Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe
Z Wikipedii
Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe (ZChN) - polska partia polityczna o profilu narodowo-chrześcijańskim, powstała w 1989, nawiązująca do przedwojennych tradycji Narodowej Demokracji i Chrześcijańskiej Demokracji oraz ruchu niepodległościowego, wywodząca się z ruchu "solidarnościowego".
Partia ta została założona 28 października 1989 (zarejestrowana sądownie 4 grudnia 1990, przerejestrowana ponownie w 1997 zgodnie z nową ustawą o partiach politycznych).
Spis treści |
[edytuj] Historia partii
[edytuj] Sejm kontraktowy
W Sejmie kontraktowym (1989-1991) istotną rolę w propagowaniu partii odegrali "trzej muszkieterowie ZChN" w Obywatelskim Klubie Parlamentarnym: Stefan Niesiołowski, Jan Łopuszański i Marek Jurek, w znacznym stopniu przyczyniając się do zainteresowania partią i jej sukcesem w wyborach 1991 roku. Duże znaczenie partia zyskała po wyborach prezydenckich w 1990, w których poparła Lecha Wałęsę, a następnie, gdy wraz z KLD i PC utworzyła rząd Jana Krzysztofa Bieleckiego. Reprezentował ją w nim Wiesław Chrzanowski jako minister sprawiedliwości, a także Kazimierz Kapera jako wiceminister zdrowia. W tym też czasie ZChN bez większych sukcesów próbowało współtworzyć masowy Chrześcijański Ruch Obywatelski (jego prezesem był Wojciech Bogaczyk).
W programie wyborczym z 1991 ugrupowanie podnosiło kwestię konieczności ochrony polskiej gospodarki przed zalewem zachodnich towarów (stąd np. akcja "kupuj polskie towary"), preferencji dla małych przedsiębiorstw (niższe obciążenia podatkowe), ochrony warstw najsłabszych przed skutkami reform wolnorynkowych (partia krytycznie odnosiła się do planu Balcerowicza) oraz preferencji podatkowych dla rodzin wielodzietnych. Początkowo z niechęcią odnoszono się do idei integracji europejskiej, widząc w niej zagrożenie dla polskiej tożsamości narodowej i suwerenności państwowej (jakkolwiek partia poparła w sejmie układ stowarzyszeniowy ze wspólnotami). W dziedzinie ideologicznej domagano się utrzymania nauki religii w szkołach, wyłącznego prawa rodziców do wychowywania własnych dzieci oraz zapisu o poszanowaniu wartości chrześcijańskich w mediach. Ważnym punktem programu była walka o wprowadzenie niemalże całkowitego zakazu aborcji (ostatecznie ZChN zgodziło się w 1993 mimo sprzeciwu części swych posłów na mniej kontrowersyjną wersją ustawy).
[edytuj] Sejm I kadencji
W wyborach parlamentarnych w 1991 ZChN odniosło sukces, startując jako główny podmiot koalicji Wyborcza Akcja Katolicka i osiągając 8,74% głosów. Uzyskało wówczas 49 miejsc w Sejmie i 9 w Senacie (stan posiadania na koniec kadencji: 42 posłów i 11 senatorów). Wraz z PC i Porozumieniem Ludowym współtworzyło rząd Jana Olszewskiego, gdzie zasiadali przedstawiciele tej partii: Jerzy Kropiwnicki (minister pracy), Antoni Macierewicz (minister spraw wewnętrznych), Zbigniew Dyka (minister sprawiedliwości), Piotr Naimski (szef UOP) i Marcin Gugulski (rzecznik rządu). Prezes ZChN Wiesław Chrzanowski, został Marszałkiem Sejmu RP.
Po aferze związanej z ujawnieniem 4 czerwca 1992 przez Antoniego Macierewicza listy domniemanych agentów Służby Bezpieczeństwa i wnioskiem o odwołanie rządu Jana Olszewskiego, partia bezskutecznie głosowała przeciwko wotum nieufności dla współtworzonego przez nią gabinetu. Sytuację komplikował fakt, że na tzw. liście Macierewicza znaleźli się ważni politycy partii, w tym Wiesław Chrzanowski oraz Jan Tomasz Zamoyski. Macierewicz został następnie usunięty z ZChN i wraz z dwoma innymi posłami utworzył koło poselskie Akcja Polska.
