Goleniów

Z Wikipedii

Współrzędne: 53°33' N 14°49' E53.55 14.8166667 (Goleniów)

Goleniów
Herb Goleniowa Flaga Goleniowa
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	goleniowski
Gmina  - rodzaj	Goleniów miejsko-wiejska
Prawa miejskie	1 lipca 1268
Burmistrz
Powierzchnia	12 km²
Położenie	53° 33' N 14° 49' E
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	22 399 1901 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	91
Kod pocztowy	72-100
Tablice rejestracyjne	ZGL
Położenie na mapie Polski Goleniów
TERC10 (TERYT)	4324304024
SIMC10	0978929
Miasta partnerskie	Bergen auf Rügen Greifswald Svedala Pyrzyce Opmeer Gurjewsk
Urząd miejski3 ul. Plac Lotników 1 72-100 Goleniów tel. 91 46 98 200; faks 91 46 98 298
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Goleniów (niem. Gollnow, pom. Gòlnowò) – miasto w zachodniej części woj. zachodniopomorskiego, w powiecie goleniowskim, położone nad rzeką Iną, 35 km na północny wschód od Szczecina. Członek Nowej Hanzy. Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Goleniów. Nieopodal biegną drogi krajowe nr 3 i 6, a w pobliskich Glewicach znajduje się port lotniczy Szczecin-Goleniów.

Według danych z 1 stycznia 2007, miasto miało 22 399 mieszkańców.

Spis treści 1 Geografia 2 Historia 2.1 Pierwsze wzmianki 2.2 W średniowiecznym grodzie 2.3 Szybki rozwój 2.4 Wojny i kryzys rozwoju 2.5 Od XIX do XXI wieku 3 Zabytki 4 Komunikacja 4.1 Transport drogowy 4.2 Transport kolejowy 4.3 Transport lotniczy 4.4 Łączność 5 Przemysł 6 Edukacja 7 Demografia 8 Kultura 9 Sport 10 Administracja 11 Goleniów jako garnizon wojskowy 11.1 Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane) 11.2 Jednostki stacjonujące po 1945 12 Miasta partnerskie 13 Przypisy 14 Linki zewnętrzne

[edytuj] Geografia

Goleniów jest miastem położonym na Równinie Goleniowskiej będącej częścią Pobrzeża Szczecińskiego. Miasto znajduje się na skraju Puszczy Goleniowskiej. Przez miasto przepływają: jedna z najdłuższych rzek Pomorza Zachodniego Ina oraz wpadające do niej: Wiśniówka oraz Struga Goleniowska. Odległość do Morza Bałtyckiego w linii prostej wynosi ok. 50 km. Miasto położone jest na wysokości 15 m n.p.m.

[edytuj] Historia

[edytuj] Pierwsze wzmianki

Nazwa Golinog (Goleniów) została po raz pierwszy wymieniona w źródłach pisanych w roku 1220. Kolejne wzmianki o osadzie pochodzą z lat 1248 (Golenoge) i 1255 (Golnowe). Początki osady palowej nad rzeką Iną sięgają X wieku. Powstała ona w zakolu rzeki i dostarczała książętom szczecińskim miód, dziegieć, ryby, smołę. Osada była ważnym punktem handlowym na szlaku wodnym i lądowym. Obok niej znajdował się strażniczy gródek. Nazwa Golinog mogła oznaczać golinę, czyli polanę, miejsce bezdrzewne.

[edytuj] W średniowiecznym grodzie

Rozwój osady nad Iną zaowocował lokacją miasta na prawie magdeburskim przez księcia Barnima I w roku 1268. Nowo powstałe miasto uzyskało przywileje, takie jak możliwość żeglugi bez ograniczeń, samorząd, zwolnienia celne oraz obszary gruntów ornych i lasów rozciągających się aż do ujścia Odry. W 1314 Goleniów uzyskał lubeckie prawa miejskie, a dalszy rozwój handlu spowodował przyłączenie miasta do Hanzy w roku 1368. Miasto miało swój udział w olbrzymiej machinie, jaka zarządzała ówczesnym handlem w basenie Morza Bałtyckiego. W czasie wczesnej obecności w Hanzie Goleniów prowadził liczne konflikty ze Szczecinem, który dążył do zmonopolizowania żeglugi na Odrze. Z Goleniowem współpracował Stargard Szczeciński, którego statki bez przeszkód pokonywały Inę. Pierwszy większy spór między miastami został rozstrzygnięty na korzyść Goleniowa i Stargardu w 1397 roku.

[edytuj] Szybki rozwój

Późne średniowiecze było okresem szybkiego rozwoju miasta. Bogacenie się jego mieszkańców na handlu i rzemiośle przyniosło wymierne skutki w postaci licznych budowli. Zabytki sakralne i obronne, zachowane do dziś, powstały głównie w XIV i XV wieku. Miasto został otoczone murami miejskimi z kamienia i cegły. W murach znajdowało się wiele baszt oraz cztery bramy: Wolińska, Młyńska, Szczecińska i Stargardzka (zachowała się tylko pierwsza). W 1386 roku miasto uzyskało przywilej bicia własnej monety zwanej białym groszem goleniowskim. W XV wieku wybudowano również Dom Żeglarza (związki z handlem wodnym) oraz kościół farny pw. św. Katarzyny. W XV w. miasto umocniło swoją pozycję. Liczne konflikty ze Stargardem i Szczecinem nie przyniosły wielkich strat. Szczególnie zażarta była rywalizacja z dzisiejszą stolicą województwa. Spór został zażegnany dopiero w 1618 roku, kiedy oba miasta zawarły układ. W niepodległym księstwie pomorskim Goleniów prosperował. Rozwijał się port rzeczny, rozbudowano także przystań w Inoujściu. Rozwój rzemiosła warunkowało powstawanie cechów, które w XV i XVI wieku powstawały coraz liczniej.

[edytuj] Wojny i kryzys rozwoju

Kolejne epoki to niestety koniec szybkiego rozwoju. W roku 1529 miasto nawiedził niszczycielski pożar. Ludność była jeszcze czterokrotnie w ciągu dwóch stuleci dziesiątkowana w pożarach oraz epidemiach. W XVII wieku swoje piętno odcisnęła wojna trzydziestoletnia. Działania wojenne i rabunki załamały gospodarkę Goleniowa, upadła żegluga i rzemiosło. Pokój westfalski w 1648 roku przyznał miasto Szwecji, pod której władaniem znajdowało się do 1679, kiedy Szwedzi sprzedali Goleniów za 50 tys. talarów Brandenburgii. Cztery lata później ponownie wrócili tu Szwedzi, którzy wycofali się dopiero w 1720 na mocy traktatu sztokholmskiego, kończącego wojnę północną. Swoje panowanie rozpoczęły Prusy. Okres pruski to odbudowa miasta. Obok dawnej osady Wyk powstały nowe przedmieścia, ratusz, spichlerze, szpitale, szkoła. W 1830 miasto zostało połączone ze Szczecinem drogą bitą, a w 1870 koleją (Szczecin Dąbie). Kolejne połączenia kolejowe prowadziły do Gryfic (1882), Wolina i Świnoujścia (1892) oraz Kołobrzegu i Maszewa. Duże części miasta zostały skanalizowane, wybudowano nowe budynki: szkołę i pocztę (przetrwały do dziś).

[edytuj] Od XIX do XXI wieku

Na przełomie XIX i XX wieku w mieście rozwinął się przemysł drzewny, głównie meblarski, co wiązało się z położeniem w Puszczy Goleniowskiej. W 1913 r. powstała fabryka mebli. W okresie II wojny światowej Goleniów był miejscem pracy wielu polskich jeńców wojennych i robotników przymusowych. 7 marca 1945 roku miasto zostało zdobyte przez Armię Czerwoną. W trakcie walk Goleniów został zniszczony w 60-65%. Zniknęły m.in. ratusz i szpital oraz duża część starówki i większość kościoła św. Katarzyny. W pierwszym okresie po zakończeniu wojny miasto nosiło nazwę Gołonóg zmienioną później na obecną. W 1954 miasto zostało ponownie stolicą powiatu. Ożywienie gospodarcze w okresie PRL pociągnęło za sobą rozwój społeczny. Miasto w szybkim czasie powiększało się. W 1954 dołączono do niego osiedle Helenów. Budowano nowe szkoły, domy kultury, parki, osiedla mieszkaniowe, dworzec kolejowy i port lotniczy. Rozwijał się przemysł drzewny, spożywczy, a po odzyskaniu niezależności w 1989 usługi i drobny przemysł. W 1987 na goleniowskim lotnisku gościł papież Jan Paweł II. W 1999 utworzono powiat goleniowski ze stolicą w Goleniowie. Goleniów należał niegdyś do miast Hanzy niemieckiej, obecnie z tego powodu zorganizowany zostały m.in. I Festiwal Hanzeatycki w 2005 roku, i jego następna edycja w 2007 roku.

[edytuj] Zabytki

Cały obszar Starego Miasta Goleniowa wpisany jest do rejestru zabytków^[1]. Wśród zabytków chronionych prawem znajdują się:

• Kościół św. Katarzyny - późnogotycka budowla z XV w., zbudowany na fundamentach kościoła romańskiego, trójnawowy z niższym prezbiterium, sklepienie krzyżowe wsparte na czterech ośmiobocznych filarach, wieża niższa niż przed wojną, u wejścia można zobaczyć zdjęty z wieży dzwon, wyposażenie współczesne, kościół z kamienia i cegły. W XV w. ufundowano tutaj wiele ołtarzy, w 1534 przejęty przez protestantów, w czasie wojny zniszczony, odbudowany w latach 1957-1959, parafia zarządzana przez księży chrystusowców,
• obwarowania miejskie
  • Brama Wolińska (XV w.), wybudowana z kamienia i cegły, wysoka na 26 m, pięciokondygnacyjna, okna ostrołukowe i półkoliste, dawniej pełniła funkcje obronne, zabytek klasy "0", obecnie, po remoncie jest siedzibą pomocniczą Goleniowskiego Domu Kultury, przejście pod bramą zostało zabudowane i obecnie mieści się tam Centrum Informacji Turystycznej,
  • mury miejskie (XIV-XV w.), kamienne i ceglane, kilka fragmentów, najpiękniejszy znajduje się nad rz. Iną, tam znajdują się cylindryczna Baszta Prochowa i ośmioboczna Baszta Mennicza, w której bito monety, obok furta wodna, drugi fragment obok Bramy Wolińskiej (ośmioboczna wieżyczka z herbami miasta) oraz na goleniowskich Plantach,
• spichlerz nad Iną (XVIII w.), szaculcowy, jedyny ocalały, wysoki, trzykondygnacyjny, znajduje się na terenie dawnego portu rzecznego, ciekawy przykład architektury ryglowej, obecnie nie użytkowany,
• Kościół św. Jerzego (XX w.), położony w nowej części miasta, zbudowany na fundamentach kościoła przedwojennego w latach 70. XX w., obok znajduje się pomnik papieża Jana Pawła II oraz Chrystusa Miłosiernego,
• ruiny kaplicy św. Jerzego (XIII-XIV w.), znajdują się na terenie dawnego cmentarza oraz dawnej osady Wyk, odkopane przez grupę archeologiczną w 2004, zachowane zostały fundamenty oraz fragmenty posadzek, obecnie teren ruin i parku został uporządkowany i oświetlony i jest udostępniony do zwiedzania dla turystów, do fundamentów można zejść, podziwiać średniowieczne pozostałości kościoła oraz kilka znalezionych na terenie miasta i gminy niemieckich nagrobków.
• zespół budynków szkoły przy ul. Kilińskiego 11 z początku XX w. z czerwonej cegły, obecnie Gimnazjum nr 1
• budenek poczty przy ul. Konstytucji 3 Maja 17 z końca XIX w.
• zespół zakładu karnego (XIX-XX w.).

Inne ciekawe miejsca:

• goleniowskie planty z Pomnikiem Niepodległości,
• budynek sądu rejonowego (czerwona cegła), początek XX w.,
• wieża ciśnień obok szpitala, XIX-XX w.,
• kolejowa wieża wodna przy dworcu (1912) z szachulcową głowicą,
• Park im. Ignacego Jana Paderewskiego i dawny pałacyk myśliwski, obecnie budynek nadleśnictwa Goleniów
• Park XXX-lecia PRL z kamieniem pamięci poświęconym w 1995,

Do zobaczenia w okolicy:

• lasy Puszczy Goleniowskiej,
• dolina rzeki Iny.

[edytuj] Komunikacja

[edytuj] Transport drogowy

Miasto leży na dawnym skrzyżowaniu dróg krajowych nr 3 oraz 6. W latach 80. XX wieku wybudowano obwodnicę zachodnią Goleniowa (droga nr 3), zaś w latach 90. obwodnicę północną (droga nr 6). Obecnie planuje się budowę obwodnicy wschodniej. Wybudowanie obwodnic znacznie zmniejszyło ruch kołowy w centrum miasta i przeniosło transport ze Świnoujścia na południe kraju i Gdańska na zachód, poza tereny miejskie. W okolicach Łozienicy znajduje się bezkolizyjny wjazd i zjazd z obwodnicy, podobnie w okolicach Domastryjewa i Modrzewia. W roku 2006 wybudowano wiadukty na drogach wylotowych do Lubczyny i Świnoujścia, na obwodnicy zamknięto również wyjazd w kierunku wsi Żdżary, budując nową drogę. Dogodne połączenia drogowe czynią miasto bardziej atrakcyjnym dla inwestorów i turystów. Przez centrum Goleniowa przebiega również droga wojewódzka nr 113, łącząca Świętą z Maszewem i Łęczycą. Na drodze tej występuje duże natężenie ruchu kołowego samochodów ciężarowych zaopatrzeniowych dla lokalnego przemysłu i usług. Oprócz dróg krajowych i wojewódzkich miasto posiada dogodne połączenia drogowe ze Stargardem (przez dzielnicę Helenów), Stawnem i Marszewem. Większość ulic w mieście ma nawierzchnię asfaltową. Miasto posiada połączenia autobusowe z większością większych miast Pomorza (Szczecin, Koszalin, Kołobrzeg) oraz innymi (Gorzów Wielkopolski, Poznań). Goleniów jest również ważnym miejscem postoju pojazdów lokalnych firm transportowych, wożących mieszkańców miasta najczęściej do Szczecina.

Planowana jest budowa przeprawy mostowej przez Odrę Police - Święta, nad Domiążą, łączącej Goleniów i Świętą z miastem Police i planowaną obwodnicą zachodnią Szczecina - połączenie z lewobrzeżną częścią Szczecina, północną częścią powiatu polickiego i przejściami granicznymi w Lubieszynie i Kołbaskowie w powiecie polickim.

[edytuj] Transport kolejowy

W mieście znajduje się stacja kolejowa Goleniów leżąca przy linii kolejowej nr 401, łączącej port w Świnoujściu ze Szczecinem i południem kraju. Poza okresem wakacyjnym zatrzymuje się tu jeden pociąg Tanich Linii Kolejowych zapewniający połączenie z Poznaniem, Warszawą, i Krakowem. Lokalne pociągi kursują przez miasto ze Szczecina do Świnoujścia, Kamienia Pomorskiego lub Kołobrzegu i na trasie powrotnej. Na początku lat 90. zlikwidowano połączenie kolejowe z Maszewem. Obecnie torowisko, po którym jeździły te pociągi, zostało rozebrane, a w jego miejscu przebiega ścieżka rowerowa. Przez miasto przejeżdża również wiele pociągów towarowych, wiozących m.in. węgiel kamienny i paliwa.

[edytuj] Transport lotniczy

Ok. 5 km na północny wschód od miasta, na terenie sołectwa Glewice, znajduje się port lotniczy, zapewniający stałe połączenia lotnicze z Warszawą obsługiwane przez PLL LOT, z Londynem przez kompanię Ryanair, Dublinem - Centralwings, a od października 2007 z Oslo - Norwegian Air Shuttle.

[edytuj] Łączność

Miasto leży w zasięgu sieci operatorów telefonów komórkowych (stacje nadawcze w samym Goleniowie i okolicach). Podłączenie do sieci Internet oferują dwie firmy lokalne oraz kompanie ogólnokrajowe.

[edytuj] Przemysł

Goleniów jest ośrodkiem przemysłowym o znaczeniu lokalnym. Leży na obszarze Szczecińskiego Okręgu Przemysłowego. Dominującą gałęzią przemysłu jest od XIX wieku przemysł drzewny. Reprezentują go w mieście: Goleniowskie Fabryki Mebli WIM Collection (producent mebli), tartak przy firmie Sweedwood, zakłady Sweedwood i Golblat oraz kilka mniejszych zakładów stolarskich. Przemysł metalowy reprezentuje Fabryka Opakowań Blaszanych "Crown" (dawniej Gopak), specjalizująca się w produkcji puszek i innych elementów opakowań produktów spożywczych. Do innych zakładów należą Zakłady Chemiczne Spółdzielnia Pracy wyroby gumowe (wykładziny gumowe, gumowe płyty uszczelniające, wyroby formowane), oraz zakłady odzieżowe (dawna "Alma"). Na terenie dawnego POMET-u znajduje się fabryka jachtów i części do nich. Z przemysłu spożywczego w mieście znajduje się kilka piekarni oraz ciastkarnia. Dawniej mieściła się tutaj Okręgowa Spółdzielnia Mleczarska. Goleniów powoli traci swoje przemysłowe funkcje na rzecz Goleniowskiego Parku Przemysłowego.

[edytuj] Edukacja

Na terenie miasta Goleniów działają jednostki edukacyjne podlegające gminie i powiatowi. Do jednostek gminnych należą przedszkola publiczne, szkoły podstawowe i gimnazja. W mieście mieści się 6 przedszkoli publicznych i 1 prywatne, trzy szkoły podstawowe: Szkoła Podstawowa nr 2 im. Henryka Sienkiewicza, Szkoła Podstawowa nr 3 i Szkoła Podstawowa nr 4 im. Bolesława Chrobrego, dwa gimnazja publiczne: Gimnazjum nr 1 i Gimnazjum nr 2 im. ks. Jana Twardowskiego. W mieście działa również prywatne przedszkole, prywatna szkoła podstawowa i gimnazjum. Do placówek powiatowych zalicza się szkoły ponadgimnazjalne i artystyczne. Do tych pierwszych należy I LO im. Stefana Żeromskiego, wchodzące w skład Zespołu Szkół Ponadgimnazjalnych (również szkoła policealna i liceum wieczorowe), Zespół Szkół Zawodowych, składający się z zasadniczej szkoły zawodowej i technikum handlowego, drzewnego i ekonomicznego. W mieście działa również Prywatne Liceum Ogólnokształcące im. kardynała Augusta Hlonda. Placówką szkolnictwa artystycznego jest Szkoła Muzyczna I stopnia.

[edytuj] Demografia

• Dane¹ o ludności miasta Goleniów (wg GUS, 31.12.2006):

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	22 399	100	11 654	52,03	10 745	47,97
wiek przedprodukcyjny (0 - 17 lat)	4 348	19,41	2 147	9,59	2 201	9,83
wiek produkcyjny (18 - 65 lat)	15 000	66,97	7429	33,17	7 571	33,8
wiek poprodukcyjny (powyżej 65 lat)	3 051	13,62	2 078	9,28	973	4,34

Rozwój demograficzny miasta: 1740: 1.645 mieszkańców 1784: 2.088 mieszkańców 1816: 2.287 mieszkańców 1852: 5.500 mieszkańców 1857: 5.522 mieszkańców 1871: 7.300 mieszkańców 1900: 8.539 mieszkańców 1925: 11.624 mieszkańców 1939: 13.754 mieszkańców 1946: 1.713 mieszkańców 1955: 7.900 mieszkańców

1960: 10.300 mieszkańców 1961: 10.805 mieszkańców 1970: 14.641 mieszkańców 1975: 17.200 mieszkańców 1980: 19.100 mieszkańców 1987: 21.517 mieszkańców 1990: 22.200 mieszkańców 1995: 22.200 mieszkańców 2002: 22.500 mieszkańców 2004: 22.399 mieszkańców 2006: 22.488 mieszkańców 2007: 22.399[2] mieszkańców

[edytuj] Kultura

Głównym animatorem kultury w mieście jest Goleniowski Dom Kultury, przy którym działa m.in. Zespół Pieśni i Tańca Ziemi Goleniowskiej "Ina". Mieszkańcy miasta działają również we własnych zespołach muzycznych wielu gatunków. Do najsłynniejszych muzyków pochodzących z Goleniowa należy gitarzysta rockowy Jarosław Chilkiewicz "Chilek", współpracujący m.in. z Eweliną Flintą.

[edytuj] Sport

Goleniów jest siedzibą Miejskiego Klubu Sportowego "Ina" (piłka nożna), występującego obecnie w IV lidze zachodniopomorskiej. Do ważniejszych klubów należą: klub kolarski JF "Duet-Cetan" oraz UKS "Barnim" Goleniów (siatkówka kobiet i lekkoatletyka). Jednym z animatorów sportu jest Goleniowski Młodzieżowy Dom Sportu. Dużym osiągnięciem sportowym, uhonorowanym nagrodą Kolosy 2001 w kategorii Wyczyn Roku, była licząca 22 tys. km rowerowa wyprawa Sylwestra Czerwińskiego przez Skandynawię, Rosję, Chiny i Półwysep Indochiński, dalej samolotem do Turcji, i znowu na rowerze, przez kilka państw zachodniej Europy do Polski.

Od roku 1989 organizowana jest w mieście Goleniowska Mila Niepodległości, umieszczona w oficjalnym kalendarzu Polskiego Związku Lekkiej Atletyki. Ta cykliczna impreza organizowana jest co roku 11 listopada w dniu Narodowego Święta Niepodległości. W jej skład wchodzą: bieg na dystansie 300 m (dla przedszkolaków), bieg na dystansie 1 mili (dla uczniów szkół podstawowych i ponadgimnazjalnych), bieg na dystansie 1 mili w kategorii "Open" o Puchar Burmistrza Gminy Goleniów oraz bieg na 10 km. Na Goleniowskiej Mili Niepodległości gościły takie gwiazdy sportu jak: Renata Mauer, Monika Pyrek, Robert Korzeniowski, Matteo Palumbo, Małgorzata Rydz, Otylia Jędrzejczak, Marek Kolbowicz i Tomasz Kucharski. Biegi objął patronatem honorowym Polski Komitet Olimpijski.

[edytuj] Administracja

Mieszkańcy Goleniowa wybierają do swojej Rady Miejskiej 15 z 21 radnych, a pozostałych 6 wybierają mieszkańcy terenów wiejskich gminy Goleniów. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedzibą władz jest Urząd Miejski na Placu Lotników.

Burmistrzowie Goleniowa (po 1990 r.):

• Andrzej Wojciechowski (od 2002 r.)

Na obszarze miasta znajduje się tylko 1 jednostka pomocnicza gminy - Osiedle Helenów. Goleniów posiada także części miasta będące dawniej osobnymi miejscowościami, są to Białomącze, Budzisław, Chochołki, Ciechno, Jawornik, Kępki, Mikorzyn, Piskorze, Skórnica, Strzałkowo, Wygonki, Zarosty.

W Goleniowie znajdują się 3 biura poselskie: Joachima Brudzińskiego (PiS), Magdaleny Kochan (PO), Mirosławy Masłowskiej (PiS). Posłowie ci zostali wybrani z okręgu wyborczego Szczecin.

[edytuj] Goleniów jako garnizon wojskowy

[edytuj] Jednostki stacjonujące po 1945 (rozwiązane)

• 2 pułk lotnictwa myśliwskiego "Kraków" na lotnisku Szczecin-Goleniów

[edytuj] Jednostki stacjonujące po 1945

brak - najbliższa jednostka wojskowa w miejscowości Glewice i Mosty Osiedle

[edytuj] Miasta partnerskie

• Bergen auf Rügen,  Niemcy (14 listopada 2003)
• Greifswald,  Niemcy (1986)
• Gurjewsk,  Rosja (3 grudnia 2005)
• Opmeer,  Holandia (1991)
• Pyrzyce,  Polska (28 maja 2003)
• Svedala,  Szwecja (18 lutego 1993)

Przypisy

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Oficjalna strona miasta i gminy Goleniów

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi