2 Armia (II RP)
Z Wikipedii
| 2 Armia | |
| Historia | |
| Państwo |  II Rzeczpospolita Polska |
| Sformowanie | 7 marca, 18 czerwca, 18 sierpnia 1920 |
| Rozformowanie | 25 maja, 16 sierpnia 1920, 15 września 1922 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | gen. Antoni Listowski |
| Ostatni | gen. Edward Rydz-Śmigły |
| Działania zbrojne | |
| wojna polsko-bolszewicka (wyprawa kijowska, bitwa warszawska, bitwa nad Niemnem), wojna litewska | |
| Organizacja | |
| Podporządkowanie | NDWP (1920, 1920-1922) Front gen. Śmigłego/Południowo-Wschodni, Front Północny, Front Środkowy (1920) |
| Rodzaj sił zbrojnych | Wojska lądowe |
| Skład | patrz niżej |
2 Armia - związek operacyjny Wojska Polskiego, utworzony w trakcie wojny polsko-bolszewickiej rozkazem Wodza Naczelnego gen. Józefa Piłsudskiego z 7 marca 1920. W czasie swojego istnienia, podobnie jak 3 Armia była trzykrotnie formowana i rozformowana, mimo to zlikwidowano ją jako ostatnią z armii wojny 1920 roku.
Spis treści |
[edytuj] Dowództwo
- gen. Antoni Listowski (marzec - maj 1920)
- gen. Kazimierz Raszewski (czerwiec - sierpień 1920)
- gen. Bolesław Roja (sierpień 1920)
- gen. Edward Rydz-Śmigły (od sierpnia 1920)
[edytuj] Geneza i zadania
W marcu 1920 NDWP podjęło decyzję o rozwiązaniu frontów i utworzeniu na ich miejscu armii. Z jednostek Frontu Wołyńskiego utworzono 2 Armię, pozostającej pod dowództwem gen. Listowskiego. W związku z przygotowaniami do operacji kijowskiej wymieniono kilka jednostek z 3 Armią, którą miała osłaniać od południa.
[edytuj] Działania
25 kwietnia ruszyła polska ofensywa. 2 Armia uderzyła z Lubaru na Berdyczów. Spychając 44 DS i I BG, we współpracy z DJ zdobyła miasto 27 kwietnia. Dzień później, tracąc kontakt z rozbitą 44 DS, przeszła w rejon Skwiry. Znalazła się przed 150 km luką w wojskach wroga, lecz miała za mało wojsk aby wyjść na tyły bolszewickie. Na początku maja, w trakcie kilkudniowej przerwy w działaniach wojennych 2 A przegrupowywała siły do kolejnych walk. Jednak rozkazem z 25 maja formacja gen. Listowskiego została rozwiązana.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Wyprawa kijowska (1920).W związku zniekorzystną sytuacją ns froncie dowództwo polskie zdecydowało o reaktywacji 2. armii. Została ona skoncentrowana w rejonie Nowogrodu Wołyńskiego. 19 czerwca została tam zaatakowana przez Armię Konną (Konarmię) Budionnego, która podczas kilkudniowych walk doznała dużych strat i wycofała się do Żytomierza. Napór 12. armii zmusił gen. Raszewskiego do wycofania się na linię Nowogród Wołyński-Emilczyn, utraconą do 25 czerwca. W wyniku tego pozycje 2 Armii były cofnięte w stosunku do innych i powstały luki, przez które nieprzyjaciel mógł wedrzeć się na tyły.
Nowy dowódca Frontu, gen. Śmigły-Rydz, postanowił wykorzystać umiejscownienie wojsk w celu uderzenia z północy (1 DP), zachodu (2 A) i południa (18 DP) na Konarmię i jej zniszczenia. 1 lipca 2 A wykonała zwrot zaczepny, zakończony odwrotem nad Horyń i zagrożeniem dla twierdzy Równe. Po utracie Ostrogu 3 lipca oraz Równego 4 lipca jej jedyną drogą odwrotu były bagna i bezdroża nad dolnym Horyniem. Rozproszenie sił Konarmii pozwoliło 2 A na odbicie miasta 8 lipca i uzyskanie wolnej drogi do wycofania się na Łuck
W tym czasie rozpoczęła przygotowania do do tzw. bitwy pod Brodami. Użyto obu posiadanych przez wojska polskie dywizji jazdy do uderzenia na Brody i Radziwiłłów. W trakcie walk spotkaniowych zdobyły drugi cel i odbiły Horochów, co było wstępem do prawdziwej bitwy, w której udziały miały też wziąć udział 18 DP z 6 A i 1 DP z 3 A, które utraciły łączność ze swoimi dowódcami.
Przeprawa części sił 2 Armii (1 DJ, 1 i 6 DP), z powodu braku komunikacji zakończyła się klęską wojsk polskich. Utrzymały jednak przyczółek i zadały straty przeciwnikowi. 18 DP toczyła tylko boje spotkaniowe z niewielkimi jeszcze siłami Konarmii, która 30 lipca otrzymała rozkaz zdobycia Lwowa i zniszczenia 2. armii. Dowództwo polskie postanowiło temu przeciwdziałać, ale zarówno próba likwidacji wyłomu kawalerii Budionnego na zachód od Styru, jak i zdobycia Brodów nie powiodły się. 31 lipca dochodziło jedynie do działań lokalnych. 1 sierpnia toczyły się zażarte walki na całej linii, a zwłaszcza na odcinku 18 DP, której XXXVI BP została okrążona w Toporowie oraz 1 DP, kierującą się na Brody, współdziałając z grupą jazdy atakującą Radziwiłłów. Skłoniło to Jegorowa do wzmocnienia sił Armii Konnej, czego nie udało mu sie dokonać z powodu skutecznego wiązania jego sił przez 6 Armię. 2 sierpnia rozpoczęło się decydujące natarcie 2 Armii na Brody, wspomogane przez kawalerię oskrzydlającą konnicę radziecką w rejonie tego miasta. Toczyły się zażarte boje, w wyniku których rozbita i osłabiona Konarmia wycofała się, a samo miasto zdobyto 3 sierpnia. Tego samego dnia polskie jednostki otrzymały rozkaz gwałtownego uderzenia na wroga i szybkiego wycofania się w celu użycia ich w bitwie warszawskiej.
Zadanie zreorganizowanej 2. armii, wchodzącej w skład Frontu Północnego, polegała na obronie środkowej Wisły od Warszawy po Dęblin. Nie napotkała tam żadnych większych oddziałów wroga i w związku z kontruderzeniem znad Wieprza 16 września niepotrzebną już armię rozwiązano, a oddziały przekazano do dowództwa Frontu Środkowego.
18 sierpnia z części oddziałów 4 i 3 A ponownie reaktywowano 2 Armię. Była ona główną siłą pościgową, mającą odciąć drogę odwrotu wojskom Tuchaczewskiego. Działania rozpoczęła 19 sierpnia zajmując twierdzę brzeską i Sokołów. Dzień później osiągnęła linię Bielsk Podlaski-Dołubowo-Grodzisk-Czyżew, by 21 sierpnia podejść pod Białystok i Kobryń, przez co resztki 16. armii straciły drogę ucieczki, zwłaszcza po zdobyciu 22 sierpnia Białegostoku przez 1 ppleg. Jednka gdy ok. 8.00 zaczęły pojawiać się oddziały 3., 15. i 16. armii, doszło do ciężkich i wielogodzinnych walk, zakończonych ucieczką resztek wojsk bolszewickich. Od tego momentu wojska 2 Armii rozpoczęły przygotowania się do kolejnej wielkiej bitwy z wojskami radzieckimi, a także 28 sierpnia zajęły Augustów i Suwalszczyznę. Doszło do kilkudniowych walk, w czasie których litewskie 2 i 3 DP bezskutecznie atakowały polskie oddziały.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Bitwa warszawska 1920.
20 września DO i 21 DPG zaatakowały Grodno, gdzie napotkały zażartą obronę ze strony 3 A, a 3 DP sforsowała Świsłocz. Kontrataki sowieckie podejmowane w 23 września zakończyły się klęską i ciężkie walki toczyły się do zajęcia Grodna 25 września. 22 września ruszyła Grupa Uderzeniowa (1 DLB, 1 DP, II i IV BJ) i po przełamaniu oporu oddziałów litewskich, skierowała się ku przeprawom nad Niemnem. 25 września ruszyła na Lidę, zajętą 28 września i wojska polskie rozpoczęły działania pościgowe.
Zobacz więcej w osobnym artykule: Bitwa nad Niemnem.
2 Armia ruszyła na linię kolejową Baranowicze-Mińsk i rozpoczęła działania na Mińsk, Mołodeczno i Wilno. W trakcie tych walk zajęto Święciany (10 października), Mołodeczno i Wilejkę (13 października) oraz Mińsk (18 października) Był to koniec działań 2. armii, gdyż od 18 października zaczął obowiązywać rozejm. Zgodnie z porozumieniami oddziały Rydza-Śmigego miały wycofać się z Mińska i przesunąć ku Dźwinie. Przestała istnieć dopiero 15 września 1922, gdy jej dowództwo przemianowano na Inspektorat Armii nr 1. Obecnie tradycje 2 Armii kontynuje 2 Korpus Zmechanizowany w Krakowie.
[edytuj] Skład
[edytuj] Bibliografia
- Davies N. Orzeł Biały, Czerwona Gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, Wydawnictwo Znak 2006, ISBN 83-240-0749-0
- Piłsudski J. Rok 1920/Tuchaczewski M. Pochód za Wisłę, Wydawnictwo Łódzkie 1989, ISBN 83-218-0777-1
- Wawrzyński T., Dowództwa armii 1920-1922 - biuletyn Centralnego Archiwum Wojskowego nr. 22 (1999)
- Wrzosek M., Wojny o granice Polski Odrodzonej, Wiedza Powszechna 1992, ISBN 83-214-0752-8
