Gryfino

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°15'11" N 14°29'15" E53.2530556 14.4875 (Gryfino)

Gryfino

Gmina
- rodzaj

Gryfino
miejsko-wiejska

Henryk Piłat

9,58 km²

Położenie

53° 15'11'' N
14° 29'15'' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość
- aglomeracja

21 514
2245,7 os./km²
szczecińska

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

74-100

Tablice rejestracyjne

ZGR

Położenie na mapie Polski

Gryfino

TERC10
(TERYT)

4324306044

SIMC10

0979076

Miasta partnerskie

Gartz

Schwedt
Bersenbrück
Barlinek

Urząd miejski³

ul. 1 maja 16
74-100 Gryfino
tel. 91 416-22-10; faks 91 416-27-02

Strona internetowa miasta

Gryfino, (kasz. Grifëno, niem. Greifenhagen, także Griphenhagen lub Griphinhagen^[1]) - miasto w woj. zachodniopomorskim. Siedziba władz powiatu gryfińskiego i gminy miejsko-wiejskiej Gryfino. Leży nad Regalicą (Odrą Wschodnią) na Równinie Wełtyńskiej. Pomiędzy rzeką (Regalicą) a granicą z Niemcami (Odrą Zachodnią) znajduje się Park Krajobrazowy Dolina Dolnej Odry.

Gryfino jest ośrodkiem przemysłu chemicznego, drzewnego, spożywczego i odzieżowego. 5 km na południe od miasta, w Nowym Czarnowie znajduje się Elektrownia Dolna Odra.

[edytuj] Historia

We wczesnym średniowieczu słowiańska osada rybacka. Prawa miejskie miasto otrzymało w 1254 na prawach magdeburskich, od XIV w. członek Hanzy, od 1295 w Księstwie Szczecińskim, od 1640 pod władaniem Szwedów, którzy przed opuszczeniem miasta w 1679 zniszczyli mury obronne i mosty, co spowodowało spadek znaczenia handlowego. Później miasto należało kolejno do Brandenburgii, Prus i Niemiec. W 1887 miasto otrzymało połączenie kolejowe, znajdując się na szlaku tzw. Magistrali Nadodrzańskiej Szczecin-Wrocław. W latach 1895-98 otwarta została linia do Pyrzyc, dziś nieczynna. W czasie II wojny światowej Gryfino zostało zniszczone w 70%.

W 1945 miasto znalazło się z powrotem w granicach Polski, w latach 1954-1975 pełniło rolę siedziby powiatu w ówczesnym województwie szczecińskim. Po reformie administracyjnej z 1999 ponownie stało się miastem powiatowym.

[edytuj] Demografia

Dane z 2005 roku

Liczba luności: 21 561, w tym:
- mężczyzn: 10 496
- kobiet: 11 065
- w wieku przedprodukcujnym: 4 142
- w wieku produkcyjnym: 15 289
- w wieku poprodukcyjnym: 2 130
Saldo migracji: -34 (osób)
Przyrost naturalny: 2,34‰ (57 osób)
Stopa bezroboicia: 5,37% (2006)

Rok	Liczba ludności
1960	5 300
1970	7 400
1975	10 800
1980	15 300
1990	21 000
1995¹	22 229
2000	21 690
2005	21 561

[edytuj] Architektura

Brama Bańska

Ochronie podlega cały układ Starego Miasta z 2. połowy XIII wieku. Zabytkie chronione prawnie:

kościół Narodzenia NMP – późnoromańsko-gotycki kościół parafialny, wcześniej pw. św. Mikołaja, budowla jest jednoprzęsłową, trójnawową halą z transeptem (nawą poprzeczną), prostokątnym chórem (prezbiterium) i kwadratową w rzucie wieżą zachodnią. Prosto zamknięte prezbiterium, transept i nawa główna w swoim rzucie tworzą układ krzyża greckiego (równoramiennego), początek budowy kościoła datuje się na rok 1278, w którym książę Barnim I przekazał patronat nad świątynią kościołowi NMP w Szczecinie. Fundację ołtarza w roku 1300 wiąże się z zakończeniem budowy części wschodniej kościoła, a więc prezbiterium i transeptu. Partie te wzniesione zostały z ciosów kamiennych przy użyciu cegły w architektonicznym detalu. Drugi etap budowy miałby być ukończony w 1325 roku, kiedy to książę Otton I ufundował drugi ołtarz. Zbudować wtedy miano z cegły bazylikowy, trójnawowy, jednoprzęsłowy korpus i kamienną w dolnej partii wieżę zachodnią. O istnieniu w tamtym czasie układu bazylikowego (nawy boczne niższe od nawy głównej) świadczą okna w górnej partii ścian nawy głównej, widoczne dziś na strychu kościoła. Trzeci etap budowy przypada na epokę późnego gotyku (XV wiek). Podwyższono wtedy nawy boczne do wysokości nawy głównej tworząc układ halowy oraz założono sklepienia gwiaździste (dotychczas kościół nakryty był drewnianym stropem). W 1938 r. zmieniono średniowieczny stożek wieńczący wieżę na zupełnie nie komponujący z całością neobarokowy hełm. (ul. Kościelna 31)
mury obronne XIV, XV wieku, mury wzniesiono z kamienia polnego układanego w grube warstwy, wyrównywane co ok. 1 m drobnymi kamykami i okrzeskami., obecna wysokość murów nie przekracza 4 metrów pierwotnie sięgała około 6m. Obecnie w najlepszym stanie pozostaje odcinek na południowo-wschodnim narożu miasta, przylegający do parku. Ma on ok. 70 metrów długości, 4 m wysokości i od 1,0 do 1,5 m grubości. (ul. Bałtycka, Wałowa, Murarska)
Brama Bańska wybudowana w XIV wieku następnie modernizowana w 1864, 1979, 1984. Cały masywny blok bramny ma 15,3m wysokości, do 11,75 m zbudowany jest z kamienia polnego i nadbudowany w XV wieku cegłą o dalsze 3,55 metra. Wymiary zewnętrzne bramy wynoszą 8m x 8,5m, grubość ścian przejazdu - wschodnia 1,65m, zachodnia (z klatką schodową w grubości muru) 2,20m. Wielki ostrołukowy otwór nad przejazdem bramnym od strony miasta zamurowany został po 1500 r.

poczta z 1883 wraz z budynkiem gospodarczym. (ul. Sprzymierzonych 2)
rzeźnia - zespół budynków z początku XX wieku, budynek produkcyjny z wieżą ciśnień, budynek administracyjno-mieszkalny, magazyn, ogrodzenie (ul. Szczecińska 37).

Inne obiekty historyczne:

duży cmentarz wojenny
Pałacyk pod Lwami z końca XIX wieku
kaplica cmentarna neogotycka z 1911

[edytuj] Komunikacja, przemysł

Ok. 3 km od centrum miasta znajduje się przejście graniczne do niemieckiego Mescherin. Przez miasto prowadzi droga krajowa nr 31 oraz linia kolejowa ze Szczecina do Kostrzyna nad Odrą.

[edytuj] Sport

Swoją siedzibę ma tutaj klub sportowy "Energetyk Gryfino" (IV liga, grupa zachodniopomorska). Jest też sekcja kajakarska, klub sportowy "MKS Hermes Gryfino" oraz klub szachowy "Biały Pion". Działa także klub płetwonurków GKP Raffer.

[edytuj] Administracja

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. Mieszkańcy Gryfina wybierają do swojej Rady Miejskiej 15 radnych (15 z 21). Pozostałych 6 radnych wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Gryfino. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest Urząd Miejski przy 1 maja. W mieście znajduje się starostwo gryfińskie.

Burmistrzowie Gryfina (po 1989 r.):

Henryk Andrzej Piłat (od 2002 r.)

[edytuj] Miasta partnerskie

[edytuj] Ludzie związani z Gryfinem

Henryk Sawka - polski rysownik, satyryk i ilustrator.
Mirosław Witkowski - działacz podziemnych związków zawodowych.
Maciej Kitajewski - wicemistrz polski w szybkim czytaniu, autor trzech publikacji książkowych, laureat nagrody Bociana w kategorii Lider Oświaty i Nauki oraz statuetki Johnnie Walker - Keep Walking Award.
Marek Klonowski - podróżnik, autor książki "Moje buty", laureat nagrody Bociana.