Skierniewice

Z Wikipedii

Współrzędne: 51°57'10" N 20°8'30" E51.9527778 20.1416667 (Skierniewice)

Skierniewice
Herb Skierniewic Flaga Skierniewic
Województwo	łódzkie
Powiat	miasto na prawach powiatu
Gmina  - rodzaj	Skierniewice miejska
Prawa miejskie	1457
prezydent	Leszek Trębski
Powierzchnia	32,6 km²
Położenie	51° 57'10'' N 20° 8'30'' E
Wysokość	112-138 m n.p.m.
Liczba mieszkańców (2007)  - liczba ludności  - gęstość	49300 1507,12 os./km²
Strefa numeracyjna (do 2005)	(+48) 46
Kod pocztowy	96-100
Tablice rejestracyjne	ES, ESK
Położenie na mapie Polski Skierniewice
Miasta partnerskie	Gera Châtelaillon-Plage Pursgstall Szentes Náměšt na Hané
Urząd miejski3 Rynek 1 96-100 Skierniewice tel. (+48)46 833 23 23; (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Skierniewice – miasto powiatowe położone na Równinie Łowicko-Błońskiej, w połowie drogi między Warszawą a Łodzią oraz powiat grodzki w województwie łódzkim, stolica województwa skierniewickiego w latach 1975-1998.

Spis treści 1 Położenie geograficzne 2 Demografia 3 Historia miasta 3.1 Pierwsze pisemne świadectwa 3.2 Lokacja miasta 3.3 Rozwój i świetność miasta (XVIII wiek) 3.4 Rozbiory Polski 3.5 I wojna światowa 3.6 II Rzeczpospolita 3.7 II wojna światowa 3.8 Polska Ludowa 3.9 III Rzeczpospolita 4 Zabytki Skierniewic 5 Edukacja 6 Miasta partnerskie 7 Bibliografia 8 Przypisy 9 Zobacz też 10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Położenie geograficzne

Miasto położone jest w dorzeczu Wisły, na Nizinie Środkowomazowieckiej, w południowej części Równiny Łowicko-Błońskiej.

Skierniewice są otoczone od północy przez Puszczę Bolimowską, która stanowi fragment Bolimowskiego Parku Krajobrazowego. Fragment zachodniej granicy miasta wyznacza Las Zwierzyniec. Na południowy wschód od miasta znajduje się las w Strobowie i Pamiętnej. Wschodnia granica miasta styka się z rzeką Rawką.

Wysokości bezwzględne zmieniają się niewiele na obszarze miasta i wynoszą od 112 m n.p.m. na krawędzi Puszczy Bolimowskiej do 138 m n.p.m. w południowo-wschodnim rejonie miasta.

W Skierniewicach łączą się trasy kolejowe z Warszawy, Łodzi i Koluszek oraz Kutna i Łowicza.

[edytuj] Demografia

Stan na dzień 31 grudnia każdego roku (2003-2006), zameldowani na pobyt stały i czasowy łącznie.^[1]

[edytuj] Historia miasta

[edytuj] Pierwsze pisemne świadectwa

Pierwsza pisemna wzmianka o Skierniewicach pochodzi z roku 1359. Wtedy właśnie arcybiskup Jarosław Bogoria ze Skotnik przyjął w Skierniewicach księcia mazowieckiego Siemowita III. Książę, którego państewko obejmowało swym zasięgiem Skierniewice, potwierdził w nim arcybiskupią własność tych terenów, a mieszkańców wsi obdarzył nowymi przywilejami.

Arcybiskup Jarosław Bogoria był prawdopodobnie pierwszym z prymasów Polski, który na stałe przebywał w swoich siedzibach w Łowiczu i Skierniewicach. Za jego panowania Skierniewice i całe dobra arcybiskupie zaczęły odnotowywać rozwój ekonomiczny i szybko rozrosły się do całkiem dużej osady, którą można było przekształcić w miasto.

[edytuj] Lokacja miasta

Przywilej lokacyjny Skierniewic podpisał arcybiskup Jan Odrowąż ze Sprowy. Stało się to 19 lutego 1457 roku w Uniejowie. Do miasta wcielono nie tylko osadę Skierniewice, ale także pobliską wieś Dęba. Jan Odrowąż rozbudował i zaludnił miasto, wybudował kościół oraz wyznaczył dnie targowe na każdy czwartek i sobotę (jest tak do dziś) i jarmark w dzień św. Jakuba (25 lipca). Skierniewice stały się znanym ośrodkiem rzemieślniczo-handlowym.

Prawa miejskie nadane przez Odrowąża wraz z przywilejami potwierdził w 1463 roku król Kazimierz Jagiellończyk.

Z biegiem czasu Skierniewice stawały się główną wypoczynkową siedzibą polskich prymasów, w której wielokrotnie przyjmowali najznamienitszych gości.

Prymas Jan Przerębski (1559-1562) szczególnie przyczynił się do sławy miasta w całej Polsce. Założył on w Skierniewicach szkołę, której absolwenci z dobrymi skutkami studiowali później na Akademii Krakowskiej. Kierownictwo szkoły powierzył Benedyktowi Herbestowi, który jednak po śmierci swego protektora opuścił miasto, a szkoła zaczęła chylić się ku upadkowi.

W 1610 roku rozpoczęła się budowa pałacu arcybiskupiego. Jego budowę ukończył prymas Wawrzyniec Gembicki. W pałacu tym przyjmowani byli przez prymasów królowie Polski, a także miała miejsce siedziba sądów arcybiskupich.

Pierwszym, który przyjechał do Skierniewic był Jan Kazimierz, poszukujący w 1652 roku schronienia przed "morowym powietrzem". Kiedy jednak choroba pojawiła się w mieście, przeniósł się do Łowicza.

Na jesieni 1672 roku Skierniewice odwiedził późniejszy król Polski, hetman wielki koronny Jan Sobieski.

[edytuj] Rozwój i świetność miasta (XVIII wiek)

Pałac arcybiskupi oraz gotycki kościół prymasów spłonęły w pożarze na początku XVIII wieku. Pałac szybko odnowiono w 1721 roku. Jednocześnie abp Stanisław Szembek wybudował nowy barokowy kościół pw. św. Stanisława.

Wraz ze śmiercią króla Augusta II Sasa w 1733 roku rozpoczął się dla Skierniewic krótki czas świetności na politycznej mapie Polski. W mieście urzędował wtedy prymas Teodor Andrzej Potocki, który z urzędu stał się interreksem. Wkrótce miał sprawować ten urząd ponownie po ucieczce Stanisława Leszczyńskiego z kraju a przed objęciem tronu przez Augusta III. W ten sposób Skierniewice awansowały do miana "drugiej stolicy Polski".

W latach 80. XVIII w. prymas Antoni Ostrowski podjął decyzję o przebudowie swego pałacu oraz wybudowaniu nowego kościoła prymasowskiego pw. św. Jakuba na miejscu dawnego gotyckiego. Projektu podjął się nadworny architekt królewski Efraim Schroeger.

Ostatnim z prymasów, który swój urząd sprawował ze Skierniewic był Ignacy Krasicki. To właśnie w Skierniewicach powstawały jego fraszki. Wydawał też tu redagowaną przez siebie gazetę "Co tydzień".

Rozwój miasta w XVIII wieku wiązał się z powstawaniem manufaktur sukienniczych.

[edytuj] Rozbiory Polski

W czasie rozbiorów Skierniewice trafiły do zaboru pruskiego. Prymasi stracili swoje posiadłości na rzecz króla pruskiego, a miasto zaczęło podupadać.

Wojny napoleońskie przyniosły na chwilę powiew wolności. Skierniewice znalazły się w granicach Księstwa Warszawskiego, lecz po upadku Bonapartego znalazły się wraz z całym Księstwem we władaniu carów Rosji.

W roku 1867 Skierniewice otrzymały rangę miasta powiatowego i wraz z pobliskimi gminami zostały wyłączone z powiatu rawskiego.

W 1875 roku ukończona zostaje budowa dworca kolejowego Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Miasto po okresie stagnacji ponownie ożywa. Rodzina carska co kilka lat przyjeżdżała do Skierniewic, które były ich miejscem odpoczynku, a okoliczne lasy były areną carskich polowań.

Skierniewice były także miejscem spotkania trzech cesarzy. W pałacu należącym wtedy do cara Rosji spotkali się w 1884 roku car Aleksander III, cesarz Austrii Franciszek Józef I i cesarz Niemiec Wilhelm I. Prowadzili tam rozmowy dotyczące przyszłości Polski, będącej pod zaborami.

W czasie przynależności Skierniewic do Rosji w mieście znajdowały się koszary wojskowe. Stacjonowały w nich dwa pułki wojsk carskich. Dla nich przede wszystkim wybudowano w pobliżu koszar cerkiew prawosławną. Dziś jest to kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny.

[edytuj] I wojna światowa

Wybuch I wojny światowej wprowadził sporo zamieszania w mieście. W rejonie miasta toczyły się kilkutygodniowe zawzięte walki, a Skierniewice zajęli Niemcy (wkroczyli do miasta bez walki). 24 października 1914 roku Rosjanie odbili miasto, by ostatecznie wycofać się z niego w grudniu. Wtedy front ustabilizował się na linii pobliskiej rzeki Rawki, a walki przybrały charakter wojny pozycyjnej, front utrzymał się do lipca 1915. W czasie tych walk wojska niemieckie po raz pierwszy użyły gazów bojowych.

[edytuj] II Rzeczpospolita

Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 roku Skierniewice ponownie zaczęły rozkwitać. W 1916 roku (jeszcze w czasie wojny) przy placu św. Floriana wybudowano elektrownię. Dostarczała ona w 1925 roku prąd do prawie 400 domów w mieście. Dziś z elektrowni pozostała jedynie zabytkowa brama.

W Skierniewicach zaczęły powstawać także inne zakłady produkcyjne. Wybudowano m.in. hutę szkła, fabrykę sklejki. W Skierniewicach umieściła swoje wydziały Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego oraz doświadczalne gospodarstwo ogrodnicze.

W roku 1927 Skierniewice gościły prezydenta Mościckiego. Przyjechał on do miasta na otwarcie Domu Sejmikowego (znajdującego się między ulicami Jagiellońską i Konstytucji 3 Maja).

[edytuj] II wojna światowa

Skierniewice zostały zajęte przez wojska niemieckie 10 września 1939 roku i weszły pod zarząd okupacyjny. 1 kwietnia 1941 roku straciły miano miasta powiatowego i włączone zostały do powiatu łowickiego.

17 stycznia 1945 roku do Skierniewic wkroczyły wojska radzieckie. W tym samym czasie główne siły garnizonu niemieckiego ulokowanego w mieście w pośpiechu się wycofywały.

[edytuj] Polska Ludowa

Władze ludowe przywróciły Skierniewicom rangę miasta powiatowego.

Skierniewice stały się ważnym ośrodkiem rozwojowym rolnictwa. W 1951 roku utworzono Instytut Sadownictwa i Kwiaciarstwa, a w 1964 Instytut Warzywnictwa. Ważną rolę odegrał Zakład Genetyki Roślin PAN.

Reformą administracyjną w 1975 roku zlikwidowano powiat skierniewicki, a w jego miejsce utworzono województwo skierniewickie. W związku z tym zapadła decyzja o rozbudowie miasta i powiększeniu liczby jego mieszkańców, które było jednym z najmniej ludnych miast wojewódzkich i zamieszkane było przez niespełna 30 tys. osób. Zamiar ten zamierzano zrealizować głównie poprzez zbudowanie dużego osiedla mieszkaniowego z wielkiej płyty; 1977 r. rozpoczęła się budowa osiedla Widok, obecnie skupiającego blisko 1/3 mieszkańców Skierniewic.

[edytuj] III Rzeczpospolita

Reforma administracyjna w 1999 roku zmniejszyła liczbę województw, a Skierniewice na prawach powiatu grodzkiego znalazły się w województwie łódzkim.

[edytuj] Zabytki Skierniewic

• Zabytkowy rynek miejski z zabudową kamienicową z końca XIX i początku XX wieku.
• Ratusz miejski wybudowany w zwartym ciągu kamienic na miejscu dawniejszego drewnianego ratusza w 1847 roku.
• Zespół pałacowo-parkowy, w tym:
  • Pałac arcybiskupów gnieźnieńskich wybudowany w 1619 roku, przebudowany w 1780.
  • Park pałacowy położony po obu stronach rzeki Łupi; jego początki sięgają XV wieku, był później dwukrotnie przekomponowywany (w stylu barokowym pod koniec XVIII wieku, ogród angielski w XIX w.).
  • Klasycystyczna brama parkowa z dwoma kordegardami wybudowana w latach 1779-1780.
  • Willa "Aleksandria", zwana także pałacykiem "Sabadiany", z 1841 roku, według projektu Adama Idźkowskiego, rozbudowana w XX w.
• Kościół pw. św. Stanisława przy ul. Rawskiej wraz z cmentarzem św. Rocha, wybudowany w 1720 roku, najstarszy z zachowanych obecnie kościołów w Skierniewicach.
• Kościół pw. św. Jakuba Apostoła przy ul. Senatorskiej, wzniesiony w 1781 na miejscu dawniejszego kościoła gotyckiego. Budynek plebanii budowany od 1924 do 1931 roku.
• Modrzewiowy dworek przy ul. św. Floriana, w latach 1879-1889 dom Konstancji Gładkowskiej, dziś Izba Historii Skierniewic.
• Budynki koszarowe wojsk carskich z końca XIX wieku przy ul. Batorego.
• Kościół pw. Wniebowzięcia NMP na placu Jana Pawła II wzniesiony jako cerkiew prawosławna w latach 1909-1911 jako kościół garnizonowy dla stacjonujących wojsk carskich.
• Dworzec kolejowy Skierniewice, Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej, wybudowany w 1875 według planów Jana Heuricha w stylu gotyku angielskiego z wnętrzami neoklasycystycznymi.
• Kompleks Parowozowni przy ul. Łowickiej 1, wzniesiony w 1845 roku jako jeden z ważniejszych obiektów technicznych pierwszej na ziemiach polskich linii kolejowej: Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej.
• Willa Kozłowskich z 1890 roku, przebudowana w 1910, przy ulicy Piłsudskiego. Dziś siedziba Urzędu Stanu Cywilnego w Skierniewicach.
• Dom Sejmikowy (siedziba starostwa powiatowego) przy ul. Konstytucji 3 Maja, budowany w latach 1922-1927.
• Cmentarze:
  • rzymskokatolicki św. Józefa przy ul. Kozietulskiego,
  • żydowskie przy ul. Granicznej i Strobowskiej,
  • wielowyznaniowy STRZELBA przy ul. Strobowskiej,
  • rzymskokatolicki św. Rocha przy kościele św. Stanisława

[edytuj] Edukacja

• Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa
• Wyższa Szkoła Ekonomiczno-Humanistyczna
• Centrum Edukacji Milenium
• Liceum ogólnokształcące im. Bolesława Prusa
• Liceum klasyczne im. ks. Stanisława Konarskiego
• Gimnazjum im. ks. Stanisława Konarskiego
• Zespół Szkół nr 4
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. Tadeusz Kościuszko
• Zespół Sportowych Szkół Ogólnokształcących (ZSSO) nr 5
• Zespół Szkół Zawodowych im. Wincenta Rzymowskiego (nr 3)

[edytuj] Miasta partnerskie

Miasto	Strona www	Państwo	Początek współpracy
Gera	http://www.gera.de/	Niemcy	1976
Châtelaillon-Plage	http://www.chatelaillon-plage.fr/	Francja	1990 (1994 – Akt Zbratania)
Pursgstall	http://www.purgstall.at/	Austria	1988
Szentes	http://www.szentes.hu/	Węgry	2004
Náměšt na Hané	http://www.namestnahane.cz/	Czechy	2005
Łubnie		Ukraina	2007 - oświadczenie intencyjne
Lewice	http://www.levice.sk/	Słowacja	2004

[edytuj] Bibliografia

• Rys historyczny Skierniewic w 120 lat. Straż Ogniowa Ochotnicza Miasta Skierniewice. Reprint jednodniówek 1930, 1955, 1980, Skierniewice 2000
• Skierniewicki samorząd w latach 1990-2000, Skierniewice 2000, ISBN 83-909180-3-X
• Program ochrony środowiska wraz z planem gospodarki odpadami dla miasta Skierniewice w latach 2004-2011, Skierniewice 2004, [1]

Przypisy

[edytuj] Zobacz też

• miasta w Polsce
• Związek Miast Polskich
• Ludność Skierniewic

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Strona internetowa Urzędu Miasta Skierniewice
• Galeria zdjęć Skierniewic

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi