Dyskusja portalu:Biologia/Ciekawostki
Z Wikipedii
[edytuj] Już były
Ambystoma meksykańska, aksolotl meksykański (Ambystoma mexicanum) – płaz ogoniasty z rodziny ambystomowatych. Cechą charakterystyczną A. mexicanum jest neotenia, czyli zdolność rozmnażania się larwy (zobacz aksolotl). W środowisku naturalnym nie przekształca się w postać lądową.
Dłoń, powierzchnia dłoniowa (łac. palma manus) - u naczelnych okolica ciała obejmująca powierzchnię przednią (w pozycji anatomicznej) ręki, pozbawiona owłosienia, której skóra pokryta jest liniami papilarnymi. Według profesora Bochenka do dłoni nie zalicza się okolicy dłoniowej palców (zatem dotyczy jedynie śródręcza i nadgarstka). W języku potocznym określenie dłoń mylnie stosuje się w odniesieniu do całej ręki.
Pijawki (Euhirudinea) - gromada zwierząt wodnych z typu pierścienic
czy wiesz, że...
- długość waha się w granicach od kilku milimetrów do 20 cm
- przyssawki pijawek nie służą do wysysania krwi
- pijawki mogą żyć w wodach słodkich i słonych, nieliczne żyją na lądzie
- pijawki były kiedyś powszechnie stosowane do puszczania krwi (hirudoterapia)
- w Polsce występuje 29 z ogólnej liczby ok. 500 gatunków pijawek
Welwiczja przedziwna (Welwitschia mirabilis Hook.f.) - gatunek endemicznej rośliny pustynnej należący do rodziny welwiczjowatych.
czy wiesz, że...
- występuje tylko na Pustynii Namib i w Kaokolandzie
- ma tylko dwa liście, które rosną przez całe życie rośliny
- pomimo niskiego wzrostu jest to drzewo
- grubość jej pnia dochodzi do 120 cm
- może dożyć 2000 lat
Kura domowa (Gallus gallus domesticus) - ptak hodowlany z rodziny kurowatych, hodowany na całym świecie.
czy wiesz, że:
- nie wystepuje w stanie dzikim
- uważa się, że stanowi formę udomowioną kura bankiwa (Gallus gallus)
- wyróżnia się blisko osiemdziesiąt ras kur
- jedyna prawdziwie karłowata rasa to bantamki
Retrowirusy (Retroviridae) - rodzina wirusów, których materiał genetyczny zawarty jest w RNA.
czy wiesz, że:
- wywołują wiele chorób takich jak niektóre nowotwory czy AIDS.
- genom retrowirusa zawiera dwie kopie jednoniciowego RNA
- genom koduje między innymi odwrotną transkryptazę (inaczej rewertazę), która ma zdolność przepisywania informacji z RNA na DNA
- sam materiał genetyczny retrowirusów jest niezakaźny, gdyż w cyklu reprodukcyjnym konieczna jest zawarta w wiroidzie odwrotna transkryptaza
- najbardziej znanym retrowirusem jest HIV
Sekwoja - potoczne określenie dwóch gatunków olbrzymich drzew, kiedyś klasyfikowanych w jednym rodzaju Sequoia, a dziś rozdzielonych: sekwoi wiecznie zielonej (Sequoia sempervirens) i mamutowca olbrzymiego (Sequoiadendron giganteum).
czy wiesz, że:
- Sekwoje rosną nie tylko w Kalifornii aż po granicę z Oregonem, ale także w mniejszych skupiskach w lasach Brazylii, sporadycznie także w Meksyku
- Uważane za największe rośliny na świecie sekwoje nie są najcięższe, lecz z całą pewnością są najwyższymi roślinami lądowymi (oba gatunki mają okazy przekraczające 100 m wysokości)
- Czasem mianem tym określa się jeszcze jeden gatunek, a mianowicie metasekwoję chińską (Metasequoia glyptostroboides), znacznie jednak mniejszą (do 35 m), występującą współcześnie jedynie w środkowych Chinach i charakteryzującą się opadającymi na zimę szpilkami
Orzeł Haasta (maor. Te Hoikoi lub Te Pouakai) (Harpagornis moorei Haast syn. Harpagornis assimilis Haast, Hieraëtus moorei (Haast)) to duży, wymarły ptak drapieżny z rodziny jastrzębiowatych, zamieszkujący niegdyś Nową Zelandię. Jedyny przedstawiciel rodzaju Harpagornis. Był to najcięższy znany orzeł jaki kiedykolwiek występował na Ziemi o wadze szacowanej na 9-14 kg przy rozpiętości skrzydeł ok. 260 cm
czy wiesz, że:
- najczęstszą ofiarą orła Hasta nie były, jak się powszechnie sądzi, moa, a nielotne kaczki Euryanas finschi.
- gatunek wymarł w XIII wieku, choć niektórzy twierdzą, że widywano go również w XVII wieku.
