Województwo połockie

Z Wikipedii

**Województwo połockie**

Herb

Nazwa łacińska	Palatinatus Polocensis
Istniało	1504–1793
Prowincja	Litwa
Stolica	Połock
Sejmik	Połock
Wojewoda	zobacz: wojewodowie połoccy
Powierzchnia	21 800 km²
Liczba powiatów	brak
Liczba senatorów	2

Panorama Połocka w XVII w.

Województwo połockie – województwo na Białej Rusi w Wielkim Księstwie Litewskim.

Województwo połockie przekształciło się z Księstwa Połockiego. W XII w. księstwo było w posiadaniu Rurykowiczów kijowskich. Na początku XIV w. dostało się pod panowanie Litwinów. Księstwo, nadawane jako uposażenie młodszym synom wielkich książąt, którym jako ostatni władali Andrzej Olgierdowic, a po nim krótko Skirgiełło Iwan, zlikwidował książę Witold. Od tej pory ziemią połocką zarządzał książęcy starosta. Od 1504 r. księstwo zaczęto nazywać województwem. W 1563 r. Iwan Groźny zdobył Połock i prawie cały obszar województwa przyłączył do swego państwa. Ziemie te wróciły do Rzeczypospolitej w 1579 r., po odbiciu Połocka przez Stefana Batorego. W 1655 r. car Aleksy I Michałowicz ponownie zajął województwo połockie, a zostało ono odzyskane na mocy rozejmu andruszowskiego 1667. I rozbiór Polski (1772) podzielił województwo. Północna część wraz z Połockiem przypadła Rosji. Południowa część została (nadal jako województwo połockie) przy Polsce do roku 1793, kiedy to II rozbiór Polski ostatecznie zakończył historię województwa połockiego w Rzeczypospolitej.

Województwo połockie, ze względu na słabe zaludnienie nie było podzielone na powiaty. W okresie Rzeczypospolitej Obojga Narodów szlachta wybierała zatem na sejmiku ziemskim odbywanym w Połocku, tylko dwóch posłów na sejm i dwóch deputatów do Trybunału Litewskiego. Po jednym do Wilna i do Mińska na kadencję ruską. Od 1773 r. sejmiki odbywały się w Usaczu. Województwo miało dwóch senatorów. Wojewodę i kasztelana połockiego (krzesłowego czyli większego). Wojewoda szedł w senacie za wojewodą lubelskim a przed bełskim. Tak samo kasztelan wśród kasztelanów większych. Herbem województwa była litewska Pogoń w białym polu lub na czerwonej chorągwi. Mundur wojewódzki był identyczny ze smoleńskim, czyli karmazynowy kontusz i granatowe: żupan oraz wyłogi.

Dźwina przecinała województwo na dwie równe części. Graniczyło ono od północy z Rosją, od wschodu z województwem witebskim, od południa z województwem mińskim, od południowego zachodu z wileńskim, a od zachodu z Inflantami.

Stefan Batory założył w 1580 r. w Połocku kolegium jezuickie. Pierwszym rektorem był Piotr Skarga. Uczył się w nim a następnie wykładał Maciej Kazimierz Sarbiewski. Z kolegium związany był również św. Andrzej Bobola, pełniący tu dwa razy obowiązki kaznodziei i wychowawcy. Przeniesiono tu w 1808 r. jego ciało z Pińska, które podobno wyrzucone przez Sowietów w 1922 r. na podłogę kościoła nie rozsypało się.

Wojewodami połockimi byli m.in.: Piotr Kiszka, hetman wielki litewski Janusz Kiszka, Stanisław Hlebowicz, Mikołaj Dorohostajski uwieczniony przez Matejkę na obrazie Batory pod Pskowem, Jan Krasiński, Aleksander Ludwik Radziwiłł, kanclerz wielki litewski Aleksander Michał Sapieha, hetman polny litewski Jan Jacek Ogiński, hetman polny litewski Stanisław Ernest Denhoff, niedoszły teść Tadeusza Kościuszki Józef Sosnowski.