Nowogard

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°40' N 15°07' E53.6666667 15.1166667 (Nowogard)

Nowogard

Gmina
- rodzaj

Nowogard
miejsko-wiejska

Prawa miejskie

1309

Burmistrz

Kazimierz Ziemba

Powierzchnia

12,46 km²

Położenie

53° 40' N
15° 07' E

Liczba mieszkańców (2007)
- liczba ludności
- gęstość

16 739
1346 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

72-200

Tablice rejestracyjne

ZGL

Położenie na mapie Polski

Nowogard

TERC10
(TERYT)

4324304044

SIMC10

0979389

Miasta partnerskie

Guckow

Urząd miejski³

pl. Wolności 1
72-200 Nowogard
tel. 91 39 26 200; faks 91 39 26 206

Strona internetowa miasta

Nowogard – miasto w woj. zachodniopomorskim, w powiecie goleniowskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Nowogard, położone na Pobrzeżu Szczecińskim, na wschodnim skraju Puszczy Goleniowskiej, nad Jeziorem Nowogardzkim, przy drodze krajowej nr 6 i linii kolejowej Goleniów – Płoty. Siedziba tutejszego dekanatu.

W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. szczecińskiego.

Według danych z 31 grudnia 2004, miasto miało 16 733 mieszkańców.

Przed II wojną światową należał do Niemiec i nosił nazwę Naugard, był wówczas siedzibą powiatu (Kreis Naugard).

Położone jest na Pomorzu Zachodnim, 64 km na północny wschód od Szczecina i 56 km na południe od wybrzeża Bałtyku. Do części miasta zaliczają się dawne miejscowości: Plewniak, Pustać, Radosław, Smużyny^[1].

[edytuj] Historia

Początek miastu Nowogard dał gród leżący na półwyspie jeziora, umocniony wałem drewniano-ziemnym. Wewnątrz znajdowały się budynki zamieszkane przez kasztelana i jego otoczenie. Na podgrodziu zamieszkiwała osiadła tu ludność słowiańska, zajmująca się rybołówstwem, rolnictwem i rzemiosłem.

W 1268 r. po raz pierwszy wzmianka o Nowogardzie jako własności biskupa kamieńskiego znalazła się w dokumencie ("Nogart Castrum et villa sive oppidum episcopi Caminensis"). W 1274 r. biskup Herman von Gleichen osadził w grodzie nowogardzkim swego krewnego, grafa Ottona von Eberstein z Brunszwiku. Jego następcy pozostali w posiadaniu lenna, które obejmowało okoliczne ziemie, przez kilkaset lat. W roku 1309 Nowogard otrzymał przywilej przenoszący go na prawo lubeckie, choć jego mieszkańcy cieszyli się mniejszymi uprawnieniami niż mieszczaństwo w innych miastach pomorskich.

W pierwszej połowie XIV wieku rozpoczęto w Nowogardzie budowę murów obronnych wokół miasta, które po otoczeniu go murami przybrało kształt spłaszczonego koła. W środku znajdował się duży prostokątny rynek, w centrum którego wznosił się ceglany, gotycki ratusz. Obok, po stronie zachodniej, usytuowano (budowany w latach 1330-1334) istniejący do dziś, kościół Mariacki – obecnie Najświętszej Marii Panny.

W wiekach średnich Nowogard był niewielkim ośrodkiem rolniczo-rzemieślniczym, który mimo dogodnego położenia nie rozwinął się w znaczący ośrodek handlowy. W 1663 roku, po śmierci ostatniego z Ebersteinów, dobra nowogardzkie przeszły w posiadanie księcia Bogusława Croy d’Archot, a następnie, w 1684 roku stały się własnością elektorów brandenburskich. W 1724 r. do okręgu nowogardzkiego przyłączono powiat Dewitzów, właścicieli Dobrej. Powstał w ten sposób powiat Dobra-Nowogard, który przetrwał do początku XIX wieku.

W czasie wojen toczonych przez Prusy w XVIII wieku miasto poważnie ucierpiało. W 1770 r. liczyło zaledwie 726 mieszkańców, utrzymujących się wyłącznie z rolnictwa i hodowli. W 1807 roku miasto zostało zajęte przez wojska napoleońskie, które wcześniej toczyły zacięte boje o Nowogard z żołnierzami i ochotnikami dowodzonymi przez majora Ferdynanda von Schill.

W 1808 r. Nowogard ustanowiono siedzibą powiatu. W 1819 r. nastąpiła kolejna reforma administracyjna, w wyniku której w skład powiatu weszły miasta: Goleniów i Nowogard. Utworzony powiat przetrwał z niewielkimi zmianami do 1954 r., kiedy to powiat nowogardzki, obejmujący ponad 1200 km² powierzchni, podzielono na dwa powiaty: nowogardzki i goleniowski. Taki podział funkcjonował do reformy administracyjnej w 1975 r.

Przyspieszony rozwój miasta przyniosła II połowa XIX wieku. W maju 1883 r. ze stacji w Nowogardzie odjechał pierwszy pociąg pasażerski. W następnych latach wybudowano wiele obiektów użyteczności publicznej, powstały nowe zakłady przemysłowe. Tuż przed wybuchem II wojny światowej Nowogard liczył 8 148 mieszkańców.

Zniszczone w trakcie działań wojennych miasto, w okresie powojennym zostało odbudowane i rozbudowane. Zabudowano m.in. zniszczone całkowicie zabytkowe centrum miasta, wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe. Powstały też obiekty użyteczności publicznej: hotel, dom kultury, biblioteka, szkoły. Najważniejsze inwestycje ostatnich lat związane są z unowocześnianiem infrastruktury. Należą do nich: modernizacja oczyszczalni ścieków, rozbudowa sieci kanalizacyjnej i wodociągowej oraz ujęcia wody pitnej. W ostatnim okresie rozbudowano także bazę hotelowo-gastronomiczną, wybudowano trzy duże sale sportowe, kąpielisko miejskie zyskało zjeżdżalnię wodną, przystąpiono do modernizacji domu kultury.

[edytuj] Zabytki

Niektóre informacje zawarte w artykule wymagają weryfikacji.
Do weryfikacji: 1) sprawdzić czy budynek na ul.Luboszan 1 jest domem ryglowym, 2) spradzić o jakie obwarowania miejskie chodziło Konserwatorowi Zabytków

Wieża ciśnień z 1882 r.

Cały obszar Starego Miasta Nowogardu został wpisany do rejestru zabytków^[2]. Ważniejsze zabytki w mieście:

Kościół Wniebowzięcia NMP – późnogotycki kościół Mariacki zbudowany w latach 1330-1334. Nawa główna o gwiaździstych sklepieniach, nawy boczne oddzielone potężnymi filarami, sklepienia krzyżowo-żebrowe. W prezbiterium znajduje się bogato zdobiony, barokowy ołtarz z początku XVII wieku z kilkunastoma scenami figuralnymi. Na wieży znajduje się dzwon z 1485 roku. 3 grudnia 2005 w wyniku pożaru zawaliła się 20-metrowa wieża świątyni. 26 marca 2007 r. na szczycie odbudowanej wieży została w zamontowana pokryta blachą miedzianą sygnaturka. W ciągu niespełna półtora roku wykonano też m.in. remont wnętrza oraz zamontowano nowe dzwony, które noszą nazwy: Wiara, Nadzieja i Miłość (w językach polskim i niemieckim).
Zamek Ebersteinów – kompleks zabudowań zamkowych z XIII wieku, zamek rozbudowany w XVI i przebudowany w XVIII i XIX wieku. Od roku 1820 pełni do czasów obecnych funkcję zakładu karnego. Został spalony podczas buntu więźniów w 1989 roku.
obwarowania miejskie
fragmenty murów obronnych z XIV wieku – zachowane tylko częściowo nad jeziorem
dawne sanatorium (ul. Smużyny 2) - obecnie będące Dom Pomocy Społecznej nr 2
park leśny przy DPS nr 2
budynek mieszkalny (ul. Luboszan 1) - dom ryglowy z XIX wieku

wieża ciśnień z 1882 roku o wysokości 46 metrów znajdująca się w sąsiedztwie stacji kolejowej
ratusz z początku XX

[edytuj] Turystyka

Jezioro Nowogardzkie

Największą atrakcją turystyczną Nowogardu jest sięgające centrum miasta Jezioro Nowogardzkie. Nad jeziorem usytuowany jest ośrodek sportu i rekreacji ze strzeżoną plażą miejską wyposażoną m.in. w zjeżdżalnię wodną o długości 70 m. Na terenie ośrodka znajdują się domki kempingowe oraz pole namiotowe. Jezioro Nowogardzkie stwarza dogodne warunki do uprawiania sportów wodnych.

Kompleksy leśne:

Lasy zajmują ogółem 8 658 hektarów – ponad 25 procent powierzchni gminy. W obrębie miasta Nowogard znajduje się 137 hektarów terenów leśnych. Największym kompleksem leśnym jest fragment Puszczy Goleniowskiej, położony w zachodniej części gminy w rejonie miejscowości: Łęgno, Błotno, Ogorzele, Czermnica, Trzechel.

Jedną z atrakcji turystycznych jest utworzony w 1994 r. Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy "Sarni Las", w którym ochronie podlega drzewostan oraz zwierzyna. Zespół położony jest w zachodniej części miasta i przylega południową częścią do Jeziora Nowogardzkiego. Do lasu prowadzi ulica Wojska Polskiego oraz pieszy szlak turystyczny wiodący ulicą Promenada, a następnie trasą wokół jeziora.

Na terenie miasta znajduje sie także wiatrak i tor, na którym organizowane są zawody motocrossowe oraz dwa największe na Pomorzu cisy, liczące około 700 lat.

[edytuj] Transport

Połączenia lotnicze: lotnisko Goleniów – 20 km
Połączenia promowe: port Świnoujście – 80 km
Odległości drogowe:
- Szczecin – 60 km
- Koszalin – 99 km
- Gdańsk – 282 km
- Słupsk - 168 km

Zobacz też: Nowogard (stacja kolejowa)

[edytuj] Oświata w Nowogardzie

Publiczne przedszkola:

Publiczne Przedszkole nr 1 (ul. S. Żeromskiego 14)
Publiczne Przedszkole nr 3 (ul. Poniatowskiego 2a)
Publiczne Przedszkole nr 4 (ul. Kościuszki 3)

Szkoły podstawowe:

Szkoła Podstawowa nr 1 im. Tadeusza Kościuszki (ul. Wojska Polskiego)
Szkoła Podstawowa nr 2 im. Marii Konopnickiej (ul. S. Żeromskiego 5)
Szkoła Podstawowa nr 3 (ul. Bohaterów Warszawy 78)
Szkoła Podstawowa nr 4 im. Jana Pawła II (ul. Generała Bema 41)

Gimnazja:

Publiczne Gimnazjum nr 1 (ul. Wojska Polskiego 6)
Publiczne Gimnazjum nr 2 (ul. Bohaterów Warszawy 78)
Publiczne Gimnazjum nr 3 (ul. Generała Bema 41)

Szkoły średnie:

I Liceum Ogólnokształcące (ul. Wojska Polskiego 6)
Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych (ul. Poniatowskiego 21)
Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy (ul. Poniatowskiego 26B)
Prywatne Liceum Ogólnokształcące (ul. 3 Maja 22)
II Liceum Ogólnokształcące (ul. Boh. Warszawy 78)

[edytuj] Urzędy i instytucje publiczne

Ośrodek Pomocy Społecznej (OPS), ul. 3 Maja 6B
Zespół Ekonomiczno Administracyjny Szkół (ZEAS), ul. 3 Maja 6
Zarząd Budynków Komunalnych (ZBK), ul. 700-lecia 14
Miejska Biblioteka Publiczna, Plac Wolności 8
Nowogardzki Dom Kultury (NDK), Plac Wolności 7
Samodzielny Publiczny Rejonowy Szpital w Nowogardzie, ul. Wojska Polskiego 7
Zakład Usług Komunalnych (ZUK), ul. 15 Lutego 14c
Biuro Powiatowe Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), ul. Batalionów Chlopskich 3

[edytuj] Kościoły

Kościół Rzymskokatolicki
- Parafia p.w. św. Rafała Kalinowskiego
- Parafia p.w. WNMP
Kościół Ewangelicznych Chrześcijan
- Zbór w Nowogardzie

[edytuj] Baza sportowo-rekreacyjna

Stadion Miejski Nowogard, ul. Wojska Polskiego 41
Kąpielisko Miejskie NOWiR Nowogard, ul. Promenada 3
Szlak rowerowy „Równina Nowogardzka” (długość ok. 120 km, przebiega przez trzy gminy)
Tor motocrossowy (w okresie letnim odbywają się zawody o randze ogólnopolskiej i międzynarodowej)
Strzelnica „Krzywy Dzik” (Nadleśnictwo Nowogard)