Dornier Do 17
Z Wikipedii
| Do 17Z Bleistift | |
 Dornier Do 17 w barwach lotnictwa fińskiego |
|
| Dane podstawowe | |
| Państwo |  Niemcy |
| Producent | Dornier Flugzeugwerke |
| Typ | lekki bombowiec |
| Konstrukcja | wolnonośny górnopłat o konstrukcji całkowicie metalowej, podwozie - chowane w locie |
| Załoga | 4 (pilot, strzelec/bombardier, 2 strzelców) |
| Historia | |
| Data oblotu | 23 listopada 1934 (Do 17c - wersja wojskowa) maj 1935 (Do 17a - wersja cywilna) |
| Lata produkcji | 1936 - 1941 |
| Wycofanie ze służby | 1945 |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 2 × BMW Bramo 323P Fafnir |
| Moc | 1000 KM (750 kW) |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 18,00 m |
| Długość | 16,10 m (Do 17P) 15,80 m (Do 17Z) |
| Wysokość | 4,55 m (Do 17P) 4,60 (Do 17Z) |
| Powierzchnia nośna | 55,00 m² |
| Masa | |
| Własna | 5 160 kg (Do 17P) 5 200 kg (Do 17Z) |
| Startowa | 8 800 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maksymalna | 410 km/h (Do 17P) 360 km/h (Do-17Z) |
| Pułap | 8200 m |
| Zasięg | 700 km (Do 17P) 1160 km (Do-17Z) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| Wersja Do 17P 3 karabiny maszynowe MG 15 kal. 7,92 mm 1000 kg bomb Wersja Do 17Z 6 karabinów maszynowych MG 15 kal. 7,92 mm 1100 kg bomb |
|
| Liczba miejsc | |
| 6 (wersja cywilna) | |
| Użytkownicy | |
| Niemcy, Jugosławia, ZSRR, Bułgaria, Finlandia, Chorwacja | |
Dornier Do 17 – niemiecki lekki bombowiec, samolot rozpoznawczy i nocny myśliwiec produkowany w zakładach Dornier Flugzeugwerke początkowo jako samolot pasażerski, jednak po odrzuceniu przez niemieckie linie lotnicze jako zbyt wąski zaadoptowany do roli bombowca na wniosek Ministerstwa Lotnictwa Rzeszy. Ze względu na charakterystyczny kształt kadłuba nazywany przez załogi Bleistift (niem. - ołówek). Używany przez Luftwaffe na początku II wojny światowej. W nieznacznie zmodyfikowanej wersji eksportowej znany jako Dornier Do 215, poprzednik samolotu Dornier Do 217.
[edytuj] Historia
W 1933 roku firma Dornier rozpoczęła projekt szybkiego dwusilnikowego samolotu mającego spełnić wymagania Lufthansy, którego efektem był Dornier Do 17. Konstrukcja ta miała rywalizować z konkurencyjnym Heinklem He 70, dlatego środkowa sekcja kadłuba została zbudowana w taki sposób aby stawiała jak najmniejsze opory aerodynamiczne. Ze względu na owalny przekrój kadłuba Do 17, zyskał on przydomek Latającego ołówka (niem. Fliegender Bleistift).
Po dojściu do władzy i umocnieniu się nazistów w Niemczech na początku lat 30. XX wieku przystąpiono do szybkiej modernizacji lotnictwa wojskowego, zlecając praktycznie wszystkim wytwórniom opracowanie nowych konstrukcji, oficjalnie będących nie myśliwcami, ale samolotami kurierskimi i nie bombowcami, ale liniowymi samolotami pasażerskimi.
Nową klasą samolotów powstałą w ówczesnych Niemczech był szybki bombowiec (niem. schnellbomber), będący lekką maszyną charakteryzującą się dużą prędkością umożliwiającą ucieczkę przed broniącymi celu nalotu myśliwcami. W celu przetestowania tego typu konstrukcji Lufthansa zamówiła kilka typów maszyn określonych jako samoloty pocztowe, charakteryzujących się małymi rozmiarami, dużą prędkością i zasięgiem. Efektem prac projektowych były tak doskonałe konstrukcje jak Heinkel He 70, Focke-Wulf Fw 200 i właśnie Dornier Do 17.
Trzy testowane od 1935 roku przez Lufthansę prototypy zostały zwrócone do producenta ze względu na ograniczoną przestrzeń pasażerską i w konsekwencji niski komfort podróży. Pomimo tego firma Dornier otrzymała zamówienie na 10 maszyn z czego trzy miały być w wersji pasażersko-pocztowej, a siedem kolejnych w wersji bombowej. Podczas testów okazało się, że pojedynczy statecznik pionowy nie zapewnia odpowiedniej stateczności maszyny, dlatego zastosowana podwójne usterzenie pionowe, które poza polepszeniem charakterystyk lotnych maszyny zapewniało lepsze pole ostrzału dla tylnego strzelca pokładowego.
[edytuj] Wersja samolotu Do 17
- Do 17E i F – samoloty prototypowe napędzane silnikami Daimler-Benz DB 600, które jednak ze względu na kłopoty z dostawami nie były stosowane w seryjnych modelach. W zamian zastosowano silniki BMW VI-7,3 o mocy 750 KM, z wykorzystaniem który zbudowano wersję bombową Do 17E-1 i rozpoznawczą Do 17F-1. Samolot w wersji bombowej był zdolny do przenoszenia 500 kg bomb, a jego uzbrojenie obronne stanowiły dwa karabiny maszynowe MG 15. W sumie zakłady Dornier, Henschel, Siebel i Blohm&Voss wyprodukowały 399 sztuk Do 17E-1 oraz 178 samolotów Do 17F-1
- Do 17K – licencyjna wersja produkowana przez jugosłowiańską fabrykę Drazavna Fabrika Aviona dla Jugosłowiańskich Sił Powietrznych. Jednostką napędową tej maszyny były znacznie lepsze silniki gwiazdowe Gnome Rhône 14N, a wyposażenie strzeleckie stanowiło działko Hispano kalibru 20 mm i trzy karabiny maszynowe Browning kalibru 7,92 mm. Do rozpoczęcia wojny między Jugosławią i Niemcami w kwietniu 1941 roku wyprodukowano siedemdziesiąt maszyn tego typu - z tego 33 w Niemczech i 37 w Jugosławii. Większość jugosłowiańskich Do 17K została zniszczona, a dwie ocalałe maszyny opuściły kraj z ładunkiem złota.
- Do 17L i M – modyfikacja samolotów w wersjach Do 17L-0 (rozpoznawcza) i Do 17M-0 (bombowa) rozwijane równolegle w celu zastąpienia wcześniejszych Do 17E i Do 17F. Obie maszyny miały być wyposażone w mocniejsze silniki DB 600A o mocy 1000 KM (750 kW). Zbudowano dwa prototypy wersji L i jeden wersji M, wyposażone w dodatkowy karabin maszynowy MG 15 na dziobie maszyny. W 1937 roku, samolot prototypowy Do 17M zaprezentował na zawodach samolotów wojskowych w Zurychu swoje możliwości jako szybki bombowiec wyprzedzając wszystkie biorące udział w rywalizacji myśliwce.
Ze względu na ograniczenia produkcyjne silników DB 600, związaną z przestawieniem fabryki Daimler-Benz na produkcję jednostek napędowych DB 601 z wtryskiem paliwa, przeznaczonych dla samolotów Messerschmitt Bf 109 i Messerschmitt Bf 110, produkcyjne Do 17M zostały wyposażone w silniki BMW Bramo 323A-1 Fafnir o mocy 900 KM (670 kW), które pozwoliły na zwiększenie udźwigu uzbrojenia do 1000 kg. Zbudowano 200 egzemplarzy Do 17M-1, które użytkowano do końca 1939 roku, przesyłając je później do jednostek szkolnych.
- Do 17P – wersja rozpoznawcza napędzana silnikami gwiazdowymi BMW 132N o mocy 865 KM (645 kW) zużywającymi mniej paliwa niż proponowane zamiast DB 600 jednostki napędowe BMW Bramo. Skutkiem mniejszego zużycia paliwa był większy zasięg maszyn. Do 17P-1 wyprodukowano w liczbie 330 egzemplarzy.
- Do 17R – cztery maszyny prototypowe z silnikami DB 600G i DB 601A, które nie weszły do produkcji. Stosowane do testów celowników bombowych.
- Do 17S i U – zmodyfikowana wersja z przebudowanym kadłubem w celu polepszenia widoczności i możliwości obronnych przed nowymi szybkimi myśliwcami. Zmieniono umiejscowienie defensywnego uzbrojenia strzeleckiego na zapewniające większy i skuteczniejszy kąt ostrzału. Zbudowano trzy prototypy napędzane silnikami DB 600 w wersji rozpoznawczej Do 17S-0, które jednak nie weszły do produkcji. Kolejnych piętnaście samolotów w wersji Do 17U-0 było identycznych z Do 17S, ale załoga zwiększyła się o jednego członka załogi – radiooperatora. Samoloty w tej wersji latały przed formacjami innych bombowców podczas misji nocnych, lokalizując cel ataku i oświetlając go flarami.
- Do 17Z – samolot seryjny zbudowany w największej liczbie (872) egzemplarzy.
- Do 17Z-0 – pierwsza partia testowa napędzana silnikami BMW Bramo, ze względu na trudności w zdobyciu silników DB 600.
- Do 17Z-1 – kolejny model została wyposażona w dodatkowy karabin maszynowy na dziobie, ale ze względu na masę części dziobowej i uzbrojenia ograniczono ładunek bomb do 500 kg.
- Do 17Z-2 – główna wersja produkcyjna z nowym silnikiem BMW Bramo 323P Fafnir o mocy 1000 KM (750 kW) zoptymalizowany do zastosowań w Do 17 z lepszymi parametrami na małych wysokościach. Większa moc silnika umożliwiła ponowne zwiększenie udźwigu bomb do 1000 kg, ale przy ograniczonym do 330 km zasięgu. Po raz kolejny zwiększono uzbrojenie strzeleckie dodając dwa karabiny maszynowe po bokach kadłuba, ale bez dodania członka załogi, więc tylko jeden z trzech obsługiwanych przez strzelca karabinów mógł strzelać w tym samym momencie. Zbudowano 537 egzemplarzy do zakończenia produkcji w lipcu 1940 roku.
- Do 17Z-3 – wersja rozpoznawcza z aparatem fotograficznym w komorze bombowej.
- Do 17Z-4 – wersja szkolna z podwójnym układem sterowania
- Do 17Z-5 – wersja rozpoznania morskiego dalekiego zasięgu wyposażona w pompowane pływaki pod kadłubem i gondolami silników zapewniające pływalność samolotu po przymusowym wodowaniu.
Podczas kampanii wrześniowej, prędkość maksymalna maszyny 427 km/h była wyższa od prędkości wszystkich polskich myśliwców, a relatywnie lekkie uzbrojenie strzeleckie wystarczające do zapewnienia obrony samolotu, ale już podczas Bitwy o Anglię w starciu z dobrze uzbrojonymi i szybkimi myśliwcami brytyjskimi, bombowce Do 17 nie miały tej przewagi. Po wprowadzeniu Junkersa Ju 88 znacznie górującego parametrami nad Do 17 postanowiono zaprzestać jego produkcji. Wycofane maszyny posłużyły za platformy testowe nowego uzbrojenia i bazę konstrukcyjną do będącego całkowicie nową konstrukcją, znacznie większego, choć o podobnej sylwetce samolotu Dornier Do 217
- Do 17Z-10 Kauz – (niem. krzyk sowy) powstała po zakończeniu produkcji bombowca Do 17 wersja myśliwca nocnego. Przeszklony dziób maszyny zastąpiono zakrytym od samolotu Ju 88C, montując w nim trzy karabiny maszynowe MG 17 kalibru 7,92 mm i działko MG FF kalibru 20 mm. Pierwszy prototyp oznaczono jako Do 17Z-6 Kauz, który później wyewoluował w model Z-10 z czterema działkami MG FF i czterema karabinami MG 17 w dziobie maszyny. Dodatkowo w dziewięciu egzemplarzach oznaczonych jako Kauz II umieszczono detektor podczerwieni Spanner-I/II, który okazał się mało użyteczny. Kilka innych maszyn wyposażono pod koniec 1941 roku w radar FuG 202 Lichtenstein B/C służący do badań nad nowymi radarami lotniczymi.
- Do 215 – wersja eksportowa samolotu serii Do 17Z wyposażona w mocniejszy silnik DB 601B-1 V-12 o mocy 1100 KM (809 kW). Miał lepsze osiągi niż standardowy Do 17 z prędkością maksymalną 470 km/h i pułapem operacyjnym 9400 m.
W 1939 roku zbudowano 18 egzemplarzy Do 215A-1 na eksport do Szwecji, ale ze względu na embargo transakcja nie doszła do skutku i wyprodukowane samoloty weszły na wyposażenie Luftwaffe jako Do 215B-1 i Do 215B-2. Dwa samoloty wysłano do ZSRR jako Do 215B-3. Produkcyjny Do 215B-3 był samolotem rozpoznawczym, odpowiednikiem Do 17Z-3, a Do 215B-5 Kauz III pełnił rolę myśliwca nocnego podobnie jak Do 17Z-10. Łącznie wyprodukowano 101 samolotów Do 215.
[edytuj] Użycie w lotnictwie
Samoloty Dornier Do 17 po wprowadzeniu do produkcji seryjnej były od 1937 roku systematyczne dostarczane do jednostek Luftwaffe. Pierwsze użycie bojowe samolotów w wersjach Do 17E-1 i Do 17F-1 miało miejsce podczas hiszpańskiej wojny domowej przez jednostki wchodzące w skład Legionu Condor.
W czasie kampanii wrześniowej w 1939 roku samoloty Dornier Do 17 stanowiły trzon floty niemieckich samolotów dalekiego zwiadu (22 eskadry wyposażone były w samolotu Do 17P-1, a 1 eskadra w Do 17F-1 – łącznie 260 maszyn). Równolegle użyto 160 samolotów w wersjach bombowych Do 17M-1, i 212 w wersjach Do 17Z-1 i Do 17Z-2.
Samolotów w wersji Do 17Z użyto także w czasie ataku na Francję w 1940 i na Związek Radziecki w 1941 roku. Później zaczęto wycofywać Dorniery z jednostek bojowych zastępując je nowocześniejszymi samolotami Heinkel He 111 i Junkers Ju 88. Pozostałe maszyny wykorzystywano później do holowania szybowców transportowych.
Część samolotów wycofanych z jednostek bojowych Luftwaffe przekazano lotnictwu Finlandii i Chorwacji. W lotnictwie fińskim maszyny te przetrwały do 1945 roku.
Oprócz tego, samoloty Dornier Do 17 w wersji Do 17K, produkowanej na licencji w Jugosławii, były używane przez tamtejsze lotnictwo – większość z nich została zniszczona w 1941 roku. Dwoma samolotami w wersji Do 215 dysponowało także lotnictwo radzieckie.
|
Samoloty szkolne, łącznikowe i kurierskie
|
|
|
Samoloty doświadczalne i inne
|
|
|
Prototypy i projekty
|
Ao 225 • Ar 77 • Ar 80 • Ar 81 • Ar 195 • Ar 197 • Ar 198 • Ar 199 • Ar 340 • Ar 396 • Ba 349 • Bv 40 • Ha 137 • Ha 140 • Bv 142 • Bv 144 • Bv 155 • Bv 238 • Do 19 • DFS 228 • DFS 346 • Fi 98 • Fi 99 • Fi 256 • Fw 57 • Fw 159 • Ta 183 • Fw 191 • He 118 • He 280 • Ho 229 • Ju 85 • Ju 89 • Ju 187 • Ju 288 • Hs 122 • Hs 124 • Hs 125 • Hs 127 • Hs 128 • Hs 130 • Hs 132 • Ju 322 • Bf 161 • Bf 162 • Me 263 • Me 264 • Me 309 • Me 509 • Me 609 • Me P.1101
|
