Turek

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°1' N 18°30' E52.0166667 18.5 (Turek)

Turek
Herb Turku
Województwo	wielkopolskie
Powiat	turecki
Gmina  - rodzaj	Turek miejska
Prawa miejskie	1341
Burmistrz	Zdzisław Andrzej Czapla
Powierzchnia	16,16 km²
Położenie	52° 1' N 18° 30' E
Wysokość	113 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	29 152[1] 1 994[1] os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	63
Kod pocztowy	62-700
Tablice rejestracyjne	PTU
Położenie na mapie Polski Turek
TERC10 (TERYT)	4304127011
Miasta partnerskie	gmina Wiesmoor Dunajowce Türkler
Urząd miejski3 ul. Kaliska 59 62-700, 62-701 Turek tel. 63 289-61-00; faks 63 289-61-11 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Turek - miasto w województwie wielkopolskim, na Wysoczyźnie Tureckiej, siedziba gminy Turek i powiatu tureckiego, 29 152 mieszk. (2007).

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa konińskiego.

Według danych z 30 czerwca 2006² miasto liczyło 32 230 mieszkańców.

Spis treści 1 Struktura przestrzenna 2 Kalendarium historii Turku 3 Atrakcje turystyczne 4 Poczet burmistrzów Turku 4.1 II Rzeczpospolita 4.2 III Rzeczpospolita 5 Demografia 6 Gospodarka 6.1 Handel 6.2 Przemysł 7 Miasta partnerskie 8 Rzeźba terenu i stosunki hydrograficzne 9 Sławni ludzie związani z Turkiem 10 Kultura i sport 11 Kościoły 11.1 Parafie rzymskokatolickie 11.2 Zbory protestanckie 11.3 Pozostałe 12 Oświata 12.1 Szkoły podstawowe 12.2 Gimnazja 12.3 Szkoły średnie 12.4 Szkoły policealne 12.5 Szkoły wyższe 12.6 Inne instytucje oświatowe 13 Komunikacja 14 Przypisy 15 Bibliografia 16 Zobacz też 17 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura przestrzenna

Według danych z roku 2002⁶, Turek ma obszar 16,16 km², w tym:

• użytki rolne: 60%
• użytki leśne: 1%

Miasto stanowi 1,74% powierzchni powiatu.

[edytuj] Kalendarium historii Turku

• 1136 – pierwsza wzmianka o Turku w bulli papieża Innocentego II, wymieniająca Turek jako posiadłość arcybiskupów gnieźnieńskich
• 1332 – najazd Krzyżaków i spalenie kościoła pw. św. Jana Chrzciciela
• 1341 – 25 kwietnia zostają nadane Turkowi prawa miejskich przez arcybiskupa Janisława
• 1515 - odbywa się tu pierwszy z corocznych wielkich jarmarków (dn. 15 VIII)
• 1523 – pożar miasta
• 1793 – w wyniku II rozbioru Polski Turek wraz z całą Wielkopolską dostaje się pod panowanie pruskie
• 1815 – na mocy ustaleń kongresu wiedeńskiego miasto zostaje włączone do Królestwa Polskiego
• 1826 – osiedlenie się w Turku tkaczy z Czech i Saksonii, początek przemysłu włókienniczego (kalisko-mazowiecki okręg przemysłowy)
• 1866 – uzyskanie statusu miasta powiatowego, wchodzącego w skład nowoutworzonej guberni kaliskiej
• 1872 – budowa ratusza z wieżą zegarową (obecnie Muzeum Rzemiosła Tkackiego)
• 1874 – powstanie Ochotniczej Straży Ogniowej
• 1875 – założenie szpitala św. Pawła
• 1891 – powstanie orkiestry amatorskiej
• 1904 – rozpoczęcie budowy nowego kościoła katolickiego na miejscu gotyckiej budowli zniszczonej przez pożar w 1839 roku
• 1908 – założenie przez braci Millerów pierwszej fabryki włókienniczej oraz zakładu przemysłowego produkującego muśliny. W mieście funkcjonuje ok 358 warsztatów tkackich
• 1912 - powstaje pierwsza szkoła średnia, tzw. Progimnazjum Męskie
• 1913 – ukończenie budowy kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Pana Jezusa
• 1914 - 4 sierpnia ostatni carscy urzędnicy opuszczają miasto. Turek zajmują wojska niemieckie.
• 1916 - ukończono budowę Kaliskiej Kolei Dojazdowej łączącej Turek z Kaliszem
• 1918 - 11 listopada następuje ewakuacja Niemców z Turku. Urzędy przejmują Polacy. Organizuje się miejscowy samorząd i policja, tworzone są partie polityczne i organizacja społeczno - kulturalne. Turek jest miastem powiatowym w województwie łódzkim. Mieszka tu ok. 10 tys. mieszkańców, w tym 2,5 tys. Żydów i 0,5 tys. Niemców
• 1919 - po raz pierwszy w historii mieszkańcy miasta biorą udział w wyborach do Sejmu Ustawodawczego. Głosuje ponad 88% uprawnionych.
• 1920 - powstaje Powiatowy Komitet Obrony Państwa przygotowujący ludność do walki z najazdem bolszewickim. Zgłasza się około pięciuset ochotników.
• 1924 - ukazuje się pierwszy numer lokalnej gazety pt. "Echo tureckie"
• 1925 - uroczyste otwarcie nowowybudowanej szkoły powszechnej (dziś Szkoła Podstawowa nr 1)
• 1936 – światowej sławy artysta, rektor Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie, Józef Mehoffer ozdabia malowidłami wnętrze kościoła w Turku. Powstaje spółdzielnia rzemieślnicza "Tkacz"
• 1938 - dzięki pomocy premiera Składkowskiego w Turku powstaje gimnazjum państwowe, park miejski oraz budynek Spółdzielni Pracy "Tkacz"
• 1939 – 5 września ostatnie oddziały WP opuszczają miasto. Turek zajmują wojska niemieckie. 9 września przy placu targowym zostaje rozstrzelanych ok. 300^[2] mieszkańców miasta. Turek i okolice włączono do niemieckiego "Kraju Warty"
• 1940 - utworzenie przez Niemców getta, w którym umieszczono 5 tys. Żydów z Turka i okolicznych miast
• 1941 - październik - wywiezienie ludności żydowskiej do getta w Czachulcu; została ona następnie wymordowana w obozie zagłady w Chełmnie
• 1944 - Przybiera na sile lokalny ruch oporu. Turkowski obwód Armii Krajowej liczy 1614 żołnierzy
• 1945 – 21 stycznia następuje koniec okupacji niemieckiej. Turek zajmuje Armia Czerwona. Miasto liczy około siedmiu tysięcy mieszkańców. Rozpoczyna się mozolna praca nad odbudową życia społeczno - gospodarczego. Centrum lokalnej władzy znajduje się w siedzibie PPR (przedwojenny "Dom Strzelca")
• 1946 - Żołnierze KBW i funkcjonariusze UB likwidują ostatni oddział zbrojnego podziemia. Po pokazowym procesie w lesie na Zdrojkach zostaje rozstrzelanych sześciu żołnierzy z oddziału "Groźnego"
• 1951 – powstanie Zakładów Przemysłu Jedwabniczego "Miranda", dużego producenta tkanin, spadkobiercy tradycji tkackich w mieście
• 1959 – odkrycie złóż węgla brunatnego,
• 1960 - rozpoczyna się budowa wielkich inwestycji przemysłu energetycznego. W następnych latach powstają Elektrownia i Kopalnia Węgla Brunatnego "Adamów". Następuje rozbudowa miasta, wzrasta liczba mieszkańców
• 1975 – w wyniku reformy administracyjnej Turek wchodzi w skład. woj. konińskiego i przestaje być miastem powiatowym. Miasto liczy ok. 20 tys. mieszkańców
• 1980 - powstają jedne z pierwszych w województwie komisje NSZZ "Solidarność"
• 1989 - Komitet Obywatelski "Solidarność" bierze udział w pierwszej od czasów II Rzeczypospolitej wolnej kampanii wyborczej do Sejmu i Senatu. Po ponad półwiekowej przerwie powracają tradycje uroczystości patriotycznych w dniach: 3 Maja, 15 sierpnia oraz 11 listopada
• 1990 - w wyniku pierwszych po wojnie wolnych wyborów samorządowych władzę w mieście przejmuje trzydziestoosobowa Rada Miejska. Turek staje się również siedzibą władz rejonowej administracji rządowej. W mieście mieszka 30 tys. ludzi
• 1999 – w wyniku reformy administracyjnej Turek wchodzi w skład województwa wielkopolskiego oraz ponownie staje się siedzibą powiatu
• 2002 – podpisanie z niemiecką gminą Wiesmoor "Aktu nawiązania kontaktów partnerskich"
• 2003 – rozpoczęcie budowy na obrzeżach Turku kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Fatimskiej
• 2005 – nadanie tytułu Gimnazjum nr 1 "Szkoły humanitarnej" jako jedynej w Wielkopolsce
• 2007 - MKS "Tur Turek" awansował do II ligi
• 2008 - podpisanie z tureckim miastem Türkler "Aktu nawiązania kontaktów partnerskich

[edytuj] Atrakcje turystyczne

• Neogotycki kościół rzymskokatolicki, pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa, z witrażami i polichromią Józefa Mehoffera z początków XX wieku (konsekracja 7 września 1924);
• Kościół ewangelicko-augsburski;
• Ratusz miejski z II połowy XIX wieku - obecnie siedziba jedynego w Polsce Muzeum Rzemiosła Tkackiego.
• W 1962 roku w Turku powołano do życia sekcję muzealną. Dziesięć lat później otwarto Regionalną Izbę Muzealną, która mieściła się w Powiatowym Domu Kultury. Większość eksponatów została przekazana przez osoby prywatne. W roku 1975 utworzono Muzeum Okręgowe z siedzibą w Koninie, a muzeum w Turku stało się jego oddziałem i zostało umiejscowione w dawnym budynku ratusza. Jego otwarcie nastąpiło 6 października 1978 roku. Obecnie Muzeum Rzemiosła Tkackiego jest niezależną placówką. Obecnie Muzeum prowadzi wystawę stałą obejmującą historię Turku i okolic (ze szczególnym uwzględnieniem historii tkactwa na terenie Turku) oraz wystawy czasowe. Rokrocznie organizowany jest Ogólnopolski Konkurs Nieprofesjonalnej Twórczości Tkackiej. Muzeum należy do najciekawszych tego typu placówek w Polsce.
• Domy tkaczy z XIX wieku.
• Kaliska Kolej Dojazdowa

[edytuj] Poczet burmistrzów Turku

[edytuj] II Rzeczpospolita

• Henryk Dymitrowicz (1918 - 1919)
• Władysław Kaczorowski (1919 - 1927)
• Julian Mielcarek (1927 - 1928)
• Paweł Mieszkowski (1928)
• Ignacy Grześkiewicz (1928 - 1929)
• Paweł Mieszkowski (1929 - 1930)
• Franciszek Stawicki (1930 - 1936)
• Antoni Kawecki (1936 - 1939)

[edytuj] III Rzeczpospolita

• Roman Rybacki (1990 - 1995)
• Krzysztof Nowak (1995 - 1998)
• Marian Marczewski (1998 - 2001)
• Stanisław Poturała (2001 - 2002)
• Zdzisław Czapla (2002 - nadal pełni funkcję)

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	29 522	100	15 475	52,4	14 047	47,6
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	1826,9		957,6		869,2

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1327 zł.

[edytuj] Gospodarka

Silnie rozwinięty drobny handel, około 500 placówek handlowych. Rozwinięta jest energetyka cieplna dzięki elektrowni i kopalni węgla brunatnego "Adamów".

[edytuj] Handel

• Sieć sklepów SPOŁEM
• Supermarkety:
  • Biedronka (2)
  • Bricomarché
  • Intermarche
  • Lidl
  • Media Expert
  • Netto
  • POLO Market

[edytuj] Przemysł

• Kopalnia Węgla Brunatnego "Adamów"
• Elektrownia "Adamów"
• PROFI - krzesła biurowe
• Mleczarnia "Turek" – produkcja serów pleśniowych
• Andrewex – produkcja drewnianych urządzeń ogrodowych, konstrukcje wielkowymiarowe z drewna
• Artex-T - przemysł tekstylny
• Miranda Sp. z o.o. - przemysł tekstylny
• Sintur - zakład pracy chronionej, produkcja termopar
• BUDPOL - budownictwo
• Union Knopf
• STOLTUR - produkcja trumien
• PKS Turek - transport osobowy
• ELEKTROKABEL-produkcja przewodów elektrycznych

[edytuj] Miasta partnerskie

• Dunajowce
• Wiesmoor
• Türkler

[edytuj] Rzeźba terenu i stosunki hydrograficzne

Miasto położone jest w zapadlisku na Wysoczyźnie Tureckiej. Przez Turek przepływa rzeka Kiełbaska. Na terenie miasta znajdują się także drobniejsze cieki wodne drobnej rzeki Folusz.

Na potrzeby elektrowni "Adamów", utrzymywany jest względnie stały poziom wód w sztucznym zbiorniku Jeziorsko na Warcie. Miasto uzyskuje wodę ze studni głębinowych, z racji bogatych źródeł wód podziemnych, znajdujących się w całej okolicy.

Na obrzeżach miasta znajduje się duży las mieszany, częściowo należący do miasta, częściowo do prywatnych właścicieli.

[edytuj] Sławni ludzie związani z Turkiem

• premier Felicjan Sławoj Składkowski;
• artysta Józef Mehoffer
• artysta Henryk (Henoch) Glicenstein
• generał WP Mieczysław Smorawiński
• poeta Włodzimierz Pietrzak
• Komendant Główny Państwowej Straży Pożarnej Marek Kubiak
• redaktor naczelny tygodnika Wprost Stanisław Janecki

[edytuj] Kultura i sport

• Miejski Dom Kultury
• Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna im. Włodzimierza Pietrzaka
• Kino Tur
• Ośrodek Sportu i Rekreacji
  • basen kryty z halą sportową;
  • basen otwarty (czynny w okresie wakacyjnym)
  • ośrodek sportów wschodnich
  • dwa korty tenisowe
  • mini skate park
  • stadion piłkarski
  • w budowie pełnowymiarowa hala sportowa

• II ligowy klub piłkarski Miejski Klub Sportowy "Tur Turek"
• Turkowskie Towarzystwo Cyklistów
• Ogólnopolski Przegląd Teatrów Ulicznych
• Ogólnopolskie Spotkania Teatralne Młodych Czwarta ściana
• Przegląd Studenckich Etiud Filmowych Klaps
• Turkowskie Elitarne Spotkania Kabaretów Oklaskiwanych - TESKO
• jedyne w Polsce Muzeum Rzemiosła Tkackiego
• Klub Młodzieżowy Stowarzyszenia "Przysztań"
• Szkółka Pływacka AQUARIUS
• chór Viribus Unitis

[edytuj] Kościoły

W Turku działają trzy parafie rzymskokatolickie, trzy zbory protestanckie oraz jeden Świadków Jehowy.

[edytuj] Parafie rzymskokatolickie

• Parafia pw. Najświętszego Serca Pana Jezusa - proboszcz: ks. Marek Kasik
• Parafia pw. św. Barbary - proboszcz: ks. kan. Mirosław Frankowski
• Parafia pw. Matki Bożej Fatimskiej - proboszcz: ks. Stanisław Nasiński

[edytuj] Zbory protestanckie

• Parafia Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego
• Zbór Kościoła Ewangelicznych Chrześcijan
• Zbór Ewangelicznego Związku Braterskiego

[edytuj] Pozostałe

• Sala Królestwa Świadków Jehowy

[edytuj] Oświata

[edytuj] Szkoły podstawowe

• Szkoła podstawowa nr 1 im. Henryka Sienkiewicza
• Szkoła podstawowa nr 4 im. gen. Mieczysława Smorawińskiego
• Szkoła podstawowa nr 5 im. UNICEF-u

[edytuj] Gimnazja

• Gimnazjum nr 1 im. Lotnictwa Polskiego
• Gimnazjum nr 2 im. Mikołaja Kopernika
• Gimnazjum Specjalne nr 10 im. Kornela Makuszyńskiego

[edytuj] Szkoły średnie

• Zespół Szkół Ogólnokształcących im. Tadeusza Kościuszki
• Zespół Szkół Technicznych im. prof. gen. Sylwestra Kaliskiego

[edytuj] Szkoły policealne

• Centrum Szkoleniowe "Wiedza"

[edytuj] Szkoły wyższe

• Instytut Inżynierii (zamiejscowy wydział Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie) - inżynieria środowiska specjalność: technologie instalacji inżynierii środowiska

[edytuj] Inne instytucje oświatowe

• Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Witolda Lutosławskiego

[edytuj] Komunikacja

• Do Turku można dojechać autobusami PKS z: Łodzi, Kalisza,Konina, Poznania,Wrocławia,i wielu innych miejscowości.
• Kursują także busy Łódź-Poddębice-Uniejów-Turek.
• Przedsiębiorstwo Komunikacji Samochodowej w Turku Spółka Akcyjna obsługuje także dwie linie autobusowe "3" i "5".

Przypisy

[edytuj] Bibliografia

• Makowski E., Łuczak C. Dzieje Turku, Poznań, Wydawnictwo WBP, 2002, ISBN 83-85811-81-8
• Piasecki A. Kalendarium historii Turku

[edytuj] Zobacz też

• Tur Turek
• Synagoga w Turku
• Cmentarz żydowski w Turku
• Historia Żydów w Turku

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Portal regionalny
• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi