1 Warszawska Brygada Pancerna

Z Wikipedii

1 Brygada Pancerna
Pomnik polskich żołnierzy 1 Brygady Pancernej im. Bohaterów Westerplatte i radzieckich na cmentarzu w Łężycach
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	19 sierpnia 1943
Rozformowanie	6 lutego 1946
Nazwa wyróżniająca	Warszawska
Patron	Bohaterowie Westerplatte
Dowódcy
Pierwszy	płk Jan Mierzycan
Ostatni	ppłk Aleksander Malutin
Działania zbrojne
II wojna światowa (bitwa pod Studziankami)
Organizacja
Podporządkowanie	1 Korpus Polski w ZSRR (1943-44) 1 Armia Polska w ZSRR/8 Armia Gwardii/1 Armia Wojska Polskiego/8 Korpus Zmechanizowany/1 Korpus Pancerny/132 Korpus Armijny
Rodzaj wojsk	Wojska pancerne
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Skład	patrz niżej

1 Warszawska Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte – jednostka pancerna ludowego Wojska Polskiego sformowana na bazie 1 pułku czołgów w obozie bieloomuckim pod Sielcami na mocy rozkazu dowódcy 1 Korpusu PSZ w ZSRR nr 1 z 19 sierpnia 1943 r.

Spis treści 1 Historia 2 Dowódcy 3 Skład 4 Walki 4.1 Bitwa pod Studziankami 4.2 Udział w wyzwoleniu Pragi i w walkach pod Jabłonną 4.3 W Operacji Warszawskiej i pościgu do Bydgoszczy 4.4 Przełamanie Wału Pomorskiego 4.5 W Operacji Pomorskiej 4.6 W walkach o Gdynię i Gdańsk 5 Ciekawostki 6 Bibliografia 7 Zobacz też

[edytuj] Historia

Zaprzysiężenia dokonano w obozie sieleckim 11 listopada 1943 r.; a przysięga uzupełnień odbyła się w Siekierzycach 1 czerwca 1944 r.

Sztandar ufundowany przez Związek Patriotów Polskich wręczył brygadzie zastępca ds. liniowych dowódcy korpusu gen. Świerczewski. Drugi, honorowy sztandar ufundowany przez społeczeństwo Dorohuska, został wręczony przez Jadwigę Wojtalową - żołnierza Batalionów Chłopskich.

22 września 1943 r. ze składu brygady wyłączono 1 pułk czołgów, który to podporządkowany 1 DP uczestniczył w bitwie pod Lenino. Pozostałe siły brygady w czasie walk przebywały w obozie bieloomuckim.

6 kwietnia 1944 r. brygadę przetransportowano do Siomak w rejonie Berdyczowa. 21 lipca brygada wymaszerowała w kierunku frontu trasą przez: Jezierzany, Turzysk, Nowosiółki i Maszów. 24 sierpnia przekroczyła Bug pod Dorohuskiem i osiągnęła. wieś Rudnik pod Lublinem. Przesunięta do pierwszego rzutu wojsk polskich., w nocy na 31 lipca przemaszerowała trasą przez Lublin, Kurów, Żyrzyn do wsi Zagrody, a stamtąd 9 sierpnia do Łaskarzewa.

Podporządkowana radzieckiej 8 A gwardii, przeprawiła się przez Wisłę na przyczółek warecko-magnuszewski i do 17 sierpnia toczyła krwawe walki z 1 Dywizją Pancerno-Spadochronową "Hermann Göring.

18 sierpnia brygada wróciła w podporządkowanie 1. armii WP i rozlokowała się w okolicy Magnuszewa, gdzie stacjonowała do 11 września.W tym czasie dokonano reorganizacji brygady, likwidując strukturę pułkową i wprowadzając batalionową.

15 września ze składu brygady wydzielono 1 batalion czołgów, bpzmot i 2 bas, które uczestniczyły w walkach o Pragę i pod Jabłonną.

Podczas ofensywy styczniowej brygada działała jako awangarda sił głównych 1 AWP. Podczas marszu w kierunku Bydgoszczy brygadę podporządkowano dowódcy 47 A i w jej składzie wzięła udział w zdobyciu tego miasta.

Podczas przełamywania głównej pozycji Wału Pomorskiego, będąc w składzie zgrupowania uderzeniowego armii, większością sił wspierała 2 DP w natarciu na Mirosławiec. Uczestnicząc w działaniach zaczepnych 1 Armii WP w kierunku Bałtyku brygada 20 lutego wkroczyła do Wierzchowa, 24 lutego do Osieka, a dalej do Złocieńca i Bierzwnicy.

W kolejnych miesiącach, będąc w podporządkowaniu różnych sowieckich związków operacyjnych, uderzyła min. na Wejherowo i wspólnie z nimi zajęła je. Od 12 do 17 marca brygada toczyła walki o Janów. W okresie 26—28 marca uczestniczyła w wyzwoleniu Gdyni. Końcowym etapem działań 1 BPanc był udział w zdobyciu Gdańska, gdzie częścią swoich sił toczyła zacięte walki uliczne. Atakiem na stanowiska baterii nadbrzeżnej na Oksywiu zakończyła działania bojowe. 7 kwietnia przeszła z Gdyni przez Orłowo, Sopot do Gdańska, gdzie pozostała w obronie wybrzeża do końca maja 1945 r.

Część jej czołgów po wyremontowaniu w bazie remontowej w Świdwinie została włączona do 4 pułku czołgów ciężkich i wspólnie z nim, jako kompania czołgów średnich, walczyła w operacji berlińskiej kończąc swój szlak bojowy nad Łabą dwoma sprawnymi czołgami.

Na mocy rozkazu dowódcy 1. armii WP nr 060 z 24 lutego 1945 r. otrzymała miano „Warszawskiej”.

9 kwietnia 1945 r. została odznaczona przez Naczelnego Dowódcę WP Krzyżem Grunwaldu II kl., a 6 maja 1945 r. Orderem Czerwonego Sztandaru, przyznanym przez Radę Najwyższą ZSRR

24 maja brygada otrzymała rozkaz pzregrupowania się do Siedlec. Do 9 czerwca wszystkie pododdziały zajęły koszary w mieście. Łącznie z Gdańska przetransportowani :13 czołgów, 1 samochód pancerny BA-64, 15 samochodów osobowych, 169 samochodów ciężarowych, 52 samochody specjalne, 11 motocykli, 2 traktory. 14 czerwca przybyło 11 czołgów wyremontowanych w 24 Bazie Armijnej.

W lipcu 1945 roku pododdziały Brygady zostały użyte do walk ze zbrojnym podziemiem. Podjęto walkę z oddziałami "Tura" i "Szumnego" W sierpniu zaś, mimo zakazu występowania przeciwko zbrojnemu podziemiu /amnestia/, po uzyskaniu konkretnego rozkazu, podjęto walkę z oddziałami "Młota" i "Zygmunta".

28 sierpnia Brygada przegrupowała się "na kołach" do Legionowa i tam zajęła koszary.

6 lutego 1 Warszawską Brygadę Pancerną im. Bohaterów Westerplatte przeformowano na 1 Warszawski Pułk Czołgów im. Bohaterów Westerplatte.

5 czerwca 1946 roku Pułk przedyslokowany został do Modlina.

[edytuj] Dowódcy

• płk Jan Mierzycan (1 września 1943 r. — 29 sierpnia 1944 r.),
• ppłk Michał Sobolew p.o.(29 sierpnia —8 września 1944 r.),
• ppłk Aleksander Malutin (8—14 września 1944 r.),
• gen. bryg. Jan Mierzycan (14 września—16 października 1944 r.),
• ppłk Aleksander Malutin (16 października 1944 r. do końca wojny).

[edytuj] Skład

w okresie 19 sierpnia 1943 r. — 7 września 1944 r.

dowództwo, kompania dowodzenia, 1 i 2 pułk czołgów, batalion piechoty zmotoryzowanej, kompania technicznego zaopatrzenia, kompania przeciwlotniczych wkm i in.

Od 7 września 1944 r. do końca wojny:

dowództwo, kompania dowodzenia 1, 2 i 3 batalion czołgów, batalion piechoty zmotoryzowanej, kompania technicznego zaopatrzenia, kompania przeciwlotniczych wkm, pluton medyczno-sanitarny i in.;

Łącznie 253 oficerów, 502 podoficerów, 591 szeregowych, 65 czołgów T-34, 3 samochody pancerne BA-64, 4 działa SU-57 i SU-76, 6 moździerzy 82 mm, 18 rusznic ppanc., 35 wkm.

[edytuj] Walki

[edytuj] Bitwa pod Studziankami

[edytuj] Udział w wyzwoleniu Pragi i w walkach pod Jabłonną

1 BPanc działając w składzie 1 armii WP wykonywała zadanie bezpośredniego wsparcia piechoty w ramach operacji zaczepnej radz. 47 A. Celem operacji była likwidacja niemieckiego przyczółka w widłach Wisły i dolnej Narwi. Obrona przyczółka przebiegała na północ od Zegrza, na zachód od Wołomina, Starej Miłosny i Międzylesia i stanowiła węzłowy element obrony środkowej Wisły. Broniły go jednostki 4 KPanc SS z niemiecką 9 Armią. Ważną częścią tego przyczółka był umocniony rejon prawobrzeżnej Warszawy. 10 września 1 DP działając w składzie 125 KA radz. 47 Armii wyruszyła do natarcia w kierunku Pragi. 14 września rano 2 i 3 pułk piechoty 1 DP zostały wzmocnione batalionem czołgów. 2 kcz została przydzielona do wsparcia 2 pułku piechoty działającego w kierunku ogrodu zoologicznego, 1 kcz wspierała natarcie 3 pułku piechoty w kierunku mostu kolejowego pod Cytadelą. Tocząc ciężkie walki uliczne oddziały wyparły nieprzyjaciela ze śródmieścia Pragi i opanowały wschodni brzeg Wisły. Do pododdziałów 1 BPanc dołączyły ochotniczo grupy powstańców AK z Pragi, m.in. grupa ppor. Józef a Polaka, która działając jako desant czołgowy torowała drogę wozom 1 BPanc, wskazywała przejścia i usuwała zapory.

29 września, wobec zagrożenia prawego skrzydła 1 armii WP na Pradze przez niemieckie siły pancerne, broniący się tu 6 pułk piechoty 2 DP na odcinku Zacisze, Ząbki został wzmocniony 1 batalionem czołgów

W dniach 24—28 października oddziały 1 armii WP w składzie 1 i 2 DP, 1 kcz z 1 BPanc i in., działając wraz z jednostkami radzieckimi, stoczyły walkę w celu zmniejszenia niemieckiego przyczółka w widłach Wisły i dolnej Narwi. Przed frontem jednostek polskich broniły się oddziały 4 Szturmowej Dywizji SS, wzmocnione artylerią i 6-lufowymi moździerzami. Przednia linia obrony przebiegała od południowego skraju Marcelina przez folwark. Białołęka, południowo-zachodni skraj Annopola do Żerania. Przedpole było pokryte zabudową typu podmiejskiego, w ogrodach pocięte gęstą drożnią, rowami i kanałami. W suterenach domów znajdowały się gniazda ogniowe, na drogach przeszkody i pola minowe. 27 października dowódca 1 BPanc rozkazał 1 kcz przejść do rejonu Białołęki do dyspozycji dowódcy 1 pułku piechoty. Wieczorem, dla zamaskowania warkotu czołgów, piechota otworzyła ogień i 1 kcz w składzie 9 czołgów podeszła do Białołęki, Jeden czołg został uszkodzony na minie. 1 pułk piechoty wraz z 1 kcz otrzymały zadanie wyruszenia do natarcia o godz. 6 w ogólnym kierunku po osi szosy Jabłonna, Nowy Dwór. Na prawo sąsiadem był 101 pułk piechoty radz. 63 DP, na lewo 3 pułk piechoty 1 DP. Po 20-minutowym przygotowaniu artyleryjskim, w którym uczestniczyły również czołgi, natarcie ruszyło. O godz. 10 nieprzyjaciel przeszedł do kontrataków, zwłaszcza na kierunku 3 pułku piechoty. Walka przedłużyła się do godzin nocnych, pociągając za sobą uszkodzenie 2 czołgów. 19 października opanowano Płudy i Wiśniewo. Osiągnięto skraj lasu na wzgórzu w m. Buchnik i przeprowadzono przegrupowanie do szturmu Jabłonny, z zadaniem opanowania tej miejscowości, a zwłaszcza znajdującego się tam węzła dróg na Nowy Dwór i Legionowo. W tym czasie nieprzyjaciel podciągnął do Jabłonny posiłki w składzie pułku piechoty i 8 ciężkich czołgów, które przeprawiono przez Wisłę w rejonie Rajszewa. Zepchnęło ono piechotę 1 pułku piechoty wzdłuż szosy i zagroziło stanowisku dowodzenia pułku. Na rozkaz dowódcy 1 pułku płk. Czerwińskiego 1 kcz, złożona z 8 wozów T-34, wyruszyła po osi szosy w kierunku garbu terenowego w Buchniku. Jednocześnie od strony Jabłonny, również po osi szosy, uderzyło 8 czołgów niemieckich. Na grzbiecie wzgórza doszło do boju spotkaniowego, w wyniku którego wróg wycofał się. W ślad za nieprzyjacielem piechota i wozy 1 kcz wdarły się do Jabłonny. Niemcy stracili 4 czołgi i 12 dział, a 1 kcz trzy czołgi, z których pierwszy spłonął, drugi został rozbity przez strącenie wieży, a trzeci unieruchomiony pociskiem działowym. Poległo czterech czołgistów, a sześciu zostało rannych. W sumie 1 kcz straciła 5 czołgów.

Po zdobyciu Jabłonny 1 DP przeszła do obrony osiągniętej rubieży i pozostawała na” niej do 16 stycznia 1945 r., to jest do rozpoczęcia ofensywy styczniowej.

[edytuj] W Operacji Warszawskiej i pościgu do Bydgoszczy

1 BPanc przeszła przez Wisłę po mostach pod Tarnowem i wieczorem zgrupowały się w lesie na północny zachód od Magnuszewa. 16 stycznia 1 BPanc przeprawiła się prze Pilicę w rejonie Ostrołęki. Wieczorem zatrzymała się w rejonie Żelazna, Piekut i nawiązała współdziałanie z 1 DP. Nocą 17 stycznia wykonała marsz w kierunku Piaseczna. Rankiem brygada opanowała miasto, a następnie uderzyła w kierunku na Lesznowolę, Raków, Włochy, odcinając Niemcom drogi odwrotu. Jedna z kompanii brygady została użyta do walk w centrum Warszawy gdzie wspierała pododdziały 6 DP. Po przełamaniu obrony nad Wisłą i likwidacji warszawskiego zgrupowania nieprzyjaciela 1 BPanc, podporządkowana czasowo radz. 47 A, maszerowała trasą przez: Włochy, Łazy, Gostynin, Inowrocław. 23 stycznia podeszła do Torunia i miała być użyta do walk o miasto. Otrzymawszy jednak nowy rozkaz 1 BPanc przemaszerowała do Bydgoszczy. Na podejściu do mostu w rejonie ul. Dalekiej czołowy oddział brygady rozbił niemiecką kolumnę samochodową i przełamał obronę na peryferiach miasta. Czołgi wdarły się do miasta, spychając nieprzyjaciela za Brdę. 26 stycznia dwa plutony czołgów, wraz z radziecką piechotą przeprawiły się przez most na Brdzie i ubezpieczone na skrzydłach przez pododdziały 1 Samodzielnej Brygady Kawalerii, zlikwidowały opór nieprzyjaciela. Następnego dnia przy czynnej pomocy miejscowej ludności Bydgoszcz została oczyszczona z ostatnich grup niemieckich.

[edytuj] Przełamanie Wału Pomorskiego

29 stycznia 1 armia WP wyruszyła z rejonu Bydgoszczy w kierunku zachodnim ugrupowana w dwie kolumny. Jednostki pancerne: 1 samodzielny batalion rozpoznawczy (sbrozp), podporządkowany dowódcy 1 Samodzielna Brygada Kawalerii oraz 1 BPanc i podporządkowany jej 13 samodzielny pułk artylerii samobieżnej (13spas), a także 4 pułk czołgów ciężkich (pczc) i podporządkowany mu 7 samodzielny dywizjon artylerii samobieżnej miały zadanie posuwania się wyznaczonymi kolumnami w gotowości do zabezpieczenia prawego skrzydła armii. W praktyce jednak wymarsz jednostek pancernych uległ znacznemu opóźnieniu na skutek całkowitego braku paliwa spowodowanego trudnościami dowozu (mrozy, śnieżyce}. 1 BPanc podczas marszu wchodziła kilkakrotnie swymi ubezpieczeniami w kontakt z grupami nieprzyjaciela, które niszczyła lub spychała. 4 lutego była skoncentrowana w rejonie Radawnicy.

9 lutego , dysponując pięćdziesięcioma czołgami, wraz z 13 spas, we współdziałaniu z 2 DP, otrzymała zadanie zdobycia Mirosławca. Natarcie ruszyło 10 lutego. Na podejściach do Mirosławca Niemcy zorganizowali silną obronę przeciwpancerną stosując zasadzki czołgowe. Wobec pomyślnego rozwoju natarcia pododdziały brygady z desantem piechoty na czołgach w rejonie Oleśna i Nieradza, wysunęły się przed szyki fizylierów. Pozbawione osłony piechoty i środków przeciwlotniczych, czołgi zostały jednak dwukrotnie zaatakowane uderzeniami nieprzyjacielskiego lotnictwa, a na przedpolu Mirosławca ogniem pociągu pancernego. Wieczorem 10 lutego Mirosławiec został zdobyty. Zwycięstwo to zostało okupione dużymi stratami w ludziach i sprzęcie /szczególnie w 2 batalionie czołgów/.

[edytuj] W Operacji Pomorskiej

1 BPanc oraz 13 spas, działając jako czołgi bezpośredniego wsparcia piechoty, miały wykonać uderzenie w rejonie Żabina i następnie rozwinąć natarcie w kierunku Borujska. Brygada dysponując 29 czołgami wspierała 2 DP.

Siłami 1 batalionu (czternaście czołgów) i 2 batalionu (sześć czołgów) oraz 13 spas (11 dział) zajęły podstawę wyjściową w rejonie stacji kolejowej Borujsko. 3 batalion (siedem czołgów) pozostał w odwodzie. Na odcinku 5 pułku piechoty natarcie zostało powstrzymane w silnie umocnionym punkcie oporu. O godz. 15 do walki wszedł 4 pułk piechoty wraz z 1 batalionem czołgów, baterią 13 spas (pięć dział) i żołnierzami bpzmot jako desantem na czołgach. Czołgi wraz z desantem wyprzedziły piechotę i wdarły się w obronę nieprzyjaciela, gdzie napotkały jednak przeszkody ziemne i ukrytych niszczycieli czołgów z panzerfaustami. Natarcie czołgów utknęło W tej sytuacji decydującą rolę odegrała grupa konna 1 SBK, której szarża zaskoczyła wroga, wywołując panikę w jego szeregach. Borujsko zostało zdobyte.

Brygada straciła 16 poległych, 30 rannych, 1 czołg spalony i 3 uszkodzone.

2 marca trwały ciężkie walki w rejonie Żabina i stacji kolejowej Wierzchowo, gdzie walczyły 4 i 6 pułk piechoty 2 DP oraz 14 pułk piechoty 6 DP. Po południu skierowano tu 1 i 2 batalion czołgów. 4 pułk piechoty wraz z 2 batalionem czołgów i baterią dział pancernych uderzył na Żabin odrzucając nieprzyjaciela w kierunku stacji Wierzchowo. Doszło do gwałtownego starcia z grupą niemieckich dział pancernych. 2 batalion czołgów stracił trzy czołgi spośród czterech, którymi dysponował (czołg dowódcy przekazano do 3 batalionu czołgów). 2 batalion czołgów pozostał bez sprzętu do 10 marca. W tym czasie 6 pułk piechoty wraz z 1 batalionem czołgów i dwoma bateriami 13 spas przekroczył przesmyk między jeziorami i uderzył na Żabinek, broniony m.in. ogniem okopanych dział pancernych. Dwa polskie czołgi zostały spalone, dwa inne zaś oraz działo samobieżne uszkodzone. Pozostałe czołgi wycofały się.

Następnego dnia 14 pułk piechoty 6 DP, po przełamaniu oporu nieprzyjaciela w rejonie Smolnych Gór, rozwinął natarcie na stację Wierzchowo. Skierowano tu z odwodu 3 batalion czołgów z desantem piechoty zmotoryzowanej. W rejonie tym działały oddziały 2 DP. Jednocześnie do wznowienia natarcia na Żabinek użyto desantu piechoty na czołgach i działach pancernych (cztery czołgi 1 bcz i pięć dział pancernych z fizylierami z 3 batalionu 6 pp). Po przełamaniu niemieckiej pozycji pod Wierzchowem 1 armia WP przeszła do pościgu w kierunku wybrzeża.

[edytuj] W walkach o Gdynię i Gdańsk

Po przełamaniu niemieckich pozycji na Pomorzu Zachodnim 8 lutego 1945 r. 1 BPanc, została wyłączona ze składu 1 armii WP i podporządkowana 2 Frontowi Białoruskiemu. W tym czasie wojska niemieckiej 2 A zostały odcięte od głównych sił Grupy Armii "Wisła" i w rejonie Gdyni i Gdańska przyparte do morza przez jednostki 2 Frontu Białoruskiego. Rejon Pomorza Gdańskiego wraz z portami był silnie umocniony. Niemcy walczyli przy wsparciu jednostek marynarki wojennej i kontynuowali pośpieszną ewakuację morzem. Po wykonaniu przemarszu po trasie: Ramlewo, Białogard, Koszalin, Sławno, Słupsk 12 marca 1 BPanc została podporządkowana dowódcy 8 KZmech radz. i uzupełniona 25 czołgami. Wspierając natarcie radz. 321 i 329 pułków piechoty uderzyła z zachodu i północy na Wejherowo. Atakując wozami bojowymi i grupami fizylierów, brygada przełamała obronę nieprzyjaciela i przeszła do pościgu. Zniszczyła cofające się kolumny niemieckie pod Miechowem i Redą, opanowała Białą Rzekę oraz usiłowała uchwycić przejście przez rów przeciwczołgowy przed Janowem. Zaskoczenie nie powiodło się. Brygada przeszła do systematycznego natarcia na silnie umocnioną obronę nieprzyjaciela. Nocą 14 lutego 2 i 3 batalion czołgów wraz z radziecką piechotą 101 DP oraz odwodowym batalionem piechoty zmotoryzowanej zaatakowały wzdłuż szosy pod Janowem. Atak ten nie dał jednak spodziewanych rezultatów. 1 BPanc straciła osiem czołgów, z czego siedem ewakuowano z pola walki. Nieprzyjaciel wprowadził na ten odcinek jednostki odwodowe: min. 4 Dywizję SS "Polizei" 17 marca 1 BPanc przeszła marszem nocnym przez: Redę, Wejherowo, Zamek, Nowy Dwór, Bierzkowice, Kołeczkowo, Głodówko i następnego dnia osiągnęła rejon Lężyc. 3 batalion czołgów wraz z radz. 101 DP przeprowadził rozpoznanie walką w rejonie wzg. 165,0. Wieczorem 18 marca 1 BPanc podporządkowano 1 KPanc (radz.) i przesunięto do drugiego rzutu. W rejonie Rogalewa, gdzie pozostała do 21 marca, przyjmując uzupełnienie sprzętu i dokonując remontów. Po trzydniowych walkach wojska radzieckie 23 marca osiągnęły brzeg Zatoki Gdańskiej w rejonie Sopotu. Zgrupowanie niemieckie zostało rozcięte na dwie izolowane części. Wobec odrzucenia przez niemieckie dowództwo wezwania do kapitulacji, rozpoczęto likwidację obu okrążonych zgrupowań. 1 BPanc przeszła do rejonu na zachód od Wielkiego Kacka, skąd rozpoczęła natarcie na Gdynię. Przy podejściu do Wielkiego Kacka szybkim manewrem brygada obezwładniła okopaną na wzg. 168,0 niemiecką baterię plot 88 mm, która to zatrzymała ogniem natarcie radz. 40 i 44 BPanc. 24 marca wraz z radzieckimi brygadami pancernymi 1 BPanc osiągnęła główną pozycję obrony nieprzyjaciela w rejonie Małego Kacka. Rozdrobniona na pododdziały, ze względu na bardzo podmokły teren, w ciągu całego dnia toczyła zaciekłe walki. Nocą, we współdziałaniu z radziecką piechotą, odparła niemiecki kontratak. Rano 25 marca główny pas obrony niemieckiej został przełamany. Brygada przeszła do Witomina, i skrajem lasu z radzieckimi 68 i 77 pułkami piechoty uderzyła na miasto, osiągając 26 marca cegielnię na jego południowym skraju. W nocy 27 marca , po wykonaniu przejść w zaporach, brygada kontynuowała szturm miasta przy wsparciu artylerii. Przez tory kolejowe wdarła się na ul. Świętojańską i w południe, po uporczywych walkach, dotarła do pl. Kaszubskiego i Yacht Clubu. Z zachodu szturmowały jednostki radzieckie, spychając nieprzyjaciela w kierunku portu. Niemcy, osłaniając się ogniem baterii nadbrzeżnych i sześciu niszczycieli, rozpoczęli ewakuację na Kępę Oksywską. Walki trwały całą noc ( 28 marca) Rano oddziały radzieckie, nacierające z północy, odcięły drogi odwrotu na Kępę Oksywską. Południowe zaś zgrupowania wojsk radzieckich złamały opór oddziałów broniących podejścia do portu i opanowały całe miasto. W okresie likwidacji obrony niemieckiej w Gdyni wzrastało nasilenie walk jednostek radz. 2 A o Gdańsk. Jednostki te zdobyły Orunię, dworzec przetokowy i wdarły się do miasta. Od południowego zachodu jednostki radz. 65 A zdobyły przedmieście Emanna i rozpoczęły walki o centrum. Nacierając wzdłuż wybrzeża morskiego opanowały przedmieście Zaspy.

Gwoli sprawiedliwości dziejowej do walki o Gdańsk skierowano część sił 1 BPanc – batalion piechoty zmotoryzowanej, wsparty plutonem czołgów. Nawiązał on walkę w zachodniej części miasta i 28 marca, dotarł do Dworu Artusa gdzie żołnierze brygady zawiesili polską flagę. Wieczorem 29 marca opór nieprzyjaciela w Gdańsku został złamany. W ramach przegrupowań dokonanych od 29 marca do 1 kwietnia 1 BPanc weszła w skład radz. 132 KA. 29 marca ześrodkowała się na przedmieściu Chyloni z zadaniem rozpoznania nieprzyjaciela na Kępie Oksywskiej. Zadanie to wykonał 3 batalion czołgów osiągając rejon wzg. 60,0, gdzie stwierdził silnie rozbudowaną obronę niemiecką na Kępie Oksywskiej. 30 marca 3 bcz został podporządkowany radz. 40 KA i ześrodkował się w rejonie Zagórza. 2 bcz wspierał w tym dniu natarcie radzieckiego pułku piechoty i również przeszedł do rejonu Zagórza. 1 BPanc przez Janowo i Rumię przemaszerowała do rejonu kolonii Dębogórze, gdzie zajęła podstawy wyjściowe do działań na Kępę Oksywską. Przez cały dzień brygada prowadziła walki obronne, odpierając kontrataki nieprzyjaciela. 1 kwietnia, wspierając piechotę radziecką, osiągnęła folwark Dębogórze, skąd jednak wycofała się pod silnym ogniem artylerii niemieckiej. Atak ponowiono w nocy, lecz rano, na skutek niemieckiego kontrataku brygada ponownie wycofała się do lasu. Dopiero po trzecim ataku odzyskała folwark, rozbijając niemiecką piechotę. 3 kwietnia brygada walczyła o przełamanie niemieckiej obrony wzdłuż szosy Pogórze- Kosakowo. Nazajutrz opanowała Suchy Dwór, a 2 batalion czołgów brawurowym atakiem zdobył część Pogórza. 5 kwietnia 1 BPanc resztką czołgów i spieszonych załóg wspierała radz. 10 DP, opanowując ostatecznie Pogórze i Kosakowo. Po wyzwoleniu obu miejscowości brygada oderwała się od piechoty i manewrem od południa dotarła do Babiego Dołu. W godzinach popołudniowych atakiem na stanowiska baterii nadbrzeżnej na Oksywiu zakończyła działania bojowe. 7 kwietnia przegrupowała się z Gdyni przez Orłowo, Sopot do Gdańska, gdzie pozostała w obronie wybrzeża do 13 czerwca 1945 r.

[edytuj] Ciekawostki

Załoga czołgu Rudy z książki Janusza Przymanowskiego pt:,,Czterej pancerni i pies" nalezała właśnie do 1 brygady im. Bohaterów Westewrplatte.

[edytuj] Bibliografia

• Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 3, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego : formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek kawalerii, wojsk pancernych i zmotoryzowanych. Warszawa : Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej 1987. ISBN 83-11-07419-4.
• Magnuski, Janusz: Wozy bojowe LWP : 1943-1983. Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1985. ISBN 83-11-06990-5.

[edytuj] Zobacz też

• Bitwa pod Studziankami
• Wał Pomorski