Grzyby jadalne

Z Wikipedii

Grzyby jadalne – grzyby o różnej przynależności systematycznej produkujące jadalne owocniki, które po odpowiednim przyrządzeniu, nie powodują u człowieka żadnych dolegliwości. W większości zbierane tylko ze stanu dzikiego, tylko nieliczne są uprawiane (pieczarki, boczniaki).

Grzyby zawierają niewiele substancji odżywczych, ale cenione są ze względu na ich własności smakowe. Spożywa się je bezpośrednio (duszone, smażone, gotowane w postaci zupy) lub marynowane. Można je także suszyć i solić. Nawet jadalne gatunki grzybów, nieodpowiednio lub zbyt długo przechowywane, mogą być szkodliwe, to samo dotyczy zbyt starych lub "robaczywych" (opanowanych przez larwy owadów) owocników.

Potrawy przyrządzane z wykorzystaniem grzybów jadalnych:

• zupa grzybowa (np. krem z borowików)
• sos grzybowy
• sałatka grzybowa
• grzyby marynowane
• uszka
• krokiety grzybowe

Grzyby jadalne niejednokrotnie łatwo jest pomylić z bardzo podobnymi grzybami niejadalnymi lub wręcz trującymi (często śmiertelnie!), toteż należy się nauczyć dobrze je rozpoznawać, w czym pomocne są liczne opracowania wydawane w formie atlasów.

Do najbardziej cenionych i popularnych grzybów jadalnych należą: borowiki, podgrzybki i koźlarze, rydze, pieprzniki, czubajki, gąski i opieńki, a także rosnące pod ziemią trufle. Nie wolno zbierać grzybów chronionych prawnie (zobacz: grzyby chronione).

Wśród rosnących w Polsce ok. 5 000 gatunków grzybów owocnikowych jest bardzo wiele gatunków grzybów nadających się do spożycia. W praktyce jednak zbierane są tylko nieliczne gatunki, te o największych wartościach smakowych i znane rzeszom grzybiarzy. Wiele grzybów jest jadalnych, ale nie mają praktycznej wartości, gdyż albo są niesmaczne, albo bardzo małe, czy też występują bardzo rzadko. U niektórych gatunków jadalne są tylko młode owocniki. Niektóre grzyby jadalne są dopiero po ugotowaniu lub usmażeniu, w stanie surowym są trujące.

Lista gatunków grzybów jadalnych ^[1] (pogrubioną czcionka zaznaczone smaczne grzyby jadalne):

• białokrowiak śnieżysty (Leucopaxillus candidus)
• bielaczek pozrastany (Albatrellus confluens)
• boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus)
• borowiec dęty (Boletinus cavipes)
• borowik brzozowy (Boletus betulicosa)
• borowik ceglastopory (Boletus erythropus)
• borowik omglony (Boletus pulverulentus)
• borowik płowy (Boletus impolitus)
• borowik przyczepkowy (Boletus appendiculatus)
• borowik sosnowy (Boletus pinicola)
• borowik szlachetny (Boletus edulis)
• borowik usiatkowany (Boletus reticulatus)
• buławka obcięta (Clavaria truncata), (synonim: Clavariadelphus truncatus)
• buławka pałeczkowata (Clavaria pistillaris), (synonim: Clavariadelphus pistillaris)
• buławka spłaszczona (Clavaria ligula), (synonim: Clavariadelphus ligula)
• czasznica oczkowata (Calvatia utriformis), (synonim: Calvatia caelata)
• czasznica workowata (Calvatia excipuliformis), (synonim: Calvatia saccata)
• czernidłak błyszczący (Coprinus micaceus)
• czubajka czerwieniejąca (Macrolepiota rhacodes), (synonim: Lepiota rhacodes)
• czubajka kania (Macrolepiota procera), (synonim: Lepiota procera)
• długotrzonka popielata (Macroscyphus macropus), (synonim: Helvella macropus)
• dwupierścieniak cesarski (Catathelasma imperiale)
• dzieżka pomarańczowa (Aleuria aurantia)
• galaretek kolczasty (Pseudohydnum gelatinosum)
• gałęziak groniasty (Ramaria botrytis), (synonim: Clavaria botrytis)
• gąska niekształtna (Tricholoma portentosum)
• gąska zielonka (Tricholoma flavovirens), (synonim: Tricholoma equestre)
• gąsówka dwubarwna (Lepista saeva)
• gąsówka naga (Lepista nuda)
• gołąbek błotny (Russula paludosa)
• gołąbek cukrówka (Russula alutacea)
• gołąbek grynszpanowy (Russula aeruginea)
• gołąbek wyborny, gołąbek jadalny (Russula vesca)
• gołąbek jasnożółty (Russula flava)
• gołąbek kunowy (Russula mustelina)
• gołąbek lazurowy (Russula azurea)
• gołąbek modrożółty (Russula cyanoxantha)
• gołąbek oliwkowy (Russula olivacea)
• gołąbek płowiejący (Russula decolorans)
• gołąbek podpalany (Russula adusta)
• gołąbek różowotrzonowy (Russula roseipes)
• gołąbek słodkawy (Russula integra)
• gołąbek smaczny (Russula delica)
• gołąbek śliczny (Russula rosacea)
• gołąbek widlasty (Russula heterophyla)
• gołąbek winny (Russula xerampelina)
• gołąbek zielonawy (Russula virescens)
• gołąbek złotawy (Russula aurata)
• goździeniec gliniasty (Clavaria argillacea)
• goździeńczyk grzebieniasty (Clavaria cristata), (synonim: Clavulina cristata)
• goździeńczyk pomarszczony] (Clavulina rugosa)
• goździeńczyk popielaty (Clavaria cinerea), (synonim: Clavulina cinerea)
• grzybiec purpurowozarodnikowy (Porphyrellus porphyrosporus)
• klejek lepki (Gomphidius rutilus) , (synonim: Chroogomphus rutilus)
• klejówka kleista (Gomphidius glutinosus), (synonim: Leucogomphidius glutinosus)
• kolczak obłączasty (Hydnum repandum)
• kopułek łąkowy (Camarophyllus pratensis)
• kopułek śnieżny (Camarophyllus niveus)
• koźlarz babka (Leccinum scabrum)
• koźlarz białawy (Leccinum holopus)
• koźlarz czerwony (Leccinum aurantiacum)
• koźlarz dębowy (Leccinum quercinum)
• koźlarz grabowy (Leccinum griseum)
• koźlarz pomarańczowy (Leccinum versipelle)
• koźlarz sosnowy (Leccinum vulpinum)
• koźlarz świerkowy (Leccinum piceinum)
• koźlarz topolowy (Leccinum duriusculum)
• kurzawka czerniejąca (Bovista nigrescens)
• kurzawka ołowiana (Bovista plumbea)
• lakówka ametystowa (Laccaria amethystina)
• lakówka pospolita (Laccaria laccaria)
• lejkowiec dęty (Craterellus cornucopioides), (synonim: Cantharellus cornucopioides)
• lejkówka buławotrzonowa (Clitocybe claviceps)
• lejkówka lejkowata (Clitocybe gibba), (synonom: Clitocybe infundibuliformis)
• lejkówka wonna (Clitocybe odora)
• łopatnica żółtawa (Spathularia flavida)
• łuskowiec jeleni (Pluteus atricapillus), (synonim: Pluteus cervinus)
• łuszczak zmienny (Kuehneromyces mutabilis), (synonim: Pholiota mutabilis)
• majówka wiosenna (Calocybe gambosa), (synonim: Calocybe georgii)
• maślak lepki (Suillus viscidus)
• maślak pstry (Suillus variegatus)
• maślak sitarz (Suillus bovinus)
• maślak ziarnisty (Suillus granulatus)
• maślak zwyczajny (Suillus luteus)
• maślak żółtawy (Suillus flavidus)
• maślak żółty (Suillus flavus)
• maślanka łagodna (Hypholoma capnoides), (synonim: Naematoloma capnoides)
• mitrówka pólwolna (Mitrophora semilibera), (synonim:Morchella semilibera)
• mleczaj czerwieniejący (Lactarius sanguifluus)
• mleczaj kamforowy (Lactarius camphoratus)
• mleczaj późnojesienny (Lactarius salmonicolor)
• mleczaj rydz (Lactarius deliciosus)
• mleczaj smaczny (Lactarius volemus)
• mleczaj świerkowy (Lactarius deterrimus)
• mleczaj zmienny (Lactarius semisanguifluus)
• muchomor cesarski (Amanita caesarea)
• muchomor czerwonawy (Amanita rubescens)
• muchomor mglejarka (Amanita vaginata), (synonim: Amanitopsis vaginata)
• muchomor oliwkowy (Amanita battarae)
• muchomor rdzawobrązowy (Amanita fulva)
• muchomor szyszkowaty (Amanita strobiliformis)
• muchomor twardawy (Amanita spissa)
• naparstniczka stożkowata (Verpa conica)
• opieńka miodowa (Armillaria mellea), (synonim: Armillariella mellea)
• opieńka nietrwała (Armillaria tabascens), (synonim: Armillariella tabascens)
• ozorek dębowy (Fistulina hepatica)
• piaskowiec kasztanowaty (Gyroporus castaneus)
• piaskowiec modrzak (Gyroporus cyanescens)
• pieczarka kosmkowata (Agaricus placomyces)
• pieczarka leśna (Agaricus silvaticus)
• pieczarka ogrodowa (Agaricus hortensis)
• pieczarka okazała (Agaricus augustus)
• pieczarka polowa (Agaricus arvensis)
• pieczarka szlachetna (Agaricus campestris)
• pieczarka zaroślowa (Agaricus silvicola)
• pieniążek dębowy (Collybia dryophila)
• pieniążek maślany (Collybia butyracea)
• pieniążek pozrastany (Collybia confluens)
• pieprznik jadalny ([[kurka]])(Cantharellus cibarius)
• pieprznik szary (Cantharellus cinereus)
• pieprznik trąbkowy (Cantharellus tubaeformis)
• piestrak jadalny (Choiromyces meandriformis)
• piestrzenica infułowata (Gyromitra infula)
• piestrzyca kędzierzawa (Helvella crispa)
• piestrzyca zatokowa (Helvella lacunosa)
• płachetka kołpakowata (Pholiota caperata), (synonim: Rosites caperata)
• płomykówka galaretowata (Tremiscus helvelloides), (synonim: Phlogiotis helvelloides)
• podblaszek gromadny (Lyophyllum decastes)
• podblaszek przydymiony (Lyophyllum fumosum)
• podblaszek zrosły (Lyophyllum connatum)
• podgrzybek brunatny (Xerocomus badius)
• podgrzybek czerwonawy (Xerocomus rubellus), (synonimy: Boletus rubellus, Boletus versicolor, Xerocomus versicolor)
• podgrzybek pasożytniczy (Xerocomus parasiticus)
• podgrzybek zajączek (Xerocomus subtomentosus)
• podgrzybek złotawy (Xerocomus chrysenteron)
• przyczepka falista (Rhizina undulata), (synonim: Rhizina inflata)
• purchaweczka spłaszczona (Vascellum pratense), (synonim: Vascellum depressum)
• purchawica olbrzymia (Langermannia gigantea), (synonim: Lycoperdon giganteum)
• purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum) , (synonim: Lycoperdon gemmatum)
• sadówka podsadka (Clitopilus prunulus)
• sarniak dachówkowaty (Sarcodon imbricatus)
• siatkolist maczugowaty (Gomphus clavatus), (synonim: Neurophyllum elavatum)
• smardz jadalny (Morchella esculenta)
• smardzówka czeska (Ptychoverpa bohemica), (synonim: Verpa bohemica)
• soplówka gałęzista (Hericium clathroides), (synonim: Hericium ramosum)
• szmaciak gałęzisty (Sparassis crispa)
• szyszkowiec łuskowaty (Strobilomyces floccopus)
• trufla letnia (Tuber aestivum)
• truflica kasztanowata (Hydnotrya tulasnei)
• twardówka muszlowata (Lentinellus cochleatus)
• twardzioszek przydrożny (Marasmius oreades)
• ucho bzowe (Hirneola auricula-judae), (synonim: Auricularia auricula-judae)
• uchówka ośla (Otidea onotica)
• wilgotnica karminowa (Hygrocybe punicea)
• wilgotnica łąkowa (Hygrocybe pratensis)
• wilgotnica śnieżna (Hygrocybe virginea)
• wodnicha biała (Hygropgorus eburneus)
• wodnicha brunatnobiała (Hygrophorus latitabundus)
• wodnicha gołąbkowa (Hygrophorus russula)
• wodnicha grubopierścieniowa (Hygrophorus gliocyclus)
• wodnicha jasnożółta (Hygrophorus hypothejus)
• wodnicha modrzewiowa (Hygrophorus pudorinus)
• zasłonak kleisty (Cortinarius mucosus)
• zasłonak lisi (Cortinarius fulgens), (synonim: Cortinarius subfulgens)
• zasłonak nijaki (Cortinarius varius)
• zębiak sinawy (Gyrodon lividus)
• zimówka aksamitnotrzonowa (Flamullina velutipes), (synonim: Collybia velutipes)
• żagiew łuskowata (Polyporus umbellatus)
• koźlarz białawy (Leccinum holopus)
• szmaciak krótkotrzonowy (Sparassis brevipes)

[edytuj] Zobacz też

• grzyby trujące
• grzybiarstwo
• grzyby niejadalne

Przypisy