Podział administracyjny Wrocławia
Z Wikipedii
[edytuj] Podział administracyjny do 1945
Do 1945 roku Wrocław podzielony był dwustopniowo: na Stadteile (części miasta) odpowiadające dawnym przedmieściom, zaś te dzieliły się na Viertel (dzielnice), czasem administracyjnie łączone ze sobą, wywodzące się z pierwotnego podziału średniowiecznego miasta na cztery części czyli Viertel (stan Viertel na okres sprzed 1928)
[edytuj] Stare Miasto (Altstadt)
- Schloßviertel (Dzielnica Zamkowa)
- Taschenviertel (Dzielnica Sakwowa)
- Neumarktviertel (Dzielnica Nowego Targu)
- Elisabethviertel (Dzielnica św. Elżbiety)
[edytuj] Przedmieście Odrzańskie (Oder-Stadtteil)
- Matthiasviertel (Dzielnica św. Macieja)
- Bürgerwerder (Kępa Mieszczańska)
- Schießwerderveirtel (Kępa Strzelecka)
- Elbing (Ołbin)
- Kletschkau (Kleczków)
- Polinke (Polanka)
[edytuj] Przedmieście Piaskowe (Sand-Stadtteil)
- Domviertel (Dzielnica Katedralna; Ostrów Tumski)
- Hochschulviertel (Dzielnica Akademicka); Neu-Scheitnig (Nowe Szczytniki)
- Sternviertel (Dzielnica Gwieździsta)
- Michaelisviertel (Dzielnica św. Michała)
- Scheitnig (Szczytniki)
- Leerbeutel (Zalesie)
[edytuj] Przedmieście Oławskie (Ohlauer Stadteil)
- Mauritiusviertel (Dzielnica św. Maurycego)
- Ohleviertel (Dzielnica Oławska)
- Morgenau (Rakowiec)
- Parschner Viertel (Parczów)
[edytuj] Przedmieście Strzelińskie (Strehlener Stadteil)
[edytuj] Przedmieście Świdnickie (Schweidnitzer Stadtteil)
- Tauentzienviertel (Dzielnica Tauentziena)
- Siebenhufen (Siedem Łanów)
- Gabitz (Gajowice)
- Neudorf (Nowa Wieś)
- Kleinburg (Borek)
- Kaiser-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Cesarza Wilhelma)
[edytuj] Przedmieście Mikołajskie (Nikolai-Stadteil)
- Friedrich-Wilhelm-Viertel (Dzielnica Fryderyka Wilhelma)
- Märkisches Viertel (Dzielnica Markijska)
- Tschepine (Szczepin)
- Pöpelwitz (Popowice)
- Zankholz (Sporny Las)
[edytuj] Podział administracyjny 1945-1990
Po reformie administracyjnej w roku 1950 podzielono Wrocław na pięć dzielnic, z dzielnicowymi radami narodowymi jako organami jednolitej władzy państwowej.
W nawiasie podano datę przyłączenia do Wrocławia; brak takiej daty oznacza, iż osiedle jest częścią średniowiecznego jądra miasta.
[edytuj] Stare Miasto
- Stare Miasto
- Przedmieście Świdnickie (1808)
- Szczepin (1808)
[edytuj] Śródmieście
- Bartoszowice (1928)
- Biskupin (1928)
- Dąbie (1928)
- Nadodrze (1991 - powstało po podzieleniu Ołbina)
- Ołbin (1808)
- Plac Grunwaldzki (1991 - powstał po podzieleniu Ołbina)
- Sępolno (1924)
- Zacisze (1928)
- Zalesie (1904)
- Szczytniki
[edytuj] Krzyki
- Bieńkowice (1951)
- Bierdzany (1928)
- Borek (1897)
- Brochów (1951)
- Dworek (1868)
- Gaj (1904)
- Glinianki (1868)
- Huby (1868)
- Jagodno (1951)
- Klecina (1951)
- Krzyki (1928)
- Księże Małe i Wielkie (1928)
- Lamowice Stare (1951)
- Nowy Dom (1928)
- Ołtaszyn (1951)
- Opatowice (1928)
- Partynice (1928)
- Południe (1868)
- Przedmieście Oławskie (1808)
- Rakowiec (1904)
- Siedlec (1928)
- Świątniki (1928)
- Tarnogaj (1904)
- Wilczy Kąt (1808)
- Wojszyce (1951)
[edytuj] Psie Pole
- Karłowice (1928)
- Kleczków (1808)
- Kłokoczyce (1973)
- Kowale (1928)
- Lesica (1973)
- Ligota (1928)
- Lipa Piotrowska (1973)
- Miłostków/Marzanów (1951)
- Mirowiec (1928)
- Osobowice (1928)
- Pawłowice (1970)
- Polanka (1808)
- Polanowice (1973)
- Poświętne (1928)
- Pracze Widawskie (1973)
- Psie Pole (1928)
- Rędzin (1973)
- Różanka (1928)
- Sołtysowice (1951)
- Strachocin (1928)
- Swojczyce (1928)
- Świniary (1973)
- Widawa (1973)
- Wojnów (1951)
- Zakrzów (1951)
- Zgorzelisko (1951)
[edytuj] Fabryczna
- Gajowice (1868)
- Gądów Mały (1928)
- Grabiszyn (1911)
- Grabiszynek (1911)
- Janówek (1973)
- Jarnołtów (1973)
- Jerzmanowo (1973)
- Kozanów (1928)
- Kuźniki (1928)
- Leśnica (1928)
- Marszowice
- Maślice (1928)
- Mokra (1973)
- Muchobór Mały (1928)
- Muchobór Wielki (1951)
- Nowa Karczma (1928)
- Nowe Domy (1928)
- Nowy Dwór (1928)
- Oporów (1951)
- Pilczyce (1928)
- Popowice (1897)
- Pracze Odrzańskie (1928)
- Pustki (1928)
- Ratyń (1928)
- Stabłowice (1928)
- Stabłowice Nowe (1928)
- Strachowice i Osiniec (1973)
- Złotniki (1928)
- Żar (1973)
- Żerniki (1928)
[edytuj] Podział administracyjny po 1990
[edytuj] Dzielnice
W 1991 roku Rada Miejska Wrocławia zlikwidowała byłe urzędy dzielnicowe[1] i rozpoczęła trwający cały okres lat 90. proces łączenia byłych instytucji dzielnicowych w ogólnomiejskie. Jednakże instytucje państwowe są często nadal właściwe dla obszarów byłych dzielnic, jak np. sądy rejonowe, jednostki ZUS czy urzędy skarbowe. Ich nazwy używane są też w wielu innych sytuacjach, na przykład w przypadku zapomnienia przedwojennych nazw miejscowych (w szczególności na obszarze byłej dzielnicy Śródmieście), co często doprowadza do pomyłek, jak na przykład w przypadku dzielnicy Krzyki i osiedla o tej samej nazwie.
Utworzenie dzielnic samorządowych, na wzór warszawskich lub krakowskich było dyskutowane, podobnie jak utworzenie samorządowych organizacji byłych miast: Psiego Pola i Leśnicy, jednak dyskusje nie doprowadziły do wypracowania konkretnych rozwiązań.
[edytuj] Osiedla
Uchwałą Rady Miejskiej Wrocławia[2] utworzono wzamian osiedla, które posiadają rady osiedlowe i zarządy, spełniające ograniczone funkcje samorządowe.
| Osiedle administracyjne (od 1991) |
Liczba mieszkańców w tys. 2007(2006) |
Dzielnica | Uwagi: osiedla, jednostki przestrzenne |
Nazwa niemiecka (do 1945) |
|---|---|---|---|---|
| Gajowice*³ | 28,6 (28,9) | Fabryczna | Gabitz | |
| Gądów-Popowice Południowe*³ | 26,7 (26,5) | Fabryczna |
|
|
| Grabiszyn-Grabiszynek*² | 13,3 (13,5) | Fabryczna |
|
|
| Jerzmanowo-Jarnołtów-Strachowice-Osiniec*² | 1,7 (1,9) | Fabryczna |
|
|
| Kuźniki*² | 6,3 (6,4) | Fabryczna | Schmiedefeld | |
| Leśnica*¹ | 20,3 (20,0) | Fabryczna |
|
|
| Maślice*¹ | 5,4 (5,3) | Fabryczna | Masselwitz | |
| Muchobór Mały*² | 9,0 (9,0) | Fabryczna | Klein-Mochbern | |
| Muchobór Wielki*¹ | 6,7 (6,3) | Fabryczna | Groß-Mochbern | |
| Nowy Dwór*³ | 18,7 (19,5) | Fabryczna | Mariahöfchen | |
| Oporów*¹ | 6,2 (6,0) | Fabryczna | Opperau | |
| Pilczyce-Kozanów-Popowice Północne*³ | 36,5 (37,6) | Fabryczna |
|
|
| Pracze Odrzańskie | 3,1 (3,0) | Fabryczna |
|
|
| Żerniki*¹ | 3,1 (2,9) | Fabryczna | Neukirch | |
| Bieńkowice*² | 0,5 tys. | Krzyki | ||
| Borek*² | 14,2 (14,3) | Krzyki | Kleinburg | |
| Brochów*² | 5 tys. | Krzyki | Brockau | |
| Gaj*¹ | 19,7 (19,6) | Krzyki | Herdain | |
| Huby*³ | 24,1 (24,5) | Krzyki | Huby, Glinianki, Gaj | Huben, Lehmgruben |
| Jagodno*¹ | 1,5 (1,3) | Krzyki | ||
| Klecina*¹ | 4,9 (4,5) | Krzyki | Klettendorf | |
| Krzyki-Partynice *¹ | 11,9 (11,5) | Krzyki |
|
|
| Księże*² | 4,7 (4,9) | Krzyki | *Księże Małe i Księże Wielkie | *Tschansch
|
| Osiedle Powstańców Śląskich*³ | 33,5 (33,7) | Krzyki | popularnie Południe, obejmuje także Dworek i część historycznych Gajowic |
Kaiser-Wilhelm-Viertel |
| Przedmieście Oławskie*² | 24,8 (25,2) | Krzyki | Ohlauer Vorstadt | |
| Tarnogaj*² | 5,0 (5,1) | Krzyki | Dürrgoy | |
| Wojszyce-Ołtaszyn *¹ | 8,4 (8,4) | Krzyki |
|
|
| Karłowice-Różanka *¹ | 35,1 (35,1) | Psie Pole |
|
|
| Kleczków*² | 7,0 (7,1) | Psie Pole | Kletschkau | |
| Kowale*² | 2,1 (2,2) | Psie Pole | Cawallen | |
| Lipa Piotrowska*² | 0,5 (0,5) | Psie Pole | Leipe-Petersdorf | |
| Osobowice-Rędzin*² | 2,1 (2,1) | Psie Pole |
|
|
| Pawłowice*² | 1,9 (1,9) | Psie Pole | Pawelwitz (później: Wendelborn) | |
| Polanowice-Poświętne-Ligota*¹ | 3,4 (3,1) | Psie Pole |
|
|
| Psie Pole-Zawidawie*¹ | 24,3 (23,6) | Psie Pole |
|
|
| Sołtysowice*² | 2,7 (2,7) | Psie Pole | Schottwitz | |
| Swojczyce-Strachocin-Wojnów*¹ | 4,2 (4,1) | Psie Pole |
|
|
| Świniary*² | 0,7 (0,8) | Psie Pole | ||
| Widawa*² | 1,3 (1,3) | Psie Pole | Weide | |
| Przedmieście Świdnickie*³ | 17,7 (18,1) | Stare Miasto | Schweidnitzer Vorstadt | |
| Stare Miasto | 13,2 (13,3) | Stare Miasto | historyczne Stare Miasto i Nowe Miasto | Altstadt, Neustadt |
| Szczepin*² | 24,1 (24,7) | Stare Miasto*³ | niegdyś Przedmieście Mikołajskie | Tschepine, Nikolai-Vorstadt |
| Biskupin-Sępolno-Dąbie-Bartoszowice*³ | 22,8 (23,2) | Śródmieście |
|
|
| Nadodrze*³ | 28,6 (29,4) | Śródmieście | Oder-Vorstadt | |
| Ołbin*³ | 40,3 (41,1) | Śródmieście | ||
| Plac Grunwaldzki*³ | 16,0 (16,6) | Śródmieście | obejmuje tereny dawnej wsi Rybaki | Fischerau |
| Zacisze-Zalesie-Szczytniki | 4,1 (4,3) | Śródmieście |
|
- ¹ - osiedla, na których odnotowuje się znaczny przyrost naturalny
- ² - osiedla o przyroście dodatnim/ujemnym bliskim zeru
- ³ - osiedla o znacznym ujemnym przyroście naturalnym
- w nawiasach podano liczbę ludności sprzed roku (2006)
[edytuj] Podział według Studium
W Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Wrocławia[3] użyty został zupełnie inny podział miasta, odpowiadający stosunkom urbanistycznym miasta, na zespoły dzielnicowe oraz tych zespołów na tereny planowania: zespoły urbanistyczne i obszary rozwoju.
- Śródmiejski Zespół Dzielnicowy
- Gądowski Zespół Dzielnicowy
- Krzycki Zespół Dzielnicowy
- Oławski Zespół Dzielnicowy
- Karłowicki Zespół Dzielnicowy
- Leśnicki Zespół Dzielnicowy
- Zespół Dzielnicowy Psiego Pola
[edytuj] Nazwy, które wyszły z użycia
[edytuj] Osiedla
W historii rozwoju Wrocławia istniały liczne osiedla których nazwy wyszły z użycia po upadku komunizmu. Do zapomnianych nazw należą m.in.:
- Osiedle KDM (Kościuszkowska Dzielnica Mieszkaniowa)
- Osiedle PKWN
- Osiedle Henrykowskie
[edytuj] Wsie
Poza tym wiele nazw wsi które zostały włączone do Wrocławia zanikło, zazwyczaj nazwa była przejmowana przez nowo powstałe osiedle w miejscu wsi, lecz było kilka wyjątków. Do nich należą m.in:
- Sokolniki i Nabycin (wchłonięte przez os. Szczepin)
- Rybaki (leżące przy Moście Zwierzynieckim, wchłonięte przez os. Plac Grunwaldzki)
- Nowe Szczytniki (leżące przy Wybrzeżu S. Wyspiańskiego, wchłonięte przez Pl. Grunwaldzki)
- Polska Nowa Wieś (leżąca wzdłuż obecnej ulicy Nowowiejskiej, wchłonięta przez Ołbin)
- Os. Walonów (leżące przy ul. Walońskiej na Przedmieściu Oławskim)
- Parszów (leżące na obecnym Pl. Zgody, wchłonięte przez Przedmieście Oławskie)
- Rzepina (leżąca na obszarze południowego Kleczkowa)
- Nowa Wieś (leżąca na obecnym os. Południe)
[edytuj] Nazwy, które w niedługiej przyszłości mogą zniknąć z map Wrocławia
Część nazw jeszcze przetrwała, ale ze względu na różne czynniki w niedługiej przyszłości znikną z map Wrocławia. Na przykład, Biskupice Widawskie (leżące w północnym Wrocławiu) były kiedyś dużą wsią, podczas II wojny światowej uległy prawie całkowitemu zniszczeniu i zostało po nich tylko gruzy lub zniszczone domostwa. Nazwa widnieje wprawdzie na wrocławskich mapach, ale niewielu mieszkańców potrafi wskazać to miejsce. Obecnie nawet granica Biskupic nie jest wyznaczona, znajdują się one pośrednio na Kłokoczycach i Pawłowicach.
Drugim tego typu osiedlem jest Gajowa – dawniej znajdował się tam folwark, zniszczony podczas wojny, obecnie jest to teren niezamieszkany, ale nazwa osiedla przeniosła się na niewielkie skupisko domów przy ul. Kosmonautów (należące do Żernik), dlatego istnieje szansa na przetrwanie nazwy osiedla.
Kolejnym wymierającym osiedlem są Pracze Widawskie, tutaj sprawa jednak wygląda trochę inaczej. Pracze Widawskie zostały wchłonięte przez osiedle Widawa, z którym są połączone od wielu lat i nazwa Widawa powoli, ale systematycznie odbiera tereny Praczom, także dlatego, że w świadomości mieszkańców Wrocławia nazwa Pracze łączy się z osiedlem Pracze Odrzańskie (także stacja kolejowa Wrocław-Pracze mieści się w Praczach Odrzańskich).
Niektóre osiedla miały więcej szczęścia i udało się je odratować. Przykładem może tutaj być Mirowiec, obszar pomiędzy ul. Krzywoustego, Kwidzyńską i Kowalską, dawniej (za czasów niemieckich) nazywany był Friedewalde (Cichy Las). Po przyłączeniu Wrocławia do Polski zlikwidowano nazwę osiedla, nie nadając jej polskiego odpowiednika i włączając Friedewalde do osiedla Kowale. Głównym powodem tego postępowania było to, że nazwa miała czysto niemieckie pochodzenie, nie było w niej żadnych polskich korzeni. Dopiero po roku 1990 władze miasta nadały temu terenowi nazwę Mirowiec.
