946 1 Warszawską Brygadę Pancerną im. Bohaterów Westerplatte przeformowano z powrotem na 1 Warszawski Pułk Czołgów im. Bohaterów Westerplatte.

5 czerwca 1946 roku pułk przedyslokowany został do Modlina.

[edytuj] Bibliografia

• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego : formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• Magnuski, Janusz: Wozy bojowe LWP : 1943-1983. Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-06990-5.

[edytuj] Zobacz też