1 Pułk Czołgów (II RP)

Z Wikipedii

1 Pułk Czołgów (1e Régiment de Chars Blindé Polonais)- jednostka pancerna Wojska Polskiego okresu II RP.

Spis treści 1 Formowanie 1.1 Skład organizacyjny 2 Przegrupowanie 3 Działania zbrojne 4 Okres pokojowy 4.1 Po wojnie polsko - bolszewickiej 5 Dowódcy 6 Bibliografia 7 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Pułk sformowany został wiosnę 1919 roku w składzie Armii Polskiej we Francji z inicjatywy gen. Hallera i Komitetu Narodowego Polskiego w Paryżu. Sprzęt oraz obsadę wiekszosci stanowisk oficerskich i fachowych przejęto z francuskiego 505 Pułku Czołgów.

Rozkaz wydany 15 marca 1919 nakazywał formowanie pułku w składzie 5 kompanii. Ich liczba odpowiada ilości Dywizji Strzelców w Armii gen. Hallera. Miejscem formowania było Martigny les Bains w Wogezach.

[edytuj] Skład organizacyjny

Wydany 14 kwietnia 1919 rozkaz organizacyjny określał skład pułku.

dowództwo pułku

• dowództwo 1 batalionu
  • 1 kompania czołgów
    • drużyna dowódcy
    • trzy plutony czołgów po 5 wozów (3 z działkami 37 mm i 2 z km)
    • pluton eszelonowy (9 wozów, czołg dowódcy kompanii, czołgi zapasowe i czołgi zaopatrzeniowe)

Razem w kompanii 24 czołgi typu Renault M 17

• • 2 kompania czołgów
• dowództwo 3 batalionu
  • 3 kompania czołgów
  • 6 kompania czołgów
  • 7 kompania czołgów
• sekcja reperacyjno-transportowa (samochody-warsztaty, samochody ciężarowe i ciągniki)

Ogółem w pułku:

45 oficerów, 112 podoficerów i 684 szeregowców

120 czołgów typu Renault M 17

41 samochodów

7 ciągników

10 motocykli

Pod koniec czerwca Polacy stanowili już 24% kadry oficerskiej, 48% kadry podoficerskiej i 57% szeregowców pułku.

[edytuj] Przegrupowanie

W czerwcu 1919 roku przybył do Polski. Ostatni transport kolejowy opuścił Martigny les Bains 16 czerwca. Punktem docelowym była Łódź, wyznaczona na miejsce postoju pułku. Tu kontynuowano szkolenie oraz uzupełniano stany osobowe ochotnikami z różnych jednostek. Na wyposażeniu posiadał wtedy 120 czołgów Renault FT 17

[edytuj] Działania zbrojne

Pierwszym pododdziałem pułku, który wziął udział w walkach była 2 kompania czołgów kpt. J.Dufoura. 19 sierpnia 1919, wraz z plutonem reperacyjno-transportowym, oddana została do dyspozycji gen. Szeptyckiego, dowódcy Frontu Litewsko-Białoruskiego. Swój chrzest bojowy przeszła pod Bobrujskiem atakując pozycje bronione przez żołnierzy Armii Czerwonej. Pomimo niesprzyjającego terenu i umocnień przeciwnika, kompania doskonale wywiązała się ze swego zadania. Wspierana przez nią 2 Dywizja Piechoty Wielkopolskiej zdobyła miasto.

27 i 28 września 1919 kompania brała udział w walkach pod Dyneburgiem wspierając działania 5 pułku piechoty Legionów i istotnie przyczyniając się do sukcesu polskich oddziałów. W bojach tych kompania straciła 2 czołgi.

Generalnie w wojnie polsko-bolszewickiej batalion użyty był pojedynczymi kompaniami, a nawet plutonami. W chwili zakończenia wojny dysponował 114 wozami bojowymi.

W październiku 1921 roku jego kombinowana kompania czołgów uczestniczyła w zajmowaniu tej części Górnego Śląska, jaka przypadła Polsce w wyniku plebiscytu i powstań śląskich.

[edytuj] Okres pokojowy

Wraz z wyjazdem 2 kompanii na front (sierpień 1919), pułk przystąpił do reorganizacji związanej ze zbliżającym się odejściem ochotników francuskich służących w pułku. Pełnie przejęcie dowodzenia nastąpiło po 15 listopada 1919. Po tym dniu w pułku pozostało jedynie kilku oficerów i podoficerów francuskich w charakterze doradców i instruktorów. 9 października 1919 roku dowództwo 1 batalionu i 1 kompanię czołgów przegrupowano do Wilna jako do miejsca stałego postoju. W końcu października dołączyła do nich powracająca z frontu 2 kompania czołgów.

[edytuj] Po wojnie polsko - bolszewickiej

Po zawieszeniu broni 1 batalion pozostawał pierwotnie we Lwowie. Jednak wobec braku odpowiednich warunków lokalowych, z początkiem 1921 przeniesiony został do Warszawy na Cytadelę, a następnie do kompleksu budynków przy ul. Konwiktorskiej.

2 batalion z Białegostoku, przez Kraków, trafił do Żurawicy.

3 batalion z początkiem stycznia 1921 przeniesiono do Biedruska, a jesienią do Poznania.

W Łodzi pozostało dowództwo pułku, kompania zapasowa i warsztaty pułkowe.

11 sierpnia 1921 zlikwidowano dowództwo pułku, a bataliony usamodzielniono. Warsztaty pułkowe i kompanię zapasową podzielono między trzy bataliony.

16 lutego 1922 roku MSWojsk. nakazało odtworzenie 1 Pułku Czołgów w Żurawicy.

Do garnizonu przybył 1 batalion i Centralna Szkoła Czołgów. W styczniu 1923 roku przybył też 3 batalion.

W nowej organizacji pułk składał się z:

• dowództwa pułku
• drużyny dowódcy
• trzech batalionów czołgów — (po dwie kompanie)
• kadry batalionu zapasowego
• warsztatów pułkowych

Wiosną 1925 roku bataliony otrzymały trzecie kompanie i plutony łączności.

W październiku 1930 pułk przeniesiono do Poznania. Na podstawie rozkazu MSWojsk. z 8 lipca 1931 1 Pułk Czołgów z Poznania przemianowano na 1 Pułk Pancerny.

Jego 2 batalion stacjonujący w Żurawicy połaczony z 2 Dywizjonem Samochodów Pancernych dał początek 2 Pułkowi Pancernemu. W miesiąc później powołano 3 Pułk Pancerny w Modlinie.

Od grudnia 1933 pułk po dołączeniu 7 Dywizjonu Samochodowego, przemianowano na 1 Batalion Czołgów i Samochodów Pancernych, a 26 lutego 1935 na 1 Batalion Pancerny.

[edytuj] Dowódcy

• mjr Jules Mare - od 21marca 1918 do 15 października 1919
• ppłk Adolf Engel - do 26 listopada 1919
• mjr Bogumił Skibniewski - do 14 sierpnia 1920
• ppłk Wilhelm Orlik-Rückemann - do rozwiązania pułku 11 sierpnia 1921 i w latach 1923-1926
• ppłk dypl. Mieczysław Rawicz-Mysłowski 1927-1931
• ppłk Eugeniusz Wyrwiński 1931 - 1934 (dowódca 1 Pułku Pancernego, a następnie 1 Batalionu Czołgów i Samochodów Pancernych
• ppłk Rudolf Kostecki 1935-1939 (dowódca 1 Batalionu Pancernego)

[edytuj] Bibliografia

• Piwoszczuk Michał, Zarys historii wojennej 1 Pułku Czołgów. Warszawa 1935
• Tarczyński Jan, Pojazdy w Wojsku Polskim 1918-1939. Pruszków 1995
• Rajmund Szubański: Polska broń pancerna 1939, Wydawnictwo MON, Warszawa 1989, wyd. II poprawione i uzupełnione. ISBN 83-11-07660-X

[edytuj] Zobacz też