Po trzydziestodniowych rządach Waldemara Pawlaka partia weszła do "koalicji siedmiu", współtworząc rząd Hanny Suchockiej, w którym objęła sześć resortów. Reprezentowali ją tam m. in. Henryk Goryszewski (wicepremier ds. gospodarczych), Zbigniew Dyka, a następnie Jan Piątkowski jako minister sprawiedliwości, Zbigniew Jaworski (minister transportu) oraz Zdobysław Flisowski (minister edukacji). ZChN niejednokrotnie wyłamywało się z niektórych ustaleń rządowych, np. w znacznej części głosując przeciwko Programowi Powszechnej Prywatyzacji czy Układom Stowarzyszeniowym z EWG, co powodowało spekulacje o rozpadzie koalicji i przyspieszonych wyborach. 28 maja 1993 partia głosowała przeciwko odwołaniu współtworzonego przez nią rządu Hanny Suchockiej. Do upadku gabinetu przyczyniło się niestawiennictwo dwóch posłów - celowe ze strony Bogumiły Boby i przypadkowe ze strony Zbigniewa Dyki.
[edytuj] Lata 1993-1997
W wyborach parlamentarnych w 1993 ZChN startowało wraz z koalicjantami z rządu Hanny Suchockiej: Stronnictwem Ludowo-Chrześcijańskim, Partią Chrześcijańskich Demokratów, Partią Konserwatywną i Federacją Polskiej Przedsiębiorczości pod nazwą Katolicki Komitet Wyborczy "Ojczyzna". W tworzeniu tego chrześcijańsko-konserwatywnego bloku brał wówczas udział arcybiskup Gocłowski. "Ojczyzna", osiągając 6,37% głosów poparcia, nie przekroczyła ośmioprocentowego progu wyborczego dla koalicji i nie znalazła się w Sejmie.
Na cztery lata ZChN pozostało w opozycji pozaparlamentarnej tworząc na czas wyborów samorządowych 1994 Przymierze dla Polski (ZChN-PC-RdR-KK-PSL-PL). Część polityków ZChN blisko współpracowała z Lechem Wałęsą - Henryk Goryszewski objął stanowisko szefa Biura Bezpieczeństwa Narodowego przy Prezydencie RP (1994-1995), a Marek Jurek w 1995 przewodniczącego Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji. W 1994 z kierowania ZChN zrezygnował Wiesław Chrzanowski i nowym prezesem stronnictwa został Ryszard Czarnecki.
W czasie wyborów prezydenckich w 1995 ZChN, nie mogąc się zdecydować na któregoś z kilku kandydatów prawicy (m.in. Adam Strzembosz, Lech Kaczyński, Wojciech Łączkowski) ostatecznie na wniosek prezesa Ryszarda Czarneckiego opowiedziało się za Hanną Gronkiewicz-Waltz, by tuż przed pierwszą turą udzielić poparcia urzędującemu prezydentowi Lechowi Wałęsie, popieranemu od początku przez znaczną grupę działaczy ZChN skupionych w tzw. "Inicjatywie 44" (Henryk Goryszewski, Jan Łopuszański, Kazimierz Marcinkiewicz, Arkadiusz Urban). Po przegranych wyborach Ryszard Czarnecki po rezygnacji z funkcji prezesa został zastąpiony przez Mariana Piłkę.
[edytuj] Sejm III kadencji
W 1997 działacze ZChN zasiedli w Sejmie, kandydując w wyborach parlamentarnych z list Akcji Wyborczej Solidarność, której ZChN było istotną częścią. Partia uzyskała około 25 mandatów poselskich i 3 senatorskie. W skład rządu Jerzego Buzka weszło trzech przedstawicieli partii: Marek Zdrojewski a następnie Tomasz Szyszko i Maciej Srebro (min. łączności), Jerzy Kropiwnicki (Rządowe Centrum Studiów Strategicznych) i Ryszard Czarnecki (Urząd Komitetu Integracji Europejskiej), a Stanisław Zając został wicemarszałkiem Sejmu.
W latach 1997-2001 partia reprezentowała nurt bardziej pragmatyczny niż w Sejmie I kadencji, zmieniła swoje stanowisko w sprawie integracji europejskiej (na pozytywne) oraz wycofała się z forsowania niektórych kwestii ideologicznych. Jednocześnie walczyła o całkowity zakaz pornografii w 2000. W wyborach prezydenckich w 2000 ZChN poparł kandydaturę szefa AWS - Mariana Krzaklewskiego. W grudniu 2000 stronnictwo stało się częścią Federacji AWS, a nowy prezes ZChN Stanisław Zając był jednym z przywódców AWS.