- współcześnie żyjącym, najbliższym krewnym orła Haasta jest występujący równie w Polsce niewielki orzełek włochaty (Hieraëtus pennatus)
- Przyprawę o nazwie cynamon robi się z kory cynamonowca, którą pozyskuje się z pędów ciętych dwa razy w sezonie (maj i październik). Korę ze ściętch gałązek poddaje się krótkiej fermentacji i oczyszcza z korawiny zewnętrznej oraz wewnętrznych resztek łyka. Powstałe paski kory są następnie suszone na słońcu. W czasie tego procesu przybierają charakterystyczną żółtobrązową barwę i zwijają się z obu stron paska kory (cecha charakterystyczna dla gatunku) tworząc złączone dwie rurki nazywane w handlu laskami. Łacińska nazwa cynamonu to canella, co znaczy 'rurka'.
- Chleb świętojański to nasiona drzewa karobowego (Ceratonia siliqua, znanego też jako karob lub szarańczyn). Drzewo występuje w warunkach naturalnych w regionie śródziemnomorskim. Dawniej nasiona karobu, ze względu na jednolity rozmiar i stałą wagę (ok. 200 mg), służyły jako precyzyjna jednostka masy. Używane obecnie na określenie tej jednostki słowo karat, wywodzi się od greckiego słowa kerátion (κεράτιον) i od arabskiego qīrāt (قيراط), które oznaczają właśnie karob.
Przyprawę o nazwie cynamon robi się z kory cynamonowca, którą pozyskuje się z pędów ciętych dwa razy w sezonie (maj i październik). Korę ze ściętch gałązek poddaje się krótkiej fermentacji i oczyszcza z korawiny zewnętrznej oraz wewnętrznych resztek łyka. Powstałe paski kory są następnie suszone na słońcu. W czsie tego procesu przybierają charakterystyczną żółtobrązową barwę i zwijają się z obu stron paska kory (cecha charakterystyczna dla gatunku) tworząc złączone dwie rurki nazywane w handlu laskami. Łacińska nazwa cynamonu to canella, co znaczy 'rurka'.
Czy wiesz, że płeć żółwi zależy od temperatury w jakiej rozwijały się jaja. U żółwi wyższa temperatura indukuje samice ( odwrotnie u aligatorów). Wybierając na złożenie jaj miejsca suche i cieplejsze lub wilgotniejsze i chłodniejsze żółwice mogą wpływać na płeć swych potomków.
- Dąb szypułkowy jest symbolem długowieczności, dostojeństwa i siły - żyje najdłużej z polskich drzew liściastych.
- Najbardziej znanym dębem w Polsce jest Bartek rosnący w pobliżu wsi Bartków koło Zagnańska. Korona o średnicy ok. 40 m, wysokość 27 m a obwód pnia 9 m. Wiek tego drzewa oceniany jest wg najnowszych badań dendrochronologicznych (badania wykonano świdrem Presslera) na 645 - 670 lat. Dawniej wiek tego dębu oceniano na lat 1200.
- Najstarszym dębem szypułkowym w naszym kraju jest Chrobry. Rozpiętość korony ok. 16m, wysokość 28 m a obwód pnia 9,9 m. Wiek oceniany jest na 730 lat. Usytuowany jest na trasie Szprotawa - Przemków w pobliżu wsi Piotrowice.
Miód, słodki, kaloryczny i zdrowy, był zawsze łakomym kąskiem dla człowieka i zwierząt. Pszczoła miodna została udomowiona przed tysiącami lat, a obecnie jest hodowana na całym świecie. Najstarsze ślady bartnictwa w Polsce pochodzą sprzed 2 tysięcy lat. Pierwotnie polegało ono na wybieraniu miodu z barci, czyli wydłubanych pni drzew. Już w XIV wieku w statucie króla Kazimierza zostało spisane prawo bartne, rozwijane w wiekach następnych (XVI i XVII); powstawały też specjalne bractwa bartne, zazwyczaj na Mazowszu i wśród Kurpiów. W lasach zakładano bory bartne; były to obszary, na których stało co najmniej 60 barci; półborem bartnym zwano las z 30 barciami.
Na kartach historii Polski miód pierwszy raz został doceniony w roku 965 przez arabskiego podróżnika Ibrahima ibn Jakuba. Tam, gdzie nie hoduje się pszczół, ludzie chętnie podbierają miód dzikim pszczołom. Prawdopodobnie z Polski wywodzi się też unikatowy w skali światowej trunek - miód pitny.
Samicę dzika nazywamy lochą lub samurą. Młode do 1 roku życia nazywa się warchlakami; w drugim roku - przelatkami; samce od trzeciego do czwartego roku życia to wycinki; powyżej czwartego roku życia - odyńce. Odgłos wydawany przez dzika w czasie buchtowania (czyli wzruszania ziemi w poszukiwaniu pokarmu) to ciamkanie lub chrapanie. Dźwięk ostrzegawczy wydawany przez lochy: rufft. Stado dzików nazywamy czasem watahą, podobnie jak u wilka. Kły górne odyńców nazywa się fajkami, a ich kły dolne - szablami.
