Ulica Piotrkowska

Z Wikipedii

Łódź
Ulica Piotrkowska
Centrum, Górniak
Długość:	ok. 4,2 km
Piotrkowska - widok w stronę północną
przebieg
0 m pl. Wolności 190 m ul. dr. Adama Próchnika, ul. Rewolucji 1905 r. 420 m ul. płk. dr. Stanisława Więckowskiego, ul. Stefana Jaracza 650 m ul. Zielona, ul. prez. Gabriela Narutowicza 860 m ul. 6 Sierpnia, ul. Romualda Traugutta 940 m ul. Stanisława Moniuszki 980 m al. Artura Rubinsteina 1220 m ul. Andrzeja Struga, ul. Juliana Tuwima 1430 m al. Leona Schillera 1580 m ul. Ludwika Zamenhofa, ul. Nawrot 1670 m al. Henryka Jana Józewskiego 1780 m ul. Franklina Delano Roosevelta 1840 m al. Związku Harcerstwa Polskiego 1920 m al. Adama Mickiewicza, al. marsz. Józefa Piłsudskiego (trasa W-Z) 2300 m ul. kpt. Franciszka Żwirki, ul. Stanisława Wigury 2660 m ul. Radwańska, ul. Brzeźna 2850 m al. Polskiego Czerwonego Krzyża 3020 m ul. ks. hm. Ignacego Skorupki 3070 m pl. Katedralny im. Jana Pawła II 3130 m ul. św. Stanisława Kostki, ul. ks. bp. Wincentego Tymienieckiego 3410 m ul.Czerwona, ul. Milionowa 3800 m pl. Władysława Reymonta 3960 m ul. Sieradzka 4060 m ul. ks. Piotra Skargi 4150 m pl. Niepodległości
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Ulica Piotrkowska - reprezentacyjna ulica Łodzi, jedna z najdłuższych handlowych ulic Europy, długości ok. 4,2 km, biegnąca południkowo w linii prostej, pomiędzy pl. Wolności a pl. Niepodległości.

Ulica ta stanowiła od samego początku oś centralną, wokół której rozbudowywało się miasto a jej rozwój spontanicznie nadał obecny kształt jego centrum. Początkowo ulica stanowiła głównie trakt komunikacyjny, jednak z czasem zamieniła się ona w "wizytówkę miasta", centrum rozrywki i handlu, gdzie koncentrowało się całe życie rozrastającej się aglomeracji przemysłowej. Ulica podupadła znacznie po II wojnie światowej. Dopiero po 1990 r. została poddana stopniowej rewitalizacji i zamieniona w rodzaj deptaka, który w dużym stopniu pełni rolę podobną do rynku starówki innych miast. Budowle, urbanistyka, instytucje, restauracje, kluby i puby umieszczone w pobliżu tej ulicy tworzą obecnie szczególną jej atmosferę o "kultowym" charakterze, wykraczającym zasięgiem poza Łódź.

Spis treści 1 Historia powstania 2 Kalendarium 3 Rewitalizacja Piotrkowskiej 4 Obecnie 5 Ruch uliczny 6 Galeria Wielkich Łodzian 7 Aleja Gwiazd 8 Zabytki przy Piotrkowskiej 9 Ciekawostki 10 Synagogi 11 Fraszka 12 Bibliografia 13 Przypisy 14 Zobacz też 15 Linki zewnętrzne 15.1 Ogólne 15.2 Fotografie ulicy Piotrkowskiej

[edytuj] Historia powstania

Początkowo obecna ul. Piotrkowska, pełniła rolę traktu łączącego Piotrków Trybunalski ze Zgierzem, na szlaku którego znajdowała się mała, przydrożną osada miejska Łódź, zagubiona w zwartej wtedy Puszczy Łódzkiej.

W 1821 r. Rajmund Rembieliński - prezes Komisji Województwa Mazowieckiego rozpoczął działania zmierzające do regulacji zabudowy osady fabrycznej. Osadę tę nazwano Nowym Miastem i znajdowała się ona na południe od „starej” Łodzi. Na planie osady sporządzonym przez geometrę Viebiega, wyznaczono linię traktu, a wzdłuż niego przecznice oraz standardowe jednomorgowe parcele szerokości 17,5 - 21 m, przydzielane rzemieślnikom tkackim. Na parceli budowano standardowy dom - warsztat, który lokalizowano frontem przy trakcie, zaś resztę działki stanowił "ogród" dla rodziny właściciela.

