Zaborów (powiat warszawski zachodni)

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°15'44" N 20°40'37" E52.2622222 20.6769444 (Zaborów (powiat warszawski zachodni))

Zaborów
Województwo	mazowieckie
Powiat	warszawski zachodni
Gmina	Leszno
Sołtys	Jan Kucharski
Położenie	52° 15' 44'' N 20° 40' 37'' E
Wysokość	87 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2001)  • liczba ludności	680[1]
Strefa numeracyjna (do 2005)	0 22
Kod pocztowy	05-083
Tablice rejestracyjne	WZ
SIMC10	0004682
Położenie na mapie Polski Zaborów
Centrum Zaborowa, w głębi widoczna szkoła, remiza i nowe rondo
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Zaborów – wieś sołecka w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie warszawskim zachodnim, w gminie Leszno, ok. 30 km na zachód od centrum Warszawy przy południowej granicy i w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego. Miejscowość położona jest na dawnym Trakcie Królewskim z Warszawy do Sochaczewa w miejscu, gdzie skarpa wysokiego tarasu rozcięta jest niewielką doliną erozyjną.

Spis treści 1 Geografia 1.1 Położenie geograficzne 1.2 Warunki naturalne 2 Historia 2.1 Początki wsi 2.2 Okres zaborów 2.3 I wojna światowa i okres międzywojenny 2.4 II wojna światowa 2.5 Okres powojenny 3 Turystyka 3.1 Zabytki 3.2 Szlaki turystyczne 4 Kultura i edukacja 5 Infrastruktura 5.1 Komunikacja 5.2 Infrastruktura techniczna 6 Gospodarka 7 Zaborów w kulturze 8 Najbliższe miejscowości 9 Przypisy 10 Bibliografia 11 Zobacz też 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

[edytuj] Położenie geograficzne

Zaborów położony jest na Nizinie Mazowieckiej na Równininie Łowicko-Błońskiej na Mazowszu, w centralnej Polsce i w zachodniej części województwa mazowieckiego. Oddalony jest o około 15 km od zachodnich granic Warszawy i około 30 km od jej centrum, 5 km od siedziby gminy w Lesznie i 12 km od siedziby powiatu w Ożarowie Mazowieckim, na obrzeżu aglomeracji warszawskiej.

[edytuj] Warunki naturalne

Wieś znajduje się na krawędzi wysokiego tarasu rozciętego tu doliną erozyjną, w której znajdują się liczne stawy. Dolina wyżłobiona została przez jeden z dopływów Kanału Zaborowskiego w dorzeczu Wisły. Wieś położona jest na skraju Puszczy Kampinoskiej w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego, na mikroklimat wpływ ma tu obecność dużego kompleksu leśnego na północ od wsi, jak i rozległej równiny pokrytej przez uprawy rolne od południa. Klimat umiarkowany, chłodny.

Najbliższe rezerwaty przyrody w obrębie Kampinoskiego Parku Narodowego to Rezerwat Debły, Kalisko i Zaborów Leśny^[2].

W parku przypałacowym znajduje się kilka drzew pomnikowych, sam park zajmuje powierzchnię 9,6 ha, w tym 0,77 ha wód^[3].

[edytuj] Historia

[edytuj] Początki wsi

Początki osadnictwa w tym rejonie datowane są na I w. p.n.e. - IV w. n.e., z którego to okresu w okolicy znaleziono podczas prac archeologicznych pozostałości dymarek - śladów po wielkim ośrodku hutnictwa z centrum w obecnym Pruszkowie^[2]. Ponadto w 1987 roku znaleziono tu szklany pucharek z białego szkła ozdobionego malowanymi, wielobarwnymi przedstawieniami gladiatorów datowany na II w. n.e. W trakcie tych prac znaleziono też fragmenty ceramiki i przepalone kości ludzkie, a zdjęcie lotnicze wykazało istnienie kolistej przestrzeni o średnicy około 60 metrów obwiedzionej pasem ciemnej warstwy szerokości 2 m. Istnieje hipoteza, że są to pozostałości po grobie książęcym.^[4]

Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z roku 1239 i dotyczą Ścibora z Zaborowa w Ziemi Warszawskiej^[2] w Księstwie Mazowieckim. Wieś była gniazdem rodowym Zaborowskich herbu Rogala. Parafia erygowana została tu w XIV lub XV wieku - pierwsze zapiski zaginęły. W 1465 wymieniany jest pleban zaborowski Jan, a w tym samym roku biskup Andrzej Bniński darował parafii dziesięcinę snopową^[5]. Po inkorporacji Mazowsza od 1529 do 1795 roku w Ziemi Warszawskiej w województwie mazowieckim. W czasie wizytacji w 1670 biskup Mikołaj Święcicki zapisał: de erectionis huius Ecclesiae ex antiquo Nulla notitia. Pierwszy kościół drewniany spłonął w 1700 i w tym samym roku powstał nowy, także drewniany, staraniem ks. Glinki i przetrwał on do 1790 roku^[5].

W 1791 roku wzniesiony został nowy kościół murowany nakładem właścicieli Zaborowa Placyda i Karoliny Izbińskich herbu Prawdzic wg projektu Hilarego Szpilowskiego^[5][2]. Kościół wzniesiony w stylu klasycystycznym we wnętrzach zawiera fragmenty wyposażenia z wcześniejszych kościołów, głównie z XVIII wieku. Kościół został poświęcony przez ks. Onufrego Szembeka archidiakona warszawskiego dnia 22 lutego 1791 roku^[5].

[edytuj] Okres zaborów

Po III rozbiorze Rzeczypospolitej w 1795 Zaborów znalazł się w zaborze pruskim, w latach 1807-1814 w Księstwie Warszawskim, a od 1815 w zależnym od Rosji Królestwie Polskim, w powiecie warszawskim w guberni warszawskiej.

W 1812 roku wymieniana jest po raz pierwszy szkoła parafialna w Zaborowie, w 1850 powstaje szkoła świecka w budynku dawnej kuźni^[6]. W 1839 odnowiony i przerobiony został kościół przez Adama Izbińskiego, w 1840 powstaje murowana plebania^[5][2]. W 1897 dobra zaborowskie nabywa warszawski bankier Leon Feliks Goldstand^[7] i w latach 1901-1903 powstaje pałac w stylu eklektyczno-secesyjnym wg projektu arch. Franciszka Lilpopa, otoczony parkiem z 1 poł. XIX wieku, wzniesiony w miejscu wcześniejszego dworu Izbińskich^[8]. W 1905 roku ma miejsce kolejna restauracja kościoła nakładem Leona Feliksa Goldstanda, dziedzica dóbr zaborowskich^[5]. Do początku XX wieku istniał tu młyn wodny, do którego napędzania służyła woda pochodząca ze spiętrzenia w dolince erozyjnej^[2]. Spiętrzona woda ujęta została w szereg stawów istniejących do dzisiaj.

[edytuj] I wojna światowa i okres międzywojenny

W sierpniu 1914 w czasie I wojny światowej szkoła i jej wyposażenie zdewastowane zostały przez wojsko rosyjskie i otwarta została dopiero w 1915^[6]. W 1921 ponownie znalazł się w granicach administracyjnych powiatu warszawskiego, w województwie warszawskim, siedziba Gminy Zaborów. 10 października 1928 roku na posiedzeniu szkolnej Rady Pedagogicznej zapadła decyzja o uczczeniu 10 rocznicy odzyskania niepodległości przez Polskę poprzez ustawienie przed szkołą betonowego obelisku na kopcu z wmurowaną okolicznościową płytą. W 1932 rozpoczęła się budowa nowej szkoły, która w 1938 otrzymała imię Powstańców 1863 roku w związku z istnieniem na terenie ówczesnej Gminy Zaborów mogiły 72 powstańców styczniowych z 1863 r., którą opiekowali się uczniowie^[6].

[edytuj] II wojna światowa

Do 1939 roku mieszkała w Zaborowie córka Goldstanda - Janina Górska wraz z mężem, w chwili wybuchu wojny wyjechała do Anglii^[7]. 3 września 1939 budynek szkolny został zajęty przez lotników z 3 dywizjonu Brygady Pościgowej, którzy mieli tu swoje lotnisko polowe^[6]. Lotnisko było położone w złym miejscu, a samoloty rozmieszczone przy polnej drodze, w sztucznym zagajniku i w stogach siana^[9]. W połowie września miejscowość opanowali Niemcy, zajęli pałac^[10], a budynek szkoły od 1943 objęła niemiecka żandarmeria, organizując w niej placówkę Schutzpolizei, której zadaniem było terroryzowanie okolicznych mieszkańców^[6]. Odbywały się tu krwawe przesłuchania, a więźniowie byli bici i torturowani^[2]. W 1945 z terenu szkoły ekshumowano 4 ciała na cmentarz na uroczysku Wiktorów, gdzie spoczęły wśród 82 ofiar egzekucji z 5-7 lipca 1944 roku^[11]. Na miejscowym cmentarzu grzebalnym powstała też kwatera żołnierzy polskich poległych w 1939 roku^[2].

[edytuj] Okres powojenny

Po wojnie w dawnym majątku zaborowskim powstał PGR nastawiony na produkcję mleka i hodowlę bydła^[2]. W pałacu urządzono biura PGR a w oranżerii skład nawozów^[10]. W 1968 roku pałac został przejęty przez Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i w 1974 powstał tu dom pracy twórczej Stowarzyszenia Dziennikarzy Polskich^[10]. W 1971 oddano do użytku nową, rozbudowaną szkołę. W 1985 na szkolnym skwerze stanął kamień z napisem: "Pamięci naszych bliskich i nieznanych rodaków, którzy w latach 1943-44 cierpieli i umierali katowani przez hitlerowców w tutejszej szkole poświęca miejscowe społeczeństwo."^[6]

W latach 1952-1957 miejscowość należała administracyjnie do województwa warszawskiego do powiatu pruszkowskiego i była siedzibą gminy. W latach 1957-1975 i 1975-1998 miejscowość nadal należała administracyjnie do województwa warszawskiego. Od 1998 w województwie mazowieckim, powiecie warszawskim zachodnim, w gminie Leszno.

3 listopada 1983 roku do Polski przyjechała po raz drugi Matka Teresa z Kalkuty wraz z czterema siostrami (2 Hinduski, Niemka i Angielka), aby otworzyć w Zaborowie dom swojego zgromadzenia. Dom Zgromadzenia Sióstr Misjonarek Miłości mieści się w Feliksowie przy ul. Stołecznej 141 i jest to dom formacyjny, w którym przebywa około 40 misjonarek.^[12][13]

Po roku 1990 pałac przekazany został przez komisję likwidacyjną dzielącą dawny majątek RSW - dwóm organizacjom: Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich i Stowarzyszeniu Dziennikarzy Rzeczypospolitej^[7]. W 1998 oddano salę gimnastyczną przy szkole kończąc tym samym kolejny etap jej rozbudowy^[6].

W 2002 odbyła się renowacja kościoła i plebanii, a po remoncie i modernizacji drogi nr 580 w latach 2005-2007 w Zaborowie powstało rondo. Pałac stał się własnością prywatną i jego zwiedzanie jest utrudnione^[14].

[edytuj] Turystyka

[edytuj] Zabytki

Obiekty wpisane do rejestru zabytków nieruchomych na terenie Zaborowa^[15]:

• kościół pw. św. Anny z 1791 roku (nr rej.: 1119/499/62 z 23.03.1962)
• cmentarz rzymskokatolicki założony ok. 1830 roku o pow. 1,35 ha (nr rej.: 1465 z 20.02.1991)
• zespół pałacowy Goldstandów z 2. połowy XIX (nr rej.: 1118/500/62 z 23.03.1962: pałac i park)
• zespół folwarczny z przełomu XIX/XX wieku (nr rej.: 1600-A z 29.11.1995: oficyna, wozownia, spichrz, stodoła, obora, dom mieszkalny)
• zespół szkolny, (nr rej.: 2-A z 25.10.2000: stara szkoła z 1850, nowa szkoła z 1935, ogród szkolny (teren) i ogrodzenie).

[edytuj] Szlaki turystyczne

• Południowy Szlak Krawędziowy (Kampinos - Granica - Leszno - Dąbrowa Leśna) 49,8 km
• Kampinoski Szlak Rowerowy (wokół KPN) 144,5 km

[edytuj] Kultura i edukacja

We wsi znajduje się Zespół Szkół Publicznych, w skład którego wchodzi Szkoła Podstawowa im. Powstańców 1863 r, gimnazjum i oddziały przedszkolne 6-latków^[16]. W szkole działa m.in. klub karate. We wsi znajduje się także remiza Ochotniczej Straży Pożarnej oraz filia biblioteki publicznej Gminy Leszno przy ul. Leśnej 21^[17]. Działa tu także Klub Sportowy Zaborowianka Zaborów, założony w 1998 roku^[18]. W latach 2008-2013 planowane jest zbudowanie tu nowego przedszkola, a także przygotowanie terenów pod budowę ośrodka rekreacyjno-rehabilitacyjnego dla dzieci niepełnosprawnych na terenie gminy Leszno.^[19]

W 2007 roku na terenie Zespołu Szkół Publicznych powstał też plac zabaw dla dzieci^[20] i nowe ogólnodostępne boisko sportowe o sztucznej nawierzchni, którego budowa możliwa była dzięki dotacjom Ministerstwa Sportu i Urzędu Marszałkowskiego^[21].

[edytuj] Infrastruktura

[edytuj] Komunikacja

We wsi znajduje się przystanek autobusowy podmiejskiej linii autobusowej MZA nr 719 łączącej Leszno z Warszawą.^[22] Połączenie z Warszawą zapewniają także liczne prywatne minibusy i autobusy PKS.

Najbliższa stacja kolejowa znajduje się w Płochocinie - stacja Płochocin Osiedle na linii kolejowej nr 3 Warszawa Zachodnia-Kunowice.

W miejscowości krzyżuje się kilka lokalnych i wojewódzkich dróg:

• 580 Warszawa - Sochaczew,
• 888 Zaborów - Święcice - Płochocin.

[edytuj] Infrastruktura techniczna

Wieś jest w pełni zelektryfikowana, nadzór nad elektroenergetyczną siecią przesyłową ma Zakład Energetyczny Warszawa-Teren S.A. Wieś posiada wodociąg, który jest podłączony do ujęcia wody w sąsiednim Feliksowie, gdzie woda pobierana jest z wód podziemnych z utworów czwartorzędowych^[3]. Na terenie stacji uzdatniania wody znajduje się też najbliższa stacja bazowa telefonii komórkowej, gdzie z wieży korzystają firmy PTK Centertel Sp. z.o.o., PTC Sp. z.o.o. i Polkomtel S.A.

Zaborów nie ma natomiast podłączenia do sieci gazowniczej i kanalizacji^[3]. W 2008 roku odbyło się pierwsze spotkanie mieszkańców w sprawie skanalizowania posesji^[23]. W latach 2008-2013 planowana jest budowa oczyszczalni ścieków.^[19]

[edytuj] Gospodarka

Zaborów położony jest w otulinie Kampinoskiego Parku Narodowego, co oznacza, że działalność prowadzona w tej strefie nie może szkodliwie oddziaływać na przyrodę parku narodowego^[3]. Dobre gleby występujące w południowej części miejscowości pozwalają na produkcję rolniczą - w gminie Leszno 52% powierzchni gruntów zajmuje produkcja rolna^[3]. W północnej części miejscowości poniżej tarasu występują głównie piaski rzeczne tarasu nadzalewowego Wisły^[2], stąd grunty te porastają głównie łąki i lasy.

Wśród podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w gminie Leszno przeważają przedsiębiorcy z takich dziedzin jak handel detaliczny i hurtowy, usługi transportowe i przewóz osób, usługi budowlane i pokrewne oraz mechanika pojazdowa^[3]. Bliskość Warszawy i dogodne z nią połączenie sprawia, że część mieszkańców dojeżdża do pracy do stolicy.

Znajduje się tu remiza straży pożarnej, poczta, kiosk i sklepy^[2].

W Feliksowie działa Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Medicor" wraz z apteką, utworzony w 1999 roku^[24].

[edytuj] Zaborów w kulturze

Pałac w Zaborowie i otaczający go park posłużyły za plenery przy kręceniu takich filmów jak „Lalka” czy „Kariera Nikodema Dyzmy.”^[14] W dworze u Izbińskich gościem bywała pisarka Klementyna z Tańskich Hoffmanowa.^[2] W Zaborowie konie dla regimentu od pana Trzaskowskiego mieli nabyć bohaterowie powieści Henryka Sienkiewicza "Ogniem i mieczem" - Wołodyjowski i Zagłoba, lecz po drodze doszło do pojedynku z Bohunem w Lipkowie^[25].

[edytuj] Najbliższe miejscowości

W sąsiedztwie 'Zaborowa' znajdują się następujące miejscowości:
Kępiaste 10 km	Ławy 3,5 km	Wiktorów 1,8 km
Zaborówek 3,7 km, Sochaczew 26 km	N W E S	Wyględy 1,8 km, Warszawa 15 km
Wąsy-Wieś 3,1 km, Błonie 10 km	Pilaszków 3,1 km	Feliksów 1,2 km, Ożarów Mazowiecki 12 km

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Lechosław Herz: Puszcza Kampinoska. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2002. ISBN 83-85557-96-2. 
• Tadeusz Jaroszewski, Waldemar Baraniewski: Po pałacach i dworach Mazowsza. Przewodnik część 1. Warszawa: WNT, 1999. ISBN 83-204-2425-9. 

[edytuj] Zobacz też

• Zaborów, Zaborówek

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Zespół Szkół Publicznych w Zaborowie
• Kościół w Zaborowie
• Bliżej Zaborowa - forum mieszkańców
• Gmina Leszno z lotu ptaka (zdjęcia 2-8 - centrum Zaborowa)

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi