Rydzyna

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta. Zobacz też: wieś Rydzyna w województwie łódzkim.

Współrzędne: 51°48' N 16°40' E51.8 16.6666667 (Rydzyna)

Rydzyna


Herb Rydzyny	Flaga Rydzyny

Gmina
- rodzaj

Rydzyna
miejsko-wiejska

Burmistrz

Grzegorz Jędrzejczak

Powierzchnia

2,17 km²

Położenie

51° 48' N
16° 40' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

2446
1127,2 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

64-130

Tablice rejestracyjne

PLE

Położenie na mapie Polski

Rydzyna

TERC10
(TERYT)

4303913044

Urząd miejski³

Rynek 1
64-130 Rydzyna
tel. 65 538-84-34; faks 65 538-85-13

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Rydzyna to miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie leszczyńskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Rydzyna. Położone na Wysoczyznie Leszczyńskiej, około 8 km od Leszna, przy drodze Poznań - Wrocław. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. leszczyńskiego.

Według danych z 2006, miasto miało 2446 mieszkańców. Gmina miała około 8000 mieszkańców

Spis treści

1 Historia
2 Zabytki
- 2.1 Instytucje oświatowe działające w Rydzynie
3 Przypisy
4 Zobacz teź
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Pierwsze historyczne wzmianki o miejscowości pochodzą z 1403, identyfikując Jana z Czerniny herbu Wierzbno, starostę wschowskiego i kościańskiego, kasztelana międzyrzeckiego jako fundatora i właściciela miasta, a także pierwszego zamku. Lokacja miała miejsce w pierwszym dziesięcioleciu XV wieku, potwierdzona została w 1551. Do końca XVI wieku miasto pozostawało w rękach bezpośrednich potomków Jana, którzy przyjęli nazwisko Rydzyńscy. Później współwłaścicielami byli Gajewscy i Ciświccy.

Pod koniec XVII wieku Rydzynę wraz z okolicznymi majątkami wykupili Leszczyńscy herbu Wieniawa - biskup łucki Bogusław i wojewoda łęczycki Rafał, obaj współwłaściciele pobliskiego Leszna. Zamek w Rydzynie był początkowo tylko letnią rezydencją Leszczyńskich, ale po pożarze ich siedziby w Lesznie 1656 stał się główną siedzibą rodu. Ostatni właściciel Rydzyny z rodu Leszczyńskich, Stanisław Leszczyński opuszczając ostatecznie Polskę w 1736 sprzedał swoje posiadłości ministrowi i protegowanemu Augusta II Mocnego, hrabiemu Aleksandrowi Józefowi Sułkowskiemu herbu Sulima, który objął Rydzynę w posiadanie w roku 1738. Należy zaznaczyć, że w 1710 zamek w Rydzynie okupowany był przez wojska saskie. W Rydzynie przebywał często August II, przyjmując tu posłów tatarskich 1714, tureckich i rosyjskich 1718.

Z inicjatywy kolejnego właściciela, syna Aleksandra Józefa, księcia Augusta Sułkowskiego, wojewody wielkopolskiego w 1783 powołana zostaje ordynacja rydzyńska. Z Rydzyną związany był oficer napoleoński, adiutant Napoleona Bonaparte Józef Sułkowski. Po śmierci (1909) ostatniego z Sułkowskich, szóstego ordynata, księcia Antoniego Sułkowskiego, zgodnie ze statutem ordynacji, majątek przejął rząd pruski z przeznaczeniem na cele oświatowe.

Na mocy traktatu wersalskiego 17 stycznia 1920 r. Rydzyna znalazła się znowu w granicach odrodzonej Polski. W latach 1927 - 1939 w zamku funkcjonowało wybitne Gimnazjum i Liceum im. Sułkowskich. 4 września 1939 wojska hitlerowskie wkroczyły do miasta po zaciętych walkach.

W czasie okupacji ludność polska uległa wysiedleniom oraz prześladowaniu. W Dachau zmarł aresztowany w 1940 r. proboszcz rydzyński. Zamek został przejęty na internat dla organizacji hitlerowskiej młodzieży Hitlerjugend. Największą tragedią była egzekucja ok. 210 Polaków, wykonana przez Gestapo w miejscowym lesie Dąbcze, w kwietniu 1944^[1]. Podobnie tragicznym wydarzeniem było rozstrzelanie w dniu 28 stycznia 1945 grupy 8 młodych Polaków, w odwecie za wywieszenie przez nich polskiej flagi, parę godzin przed wejściem wojsk sowieckich w końcu stycznia 1945^[1].

Zamek został spalony przez wojska sowieckie. Dopiero w latach 1975-1989 Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP) pięknie odbudowało zamek do dawnej świetności. Dzisiaj w nim znajduje się centrum techniczny i hotel.

Rynek w Rydzynie z kolumną wotywną św. Trójcy i ratuszem

[edytuj] Zabytki

Zamek w Rydzynie - barokowa rezydencja Leszczyńskich wzniesiona w latach 1682-1695 na miejscu zamku z XV w. (Józef Szymon Belotti), przebudowana w latach 1742-45 dla Sułkowskich wg projektu Karola Marcina Frantza oraz w latach 1785-90 w stylu klasycystycznym wg projektu Ignacego Graffa z udziałem Dominika Merliniego.
Układ miasta, według barokowego rozplanowania urbanistycznego (projekt K.M. Frantza zrealizowany w latach 1738-1762) oparty jest na promienisto-osiowym układzie ulic wychodzących z rynku. Jedna z osi (ul. Zamkowa) łączy zamek z rynkiem. Pośrodku rynku rokokowa rzeźba wotywna św. Trójcy wykonana przez Andrzeja Schmidta w latach 1760-1761, upamiętniająca epidemię dżumy, która dotknęła Rydzynę w 1709. Rynek (i jego okolice) zabudowany barokowymi i neobarokowymi kamienicami szczytowymi i kalenicowymi, wśród nich, na zachodniej pierzei, ratusz z 1752 z drewnianą wieżą.

Wnętrze kościoła św. Stanisława w Rydzynie

W pobliżu rynku barokowy kościół św. Stanisława zbudowany 1746-1751 według projektu K.M. Frantza. Stiukowa dekoracja wnętrza, wykonana przez I. Graffa pochodzi z lat 1785-1786. Ołtarz główny z połowy XVIII wieku. Za ołtarzem wykonana z marmuru płyta nagrobna założyciela miasta, Jana z Czerniny Rydzyńskiego datowana na 1422. Wyposażenie wnętrza barokowe, między innymi rzeźby dłuta Krystiana Grünwalda z 1748. Organy rokokowe z połowy XVIII wieku.
Dalej od centrum, przy wyjeździe z miasta w kierunku na Leszno, dawny zbór ewangelicki, zbudowany w latach 1779-1783 według projektu I. Graffa. Wyremontowany w 1996 i zaadaptowany na salę koncertową.
W pobliżu zboru, drewniany wiatrak typu koźlak, zbudowany w drugiej połowie XVIII wieku, został odremontowany w 2003. W sierpniu 2004 roku, decyzją ministra kultury, wiatrak otrzymał status Muzeum Rolnictwa i Młynarstwa w Rydzynie, jedynego takiego muzeum w Polsce.

[edytuj] Instytucje oświatowe działające w Rydzynie

Szkoła Podstawowa im. 17 Pułku Ułanów Wielkopolskich
Gimnazjum im. Sułkowskich, założona w 1999

Przypisy

↑ ^1,0 ^1,1 Kazimierz Leszczyński "Eksterminacja ludności na ziemiach polskich wcielonych do Rzeszy" (wykaz miejscowości z terenów polskich przyłączonych do Rzeszy, w których okupant niemiecki dokonywał eksterminacji ludności, sporządzony na podstawie materiałów Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce). W: Eksterminacja ludności w Polsce w czasie okupacji niemieckiej 1939-1945. Poznań, Warszawa: Wydawnictwo Zachodnie, 1962, s. 109.