Białogard

Z Wikipedii

Współrzędne: 54°00' N 15°59' E54 15.9833333 (Białogard)

Białogard
Herb Białogardu Flaga Białogardu
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	białogardzki
Gmina  - rodzaj	Białogard miejska
Prawa miejskie	1299
Burmistrz	Stefan Strzałkowski
Powierzchnia	25,73 km²
Położenie	54° 00' N 15° 59' E
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	24 312 945 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	94
Kod pocztowy	78-200
Tablice rejestracyjne	ZBI
Położenie na mapie Polski Białogard
TERC10 (TERYT)	4324401011
SIMC10	0949690
Miasta partnerskie	Aknīste, Albano Laziale, Binz, Caracal, Gnosjö, Maardu, Olen, Teterow
Urząd miejski3 ul. 1 Maja 18 78-200 Białogard tel. 094 312 2401; faks 094 312 2310
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Białogard (pom. Biôłogard, niem. Belgard) – miasto i gmina w województwie zachodniopomorskim, w powiecie białogardzkim.

Położone jest na Równinie Białogardzkiej nad rzekami Parsętą i Leśnicą. Niewielki ośrodek przemysłu elektronicznego, metalowego, przetwórstwa tworzyw sztucznych, spożywczego. Duży magazyn zbożowy, węzeł kolejowy, ośrodek handlowy.

Spis treści 1 Nazwa 2 Historia 3 Geografia 3.1 Struktura powierzchni 3.2 Demografia 4 Zabytki 5 Miejsca pamięci narodowej 6 Komunikacja 7 Oświata 8 Sport 9 Postacie związane z Białogardem 10 Administracja 10.1 Miasta partnerskie 11 Przypisy 12 Linki zewnętrzne

[edytuj] Nazwa

Nazwa notowana była wielokrotnie w czasie średniowiecza. Notuje go pod rokiem 1124 Żywot Ottona, biskupa bramberskiego, jako Belgrod. W kronice Galla Anonima pojawia się jako civitas Albam. W innych dokumentach historycznych nazwa notowana jest jako Belegarde (1159, 1176), Belegarda (1194), Belgard (1229). Końcówka -gard jest pozostałością północnopolskiej formy będącej odpowiednikiem ogólnopolskiej -gród. ^[1]

[edytuj] Historia

Pierwsze wzmianki historyczne u Galla Anonima - miasto królewskie i znakomite, zwane Białym (Urbus regia et egregia. Alba nomine)^[2]. Zdobyte dwukrotnie w 1102 i 1107 roku przez Bolesława III Krzywoustego. W 1124 roku przez kilka dni przebywał w grodzie biskup Otto z Bambergu. 2 sierpnia 1299 roku książę Bogusław IV nadał miastu przywilej lokacyjny wg formuły prawa lubeckiego. Na XIV wiek przypada wzrost znaczenia miasta w życiu gospodarczym Pomorza Zachodniego. W roku 1307 nadano miastu prawo składu na wszystkie towary. W roku 1315 książę Warcisław IV przenosi z Anklam do Białogardu rezydencję książęcą. Od roku 1386 Białogard przynależy do Związku Hanzeatyckiego. W wieku XV i XVI Białogard dzieli zmienne losy Pomorza Zachodniego, związane z rywalizacją książąt pomorskich z Brandenburgią. W roku 1469 ma miejsce zatarg między Białogardem i Świdwinem, który przeszedł do historii jako tzw. wojna o krowę. Upadek znaczenia miasta związany jest z okresem wojny trzydziestoletniej, kiedy to liczba ludności spadła o dwie trzecie, a miasto popada w długi z powodu konieczności utrzymywania garnizonów wojsk Cesarskich i Szwedzkich. Od roku 1648 Białogard wszedł w posiadanie Brandenburgii. Od wieku XIX następuje rozwój przemysłu, głównie przetwórczego opartego na miejscowych produktach i surowcach rolno-leśnych. W połowie XIX wieku Białogard otrzymuje połączenie kolejowe ze Szczecinem, Koszalinem i Kołobrzegiem (1859) oraz Szczecinkiem (1878). W 1911 roku uruchomiono dwie linie kolei wąskotorowej: Białogard-Bobolice oraz Białogard-Rarwino (Białogardzka Kolej Dojazdowa). Tym samym Białogard stał się jednym z najważniejszych węzłów kolejowych Pomorza Zachodniego.

Od 1714 roku Białogard był miastem garnizonowym. W latach 1900…1901 wybudowano nowe koszary (ul. Kołobrzeska). Następne koszary oraz szpital wojskowy powstały w drugiej połowie lat 30. XX wieku. W 1939 roku stacjonowały tu pułki zmechanizowane 32 dywizji, której sztab zlokalizowany był w Koszalinie. W okresie II wojny światowej na terenie miasta i w jego okolicach zlokalizowano kilka obozów dla robotników przymusowych i jeńców wojennych. Białogard został zdobyty w dniu 5 marca 1945 roku przez oddziały radzieckie 19 Armii, 1 Armii Pancernej, 2 Samodzielnego Korpusu Kawalerii Gwardii oraz 1 Armii Wojska Polskiego.

Po wojnie Białogard został siedzibą powiatu (obwodu), obejmującego swoim zasięgiem tereny przedwojennego powiatu białogardzkiego i powiatu świdwińskiego. W 1954 roku utworzono powiat świdwiński, a do powiatu białogardzkiego przyłączono w 1958 roku miasto i gminę Karlino (odłączone z powiatu kołobrzeskiego). W latach 50. i 60. XX wieku, m.in. w następstwie braku ujęcia w tzw. planie sześcioletnim, nastąpił regres przemysłu, który rozwijał się tylko przez rozbudowę i modernizację istniejących zakładów. W latach 70. ubiegłego stulecia Białogard był znaczącym ośrodkiem przemysłu elektronicznego (filia Warszawskich Zakładów Radiowych Rawar, przekształcona następnie w nowy zakład Unitra-Eltra); firma pod nazwą Unicon funkcjonuje do dziś, choć w znacznie ograniczonym zakresie – jak dawniej zajmuje oryginalne zabudowania po dawnej elektrowni miejskiej.

W okolicy Białogardu, niedaleko wsi Podborsko znajdowała się jednostka wojskowa Armii Radzieckiej na terenie której przechowywana była broń nuklearna^{[potrzebne źródło]}.

Do lat 90. ^[3] stacjonowały tu 3 znaczne zgrupowania jednostek Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej – obecnie dawne koszary są wyremontowane i zagospodarowane (mieszkania, szkoły, urzędy, firmy).

[edytuj] Geografia

Części miasta: Kroszal, Połczynek, Przedmieście Kołobrzeskie, Przemiłowo, Trzebiele.

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2002⁶, Białogard ma obszar 25,72 km², w tym:

• użytki rolne: 48%
• użytki leśne: 9%

Miasto stanowi 3,04% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Rok	Liczba ludności
1715	1200
1850	4000
1875	7200
1890	7000
1939	16500
1950	12700
1975	21800
1995	25093
2000	24530
2005	24408

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	24 399	100	12 761	52,3	11 638	47,7
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	948,6		496,2		452,5

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1204,33 zł.

[edytuj] Zabytki

Cały obszar Starego Miasta został wpisany do rejestru zabytków^[4]. Zabytki chronione prawem w Białogardzie:

• Kościół Narodzenia NMP z początku XIV wieku
• Kościół św. Jerzego
• ratusz - znajduje się w nim także ekspozycja pozostałości po dawnych ratuszach,
• brama "Wysoka" (zwane także Połczyńską)
• obwarowania miejskie
• piwnice zamkowe
• budynek (Plac Wolności 17)
• dawny spichlerz, później hala targowa (ul. Piłsudskiego 25)
• cmentarz komunalny wielowyznaniowy dawny ewangelicki (XIX wiek) (ul. Szpitalna)
• kamieniczka (ul. H. Sawickiej 3)

[edytuj] Miejsca pamięci narodowej

• cmentarz żołnierzy radzieckich - cmentarz wojenny 763 oficerów i żołnierzy radzieckich I Frontu Białoruskiego, poległych podczas walk o Białogard w 1945 r. wraz z pomnikiem ku czci poległych żołnierzy z 1970 r.

[edytuj] Komunikacja

Komunikacja miejska

W Białogardzie działa komunikacja autobusowa prowadzona przez Zakład Komunikacji Miejskiej Białogard. Trzy linie wiodą od osiedla Kołobrzeskiego w kierunku ul. Połczyńskiej (nr 1), ul. Chopina i Zwycięstwa (nr 2) oraz w kierunku Pękanina (nr 3).

