6 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

6 (Krakowska) Dywizja Piechoty (6 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 6 Dywizja Piechoty w latach 1919-1921 2 6 Dywizja Piechoty w latach 1921-1939 3 6 Dywizja Piechoty w wojnie obronnej 1939 4 Dowódcy 6 Dywizji: 5 6 Dywizja Piechoty AK 6 Bibliografia

[edytuj] 6 Dywizja Piechoty w latach 1919-1921

9 maja 1919 w Galicji Zachodniej rozpoczęto organizację 6 Dywizji Piechoty w składzie:

• Dowództwo 6 DP
• Dowództwo XI Brygady Piechoty z plutonem łączności
  • dowódca brygady - płk Ignacy Pick od 16 grudnia 1919
  • 12 Pułk Piechoty
  • 16 Pułk Piechoty
• Dowództwo XII Brygady Piechoty z plutonem łączności
  • dowódca brygady - płk Emanuel Hohenauer de Charlenz od 29 maja 1919
  • 17 Pułk Piechoty
  • 20 Pułk Piechoty
• Dowództwo VI Brygady Artylerii z oddziałem telefonicznym
  • 6 Pułk Artylerii Polowej
  • 6 Pułk Artylerii Ciężkiej
• 5 Batalion Saperów (15 lutego 1920 przemianowany na 6 Batalion Saperów)
• 6 Kompania Telegraficzna
• Tabory
• Zakłady

W latach 1919-1920 dywizja uczestniczyła w wojnie z Ukraińcami o Małopolskę Wschodnią i wojnie z bolszewikami, w czasie której odznaczyła się szczególnym męstwem w bojach toczonych z oddziałami l Armii Konnej Siemiona Budionnego. Do historii przeszły jej zwycięskie bitwy pod Jelnicą, Zamoszem, Szpanowem, Klewaniem, Dubnem i Jarosławiczami. Za bohaterstwo wykazane w nich 54 oficerom i żołnierzom nadano Krzyż Orderu Wojennego Virtuti Militari, a 633 Krzyż Walecznych.

[edytuj] 6 Dywizja Piechoty w latach 1921-1939

Po zakończeniu działań wojennych dywizja powróciła do macierzystych garnizonów i w 1921 została przeformowana na nowy etat. Rozformowane zostały dowództwa brygad i zakłady dywizyjne. Ze składu dywizji wyłączono 17 pp stacjonujący w Rzeszowie i podporządkowano dowódcy 24 Dywizji Piechoty. 6 pac przeformowano w 6 Dywizjon Artylerii Ciężkiej, a następnie, w tym samym roku włączono w skład 5 Pułku Artylerii Ciężkiej. W sierpniu 1921 6 Kompania Telegraficzna została wcielona do V batalionu telegraficznego, który w listopadzie tego roku wszedł w skład 2 Pułku Łączności. Także w sierpniu 1921 6 Batalion Saperów wydzielił ze swego składu 3 kompanię, która została włączona do 23 Batalionu Saperów po czym został podporządkowany dowódcy 5 Pułku Saperów. Tabory dywizyjne zostały zdemobilizowane, a pozostałości włączone do Kadry 5 Dywizjonu Taborów.

Dowództwo 6 DP, 20 pp, 6 pap, 6 bat. sap., 6 dac oraz III batalion 12 pp stanęły w Krakowie, 16 pp w Tarnowie, a reszta 12 pp w Wadowicach. Silne związki 6 DP z Krakowem i Małopolską, znalazły odbicie w nadaniu 20 pp wyróżniającego miana "Ziemi Krakowskiej".

[edytuj] 6 Dywizja Piechoty w wojnie obronnej 1939

Zgodnie z planem operacyjnym „Zachód” 6 DP pod dowództwem gen. bryg. Bernarda Monda weszła w skład Grupy Operacyjnej "Bielsko", która z kolei została podporządkowana dowódcy Armii "Kraków".

Ordre de Bataille i obsada personalna 6 DP w dniu 1 września 1939 przedstawiała się następująco:

• Kwatera Główna 6 DP
  • dowódca dywizji - gen. bryg. Bernard Mond
  • dowódca piechoty dywizyjnej - płk Ignacy Misiąg
  • II dowódca piechoty dywizyjnej - płk Roman Gwelesiani (dowódca Obszaru Warownego „Kraków”)
  • dowódca artylerii dywizyjnej - płk Franciszek Szechiński
  • szef sztabu - ppłk dypl. Ludwik Zych
  • oficer operacyjny - kpt. dypl. Witold Kirchmayer
  • dowódca łączności - mjr Stanisław Rościszewski
  • kwatermistrz - kpt. dypl. Józef Bochenek
  • szef sanitarny - mjr dr med. Jan Chudzicki
• 12 Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Marian Strażyc
  • I batalion - mjr Władysław Sieńczak
  • II batalion - kpt. Mieczysław Piotr Barys
  • III batalion - ppłk Roman Wart
• 16 Pułk Piechoty Ziemi Tarnowskiej
  • dowódca pułku - ppłk Rudolf Matuszek
  • I batalion - mjr Piotr Ryba
  • II batalion - kpt. Alfred Mikee (poległ 2.IX)
  • III batalion - kpt. Hipolit Liebel (Libel)
• 20 Pułk Piechoty Ziemi Krakowskiej
  • dowódca pułku - ppłk Kazimierz Brożek
  • I batalion - mjr Ludwik Bałos
  • II batalion - kpt. Wacław Nowacki (poległ 2.IX)
  • III batalion - mjr Tytus Jerzy Brzosko
• 6 Pułk Artylerii Lekkiej
  • dowódca pułku - ppłk Borys Kondracki
• I dywizjon (armat) - mjr Franciszek Mrowiec
• II dywizjon (armat) - mjr Jan Gintel
• III dywizjon (haubic) - mjr Maksymilian Chojecki
• 6 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
  • dowódca dywizjonu - mjr Antoni Świeży (Świerzy)
  • dowódca 1 baterii (armat) - kpt. Jerzy Pasternakiewicz
  • dowódca 2 baterii (haubic) - por. Władysław Burdyłło
• 6 Batalion Saperów - mjr Jan Władyka
• bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa nr 6 - por. Jerzy Grzegorz Dac
• kompania kolarzy nr 54 - por. Tadeusz Hauser
• kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 51 - por. Stanisław Miga
• kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 54 - kpt. Adam Gondek
• szwadron kawalerii dywizyjnej - rtm. Władysław Słuszko-Ciapiński
• kompania telefoniczna 6 DP - kpt. Jan III Nowakowski
• pluton radio 6 DP - por. Stanisław Iberszer
• pluton łączności Kwatery Głównej 6 DP - por. rez. Jan Dreziński
• drużyna parku łączności
• samodzielny patrol meteorologiczny nr 6
• pluton pieszy żandarmerii nr 6
• kompania sztabowej - por. Michał Rogowski
• kompania asystencyjnej - por. Jan Lasoń
• poczta polowa nr 126
• pluton parkowy uzbrojenia nr
• park intendentury typu I nr
• kompania sanitarna nr 501 - kpt. dr med. Tomczyk
• szpital polowy nr 501
• polowa pracownia dentystyczna nr 501
• polowa Kolumna dezynfekcyjno-kąpielowa nr 501
• polowa pracownia bakteriologiczno-chemiczna nr 501
• zespół przeciwgazowy nr 501
• dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 501
• kolumna taborowa parokonna nr 501
• kolumna taborowa parokonna nr 502
• kolumna taborowa parokonna nr 503
• kolumna taborowa parokonna nr 504
• dowództwo grupy marszowej służb typ II nr 502
• kolumna taborowa parokonna nr 505
• kolumna taborowa parokonna nr 506
• kolumna taborowa parokonna nr 507
• kolumna taborowa parokonna nr 508
• warsztat taborowy nr 501
• pluton taborowy nr 561
• sąd polowy 6 DP
• Ośrodek Zapasowy 6 DP w Krakowie
  • dowódca ośrodka - ppłk Franciszek Uhrynowicz
  • kwatermistrz ośrodka - mjr Tadeusz Rybka (kwatermistrz 20 pp)

12 pp bez III batalionu pozostawał w rejonie Wadowic, jako doraźny odwód dowódcy amii, do czasu przybycia 45 Dywizji Piechoty (rezerwowej).

Dywizja rozlokowana została na 18-kilometrowym pasie wokół Pszczyny z wysuniętym Oddziałem Wydzielonym "Ignacy" płk. Ignacego Misiąga. Ta część sił dywizji już 1 września weszła w styczność z nieprzyjacielem i walczyła na przedpolu Pszczyny, skutecznie broniąc pozycji w Brzeźcach i Wiśle Wielkiej przed 5 Dywizją Pancerną (niemiecką). Kawaleria dywizyjna i saperzy zostali wysłani na przedpole jako Oddział Wydzielony "Wodzisław". Natomiast pozostałe siły dywizji pozostawały w odwodzie Armii pod Zatorem. Po południu dywizja otrzymała rozkaz marszu pod Pszczynę.

Rankiem 2 września główne siły dywizji zostały ponownie zaatakowane przez niemiecką 5 DPanc.. Około 200 czołgów zdołało przebić się przez pozycje 20 pp, rozbić III batalion, wyjść na tyły i rozbić artylerię dywizyjną. Zdołano uratować tylko 6 dział lekkich i 3 ciężkie. W tej tragicznej sytuacji dowódca pułku rzucił w samobójczym ataku dla zatrzymania czołgów dwa bataliony 16 pp pod wsią Ćwiklice na otwartej przestrzeni, wskutek czego zostały one zniszczone (zobacz Bitwa pszczyńska). Pomimo ciężkich strat po obu stronach, dywizja wytrwała na pozycjach do 4 września, kiedy wraz z resztą Grupy Operacyjnej „Boruta” dostała zadanie odwrotu w kierunku przepraw na Dunajcu i Tarnowa.

W dniach 7 i 8 września dywizja walczyła w obronie przepraw na rzece w rejonie Biskupic Radłowskich. Chaos spowodowany rozbiciem sąsiedniej 21 DPGór. spowodował paraliż. Zdołał przeprawić się przez Dunajec tylko 16 pp. Przedwczesne wysadzenie mostu spowodowało jeszcze większą panikę i przemieszane oddziały 6 DP i 21 DPGór. ruszyły na północ, aby tam szukać kolejnych miejsc przepraw. Mimo wszystko dywizji udało się wyjść z okrążenia i maszerować za San. Obrona przepraw na Sanie nie powiodła się i w składzie Grupy Operacyjnej "Boruta" gen. Mieczysława Boruty-Spiechowicza dywizja wzięła udział w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim, mającej na celu wyrwanie się z okrążenia polskich sił i przebicie się do Lwowa.

17 września dokonała udanego ataku pod Józefowem i Nowinami na siły niemieckiej 28 DP, a następnie wykorzystując lukę w niemieckiej obronie uderzyła na Narol, który zdobyła i Rawę Ruską. 19 września dotarła do Rawy Ruskiej, jednak została całkowicie okrążona. 20 września gen. B. Mond podjął decyzję o złożeniu broni. Do tego czasu siły dywizji stopniały do ok. 2,5-3 tys. żołnierzy.

[edytuj] Dowódcy 6 Dywizji:

• płk Franciszek Latinik VI-X.1920
• gen. ppor. Bronisław Babiański X-XI.1919
• gen. ppor. Kazimierz Raszewski XII.1919-VII.1920
• płk Ottokar Brzoza-Brzezina p.o. VII.1920
• płk Józef Olszyna-Wilczyński p.o. 1920
• gen. ppor. Mieczysław Linde VII.1920-IX.1921
• gen. dyw. Eugeniusz Aleksander Tinz od IX.1921
• płk Oswald Frank p.o. 1922 i 1926
• płk Karol Szemiot p.o. do VII.1923
• gen. bryg. Roman Rudolf Jasieński 1926-1927
• gen. bryg. Mieczysław Smorawiński III.1927-X.1932
• gen. bryg. Bernard Mond X.1932-IX.1939

[edytuj] 6 Dywizja Piechoty AK

Zgodnie z założeniami planu Burza wyrażonymi w rozkazie z września 1942, oddziały partyzanckie miały zostać pogrupowane w oparciu o przedwojenne Ordre de Bataille WP. W Okręgu Krakowskim Armii Krajowej powstała w ten sposób 6 Dywizja Piechoty AK Ziemi Krakowskiej "Odwet" pod dowództwem ppłk. dypl. Wojciecha Waydy ps. "Odwet". Podczas walk z Niemcami działała ona wraz ze 106 Dywizją Piechoty AK Ziemi Miechowskiej oraz Krakowską Brygadą Kawalerii Zmotoryzowanej AK w składzie Grupy Operacyjnej Kraków. Po zajęciu Małopolski przez Armię Czerwoną uległa samorozwiązaniu.

Ordre de Bataille i obsada personalna 6 DP AK przedstawiała się następująco:

• 12 Pułk Piechoty AK Ziemi Bocheńskiej
• 16 Pułk Piechoty AK Ziemi Tarnowskiej

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jaruga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.