MiG-21

Z Wikipedii

MiG-21M
MiG-21bis
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	MiG
Typ	samolot myśliwski
Konstrukcja	duralowa, półskorupowa, płat delta o skosie 57°
Załoga	1 pilot
Historia
Data oblotu	14 czerwca 1956
Lata produkcji	1959-?
Dane techniczne
Napęd	turboodrzutowy Tumański R-11F2S-300
Moc	38,7 kN (60,6 kN z dopalaniem)
Wymiary
Rozpiętość	7,15 m
Długość	13,46 m
Wysokość	4,10 m
Powierzchnia nośna	23 m²
Masa
Własna	5350 kg
Startowa	8950 kg
Zapas paliwa	2600 l
Osiągi
Prędkość maksymalna	2230 km/h (1,8 Ma)
Prędkość minimalna	270 km/h
Prędkość wznoszenia	120 m/s
Pułap	19 000 m
Zasięg	1100 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 × działko GSz-23 kal. 23 mm uzbrojenie podwieszane na 4 węzłach o masie do 2000 kg
Użytkownicy
Rzuty
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

MiG-21 (ros. МиГ-21) – radziecki samolot myśliwski skonstruowany w latach 50. XX wieku w biurze konstrukcyjnym MiG (OKB, ros. ОКБ МиГ) przez Artioma Mikojana i Michaiła Guriewicza. Ze względu na swoją sylwetkę dorobił się wśród pilotów nazwy ołówek.

MiG-21 produkowany był na radzieckiej licencji w Czechosłowacji i Indiach. Jego chińska kopia nosi oznaczenie J-7 (F-7 w wersji eksportowej). Używały go 34 państwa: kraje Układu Warszawskiego: (Bułgaria, Czechosłowacja, NRD, Polska, Rumunia, Węgry, ZSRR), Afganistan, Angola, Bangladesz, Egipt, Etiopia, Finlandia, Indie, Indonezja, Irak, Jemen, Jugosławia, Korea Północna, Kuba, Laos, Madagaskar, Mozambik, Nigeria, Somalia, Sudan, Syria, Tanzania, Wietnam, Zambia i Zimbabwe. oraz po rozpadzie UW: Chorwacja, Republika Federalna Niemiec.

Spis treści 1 Służba 2 Rozwój produkcji i wersje 2.1 Prototypy 2.2 Pierwsza generacja 2.3 Druga generacja 2.4 Trzecia generacja 2.5 Czwarta generacja 2.6 Piąta generacja 2.7 Wersje dwumiejscowe 2.8 Wersje chińskie 3 Opis konstrukcji

[edytuj] Służba

Przez ponad 3 dekady podstawowy samolot myśliwski w Polsce. Ostatni masowo zakupiony samolot bojowy dla Sił Powietrznych Rzeczypospolitej Polskiej (WOPK, WL, WLOP, SP RP). W latach 1961-1980 zakupiono 581 sztuk w 10 wersjach (MiG-21F-13, MiG-21PF, MiG-21PFM, MiG-21M, MiG-21R, MiG-21MF, MiG-21bis, MiG-21U, MiG-21US, MiG-21UM).

Definitywnie wycofany z eksploatacji w polskich Siłach Powietrznych 1 stycznia 2004 roku. 3.elt 1.01.2004 r. o godz 8.00 zakończyła Dyżur Bojowy w systemie OP NATO na samolotach MiG-21 bis i to był już prawdziwy koniec długiej służby MiG-21 w Polskim Lotnictwie Wojskowym.

MiGa-21 używano w Wietnamie i był tam jednym z najbardziej zaawansowanych samolotów myśliwskich, jednak z powodu niskiej nośności podskrzydłowych węzłów uzbrojenia wielu weteranów północnowietnamskich preferowało latanie samolotem MiG-19.

Zastosowanie skrzydeł w układzie delta umożliwiło stworzenie w ZSRR pierwszej udanej konstrukcji łączącej cechy samolotu myśliwskiego i przechwytującego. MiG-21 był lekkim myśliwcem zdolnym osiągnąć prędkość 2 machów używając równocześnie stosunkowo niewielkiej mocy silnika turboodrzutowego. To czyniło go porównywalnym do amerykańskiego F-104 lub francuskiego Dassault Mirage III.

Samolot był również intensywnie wykorzystywany w latach 60. i 70. w konflikcie na Bliskim Wschodzie przez siły powietrzne Egiptu, Syrii i Iraku przeciwko Izraelowi. Maszynę zdeklasował tam nowocześniejszy F-15 (zaprojektowany początkowo do walki z radzieckim MiG-25), nabyty przez Izrael w latach 70. Jednym z największych użytkowników MiG 21, szczególnie po jego powodzeniu w wojnie Indyjsko-Pakistańskiej w 1971 roku, były Indyjskie Siły Powietrzne. Samolot był również użyty pod koniec 1999 roku podczas walk o Kargil ze średnim skutkiem.

MiGa-21 wykorzystywano również we wczesnych etapach wojny w Afganistanie do działań wsparcia wojsk lądowych i rozpoznania (MiG-21R). Został wkrótce zastąpiony przez nowocześniejsze MiGa-23, MiGa-27 oraz Su-22M3.

[edytuj] Rozwój produkcji i wersje

[edytuj] Prototypy

• Je-2 – prototyp o skrzydłach skośnych, napędzany silnikiem RD-9, oblatany 14 kwietnia 1954.
• Je-2A – prototyp identyczny z Je-2, ale napędzany silnikiem R-11, oblatany 17 kwietnia 1956.
• Je-50 – trzy sztuki, przerobione z Je-2, których napęd stanowiły silniki RD-9 wspomagane silnikiem rakietowym S-155, oblatany 9 stycznia 1956.
• Je-4 – prototyp ze skrzydłami delta, napędzany silnikiem RD-9, oblatany 16 czerwca 1955.
• Je-5 – prototyp Je-4 z wymienionym silnikiem na R-11, oblatany 9 stycznia 1956.
• Je-6 – prototyp Je-5 z wymienionym silnikiem na R-11F-300 i innymi modyfikacjami, oblatany 20 maja 1958.
• Je-6T – prototyp seryjnego MiGa-21F-13
• Je-6W – prototyp wersji o skróconym rozbiegu i dobiegu, wyposażony między innymi w spadochron hamujący
• Je-6U – dwumiejscowa odmiana Je-6, oblatana 17 października 1960.
• Je-7 – prototyp Ye-6 o nosie wydłużonym tak, aby pomieścił radar. Wszedł do produkcji jako MiG-21PF, oblatany 10 sierpnia 1958.
• Je-7SPS – prototyp z hamulcami aerodynamicznymi.
• Ye-8 – prototyp z wlotem powietrza przeniesionym pod kadłub, prawdopodobnie testowano na nim rozwiązania użyte w MiGu-23
• MiG-21 Analog – dwie maszyny służące do testowania rozwiązań dla Tu-144.
• Je-66 – wersja do bicia rekordów.
• Je-166 – wersja do bicia rekordów.

[edytuj] Pierwsza generacja

• MiG-21F – pierwsza wersja produkcyjna oparta o Ye-6, bez radaru, uzbrojona w dwa działka NR-30.
• MiG-21F-12 – wersja eksportowa dla Finlandii.
• MiG-21F-13– pierwsza wersja produkowana na dużą skalę, również na licencji w Czechosłowacji jako Avia S-106 i w Indiach jako Hal type 74.
• YF-110 – oznaczenie USAF używane do opisu przechwyconych MiG-21

[edytuj] Druga generacja

• MiG-21PF (typ 76) – wersja przechwytująca z radarem RP-21, silnikiem R-11F2, o zwiększonym zasięgu, pozbawiona działek. Produkowana na licencji w Indiach jako HAL type 76.
• MiG-21PF-13 (typ 77) – wersja o zmodyfikowanym uzbrojeniu, między innymi z działkiem GP-6.
• MiG-21PFV – wersja z radarem R-2L i ulepszoną awioniką.
• MiG-21FL – wersja eksportowa MiGa-21PFV.
• MiG-21PF-17 lub MiG-21PFS – wersja z silnikiem R11F2S-300.
• MiG-21PF-31 – wersja o powiększonej płetwie pod kadłubem.
• MiG-21PFM (typ 94) – między innymi nowy fotel katapultowy KM-1, nadmuch na klapy SPS, awionika do lotów bez widoczności.
• MiG-21SPS – wersja MiGa-21PFM dla NRD.

[edytuj] Trzecia generacja

• MiG-21S (typ 95) – niekiedy oznaczany jako MiG-21PFMA, o powiększonym zasięgu i czterech belkach podskrzydłowych.
• MiG-21SM (typ 95) – wersja z działkiem GSz-23 i radarem RP-22.
• MiG-21SMT (typ 50) – wersja o zwiększonym zasięgu
• MiG-21SMB – podobny do MiGa-21SMT lecz o poprawionej aerodynamice
• MiG-21R (typ 94R) – wersja rozpoznawcza.
• MiG-21RF (typ 95) – wersja rozpoznawcza z silnikiem R-13-300 i aparatami fotograficznymi zabudowanymi w kadłubie.
• MiG-21M (typy 88/96/96A) – wersja eksportowa oparta o MiGa-21SM z silnikiem R-11F2S-300 i radarem RP-21.
• MiG-21MF (typ 96F) – wersja eksportowa z silnikiem R-13-300 i radarem RP-22. Polska zakupiła z silnikiem R-11F2S-300 i radarem RP-21, w celu unifikacji z innymi posiadanymi wersjami.

[edytuj] Czwarta generacja

• MiG-21bis PPL (typ 75) – silnik R-25-300, radar RP-22SMA.
• MiG-21bis SAU (typ 75A) – jw. + wyposażona w RSBN.

[edytuj] Piąta generacja

• MiG-21-93 Bison – wersja zmodernizowana przez zakłady SOKOL dla Indiii, wyposażona w radar Doplerowski z MiGa-29, antyradar i możliwość przenoszenia nowych typów rakiet.
• MiG-21-2000 Lancer – zestaw do modernizacji opracowany przez Israeli Aircraft Industries i Elbit dla Rumunii, z nowym radarem i lepszą awioniką

[edytuj] Wersje dwumiejscowe

• MiG-21U-400 (typ 66) – pierwsza wersja dwumiejscowa
• MiG-21U-600 (typ 66) – wersja ze spadochronem hamującym.
• MiG-21US (typ 68) – wersja oparta na MiGu-21PFS.
• MiG-21UM (typ 69) – wersja oparta na MiGu-21MF.

[edytuj] Wersje chińskie

• J-7I – kopia MiGa-21F-13, wersja eksportowa oznaczana F-7A.
• J-7II – rozwinięcie J-7I z czterema zamkami podskrzydłowymi, wersja eksportowa oznaczana F-7B.
• F-7BS
• J-7M Airguard – statecznik poziomy w formie delty, awionika zachodnia, wersja eksportowa oznaczana F-7M.
• F-7P Skybolt – wersja F-7M dla Pakistanu.
• F-7PG – modyfikacja F-7M dla Pakistanu.
• J-7III – kopia MiG-21MF, wersja eksportowa oznaczana F-7C.
• J-7IIIA – wersja eksportowa oznaczana F-7D.

• JJ-7 – wersja dwumiejscowa oparta na MiGu-21U, wersja eksportowa oznaczana FT-7
• JJ-7A – wersja dwumiejscowa oparta na J-7I, wersja eksportowa oznaczana FT-7A
• JJ-7B – wersja dwumiejscowa oparta na J-7II, wersja eksportowa oznaczana FT-7B
• JJ-7M – wersja szkolno-bojowa, z czterema zamkami, wersja eksportowa oznaczana FT-7M
• FT-7P – wersja dwumiejscowa o wydłużonym zasięgu dla Pakistanu.
• FT-7PG – wersja FT-7 oparta o F-7PG.

[edytuj] Opis konstrukcji

Jednoosobowy (wersje "U" oraz chińskie "JJ" i "FT" dwuosobowe) samolot o konstrukcji półskorupowej z duraluminium, płacie w konfiguracji delta, ze skosem natarcia +57°, z wlotem powietrza na nosie. Fotel wyrzucany, podwozie z kołem przednim, chowane.