Połączenia kolejowe

Białogard jest ważnym węzłem kolejowym na Pomorzu środkowym . Przez miasto przebiegają dwie linie kolejowe

• linia kolejowa nr 202 Gdańsk → Stargard Szczeciński
• linia kolejowa nr 404 Piła → Kołobrzeg

Do lat 90. XX w. Białogard był także stacją końcową dla dwóch linii kolejki wąskotorowej (tzw. Białogardzka Kolej Dojazdowa), która obecnie nie funkcjonuje.

• linia kolejowa nr 382 Białogard → Świelino
• linia kolejowa nr 387 Białogard → Rarwino

Połączenia drogowe

Przez miasto przebiegają

• droga wojewódzka nr 163 Kołobrzeg – Wałcz
• droga wojewódzka nr 166 łącznik do krajowej drogi nr 6 E26 w kierunku Koszalina.

[edytuj] Oświata

W Białogardzie znajdują się dwie biblioteki: Biblioteka Pedagogiczna oraz Biblioteka Miejska, która posiada także filie.

Miasto posiada 3 przedszkola miejskie.

Szkoły działające w Białogardzie

• Gimnazjum nr 1 im. Marii Skłodowskiej-Curie,
• Gimnazjum nr 2,
• Szkoła Podstawowa nr 3 im. Bolesława Krzywoustego,
• Szkoła Podstawowa nr 4 im. Mikołaja Kopernika,
• Szkoła Podstawowa nr 5 im. Władysława Broniewskiego,
• Zespół Szkół Specjalnych,
• Liceum profilowane "Scholar"
• Liceum Ogólnokształcące im. Bogusława X,
• Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych, w ramach którego działa Technikum i Zasadnicza Szkoła Zawodowa
• Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia.

[edytuj] Sport

W kompleksie rekreacyjno-wypoczynkowym istnieje stosunkowo niedawno odnowiony stadion oraz klub sportowy z wieloma sekcjami. W lecie działają baseny miejskie.

• UKS Herkules Białogard - zajęcia dla młodych koszykarzy i koszykarek
• hala sportowa przy LO
• baseny miejskie
• sekcja podnoszenia ciężarów
• sekcja zapasów
• Klub Piłkarski "Iskra"
• Klub Piłkarski "UKS Unia"

[edytuj] Postacie związane z Białogardem

• Aleksander Kwaśniewski, były prezydent Rzeczypospolitej, urodził się w tym mieście w rodzinie tutejszych lekarzy
• Czesław Niemen - przez pewien bardzo krótki czas mieszkał także w Białogardzie^{[potrzebne źródło]}
• hrabina Anna Komorowska (ur. 24 września 1946 w Białogardzie) - córka hr. Leona Michała Komorowskiego (1907-1992) i księżniczki Zofii Sapieha-Kodeńskiej (1919-1997); Anna Komorowska z małżeństwa z Patrykiem d'Udekem d'Acoz miała troje dzieci, w tym Matyldę - żonę Filipa, następcy tronu belgijskiego
• Joahim Utech (15 maja 1889 - 30 marca 1960)
• Dariusz Białkowski - polski kajakarz, dwukrotny brązowy medalista olimpijski.
• Marcin Jurecki - polski zapaśnik, wielokrotny reprezentant Polski w stylu wolnym

[edytuj] Administracja

Białogard ma status gminy miejskiej. Mieszkańcy Białogardu wybierają do swojej Rady Miasta 21 radnych. Organem wykonawczym władz jest burmistrz. Siedziba władz miasta znajduje się na ul. 1 Maja.

Burmistrzowie Białogardu:

• Stefan Zdzisław Strzałkowski (od 2002 r.)

Miasto jest siedzibą starostwa białogardzkiego, a także wiejskiej gminy Białogard.

Białogard jest członkiem Związku Miast Polskich i Nowej Hanzy. Od 5 sierpnia 2007 r. miasto posiada flagę europejską^{[potrzebne źródło]}.

[edytuj] Miasta partnerskie

• Albano Laziale
• Olen
• Maardu
• Teterow
• Binz
• Aknīste
• Gnosjö
• Caracal
• Neubrandenburg

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Kazimierz Rymut: Nazwy miast Polski. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1987, s. 32. ISBN 83-04-02436-5. 
2. ↑ Anonim zwany Galem. "Kronika", ss. [22], [39] (łacina).
3. ↑ ostatnia jednostka opuściła miasto 24 czerwca 1992 roku
4. ↑ Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków w Szczecinie, nr rej. 17

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi