Województwo mazowieckie (I Rzeczpospolita)

Z Wikipedii

Województwo mazowieckie

Herb
Nazwa łacińska	Palatinatus Masoviensis
Istniało	1529–1795
Prowincja	Wielkopolska
Stolica	Warszawa
Sejmik	Warszawa
Wojewoda	zobacz: wojewodowie mazowieccy
Powierzchnia	ok. 23 200 km²
Liczba powiatów	23
Liczba senatorów	8

Województwo mazowieckie – województwo w I Rzeczypospolitej w latach 1529-1795. Utworzone zostało 27 grudnia 1529 r. przez Zygmunta Starego po inkorporacji do Korony Polskiej Księstwa Mazowieckiego w 1526. W jego skład wchodziło 10 ziem. Sejmik generalny obradował w kościele św. Marcina w Warszawie.

Województwo mazowieckie wprowadzało do Senatu Rzeczypospolitej dwóch senatorów większych: wojewodę mazowieckiego i kasztelana czerskiego, a mniejszych aż sześciu: kasztelanów wiskiego, wyszogrodzkiego, zakroczymskiego, warszawskiego, ciechanowskiego i liwskiego.

Popis rycerstwo mazowieckie odbywało w każdej ze swoich ziem. Mundurem sejmowym wszystkich ziem województwa mazowieckiego był: kontusz ciemno-szafirowy, wyłogi i żupan barwy słomianej, guzy z literami X. M., na pamiątkę dawnej udzielności Księstwa Mazowieckiego.

W XVI w. na terenie województwa mazowieckiego istniało 266 parafii katolickich, 63 miasta i 3957 wsi. Na wsi było 14648 łanów kmiecych i folwarcznych, i aż 12031 gospodarstw szlachty zagrodowej, nie mającej poddanych.

Spis treści 1 Herb 2 Stolica 3 Ziemie 3.1 Ziemia ciechanowska 3.2 Ziemia czerska 3.3 Ziemia liwska 3.4 Ziemia łomżyńska 3.5 Ziemia nurska 3.6 Ziemia różańska 3.7 Ziemia warszawska 3.8 Ziemia wiska 3.9 Ziemia wyszogrodzka 3.10 Ziemia zakroczymska 4 Zobacz też

[edytuj] Herb

Herbem województwa mazowieckiego był orzeł srebrny bez korony z przepaską na ogonie, w polu czerwonym.

[edytuj] Stolica

Stolicą była Warszawa.

[edytuj] Ziemie

[edytuj] Ziemia ciechanowska

Sejmiki w Ciechanowie, wysyłała 2 posłów i co piąty rok deputata. Powiaty:

• ciechanowski
• przasnyski
• sąchocki

Starostwo grodowe znajdowało się w Ciechanowie. Ziemia miała kasztelana drążkowego, który w senacie zajmował miejsce w ostatnim szeregu.

[edytuj] Ziemia czerska

Sejmiki tej ziemi odbywały się w Czersku, szlachta wybierała 2 posłów na sejm i 1 deputata do Trybunału Koronnego co pięć lat. W ziemi były 3 powiaty:

• czerski (garwoliński - wydzielny z czerskiego w 1539 r.)
• grójecki
• warecki

W Czersku znajdowało się starostwo grodowe. W ziemi istniało 6 starostw niegrodowych: grójeckie, wareckie, garwolińskie, latowickie, osieckie i stromeckie. Kasztelan czerski był drugim co do starszeństwa, po wojewodzie, senatorem w województwie, zajmując miejsce wśród kasztelanów krzesłowych.

[edytuj] Ziemia liwska

Sejmiki w Liwie, 2 posłów i 1 deputata do Trybunału co piąty rok. Nie podzielona na powiaty. Starostwo grodowe znajdowało się w Liwie. Istniało niegrodowe starostwo korytnickie. Ziemia miała swojego senatora, kasztelana, zasiadającego w senacie na ostatnim "drążku".

[edytuj] Ziemia łomżyńska

Sejmiki odbywała w Łomży, wybierając 2 posłów i 1 deputata co piąty rok. Była największa w województwie, miała 4 powiaty:

• łomżyński (łomzieński)
• kolneński
• zambrowski
• ostrołęcki

Starostwo grodowe znajdowało się w Łomży. Oprócz grodu łomżyńskiego starosta opiekował się również grodami w Ostrołęce, Zambrowie i Kolnie. Istniało również niegrodowe starostwo ostrołęckie obejmujące Puszczę Zieloną.

[edytuj] Ziemia nurska

Sejmikowała w Nurze, wybierała 2 posłów i 1 deputata do trybunału co piąty rok. Dzieliła się na 3 powiaty:

• nurski
• ostrowski
• kamieńczykowski

Do starostwa grodowego w Nurze należały również grody w Ostrowiu i Kamieńczyku.

[edytuj] Ziemia różańska

Sejmiki w Różanie, 2 posłów i 1 deputat co piąty rok, miała 2 powiaty:

• różański
• makowski

[edytuj] Ziemia warszawska

Szlachta tej ziemi odbywała sejmiki w Warszawie, wybierała 2 posłów i jednego deputata do Trybunału co pięć lat. W ziemi były 3 powiaty:

• warszawski
• błoński
• tarczyński

Starostwo grodowe znajdowało się w Warszawie. Istniały też 3 starostwa niegrodowe: błońskie, stanisławowskie i piaseczyńskie. Ziemia posiadała senatora, kasztelana warszawskiego, będącego tzw. kasztelanem drążkowym zasiadającym w senacie pod koniec, pomiędzy kasztelanem sochaczewskim i gostyńskim.

[edytuj] Ziemia wiska

Zamieszkana przeważnie przez liczną szlachtę zagrodową, sejmikowała w Wiźnie, wybierała 2 posłów na sejm i jednego deputata do Trybunału co pięć lat. W ziemi były początkowo 2, później 3 powiaty:

• wiski
• wąsoski
• radziłowski – ze względu na dużą ilość szlachy, wyodrębniony w 1548 r. jako trzeci powiat

Starostwo grodowe miało siedzibę w Wiźnie. Podlegał mu także gród w Wąsoszu. Ziemia miała swojego kasztelana, zajmującego dalekie miejsce wśród kasztelanów drążkowych.

[edytuj] Ziemia wyszogrodzka

Sejmikowała w Wyszogrodzie, wybierała na sejmy 2 posłów i co piąty rok deputata do Trybunału, niepodzielona ze względu na małą powierzchnię na powiaty. Starostwo grodowe znajdowało się w Wyszogrodzie. Ziemia miała swojego kasztelana, zajmującego miejsce w ostatnim rzędzie kasztelanów drążkowych.

[edytuj] Ziemia zakroczymska

Sejmikowała w Zakroczymiu, wybierała 2 posłów i 1 deputata co piąty rok. W ziemi były 2 powiaty:

• zakroczymski
• nowomiejski

Ziemia posiadała kasztelana, który zajmował miejsce w ostatnim rzędzie kasztelanów drążkowych.

[edytuj] Zobacz też

• Województwo mazowieckie (1793)
• Województwo warszawskie (1793)
• ziemia (jednostka administracyjna w dawnej Polsce)