Według starożytnych Rzymian nietoperz odpędzał nieszczęścia. W Grecji i niektórych częściach Afryki symbolizował czujność, a według Homera wchodziła w niego po śmierci dusza ludzka.
Chińczycy widzieli w nim wcielenie samego Stwórcy Świata - Hun Tuna. Do dziś symbolem szczęścia w Chinach jest pięć złączonych skrzydeł nietoperza. Zaś jego tamtejsza nazwa fu oznacza powodzenie.
U Słowian siał niepokój, przypominał o istnieniu sił demonicznych.
W chrześcijaństwie nietoperz stał się jednym z wcieleń diabła i pomocnikiem czarownic. Często przedstawiano wysłannika piekieł z łysymi nietoperzymi skrzydłami.
Wierzono, że nietoperze powstają z myszy, która zjadła świeczkę w kościele albo odrobinkę święconki wielkanocnej.
Wierzono także, że latając wieczorem szukają człowieka, który zapisał duszę diabłu, wkręcają mu się we włosy i urywają głowę, by zanieść ją do piekła. Zabicie nietoperza przynosiło szczęście, zaś jego kości używano w zaklęciach miłosnych wywodzących się z czarnej magii.
W tradycji Romów nietoperze to stworzenia przynoszące szczęście. Gdy jakiś przeleci nad taborem lub zawiruje nad ogniskiem wróży to szczególny usmiech losu. W ich wierzeniach nietoperz bywa amuletem. Musi być znaleziony już martwy, gdyż umyślne zabicie tego zwierzęcia jest zbrodnią, która się mści. Schowany do sakiewki przyciągnie pieniądze i nie pozwoli zmylić drogi.
Jeszcze w XVI wieku w Polsce uważano je za ptaki, a na Zachodzie i Wschodzie uchodziły za dziwną odmianę myszy.
Wśród samców kwokacza (Tringa nebularia (Gunnerus)), które zasadniczo są monogamiczne, zdarzają sie przypadki bigamii. Samce te biorą udział w wysiadywaniu i opiece nad lęgami obu zapłodnionych przez siebie samic.
Walenie, hipopotamy, jelenie i żyrafy mają trzy wspólne retrowirusy, umiejscowione w tym samym miejscu DNA? Drzewo budowy cząsteczkowej zwierząt kopytnych wyrasta ze wspólnego korzenia, datowanego na mniej więcej 65 mln lat. Wprawdzie trudno ocenić, w którym miejscu oddzieliły się gałęzie wiodące do koni, nosorożców czy innych grup zwierząt, ale musiało to być stosunkowo "niedługo" (ok. 2 mln lat) przed pojawieniem się formy znanej jako Himalayaectus, a uznawanej za jedną z pierwszych form waleni.
Wilk grzywiasty w medycynie ludowej i demonologii obszarów, na których występuje, uważny jest za zwierzę "rzucające urok", być może w związku z faktem, że jego aktywność ogranicza się do ulubionej przez demony pory nocnej.
Nagłaśniane przez media wizyty sępów nie są w Polsce czymś niezwykłym?
Jeszcze w 1914 roku odnotowano w Pieninach lęg sępa płowego (Gyps fulvus), a w XIX wieku w Tatrach gnieździł się inny gatunek - sęp kasztanowaty (Aegypius monachus). Obecnie te piękne ptaki są w naszym kraju jedynie gośćmi.
- Fretki były zwierzętami udomowionymi już w starożytnym Egipcie, ok. 3 tys. lat p.n.e. W starożytnym Rzymie były używane do polowania na króliki. W Anglii spełniały prócz tego funkcje sanitarne, tępiąc szczury.
- Fretki oswajają się łatwo i są na ogół dobrymi towarzyszami, choć intensywny odór, jaki zostawiają na meblach, raczej odstrasza od ich hodowania w mieszkaniu.
- Fretka, znana z dobrze rozwiniętego instynktu łowieckiego, od dawien dawna używana była do polowania na króliki. Na polowanie wychodzono zwykle rano; odnalazłszy norę, zakładano przy każdym z kilku otworów workowatą, mierzącą ok. 1 m sieć, po czym wpuszczano fretkę przez otwór główny. Uciekający królik wpadał w zastawioną sieć, gdzie chwytany był przez myśliwego lub zaduszany przez fretkę. Samą fretkę należało schwytać, gdy się tylko ukazywała się u wylotu nory, w przeciwnym razie wracała do nory króliczej i układała się w niej do spoczynku.
- Jaguar od lamparta odróżni się tym, że rozetki jaguara mają w środku czarną plamkę.
- Indianie południowoamerykańscy jadali mięso jaguarów, uważając je za bardzo smaczne.
- Futro geparda dawniej uznawane było za symbol statusu społecznego.
- Gepardy są dużo mniej agresywne niż inne wielkie koty, dlatego młode są czasami sprzedawane jako zwierzęta domowe. Jest to nielegalne, ponieważ międzynarodowe konwencje zabraniają hodowli dzikich zwierząt, a tym bardziej gatunków zagrożonych wyginięciem.