Przydział działki zależał od rodzaju deklarowanej produkcji. Dzięki temu w sąsiedztwie znajdowały się manufaktury (warsztaty) rzemieślników o jednakowej specjalności. W północnej części traktu zlokalizowano działki dla sukienników, dalej na południe dla tkaczy - płócienników (wyrabiających tkaniny lniane), następnie dla rzemieślników wykańczających tkaniny (bielników, farbiarzy), a na samym południu traktu znajdował się targ, na którym sprzedawano gotowe produkty.

Na północnym końcu tego traktu wyznaczono Rynek Nowego Miasta (obecnie pl. Wolności) - pełniący funkcje administracyjne dla osady rzemieślniczej. Rynek Nowego Miasta znajdował się na południe od rynku Starego Miasta i nieco na zachód od najstarszej, wiejskiej części Łodzi. W tym czasie cały ten trakt wraz z oboma rynkami i targiem był drogą łączącą stolicę guberni piotrkowskiej, którą był Piotrków Trybunalski, ze Zgierzem i Łęczycą.

Pierwotnie (ok. 1815 r.) nazwy ul. Piotrkowskiej używano wobec północnej części traktu łączącej oba rynki, czyli ówczesny Stary Rynek i Nowy Rynek, tj. dzisiejszej ul. Nowomiejskiej, początkowego odcinka ul. Zgierskiej oraz pl. Kościelnego, natomiast południowy odcinek (dzisiejsza ul. Piotrkowska) nie miał nazwy. Wkrótce jednak nazwę "ulicy Piotrkowskiej" nadano całemu odcinkowi traktu piotrkowskiego, przebiegającemu w nowo założonej osadzie rzemieślniczej, czyli w Nowym Mieście. Nazwa ta została nadana przez burmistrza Starego Miasta Czarnkowskiego i budowniczego obwodu łęczyckiego Dürringa. W 1823 roku stanęły tabliczki z taką nazwą, a pięć lat później w 1828 roku, nazwę tę potwierdzono w piśmie rządowym i naniesiono na plan osady.

Trakt piotrkowski w "nowej" Łodzi, nazywany od tego czasu ul. Piotrkowską, do 1865 r. tj. daty połączenia kolejowego Łodzi z Koluszkami i Koleją Warszawsko-Wiedeńską, był głównym połączeniem komunikacyjnym pomiędzy Łodzią i Piotrkowem Trybunalskim, którym toczył się konny ruch osobowy i towarowy z użyciem wielkich wozów i dyliżansów. Część tych wozów skręcała w ulicę Główną ("główną" przecznicę Piotrkowskiej - dziś aleję Piłsudskiego), kierując się na szosę rokicińską do Rokicin, w których mieściła się najbliższa stacja kolejowa.

Jednocześnie pełnił on rolę wewnętrznej drogi łączącej poszczególne warsztaty rzemieślników tkackich różnych specjalności, wymieniających swe półprodukty i ogniskującej życie wewnętrzne powstającego miasta przemysłowego. Ul. Piotrkowska stanowiła zatem rodzaj wewnętrznego dziedzińca i rynku dla wielkiej "manufaktury łódzkiej", jaką w całości było Nowe Miasto. Tą jej funkcją jest tłumaczony fakt, że w Łodzi nigdy nie ukształtowało sie klasyczne centrum miejskie z centralnie położonym rynkiem i współśrodkowo rozrastającymi się instytucjami handlowymi i życia publicznego, a jego zadania przejęła ul. Piotrkowska.

Okres "Łodzi rzemieślniczej" szybko się skończył, gdy na obrzeżach Nowego Miasta powstały fabryki, które przejęły produkcję rzemieślniczą. Natomiast działki tkaczy zostały podzielone i wykupione przez właścicieli fabryk oraz przez przedstawicieli szeroko rozumianej sfery usługowej, co zasadniczo zmieniło charakter tej ulicy. Po 1863 r. i likwidacji organów samorządowych, zaprzestano planowania urbanistycznego Łodzi i miasto to zaczęło rozrastać się żywiołowo. Niemniej jednak pierwotny i przemyślany plan miasta który powstał u jego zarania jest dotąd czytelny w układzie ulic centrum.

[edytuj] Kalendarium

• 1823 - przemianowanie starego traktu piotrkowskiego (prowadzącego z Piotrkowa w kierunku Zgierza) na ulicę Piotrkowską; pierwsze tabliczki zostają zawieszone przez burmistrza Starego Miasta - Czarnkowskiego - na terenie dzisiejszej ul. Nowomiejskiej
• 1824 - wytyczenie osady tkackiej "Łódka" na południe od Nowego Miasta, wzdłuż ul. Piotrkowskiej; zamieszkanie pierwszych osadników przy Piotrkowskiej - na północnym odcinku ulicy (tj. od Rynku Nowego Miasta do ul. Cegielnianej) - sukiennicy przybyli z Dolnego Śląska i z Wielkiego Księstwa Poznańskiego, zaś na południowym (od ul. Dzielnej do Górnego Rynku) - tkacze lnu i bawełny, pochodzący z Dolnego Śląska, Czech, Prus i Saksonii
• 1837 - oddanie monumentalnej "Białej Fabryki" Ludwika Geyera przy ul. Piotrkowskiej 282 (dzisiaj w jej murach znajduje się Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi); w latach 40. XIX wieku była to największa w Królestwie fabryka bawełniana; w 1839 roku zainstalowano w niej pierwszą w polskim przemyśle bawełnianym maszynę parową o mocy 60 KM
• 1839 - otwarcie pierwszej prywatnej szkoły elementarnej przy ul. Piotrkowskiej przez Mikołaja Olszewskiego
• 1853 - rozpoczęcie pracy pierwszego młyna parowego przy Piotrkowskiej 268, zbudowanego przez Leonarda Fesslera
• 13 lipca 1869 - rozpoczęcie przez Łódzki Towarzystwo Gazowe oświetlania gazowego ulic; pierwsze latarnie tego typu na Piotrkowskiej
• 1876 - wybrukowanie całej ul. Piotrkowskiej "kocimi łbami"
• 1887 - przebudowa budynku fabryki wyrobów wełnianych L. Meyera na Hotel Grand
• 1888 - otwarcie teatru "Victoria" przy ul. Piotrkowskiej 67 (potem przekształconego w kino, po II wojnie światowej o nazwie "Polonia"")
• 23 grudnia 1898 - pierwszy kurs tramwaju elektrycznego (konnych w Łodzi nigdy nie było)
• 1899 - otworzenie przez Władysława i Antoniego Krzemińskich - przy ul. Piotrkowskiej 120 - pierwszego na ziemiach polskich stałego kina, zwanego "Teatrem Żywych Fotografii" (stosowano aparat projekcyjny systemu braci Lumiére)
• 1901 - rozpoczęcie budowy największego neogotyckiego kościoła katolickiego w Łodzi - przy ul. Piotrkowskiej 273 - który w 1920 r. zostanie podniesiony do godności katedry, zaś w 1992 r. uznany archikatedrą, wzniesionego według projektu spółki "Wende Zarske" (z pewnymi korektami Józefa Dziekońskiego i Sławomira Odrzywolskiego), w latach 1901-1912
• 1909 - rozpoczęcie budowy neoromańskiej świątyni luterańskiej pw. św. Mateusza - przy ul. Piotrkowskiej 283
• 12 kwietnia 1940 - rozkazem Adolfa Hitlera nadanie miastu nazwy - Litzmannstadt, a ul. Piotrkowskiej Adolf Hitler Straße (jedyny okres gdy zmieniono nazwę ulicy)
• 1960 - utworzenie Muzeum Historii Włókiennictwa (obecnie Centralne Muzeum Włókiennictwa) w zabytkowym gmachu Białej Fabryki L. Geyera przy Piotrkowskiej 282/284
• 1992-1997 - przebudowa północnego odcinka ulicy na strefę pieszą dokonana w czterech odcinkach realizacyjnych na podstawie projektu Włodzimierza Nowakowskiego
• 1 sierpnia 2002 - otwarcie na ul. Piotrkowskiej Pomnika Łodzian Przełomu Tysiącleci - czyli imiennej nawierzchni pokrywającej fragment głównej ulicy miasta (od ul. Tuwima do Nawrot)

[edytuj] Rewitalizacja Piotrkowskiej

Przed 1990 r. ul. Piotrkowska, mimo że stanowiło najważniejszą ulicę w mieście, nie wyróżniała się szczególnie swoim wystrojem od innych ulic. Plany zamienienia jej w deptak po II wojnie światowej, zakończyły się tylko przeniesieniem tramwajów na równoległą Promenadę (obecnie al. Kościuszki).

Przed tą zmianą Promenada pełniła rolę bulwaru spacerowego. Jej środkiem prowadził szeroki pas zieleni, który został przeznaczony na trasę tramwajową. Na faktyczną zamianę Piotrkowskiej na deptak nie starczyło już woli politycznej, choć pomysł od czasu do czasu powracał. Wstępem do tego było stopniowe ograniczanie ruchu na ulicy poprzez wprowadzenie zakazu parkowania i postawienia znaków nakazu skrętu na prawie wszystkich skrzyżowaniach na odcinku od al. Mickiewicza do Placu Niepodległości.

W latach 1945-1990 ulica ulegała postępującej degradacji. Do połowy lat 70. XX w. stare, eklektyczne kamienice nie były uważane przez ówczesną władzę za zabytki. Kilkanaście z nich zostało wyburzonych, pod budowę biurowców i domów handlowych budowanych zwykle w stylu międzynarodowym. Jeszcze w latach 80. odpadające, grożące przechodniom elementy zdobnicze elewacji niszczejących kamienic były często po prostu skuwane ze ścian, choć zaczęto już wówczas renowację kilku wybranych obiektów.

Charakter ulicy zmienił się dopiero po 1990 r., kiedy to, z inicjatywy architekta Marka Janiaka, członka grupy artystycznej Łódź Kaliska, powstała Fundacja Ulicy Piotrkowskiej, która za cel obrała sobie rewitalizację tej ulicy i zrealizowanie idei deptaka. Jako pierwszy, w 1992 r. został wyłączony z ruchu odcinek od Al. Piłsudskiego do ul. Tuwima. Został on wyłożony kolorową kostką i zaopatrzony w modernistyczne latarnie i inne elementy małej architektury. Był on mocno krytykowany przez konserwatorów i historyków kultury, jako nie przystający do ogólnego klimatu tej ulicy.

Kolejne części ulicy w kierunku północnym, aż do Placu Wolności były rewitalizowane i wyłączane z ruchu w latach 1993-1997. Były one wykładane szarą kostką lub kostką imitującą dawny bruk i zaopatrywane w coraz ładniejsze, stylowe elementy małej architektury. Każdy kolejno oddawany odcinek ma jednak inną powierzchnię i inny styl dodatków, co również bywa krytykowane.

Jeszcze przed oddaniem ostatniego odcinka przeznaczonego na deptak, kostka na pierwszym odcinku uległa daleko idącemu zniszczeniu. Od 1995 r. była ona stopniowo wymieniana na bardziej szarą i solidniejszą kostkę, w którą przy okazji wbudowano Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci.

Wraz ze zmianą wystroju ulicy, rewitalizowane były także stojące przy niej kamienice i pałacyki, do których wprowadzały się puby, restauracje, sklepy i kawiarnie. Początkowo remontowano głównie fasady kamienic, jednak ze wzrostem popularności ulicy i zajęciem większości najbardziej atrakcyjnych lokali frontowych, rewitalizacja stopniowo zaczęła też dochodzić do podwórek i oficyn. Obecnie, jakkolwiek nie wszystkie, to jednak znaczny odsetek podwórek również jest wyłożony kostką i wykorzystany do prowadzenia handlu i gastronomii.

[edytuj] Obecnie

Dziś Piotrkowska to oś aglomeracji łódzkiej. To tu, lub w jej pobliżu znajdują się niemal wszystkie najważniejsze urzędy administracji publicznej, siedziby banków, sklepy, restauracje i mnóstwo pubów. To tu odbywa się większość łódzkich imprez, festynów, marszów i uroczystości państwowych.

Piotrkowska przez wielu nazywana kiedyś "Biglem", teraz zdecydowanie częściej określana mianem "Pietryny". Jest to centrum kulturalne, polityczne, sentymentalne, handlowe i biznesowe Łodzi.

Po wybudowaniu blisko południowego końca deptakowej części Piotrkowskiej, centrum handlowego Galeria Łódzka z ulicy tej wyprowadziło się wiele sklepów, co spowodowało jej wyraźny regres. Po ok. roku, lokale po opuszczonych sklepach zaczęły się jednak stopniowo ponownie zapełniać, choć niektóre, na początku 2006 r. stały nadal puste, w tym jeden z najbardziej reprezentacyjnych - dawny "Dom Buta". Podobny proces jest obserwowany po uruchomieniu kolejnego centrum handlowego, blisko północnego końca ulicy - Centrum Manufaktury

[edytuj] Ruch uliczny

Od Placu Niepodległości do skrzyżowania z alejami Mickiewicza/Piłsudskiego, na Piotrkowskiej obowiązuje normalny ruch uliczny, i jest ona wyłożona zwykłym asfaltem i chodnikami z płyt betonowych. Na odcinku od Placu Niepodległości do ul. Żwirki i Wigury utrzymywany jest nadal dość intensywny ruch tramwajów i autobusów. Mimo to, również na tym odcinku ulicy funkcjonuje wiele sklepów, restauracji i pubów, aczkolwiek nie mają one tak reprezentacyjnego charakteru, jak na deptakowej jej części.

Od Mickiewicza do Placu Wolności ulica jest teoretycznie, w godzinach 8-22, wyłączona z ruchu samochodowego. Przez całą dobę obowiązuje tu ograniczenie prędkości do 20 km/h, jest ono jednak masowo ignorowane przez kierowców. Piotrkowska nie jest jednak ani praktycznie, ani formalnie deptakiem. Liczba pojazdów mających warunkowe zezwolenie na wjazd jest na tyle duża, że swobodne poruszanie się po jezdni jest niebezpieczne i większość osób spaceruje zwykle chodnikami. Sytuacja ta zmienia się tylko w trakcie imprez masowych, kiedy to ulica jest rzeczywiście, skutecznie wyłączana z ruchu, co ma miejsce np. w trakcie Dni Łodzi.

Prawo wjazdu na Piotrkowską posiadają wszyscy mieszkańcy, osoby prowadzące sklepy i puby, dostawcy, pojazdy ochrony, taksówki i wielu VIP-ów. Aby zmniejszyć ruch na każdym skrzyżowaniu są ustawione nakazy skrętu, są one jednak masowo ignorowane przez kierowców posiadających zezwolenie na jazdę po tej ulicy. Formalnie, Piotrkowska nie jest oznakowana jako strefa piesza, lecz jest jedynie ulicą o ograniczonym i uspokojonym ruchu samochodowym.

Ze względu na długość tej ulicy i brak wzdłuż niej typowej, publicznej komunikacji kołowej, jej rolę w dużym stopniu przejęły riksze. Riksze na Piotrkowskiej zostały zainaugurowane w 1993 r. z inicjatywy Fundacji Ulicy Piotrkowskiej, która wywalczyła prawo do jazdy rowerami wzdłuż całej ulicy, oraz wspierała powstawanie przedsiębiorstw organizujących ten rodzaj transportu.

Początkowo transport ten nie był koncesjonowany, co spowodowało, że oprócz dobrze utrzymanych pojazdów należących do trzech korporacji, po ulicy jeździły źle utrzymane riksze, które stanowiły zagrożenie dla pasażerów i pieszych. W 2000 r. przeprowadzono kontrolę riksz i rozpoczęto ich koncesjonowanie, co znacznie podwyższyło jakość oferowanych przez nie usług.

W marcu 2006 r. po Piotrkowskiej jeździło ok. 100 riksz, z których połowa jest zrzeszona w dwóch dużych korporacjach, a reszta stanowi własność osób nimi jeżdżących. Łódź, jest jednym z nielicznych miast w Europie, w którym transport rikszami przyjął się na stałe i spełnia jakieś rzeczywiste, praktyczne funkcje transportowe, a nie stanowi wyłącznie atrakcję turystyczną. Riksze jeżdżą po Piotrkowskiej praktycznie cały rok. Większość riksz jest zaopatrzona w daszki i osłony przeciwwiatrowe, co umożliwia ich eksploatację także w trudnych warunkach atmosferycznych. Łódzkie riksze są produkowane w Łodzi przed przedsiębiorstwo "Riksza SC", które zaopatruje w te pojazdy także inne miasta w Polsce, Londyn, Frankfurt nad Menem i kilka innych dużych miast w Europie.

W 2003 r. jako alternatywa dla riksz, został uruchomiony tzw. Trambus, będący w istocie powolnym, nie przekraczającym 20 km/h autobusem, będącym atrapą zabytkowego tramwaju Herbrand "na gumowych kołach".

W okresie jesienno-wiosennym, część jezdni jest zajmowana przez ogródki prowadzone przez restauracje, kawiarnie i puby. Największe ich zagęszczenie występuje na odcinku od ulicy Nawrot do ul. Jaracza. Ten fragment Piotrkowskiej, w pogodne, letnie wieczory staje się rodzajem salonu miasta, pełniąc rolę, jaka w innych miejscach jest realizowana przez rynki starych miast.

[edytuj] Galeria Wielkich Łodzian

Od 1999 r. ul. Piotrkowska jest dekorowana wykonywanymi w brązie rzeźbami plenerowymi stojącymi na jej chodnikach, upamiętniającymi sławne osoby związane z Łodzią, które tworzą tzw. Galerię Wielkich Łodzian.

Obecnie przy ul. Piotrkowskiej stoją:

• "Ławeczka Tuwima"-autor rzezbiarz Wojciech Gryniewicz
• "Fortepian Rubinsteina"
• "Kufer Reymonta"
• "Twórcy Łodzi Przemysłowej" - podobizny Izraela Poznańskiego, Karola Scheiblera i Ludwika Grohmanna.
• "Fotel Jaracza"
• "Pomnik Lampiarza"

[edytuj] Aleja Gwiazd

Na ul. Piotrkowskiej między ul. 6 Sierpnia a pasażem Rubinsteina znajduje się Aleja Gwiazd. Na pomysł alei na wzór hollywoodzki wpadł w 1996 r. aktor Jan Machulski. Pierwsza mosiężna gwiazda - dla aktora Andrzeja Seweryna - została wmurowana rok później. Po stronie parzystej (wschodniej) są gwiazdy reżyserów, po stronie nieparzystej znajdują się płaskorzeźby aktorów.

[edytuj] Zabytki przy Piotrkowskiej

• Kamienica Scheiblerów - Piotrkowska 11
• Kamienica Dawida Sendrowicza - Piotrkowska 12
• Dawny Dom bankowy Wilhelma Landaua - Piotrkowska 19
• Kamienica Dawida Szmulewicza - Piotrkowska 37
• Kamienica Oszera Kohna - Piotrkowska 43
• Kamienica Hermana Konstadta - Piotrkowska 53
• Dom Towarzystwa Akcyjnego Ludwika Geyera - Piotrkowska 74
• Dom Bankowy/Pałac Maksymiliana Goldfedera - Piotrkowska 77
• "Kamienica pod Gutenbergiem" Jana Petersilge - Piotrkowska 89 (elementy neogotyku, neorenesansu, neobaroku)
• Kamienica Teodora Steigerta - Piotrkowska 90
• Biurowiec Siemensa - Piotrkowska 96
• Dawny Magazyn Konfekcyjny Emila Schmechela - Piotrkowska 98
• Kamienica Szai Goldbluma - Piotrkowska 99
• Esplanada - Piotrkowska 100a
• Pałac Juliusza Heinzla - ul. Piotrkowska 104 (neorenesans)
• Kamienica Schychtów - ul. Piotrkowska 128
• Pałac Juliusza Kindermanna - ul. Piotrkowska 135
• Dom firmy "Krusche - Ender" - ul. Piotrkowska 143
• Pałac Gustawa Adolfa Kindermanna - ul. Piotrkowska 151
• Pałac Ewalda Kerna - ul. Piotrkowska 179
• Kamienica Schmidtów - ul. Piotrkowska 225
• Fabryka Markusa Silbersteina - ul. Piotrkowska 248/250
• Kamienica Karla Königa - ul. Piotrkowska 252/254
• Kamienica "Solidarności" - Piotrkowska 260
• Pałac Fryderyka Wilhelma Schweikerta - ul. Piotrkowska 262 (eklektyzm)
• Pałac Scheiblerów - ul. Piotrkowska 266/268 (neobarok)
• Archikatedra św. Stanisława Kostki w Łodzi - ul. Piotrkowska 273
• Kościół ewangelicko - augsburski pw. św.Mateusza - przy Piotrkowskiej 283
• Pałac braci Karola i Emila Steinertów - ul. Piotrkowska 272 (deutsche renaissice stil)
• "Biała Fabryka" Ludwika Geyera - ul. Piotrkowska 282 (klasycyzm)
• Dworek Ludwika Geyera - ul. Piotrkowska 286
• Kamienica Jana Starowicza "Pod Góralem" - ul. Piotrkowska 292

[edytuj] Ciekawostki

• Piotrkowska nie jest najdłuższą ulicą Łodzi.
• Niektórzy twierdzą, że Pietryna to najdłuższy w linii prostej deptak w Europie - jest to kwestionowane, bo nie jest ona deptakiem w pełnym tego słowa znaczeniu; formalnie Piotrkowska nie jest nawet oznakowana jako strefa piesza, lecz jest co najwyżej ulicą o ruchu uspokojonym.
• Pierwotnie Piotrkowska zaczynała się kilkaset metrów wcześniej (bardziej na północ na Starym Mieście) - obecnie ten fragment to ulica Nowomiejska.
• Ulica jest węższa na początku (Plac Wolności) - 17 metrów, a szersza na południu (Plac Niepodległości) - 26 metrów.
• Ulice przecinające Piotrkowską, maja tradycyjnie inną nazwę po obu jej stronach, zaś ich numeracja zaczyna się od rogu z Piotrkowską. Można więc powiedzieć, że wszystkie one zaczynają się od Piotrkowskiej. Jedynym wyjątkiem od tej zasady jest ulica Sieradzka.
• Pomiędzy ul. Tuwima a Nawrot znajduje się Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci, czyli imienna nawierzchnia pokrywająca fragment ul. Piotrkowskiej; prawdopodobnie jest to jedyny tego typu pomnik na świecie, zawierający obecnie 13454 imienne kostki.
• Po śmierci Józefa Stalina władze partyjno-państwowe wydały zalecenie aby "główne" ulice większych miast polskich nosiły nazwę ul. Stalina. W Łodzi imię Stalina także nadano głównej ulicy... ulicy Głównej (decyzję taką podjął Kazimierz Mijal - ówczesny szef kancelarii Bolesława Bieruta), natomiast ul. Piotrkowska pozostała Piotrkowską. Jedyny okres gdy zmieniono nazwę ulicy nastąpił w czasie II wojny światowej, kiedy to 11 kwietnia 1940 rozkazem Adolfa Hitlera nadano miastu nazwę - Litzmannstadt, a ulicy Adolf Hitler Straße^[1].

[edytuj] Synagogi

Przy Piotrkowskiej istniało wiele synagog i domów modlitewnych

• Synagoga Sendera Dyszkina w Łodzi
• Synagoga Izraela Senderowicza w Łodzi
• Synagoga Chaima Bławata w Łodzi
• Synagoga Lewiego Cygielberga w Łodzi
• Synagoga Salomona Kona w Łodzi
• Synagoga Chaima Wintera i Symchy Uberbojma w Łodzi
• Synagoga Jakuba Belina w Łodzi
• Synagoga Rachmila Szifowicza w Łodzi
• Synagoga Arona Kona w Łodzi (ul. Piotrkowska 31)
• Synagoga Chaima Wintera w Łodzi
• Synagoga Dydiego Bergera w Łodzi (ul. Piotrkowska 33)
• Synagoga Szymona Grinszpana w Łodzi
• Synagoga Jakuba Sroki w Łodzi
• Synagoga Eliakima Gliksmana i Jakuba Jankielewicza w Łodzi
• Synagoga w Łodzi (ul. Piotrkowska 46)
• Synagoga w Łodzi (ul. Piotrkowska 50)
• Synagoga Izraela Wolberga i Wolfa Majerowicza w Łodzi
• Synagoga Szmula Herszberga i Kadeta Gilwana w Łodzi
• Synagoga Menaszego Bławata i Hersza Muchnickiego w Łodzi
• Synagoga Jakuba Wiślickiego w Łodzi
• Synagoga Chaskiela Pelca w Łodzi
• Synagoga Majera Palucha w Łodzi (ul. Piotrkowska 92)
• Synagoga Berszta Lipszyca w Łodzi
• Synagoga w Łodzi (ul. Piotrkowska 114/116)
• Synagoga Henocha Bryczkowskiego w Łodzi (ul. Piotrkowska 107)
• Synagoga Moszka Kona w Łodzi
• Synagoga Henocha Bryczkowskiego w Łodzi (ul. Piotrkowska 118)
• Synagoga Icka Gamprechta w Łodzi
• Synagoga Moszka Galtrichta w Łodzi
• Synagoga Lewka Jakubowicza w Łodzi
• Synagoga Bera Wolfa Szpigela w Łodzi
• Synagoga Michała Rotholza w Łodzi

[edytuj] Fraszka

Jan Sztaudynger

[edytuj] Bibliografia

• Anna Rynkowska, Ulica Piotrkowska, Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 1970.
• Dawid Lasociński, Ryszard Bonisławski, Michał Koliński, Łódź - Przewodnik, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2004, ISBN 83-88742-00-0.
• Henryk Poselt, Łódź do roku 1825 - kalendarium, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2003, ISBN 83-88742-61-2.
• Grażyna Kobojek, Łódź - Kalendarium XX wieku, wyd. "Piątek, trzynastego", Łódź 2004, ISBN 83-7415-060-2.
• Jan Salm, Łódź:kolorowe miasto:ulica Piotrkowska, wyd. Urząd Miasta Łodzi, Wydział Informacji i Promocji, 2004.
• Stanisław Łukawski, Łódzka secesja, wyd. Widzewska Oficyna Wydawnicza "Zora", Łódź 1997, ISBN 83-86699-02-7.
• Leszek Skrzydło, Rody fabrykanckie, wyd. Oficyna Bibliofilów, Łódź, ISBN 83-87522-23-6.
• Włodzimierz Małek, Detal architektoniczny ulicy Piotrkowskiej, Wydawnictw Artus, Łódź 1990, ISBN 83-85132-03-1
• Wojalski Mirosław Zbigniew, Kieszonkowa Kronika Dziejów Łodzi, Wydawnictwo Zora, Łódź 1996, ISBN 83-86699-07-8

[edytuj] Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• Plac Wolności
• Pomnik Łodzian Przełomu Tysiącleci
• Galeria Wielkich Łodzian
• Aleja Gwiazd w Łodzi
• Plac Niepodległości

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Ogólne

• Wirtualna ulica Piotrkowska
• Fundacja Ulicy Piotrkowskiej
• Ulica Piotrkowska UMŁ
• Idąc Piotrkowską - tekst na stronie Urzędu Miasta

[edytuj] Fotografie ulicy Piotrkowskiej

• FotoŁódź ulica Piotrkowska - galeria zdjęć na stronie telewizji kablowej Toya.
• Fotogaleria z Piotrkowskiej - na stronie agencji fotograficznej G.A.
• Urok Panny Piotrkowskiej - galeria zdjęć Krzysztofa Firkowskiego