[edytuj] Lata 2001-2007
W wyborach parlamentarnych w 2001 ZChN wystartowało bez powodzenia w ramach osłabionej AWSP. Znaczna część jego działaczy weszła w skład nowego ugrupowania Prawa i Sprawiedliwości, organizując się uprzednio w Przymierzu Prawicy (m. in. Marek Jurek, Kazimierz Marcinkiewicz, Marian Piłka). Po przegranych wyborach ZChN zerwało współpracę z Ruchem Społecznym oraz PPChD i zaczęło szukać sojusznika w Lidze Polskich Rodzin. Nowym prezesem ZChN w 2002 został wybrany Jerzy Kropiwnicki. Problemy organizacyjne spowodowały, iż partia nie złożyła sprawozdania finansowego i została wykreślona z ewidencji, co wymusiło dokonanie ponownej rejestracji.
W wyborach samorządowych w 2002 ZChN razem z Ruchem Katolicko-Narodowym i Ruchem Odbudowy Polski współtworzyło komitet wyborczy "Razem Polsce", który jednak nie odniósł większych sukcesów (zaledwie 1,09% poparcia w skali kraju). Jedynie Jerzy Kropiwnicki został wówczas prezydentem Łodzi, a Ryszard Tur prezydentem Białegostoku. 12 października 2003 działacze samorządowi zainicjowali powstanie Chrześcijańskiego Ruchu Samorządowego, na którego czele staje prezes ZChN.
W referendum unijnym w 2003 ZChN wzywało do opowiedzenia się za integracją z Unią Europejską. W wyborach do Parlamentu Europejskiego współtworzyło Narodowy Komitet Wyborczy Wyborców wraz z b. Marszałkiem Sejmu Maciejem Płażyńskim i b. wicepremierem Januszem Steinhoffem. Komitet poniósł porażkę, uzyskując jedynie 1,56% głosów. Tuż przed wyborami z ZChN odszedł do Samoobrony b. prezes stronnictwa Ryszard Czarnecki.
29 września 2004 nadzwyczajny zjazd delegatów ZChN w województwie zachodniopomorskim podjął decyzję o rozwiązaniu lokalnych struktur tej partii. Władze centralne ZChN uznały tę decyzję za nielegalną.
W czasie wyborów prezydenckich w 2005 stronnictwo początkowo upatrywało swej szansy w budowie bloku politycznego wokół kandydatury Zbigniewa Religi - m. in. z PSL kierowanym wówczas przez (Janusza Wojciechowskiego w ramach porozumienia "Zgoda". Zbigniew Religa jednak przed pierwszą turą wycofał się z kandydowania i poparł lidera PO - Donalda Tuska. W tej sytuacji Jerzy Kropiwnicki wsparł Lecha Kaczyńskiego. W wyborach parlamentarnych w 2005 po nieudanych próbach instytucjonalnego zawiązania porozumienia wyborczego ze znaczącą formacją prawicy lub centroprawicy (PiS, LPR, PO) i nieudanych próbach budowy alternatywnego komitetu wyborczego (m. in. z Ruchem Patriotycznym i Domem Ojczystym) czterech członków ZChN uzyskało mandaty z listy PiS.
Na ostatnim zjeździe partii 3 czerwca 2006 pojawiła się koncepcja nawiązania współpracy z Narodowym Kołem Parlamentarnym i współtworzenia nowej formacji chrześcijańsko-narodowej. Koncepcja ta reprezentowana przez region mazowiecki i jej kandydata na prezesa stronnictwa Arkadiusza Urbana (dotychczasowego wieloletniego sekretarza generalnego ZChN) uzyskała poparcie nieco ponad 40% delegatów. Za koncepcją tzw. "trwania" w dotychczasowej formule opowiedzieli się pozostali delegaci, którzy poparli Jacka Szczota (dotychczasowego wiceprezesa ZChN). Nie utrzymali oni jednak formuły prawnej ani organizacyjnej stronnictwa. Partia została wykreślona z ewidencji partii politycznych w dniu 21 września 2006. W styczniu 2007 działacze z różnych regionów bez powodzenia usiłowali ponownie zarejestrować ugrupowanie.
W 2005 działacze ZChN utworzyli Stowarzyszenie "Zjednoczenie Chrześcijańsko-Narodowe", którego władze są identyczne z przedostatnimi władzami partii (prezes - Jerzy Kropiwnicki, przewodniczący Rady Naczelnej - Stanisław Zając, sekretarz generalny Arkadiusz Urban). Formalnie jest ono quasi-kontynuacją dawnego ZChN. Znaczna część działaczy stronnictwa współtworzy również Chrześcijański Ruch Samorządowy, który bez powodzenia uczestniczył w wyborach samorządowych w 2006 (zaledwie 0,33% poparcia w skali kraju).
18 kwietnia 2007 grupa czołowych polityków ZChN weszła w skład Rady Politycznej Ligi Polskich Rodzin (Henryk Goryszewski, Leszek Lewoc, Jan Piątkowski, Jacek Szczot, Zbigniew Wawak), co ostatecznie zakończyło okres samodzielnego funkcjonowania ZChN.
[edytuj] Kontrowersje
W pierwszej połowie lat 90. ZChN miało wizerunek partii o obliczu zbliżonym do endecji. Miała ona zmierzać do zwiększenia wpływu kościoła katolickiego w życiu publicznym oraz ograniczania swobód obywatelskich, zwłaszcza w sferze obyczajowej. Przypisywano jej ideowe związki z umiarkowanym nacjonalizmem. Symbolem nieufności do partii stała się piosenka Pawła Kukiza "ZChN zbliża się". O ZChN jako "najkrótszej drodze do dechrystianizacji Polski" wyrażał się również w 1992 Jarosław Kaczyński. Z kolei w opinii części społeczeństwa związanej z tradycyjnym nurtem kościoła katolickiego ZChN wartości takich jak prawo do życia od poczęcia aż do naturalnej śmierci czy obecność religii w życiu publicznym.
[edytuj] Działacze
[edytuj] Prezesi
- Wiesław Chrzanowski (1989-1994),
- Ryszard Czarnecki (1994-1996),
- Marian Piłka (1996-2000),
- Stanisław Zając (2000-2002),
- Jerzy Kropiwnicki (2002-2006),
- Jacek Szczot (2006-2007).
[edytuj] Sekretarze Generalni
- Włodzimierz Dobrowolski (1989-1991),
- Mirosław Jakubowski (1991-1994),
- Arkadiusz Urban (1994-1999),
- Artur Zawisza (1999-2000),
- Zbigniew Wawak (2000-2002),
- Arkadiusz Urban (2002-2006).
[edytuj] Znani członkowie partii
Do pozostałych liderów ZChN w różnych okresach jego działalności należeli: Henryk Goryszewski, Antoni Macierewicz, Jan Łopuszański, Marek Jurek, Stefan Niesiołowski, Grzegorz Palka, Halina Nowina-Konopczyna, Stanisław Wądołowski, Kazimierz Marcinkiewicz, Henryk Klata, Wojciech Bogaczyk, Jan Piątkowski, Arkadiusz Urban, Mirosław Jakubowski, Artur Zawisza, Marian Blecharczyk, Marcin Libicki, Konrad Szymański, Ryszard Wawryniewicz, Michał Kamiński, Maciej Srebro, Tomasz Szyszko, Marek Zdrojewski, Zbigniew Wawak, Zbigniew Cieślak, Wojciech Hausner, Andrzej Kern, Jacek Turczyński, Jacek Bartyzel, Zbigniew Jaworski, Henryk Linowski, Włodzimierz Blajerski, Zbigniew Dyka, Henryk Kowalczyk, Grzegorz Schreiber, Leszek Lewoc, Mariusz Grabowski, Grzegorz Kazimierski, Marcin Gugulski, Ryszard Tur, Tomasz Sieradz, Jerzy Matyjek, Włodzimierz Dobrowolski, Zygmunt Mogiła-Lisowski, Feliks Pieczka, Stanisław Rakoczy, Alojzy Szablewski, Mariusz Ambroziak, Jan Klawiter, Zdzisław Pupa, Maria Smereczyńska, Jan Szafraniec, Zbigniew Pusz, Walerian Piotrowski, Wiesław Perzanowski, Eugeniusz Dziekan, Waldemar Bohdanowicz, Piotr Janik, Jerzy Masłowski, Mariusz Olszewski, Wiesław Walendziak, Adam Glapiński, Jacek Kurski, Ryszard Bender, Jan Maria Jackowski.
