Reprezentacja Związku Radzieckiego w piłce nożnej

Z Wikipedii

Reprezentacja Związku Radzieckiego w piłce nożnej

Skrót FIFA	URS
Przydomek	Sborna
Związek piłkarski	Federacija Futboła SSSR
Rok założenia	1922
Ostatni prezes
Ostatni trener	Anatolij Byszowiec (1990-1991)
Najwięcej meczów	Ołeh Błochin (117)
Najwięcej bramek	Ołeh Błochin (42)
Pierwszy mecz  Estonia - ZSRR 4-2 (Tallinn, Estonia; 18.09.1923)
Ostatni mecz  Cypr - ZSRR 0-3 (Larnaka, Cypr; 13.11.1991)
Najwyższe zwycięstwo ZSRR -  Indie 11-1 (Moskwa, ZSRR; 16.09.1955)  Finlandia - ZSRR 0-10 (Helsinki, Finlandia; 15.08.1957)
Najwyższa porażka  Anglia - ZSRR 5-0 (Londyn, Anglia; 22.10.1958)

Reprezentacja Związku Radzieckiego w piłce nożnej funkcjonowała w czasie istnienia ZSRR, w latach 1922-1991. W barwach reprezentacji ZSRR grali, obok Rosjan, Ukraińcy, Białorusini, Gruzini także zawodnicy pochodzący z republik kaukaskich.

Na Euro 1992 dawna reprezentacja Związku Radzieckiego, prowadzona przez Anatolija Byszowca, zagrała pod nazwą Wspólnota Niepodległych Państw.

W okresie stalinowskim futbol radziecki istniał w warunkach częściowej izolacji międzynarodowej. Radziecka federacja piłkarska nie była członkiem FIFA, a reprezentacja ZSRR – Sborna – nie mogła rozgrywać oficjalnych meczów międzynarodowych. Przez długi czas jej jedynymi przeciwnikami były: Turcja oraz drużyny robotnicze z Niemiec i Austrii. Od 1936 roku w towarzyskich meczach z drużynami zagranicznymi występowały jedynie kluby. Rzeczywistym debiutem międzynarodowym radzieckiego futbolu był występ na Igrzyskach Olimpijskich w Helsinkach w 1952 roku.

Reprezentacja Związku Radzieckiego grała w siedmiu turniejach o Puchar Świata FIFA. Najlepszy wynik zanotowała w roku 1966, kiedy, po porażce z RFN 1:2 w półfinale i z Portugalią 1:2 w meczu o trzecie miejsce, została ostatecznie czwartą drużyną świata.

Znacznie lepsze wyniki osiągała w mistrzostwach Europy. W turnieju inauguracyjnym, w 1960 roku, po zwycięstwie nad Jugosławią zdobyła Puchar Henri Delaunaya. Później trzykrotnie przegrywała w finale (1964, 1972 i 1988), a w 1968 roku zajęła czwarte miejsce.

Reprezentacja ZSRR odnosiła również sukcesy w piłce olimpijskiej, młodzieżowej i juniorskiej – dwukrotnie zdobywała złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich (w 1956 i 1988 roku), trzykrotnie brązowy (w 1972, 1976 i 1980 roku), ponadto wygrała pierwsze mistrzostwa świata U-21 w 1977 roku i mistrzostwa świata U-16 w 1987 roku.

Spis treści 1 Lata 1922-1952. Początki radzieckiego futbolu 1.1 Lata 1922-1925 – powojenne narodziny 1.2 Lata 1925-1952 – futbol w okresie stalinowskim 2 Lata 1952-1960. Wejście na arenę międzynarodową 2.1 Lata 1952-1956 – olimpijskie doświadczenia 2.1.1 1952 rok – międzynarodowy debiut 2.1.2 1956 rok – złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich 2.2 1958 rok – debiut na mistrzostwach świata 2.3 1960 rok – zwycięstwo w mistrzostwach Europy 3 Lata 1960-1972. W czołówce wielkich imprez 3.1 1962 rok – ćwierćfinał mistrzostw świata 3.2 1964 rok – wicemistrzostwo Europy 3.3 1966 rok – IV miejsce na mistrzostwach świata 3.4 1968 rok – IV miejsce na mistrzostwach Europy 3.5 1970 rok – ćwierćfinał mistrzostw świata 3.6 1972 rok – wicemistrzostwo Europy 4 Lata 1972-1986. Era Ołeha Błochina 4.1 Lata 1972-1980 – czas stagnacji 4.2 1982 rok – druga runda mistrzostw świata 5 Lata 1986-1992. Futbol w czasach pierestrojki 5.1 Lata 1986-1990 – epoka Walerego Łobanowskiego 5.1.1 1986 rok – druga runda mistrzostw świata 5.1.2 1988 rok – wicemistrzostwo Europy 5.1.3 1990 rok – runda grupowa mistrzostw świata 5.2 Lata 1990-1992 – od ZSRR do WNP 6 Udział w mistrzostwach świata 7 Udział w mistrzostwach Europy 8 Najwięcej występów w reprezentacji 9 Najlepsi strzelcy 10 Trenerzy reprezentacji ZSRR 11 Bilans meczów reprezentacji ZSRR 12 Reprezentacje narodowe powstałe po rozpadzie ZSRR 13 Mecze z Polską 14 Bibliografia 15 Linki zewnętrzne

[edytuj] Lata 1922-1952. Początki radzieckiego futbolu

[edytuj] Lata 1922-1925 – powojenne narodziny

Życie piłkarskie na terenie Rosji zamarło w okresie rewolucji październikowej w 1917 roku i wojny domowej w latach 1917-1922. Dopiero po zakończeniu działań wojennych i ustabilizowaniu się sytuacji wewnętrznej po przejęciu pełni władzy przez komunistów swoją działalność rozpoczęła nowo utworzona Federacja Piłki Nożnej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich (Federacija Futboła SSSR). 21 sierpnia 1923 roku swój pierwszy mecz rozegrała reprezentacja Rosyjskiej FSRR, składająca się z zawodników z Moskwy i Leningradu. W rozegranym w Sztokholmie meczu ze Szwecją wygrała 2:1. W następnych tygodniach reprezentanci Rosyjskiej FSRR rozegrali jeszcze dwa zwycięskie mecze: 30 sierpnia z Norwegią i 18 września z Estonią. Rozegrane w Tallinnie spotkanie z Estonią uznawane jest przez statystyków za pierwszy oficjalny mecz międzypaństwowy drużyny radzieckiej. W rzeczywistości jednak kadra radziecka swoje pierwsze spotkanie rozegrała 16 listopada 1924 roku w Moskwie. Jej rywalem była drużyna Turcji. Sborna wygrała 3:0.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] Lata 1925-1952 – futbol w okresie stalinowskim

W latach 1925-1935 mecze międzynarodowe reprezentacja ZSRR rozgrywała jedynie z Turkami. Poza tym jej rywalami były różnego rodzaju drużyny klubowe i amatorskie (przede wszystkim robotnicze) z Niemiec czy Austrii. W tym czasie radziecka federacja nie była członkiem FIFA, w związku z czym Sborna nie rozgrywała meczów międzypaństwowych z innymi drużynami narodowymi, zaś ich stali sparing-partnerzy Turcy nie występowali jako oficjalna reprezentacja. Mecze ZSRR-Turcja rozegrane w latach 1931-1935 nie są uznawane przez FIFA za oficjalne mecze międzynarodowe. W 1936 roku ruszyły rozgrywki o Mistrzostwo ZSRR, do których dopuszczono drużyny klubowe. W drugiej połowie lat trzydziestych i w latach czterdziestych to właśnie kluby reprezentowały radziecki futbol na arenie międzynarodowej, rozgrywając towarzyskie spotkania z drużynami zagranicznymi. Na czas wielkiej wojny ojczyźnianej z Niemcami (1941-1945) ponownie zawieszone zostały wszelkie rozgrywki.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] Lata 1952-1960. Wejście na arenę międzynarodową

[edytuj] Lata 1952-1956 – olimpijskie doświadczenia

[edytuj] 1952 rok – międzynarodowy debiut

Federacja Piłki Nożnej ZSRR uzyskała członkostwo w FIFA dopiero w 1947 roku, a w 1952 roku radziecka reprezentacja przystąpiła po raz pierwszy do rozgrywek międzynarodowych. Zawodnicy ZSRR pojechali do Helsinek na turniej piłki nożnej Igrzysk Olimpijskich. Po wygraniu w rundzie eliminacyjnej z Bułgarią piłkarze Sbornej trafili w I rundzie na Jugosławię. Po remisie w pierwszym spotkaniu rozegrano dodatkowy mecz, który reprezentanci ZSRR przegrali i odpadli z turnieju. Porażka z Jugosławią miała również bardzo poważne znaczenie z politycznego punktu widzenia – był to bowiem okres silnych napięć na tle ideologicznym pomiędzy władzami ZSRR z Józefem Stalinem na czele a przywódcą Jugosławii Josipem Tito. Na helsińskim turnieju po raz pierwszy szerokiej publiczności międzynarodowej pokazali się tacy zawodnicy jak rozgrywający Igor Netto (22, Spartak Moskwa) czy obrońca Anatolij Baszaszkin (28, CSKA Moskwa) oraz późniejszy selekcjoner Konstantin Bieskow (32, Dynamo Moskwa).

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1956 rok – złoty medal na Igrzyskach Olimpijskich

Zdecydowanie lepiej radziecka kadra zaprezentowała się na kolejnym turnieju olimpijskim w Melbourne. 4 lata doświadczeń międzynarodowych zaowocowało zdobyciem złotego medalu. W rundzie eliminacyjnej Sborna pokonała Izrael, a w kolejnych rundach wyeliminowała kolejno RFN, Indonezję i Bułgarię. W meczu finałowym drużyna radziecka zrewanżowała się zespołowi Jugosławii za porażkę sprzed 4 lat, wygrywając 1:0. Strzelcem jedynego gola był Anatolij Iljin (25, Spartak Moskwa). Liderem i kapitanem drużyny był uczestnik poprzednich Igrzysk – Netto. W ekipie Sbornej pojawili się jednak także inni gracze wysokiej klasy, zwłaszcza para młodych napastników Torpeda Moskwa: 22-letni Walentin Iwanow i 19-letni Eduard Strielcow. Jednak na największą gwiazdę zespołu wyrastał bramkarz Lew Jaszyn (27, Dynamo Moskwa), który przez długie lata miał być pewnym punktem radzieckiej kadry. Głównym trenerem zespołu podczas Igrzysk był Gawrił Kaczalin.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1958 rok – debiut na mistrzostwach świata

W 1957 roku prowadzona przez Kaczalina drużyna Związku Radzieckiego po raz pierwszy w historii przystąpiła do eliminacji mistrzostw świata w Szwecji. W grupie eliminacyjnej rywalizowała z Finlandią oraz Polską.

Trudniejszym rywalem okazali się biało-czerwoni. W inauguracyjnym meczu eliminacji drużyna radziecka wygrała co prawda 3:0, jednak rewanżowe spotkanie, po dwóch golach Gerarda Cieślika, wygrali Polacy. Ponieważ obie drużyny zakończyły rundę grupową z taką samą liczbą punktów o awansie decydował baraż na neutralnym terenie. 24 listopada 1957 w Lipsku (NRD) Sborna wygrała z reprezentacją Polski 2:0 i wywalczyła pierwszy w historii radzieckiego futbolu awans na mistrzostwa świata.

Drużyna ZSRR rozpoczęła udział w turnieju finałowym od remisu 2:2 z Anglią. Następnie wygrała z Austrią 2:0 i przegrała z Brazylią 0:2. W meczu barażowym decydującym o awansie z grupy pokonała Anglię 1:0. W ćwierćfinale Sborna musiała uznać wyższość Szwedów, którzy pokonali ZSRR 2:0.

O obliczu zespołu radzieckiego w mistrzostwach świata w dużej mierze decydowali złoci medaliści z Melbourne: Jaszyn w bramce, Borys Kuzniecow (30, Dynamo Moskwa) w obronie oraz czwórka napastników: W. Iwanow, Iljin, Siergiej Salnikow (33, Spartak Moskwa) oraz Nikita Simonian (32, Spartak Moskwa), zastępujący w roli kapitana Igora Nettę, który na szwedzkim turnieju wystąpił jedynie w meczu z Brazylią. Olimpijczyków wspierali obrońcy Dynama Moskwa: 28-letni Władimir Kiesariew i 32-letni Konstantin Kriżewski oraz pomocnicy: Jurij Wojnow (27, Dynamo Kijów), Wiktor Cariow (27, Dynamo Moskwa) i Aleksandr Iwanow (30, Zenit Leningrad). Znaczącym osłabieniem drużyny był brak Eduarda Strielcowa, który po odmowie przejścia z Torpeda do Dynama lub CSKA Moskwa został usunięty z kadry, a następnie skazany w pokazowym procesie pod zarzutem gwałtu i osadzony w obozie pracy.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1960 rok – zwycięstwo w mistrzostwach Europy

Po mistrzostwach świata pracę z reprezentacją kontynuował Kaczalin. We wrześniu 1958 roku drużyna Związku Radzieckiego przystąpiła do eliminacji rozgrywanych po raz pierwszy mistrzostw Europy. Rozgrywany 28 września mecz 1/8 finału mistrzostw z Węgrami był zarazem inauguracyjnym spotkaniem całych rozgrywek. Zawodnikowi radzieckiemu – Anatolijowi Iljinowi przypadł zaszczyt strzelenia pierwszej bramki w historii mistrzostw Europy (w czwartej minucie meczu z Węgrami).

Po zwycięstwie w dwumeczu z Madziarami w ćwierćfinale drużyna ZSRR miała spotkać się z Hiszpanią (która wcześniej wyeliminowała Polskę). Do dwumeczu jednak nie doszło. Znany z antykomunistycznych przekonań przywódca Hiszpanii Francisco Franco nie wyraził zgody na podróż podopiecznych trenera Helenio Herrery do Moskwy ani na pobyt na hiszpańskim terenie zawodników radzieckich. UEFA zweryfikowała wyniki obu niedoszłych meczów jako walkowery 3:0 dla ZSRR. Tym samym Sborna awansowała do turnieju finałowego.

Kaczalin przebudował skład reprezentacji wprowadzając do niej zawodników, którzy nie grali na mistrzostwach świata w Szwecji. Do Jaszyna, Wojnowa, W. Iwanowa i powracającego w roli kapitana Netty dołączyli obrońcy: Giwi Czocheli (23, Dinamo Tbilisi), Anatolij Maslionkin (30, Spartak Moskwa) i Anatolij Krutikow (27, Spartak Moskwa) oraz napastnicy: Sława Metreweli (24, Torpedo Moskwa), Wiktor Poniedielnik (23, SKA Rostów), Walentin Bubukin (27, Lokomotiw Moskwa) i Michaił Meschi (23, Dinamo Tbilisi). Spośród nowicjuszy istotną rolę odegrali zwłaszcza Poniedielnik oraz gracze pochodzący z Gruzji: Czocheli, Metreweli i Meschi.

Po zwycięstwie 3:0 w półfinale z Czechosłowacją podopieczni Kaczalina przystąpili 10 lipca 1960 roku do finałowej gry z Jugosławią. Podobnie jak finale Igrzysk Olimpijskich w Melbourne i tym razem górą była drużyna radziecka. Na początku drugiej połowy Metreweli wyrównał do stanu 1:1, a w dogrywce Poniedielnik uderzeniem głową rozstrzygnął losy meczu. Tym samym Sborna stała się pierwszym triumfatorem w historii piłkarskich mistrzostw Europy.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] Lata 1960-1972. W czołówce wielkich imprez

[edytuj] 1962 rok – ćwierćfinał mistrzostw świata

Mająca za sobą europejski sukces drużyna Kaczalina zawiodła oczekiwania kibiców przegrywając w ćwierćfinale turnieju o Mistrzostwo Świata w 1962 roku z drużyną gospodarzy – reprezentacją Chile. Grą drużyny nadal kierował Netto, a w bramce stał niezastąpiony Jaszyn. W. Iwanow z 4 bramkami został jednym z królów strzelców turnieju. Wsparcia w ataku udzielali mu Poniedielnik i Meschi oraz Igor Czislenko (23, Dynamo Moskwa). Tylko w jednym meczu zagrał Metreweli. W obronie obok doświadczonych Czochelego i Maslionkina grał Leonid Ostrowski (26, Torpedo Moskwa), zaś partnerem Netty w środku pola był Walerij Woronin (23, Torpedo).

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1964 rok – wicemistrzostwo Europy

Po uznanych za nieudane mistrzostwach świata w Chile Kaczalina na stanowisku głównego trenera zastąpił były reprezentant Konstantin Bieskow. Celem reprezentacji była obrona wywalczonego 4 lata wcześniej tytułu Mistrzów Europy. W przebudowanym składzie Sborna przystąpiła do gier eliminacyjnych. W 1/8 finału pokonała drużynę Włoch, a w ćwierćfinale wygrała ze Szwedami. Na rozgrywanym w Hiszpanii turnieju finałowym mistrzostw Europy drużyna radziecka zdeklasowała Duńczyków wygrywając 3:0 i w finale spotkała się z gospodarzami. Tym razem władze Hiszpanii nie sprzeciwiły się rozegraniu meczu z reprezentacją ZSRR. W rozgrywanym 21 czerwca 1964 roku finale wygrali Hiszpanie, strzelając decydującą bramkę na 2:1 dopiero w 84. minucie.

W zespole radzieckim wystąpiło jedynie trzech zawodników, którzy triumfowali w poprzednich mistrzostwach: W. Iwanow, pełniący funkcję kapitana pod nieobecność kończącego karierę reprezentacyjną Netty, Poniedielnik – najlepszy strzelec drużyny (3 bramki w eliminacjach i 1 w finałach) oraz Jaszyn, który w poprzednim roku został uhonorowany Złotą Piłką tygodnika France Football dla najlepszego zawodnika Europy. Oprócz nich w zespole było tylko dwóch zawodników, którzy wystąpili 2 lata wcześniej w Chile – Woronin i Czislenko. Blok obrony stanowili Eduard Mudrik (25, Dynamo Moskwa), Wiktor Aniczkin (23, Dynamo), Albert Szesterniow (23, CSKA Moskwa) i Wiktor Szustikow (25, Torpedo Moskwa). W ataku obok Czislenki, Iwanowa i Poniedielnika grał Galimzian Chusainow (27, Spartak Moskwa).

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1966 rok – IV miejsce na mistrzostwach świata

Choć w prasie fachowej chwalono wysoki poziom, jaki zaprezentowała radziecka reprezentacja na mistrzostwach Europy, władze federacji chłodno przyjęły porażkę z Hiszpanami i postanowiły odsunąć Bieskowa od pracy z drużyną. Jego następcą został Nikołaj Morozow. Postawiono przed nim zadanie awansu do mistrzostw świata w Anglii.

W eliminacjach Sborna pokonała Walijczyków, Greków oraz Duńczyków, przegrywając jedynie ostatni mecz z Walią. W czasie eliminacji pewnym punktem drużyny przestał być Jaszyn, który przegrywał rywalizację z Anzorem Kawazaszwilim (Torpedo Moskwa) i Wiktorem Bannikowem (Dynamo Kijów).

Do zawodów o Mistrzostwo Świata drużyna radziecka przystąpiła bez dwóch wybitnych indywidualności: 16 maja 1965 roku towarzyskim meczem z Austrią z reprezentacją pożegnał się wieloletni kapitan Sbornej Igor Netto, zaś w lipcu reprezentacyjną karierę zakończył Walentin Iwanow. Na turnieju finałowym mistrzostw świata w Anglii drużyna radziecka wygrała wszystkie mecze grupowe: z Koreą Północną (3:0), Włochami (1:0) oraz Chile (2:1) i z pierwszego miejsca awansowała do ćwierćfinału, w którym z kolei wygrała z Węgrami 2:1. W grze o wejście do finału piłkarze radzieccy ulegli 1:2 drużynie RFN, a w 44. minucie czerwoną kartką został ukarany Czislenko. W meczu o III miejsce Sborna przegrała 1:2 z rewelacją turnieju – Portugalią, chociaż decydującą bramkę Portugalczycy strzelili dopiero w 88. minucie.

W całym turnieju w drużynie ZSRR wystąpiło aż 21 zawodników. Ani jednego meczu nie zaliczył tylko trzeci bramkarz Bannikow. W dwóch meczach grupowych (z KRLD i Chile) bronił Kawazaszwili, w pozostałych wystąpił Jaszyn. W obronie nowemu kapitanowi Sbornej Albertowi Szesterniowowi towarzyszyli najczęściej Władimir Ponomariow (26, CSKA Moskwa) i Wasilij Daniłow (25, Zenit Leningrad). Do pomocy Morozow delegował zwykle Walerija Woronina oraz Jożefa Sabo (26, Dynamo Kijów). Najlepszym strzelcem drużyny został z 4 bramkami 22-letni debiutant Walerij Porkujan (Dynamo Kijów), choć zagrał tylko w 3 meczach. Częściej w ataku pojawiali się doświadczeni Czislenko i Chusainow oraz 24-letni Eduard Małofiejew (Dynamo Mińsk) i 20-letni Anatolij Baniszewski (Neftczi Baku). Nikołaj Morozow prowadził reprezentację do końca 1966 roku.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1968 rok – IV miejsce na mistrzostwach Europy

Z początkiem 1967 roku funkcję głównego trenera reprezentacji powierzono Michaiłowi Jakuszynowi. W eliminacjach mistrzostw Europy piłkarze Sbornej w pokonanym polu pozostawili Greków, Austriaków oraz Finów. Do turnieju finałowego drużyna radziecka awansowała po pokonaniu w ćwierćfinale Węgier. 5 maja 1968 roku Sborna zagrała o awans do finału z gospodarzami imprezy – drużyną Włoch. Do końca meczu utrzymał się wynik 0:0, ale także dogrywka nie przyniosła rozstrzygnięcia. O awansie zdecydował rzut monetą – los okazał się korzystny dla gospodarzy. Drużyna radziecka w meczu o III miejsce przegrała z mistrzami świata Anglikami 0:2.

Jakuszyn dokonał wielu zmian w porównaniu ze składem, który zajął IV miejsce na mistrzostwach świata w 1966 roku. Jaszyna, który pożegnał się z reprezentacją zastępowali Kawazaszwili i Jurij Pszenicznikow (28, CSKA Moskwa), ale w finałach grał tylko ten drugi. Pewnym punktem obrony był w dalszym ciągu kapitan Albert Szesterniow, tym razem jednak wspomagany przez trzech zawodników CSKA Moskwa: Jurija Istomina (24), Władimira Kaplicznego (24) i mającego za sobą udział w mistrzostwach świata w Anglii Walentina Afonina (29). Do przednich formacji obok Baniszewskiego i Małofiejewa Jakuszyn delegował pomocników: Aleksandra Leniowa (24, Torpedo Moskwa) i Giennadija Łogofieta (26, Spartak Moskwa) oraz napastników: Anatolija Byszowca (22, Dynamo Kijów) i Giennadija Jewrużychina (24, Dynamo Moskwa). Mimo udziału w większości meczów eliminacyjnych w finałach nie zagrali Wiktor Aniczkin, Murtaz Churciława, Igor Czislenko, Jożef Sabo i Walerij Woronin, a także Eduard Strielcow, który powrócił do futbolu po kilkuletnim pobycie w kolonii karnej.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1970 rok – ćwierćfinał mistrzostw świata

W meczach towarzyskich rozegranych jesienią 1968 roku drużynę prowadził Jakuszyn, ale z początkiem następnego roku zastąpił go wracający do pracy z kadrą Gawrił Kaczalin. Kilka miesięcy później poprowadził on zespół do awansu do mistrzostw świata w Meksyku, po wyprzedzeniu w grupie Irlandii Północnej i Turcji.

W turnieju finałowym Sborna znalazła się w jednej grupie z gospodarzami, Belgią i Salwadorem. Po bezbramkowym remisie z Meksykiem pokonała 4:1 Belgię i 2:0 Salwador, awansując z pierwszego miejsca do ćwierćfinału. Tam przegrała jednak 0:1 po dogrywce z zespołem Urugwaju.

Silną pozycję w zespole zachował Szesterniow, wciąż pełniący funkcję kapitana. Ważną rolę w drużynie odegrali, podobnie jak na Mistrzostwach Europy 10 lat wcześniej zawodnicy z Gruzji – byli to: bramkarz Anzor Kawazaszwili (30, Spartak Moskwa), obrońcy Murtaz Churciława (27) i Rewaz Dzodzuaszwili (25) oraz pomocnik Kachi Asatiani (23, wszyscy Dinamo Tbilisi). Linię obrony uzupełniali Kaplicznyj i Afonin. W pomocy obok Asatianiego grał zwykle Władimir Muntian (24, Dynamo Kijów), zaś o sile ataku decydowali Jewrużychin, Byszowiec (z 4 bramkami najlepszy strzelec zespołu) i Witalij Chmielnicki (27, Dynamo Kijów). W roli trzeciego bramkarza na mistrzostwa pojechał także zmierzający do końca kariery zawodniczej Lew Jaszyn.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1972 rok – wicemistrzostwo Europy

Po mistrzostwach w Meksyku Kaczalina u steru reprezentacji zastąpił Walentin Nikołajew (jednocześnie pracujący w CSKA Moskwa). Drużyna ZSRR prowadzona przez Nikołajewa w rozegranych w latach 1970-1971 13 meczach ani razu nie przegrała. Awansowała również do ćwierćfinałów mistrzostw Europy, wygrywając grupę z Hiszpanią, Irlandią Północną i Cyprem. Jednak decyzją ministra obrony ZSRR Andrieja Greczki Nikołajew wiosną 1972 roku zmuszony był skupić się na pracy z drużyną CSKA. Nowym selekcjonerem został Aleksandr Ponomariew, jednak wkrótce został zastąpiony przez Nikołaja Guliajewa, który poprowadził zespół do zwycięstwa w ćwierćfinałowym dwumeczu z Jugosławią. Jednak po przegranym 26 maja aż 1:4 towarzyskim spotkaniu z RFN na otwarcie Stadionu Olimpijskiego w Monachium Guliajewa odsunięto, a głównym trenerem ponownie mianowano Ponomariewa.

W turnieju mistrzostw Europy odbywającym się w Belgii, Sborna zwyciężyła 1:0 z Węgrami i w finale rozgrywanym 18 czerwca w Brukseli spotkała się z zespołem zachodnich Niemiec. Już majowe towarzyskie spotkanie obu drużyn pokazało wyższość drużyny RFN nad ekipą radziecką. Niemcy wygrali ponownie różnicą trzech bramek, jednak tym razem zawodnicy Sbornej nie byli w stanie zdobyć nawet honorowego trafienia. W kadrze prowadzonej przez Ponomariewa zabrakło Alberta Szesterniowa, po którym opaskę kapitana przejął Murtaz Churciława. W bramce brylował wracający do formy po długiej kontuzji Jewgienij Rudakow (30, Dynamo Kijów). Obok Churciławy w obronie grali Dzodzuaszwili, Kaplicznyj i Istomin, w pomocy Wiktor Kołotow (23), Władimir Troszkin (25, obaj Dynamo Kijów) i Anatolij Bajdacznyj (20, Dynamo Moskwa), zaś w ataku Baniszewski, Anatolij Końkow (23, Szachtior Donieck) i Władimir Oniszczenko (23, Zaria Woroszyłowgrad). We wrześniu 1972 roku grająca w dość podobnym zestawieniu ekipa olimpijska zdobyła brązowy medal Igrzysk Olimpijskich w Monachium.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] Lata 1972-1986. Era Ołeha Błochina

[edytuj] Lata 1972-1980 – czas stagnacji

Lata siedemdziesiąte można uznać za okres stagnacji w radzieckim futbolu reprezentacyjnym. W 1973 roku z powodów politycznych Sborna nie zakwalifikowała się do mistrzostw świata w RFN gdyż władze radzieckie nie zgodziły się na rozegranie meczu barażowego z Chile, gdzie w wojskowym zamachu stanu generał Augusto Pinochet obalił wspieranego przez Związek Radziecki lewicowego prezydenta Salvadora Allende.

W 1975 roku drużyna Związku Radzieckiego wygrała co prawda grupę eliminacyjną do mistrzostw Europy ale w następnym roku przegrała decydujący o awansie do turnieju finałowego mecz ćwierćfinałowy z późniejszymi triumfatorami – Czechosłowacją. Niewielkim pocieszeniem było zdobycie w 1976 roku brązowego medalu Igrzysk Olimpijskich w Montrealu. W 1977 roku w eliminacjach do mistrzostw świata w Argentynie zespół radziecki został wyprzedzony przez Węgry.

Międzynarodowe kariery zakończyli m. in. Churciława, Dzodzuaszwili, Jewrużychin czy Kaplicznyj. Jednocześnie w tym okresie pojawił się w kadrze ZSRR inny wybitny zawodnik – napastnik Dynama Kijów Ołeh Błochin powszechnie uważany, obok Jaszyna czy Netty za jednego z najlepszych radzieckich piłkarzy. Dowodem międzynarodowego uznania było przyznanie mu w 1975 roku Złotej Piłki dla najlepszego piłkarza Europy przez tygodnik France Football. W latach siedemdziesiątych jego osobę kojarzono raczej z sukcesami klubowymi niż reprezentacyjnymi (w 1975 roku przyczynił się do zwycięstwa Dynama Kijów w Pucharze Zdobywców Pucharów).

Fatalnie dla Sbornej zakończył się występ w eliminacjach do mistrzostw Europy w 1980 roku. Drużyna radziecka zajęła w swej grupie eliminacyjnej ostatnie miejsce, a wyprzedzona została przez Grecję, Węgry i Finlandię.

Mimo nienajlepszych występów międzynarodowych, w drużynie radzieckiej grało w tym czasie kilku interesujących zawodników, reprezentujących przede wszystkim Dynamo Kijów. Byli to wspomniani Błochin, Rudakow, Kołotow, Muntian i Troszkin oraz Końkow i Oniszczenko, którzy w międzyczasie wzmocnili kijowski zespół, a także: obrońcy Michaił Fomienko i Wiktor Matwiejenko oraz pomocnicy Leonid Burjak i Władimir Wieriemiejew. Pozostałe kluby reprezentowali: obrońcy Dynama Moskwa Aleksandr Bubnow i Aleksandr Machowikow, obrońca Spartaka Moskwa Jewgienij Łowczew, zaś barw obu moskiewskich klubów bronił wówczas pomocnik Aleksandr Minajew. Wówczas debiutowały również późniejsze gwiazdy: Władimir Biessonow, Wagiz Chidijatullin, Witalij Daraselia, Rinat Dasajew, Jurij Gawriłow czy Choren Oganesian.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1982 rok – druga runda mistrzostw świata

Latem 1979 roku nastąpiła zmiana na stanowisku głównego trenera reprezentacji ZSRR, kiepsko spisującej się w eliminacjach mistrzostw Europy. Nikitę Simoniana zastąpił Konstantin Bieskow, który po raz trzeci w karierze objął to stanowisko. Mimo, że nie udało mu się wywalczyć awansu, a drużyna ostatecznie zajęła ostatnie miejsce w grupie eliminacyjnej, Bieskow kontynuował pracę z kadrą. Rok później na Igrzyskach w Moskwie doprowadził drużynę olimpijską do brązowego medalu. Kilku zawodników tej ekipy wkrótce miało odegrać wiodącą rolę w pierwszej reprezentacji.

W tym samym roku Sborna przystąpiła do eliminacji mistrzostw świata w Hiszpanii. Drużynie radzieckiej udało się wygrać trudną grupę z Czechosłowacją, Walią, Islandią i Turcją nie przegrywając przy tym ani jednego meczu. Bieskow pracę w kadrze łączył z posadą szkoleniowca Spartaka Moskwa. Do roli jego współpracowników delegowano Walerego Łobanowskiego z Dynama Kijów i Nodara Achalkaci z Dinamo Tbilisi (zdobywcy Pucharu Zdobywców Pucharów z 1981 roku). W kadrze na mistrzostwa świata w 1982 roku dominowali zawodnicy właśnie tych trzech klubów.

Przez cały turniej Sborna występowała w dość stabilnym zestawieniu: w bramce Rinat Dasajew (25, Spartak Moskwa), w obronie Tengiz Sułakwelidze (26, Dinamo Tbilisi) lub Siergiej Borowski (26, Dynamo Mińsk), kapitan Aleksandr Cziwadze (27, Dinamo Tbilisi), Siergiej Bałtacza (24) i Anatolij Demianienko (23, obaj Dynamo Kijów), w pomocy Władimir Biessonow (24) i Andriej Bal (24, obaj Dynamo Kijów), w ataku Jurij Gawriłow (29, Spartak Moskwa), Ramaz Szengelia (25, Dinamo Tbilisi) i Ołeh Błochin (30, Dynamo Kijów). Skład uzupełniali głównie grający w przednich formacjach Witalij Daraselia (25, Dynamo Tbilisi) lub Choren Oganesian (27, Ararat Erywań). Skład ten po porażce 1:2 z Brazylią, wygranej 3:0 z Nową Zelandią i remisie 2:2 ze Szkocją zdobył awans do drugiej rundy mistrzostw świata, gdzie z kolei wygrał z 1:0 z Belgią i bezbramkowo zremisował z Polską. Do półfinału awansowali jednak podopieczni Antoniego Piechniczka dzięki wcześniejszej wygranej 3:0 z Belgią. Po mistrzostwach Bieskow pożegnał się ze stanowiskiem głównego trenera, ustępując Waleremu Łobanowskiemu. W eliminacjach mistrzostw Europy Sborna wyprzedziła Polaków i Finów, musiała jednak uznać wyższość zespołu Portugalii, a Łobanowski stracił stanowisko selekcjonera.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] Lata 1986-1992. Futbol w czasach pierestrojki

[edytuj] Lata 1986-1990 – epoka Walerego Łobanowskiego

[edytuj] 1986 rok – druga runda mistrzostw świata

Od początku 1984 roku kadrę prowadził były reprezentant Eduard Małofiejew. Walkę o awans do kolejnych mistrzostw świata w Meksyku Sborna stoczyła z trudnymi przeciwnikami: Danią, Szwajcarią, Irlandią oraz Norwegią. Ostatecznie promocję do finałów uzyskała zajmując drugie miejsce w grupie eliminacyjnej, ustępując jedynie Danii.

Przed rozpoczęciem mistrzostw w 1986 roku drużyna radziecka rozegrała 5 meczów towarzyskich, 4 z nich przegrała, a 1 zremisowała. Władze federacji uznały te wyniki za dostateczny powód, aby tuż przed rozpoczęciem zmagań o Puchar Świata pozbawić Małofiejewa stanowiska selekcjonera i zastąpić go Walerym Łobanowskim, który kilkanaście dni wcześniej po raz drugi w historii zdobył z Dynamem Kijów Puchar Zdobywców Pucharów. Zawodnicy Dynama znów dominowali w składzie reprezentacji. W 22-osobowej kadrze znalazło się aż 12 zawodników z Kijowa.

W pierwszym meczu na mistrzostwach Sborna rozbiła Węgry 6:0, a w drugim zremisowała 1:1 z Francją. W ostatnim meczu z półamatorską drużyną Kanady pewny zwycięstwa Łobanowski wystawił rezerwowy skład. Dublerzy wygrali 2:0. Wśród nich znalazł się m. in. weteran Ołeh Błochin, ustępujący tym razem miejsca młodszym kolegom.

W 1/8 finału piłkarze radzieccy przegrali 3:4 z Belgią, a decydujące bramki padły dopiero w dogrywce. Spotkanie to zostało uznane za jedno z najlepszych i najciekawszych w całym turnieju. Chwalono wysoki poziom, jaki zaprezentowała drużyna radziecka. Wschodząca gwiazda Sbornej – 26-letni Igor Biełanow (Dynamo Kijów) z 4 bramkami był jednym z najlepszych strzelców mistrzostw. O obliczu radzieckiej ekipy decydowali jego klubowi koledzy: Władimir Biessonow, Ołeh Kuzniecow (23) oraz pełniący funkcję kapitana Anatolij Demianienko w obronie, Iwan Jaremczuk (24), Paweł Jakowienko (22) i Wasilij Rac (25) w pomocy oraz Aleksandr Zawarow (25) w ataku. Spośród dynamowców w turnieju wystąpili również rezerwowy bramkarz Wiktor Czanow (27), Wadim Jewtuszenko (28) oraz Andriej Bal i wspomniany Błochin. Jednocześnie jednak Łobanowski obdarzył zaufaniem zawodników spoza Kijowa: w bramce wciąż wysoką formę prezentował Rinat Dasajew (z wyjątkiem spotkania z Kanadą, w którym zastąpił go Czanow), a w pomocy brylował Siergiej Alejnikow (25, Dynamo Mińsk). Rolę „pierwszego rezerwowego” odgrywał 24-letni napastnik Spartaka Moskwa Siergiej Rodionow, a w dwóch pierwszych spotkaniach wystąpił 29-letni obrońca Zenitu Leningrad Nikołaj Łarionow.

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1988 rok – wicemistrzostwo Europy

Po 16 latach nieobecności reprezentacja Związku Radzieckiego znowu zagrała w finałach mistrzostw Europy. Na rozgrywany w RFN turniej pojechała po wygraniu grupy eliminacyjnej z NRD, Francją, Islandią i Norwegią. W kilku meczach eliminacji wystąpił także Ołeh Błochin.

Zwycięstwo w tak trudnej grupie i konsekwentne budowanie składu przez Łobanowskiego w oparciu o doświadczonych zawodników, głównie Dynama Kijów, stawiało drużynę radziecką w roli jednego z faworytów mistrzostw Europy. Występ w rundzie grupowej potwierdził te oczekiwania. Sborna pokonała 1:0 Holandię, zremisowała 1:1 z Irlandią, wygrała 3:1 z Anglią i z pierwszego miejsca w grupie awansowała do półfinałów. Spotkanie z Włochami również rozstrzygnęła na swoją korzyść, wygrywając 2:0. Na drodze do zdobycia drugiego w historii tytułu Mistrzów Europy stanęli rywale z rundy grupowej – Holendrzy. Tym razem grająca z meczu na mecz coraz lepiej ekipa Rinusa Michelsa nie pozwoliła strzelić sobie ani jednej bramki i ostatecznie wygrała 2:0. W 73. minucie bramkarz Hans van Breukelen obronił karnego wykonywanego przez Biełanowa.

Łobanowski w turnieju zaufał zawodnikom mającym za sobą występy w poprzednich wielkich imprezach – mistrzostwach świata w 1982 i 1986 roku oraz innym doświadczonym reprezentantom. Kapitanem drużyny był bramkarz Rinat Dasajew, wciąż uznawany za jednego z najlepszych na świecie. Filarami zespołu byli obrońcy Wagiz Chidijatullin (29, Spartak Moskwa) i Ołeh Kuzniecow, choć ten drugi wykluczony za żółte kartki nie mógł wystąpić w finale. We wszystkich meczach wystąpili pomocnicy Siergiej Alejnikow, Aleksandr Zawarow, Wasilij Rac i Aleksiej Michajliczenko (25, Dynamo Kijów) oraz napastnik Ołeh Protasow (24, Dynamo Kijów). Jego partnerem w ataku był mający za sobą zdobycie Złotej Piłki w 1986 roku Igor Biełanow (kontuzja wykluczyła go jedynie z meczu z Włochami). W pierwszej jedenastce pojawiali się również Biessonow, Demianienko oraz Giennadij Litowczenko (25, Dynamo Kijów). Na najważniejsze mecze turnieju do składu wprowadzony został napastnik Siergiej Gocmanow (29, Dynamo Mińsk). Dużym atutem drużyny radzieckiej była uniwersalność i zdolność zawodników do zmiany pozycji. Michajliczenko i Rac z powodzeniem mogli grać we wszystkich formacjach, pomocnik Alejnikow równie dobrze mógł występować w obronie, zaś Zawarow radził sobie i w pomocy, i w ataku.

Parę miesięcy później prowadzona przez Anatolija Byszowca drużyna olimpijska zdobył złoty medal Igrzysk w Seulu po zwycięstwie 2:1 nad Brazylią. Jedynym zawodnikiem zwycięskiego składu, który miał za sobą występ na mistrzostwach Europy był Michajliczenko, jednocześnie jedna z największych gwiazd Igrzysk. Obok niego znakomite występy w Seulu zaliczyli bramkarz Dmitrij Charin (20, Dynamo Moskwa), obrońca Siergiej Gorłukowicz (27, Lokomotiw Moskwa), pomocnicy Igor Dobrowolski (21, Dynamo Moskwa) i Arminas Narbekovas (23, Žalgiris Wilno) czy napastnik Władimir Ljutyj (26, Dniepr Dniepropietrowsk).

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] 1990 rok – runda grupowa mistrzostw świata

Sukcesy w mistrzostwach Europy i Igrzyskach Olimpijskich mogły budzić przekonanie o coraz lepszej dyspozycji radzieckiego futbolu. Opinię tę zrewidował jednak słaby występ na mistrzostwach świata we Włoszech w 1990 roku. W eliminacjach drużyna radziecka wyprzedziła Austrię, Turcję, NRD oraz Islandię i na mistrzostwa jechała z zamiarem poprawienia swojego wyniku sprzed 4 lat.

W pierwszym meczu przegrała jednak 0:2 z Rumunią, a w drugim również 0:2 uległa aktualnym jeszcze Mistrzom Świata – Argentynie tracąc szansę na awans. Na pożegnanie Sborna wygrała 4:0 z rewelacją turnieju – drużyną Kamerunu (prowadzoną przez radzieckiego trenera Walerego Niepomniaszczego), która jednak wcześniej zapewniła sobie awans do 1/8 finału i mecz z ZSRR potraktowała ulgowo.

Selekcjoner Łobanowski i tym razem zaufał sprawdzonym graczom, nie ryzykując wprowadzania do składu debiutantów. Trzon zespołu stanowili wicemistrzowie Europy z 1988 roku: Biessonow, Chidijatullin, Kuzniecow, Rac, Alejnikow, Litowczenko, Zawarow i Protasow. Wspierał ich równie doświadczony, choć nie mający za sobą występów w międzynarodowych turniejach Andriej Zygmantowicz (29, Dynamo Mińsk). Do wicemistrzów Europy dołączyli bohaterowie z Seulu: Dobrowolski, Gorłukowicz, Ljutyj. Jedynym debiutantem był 21-letni Igor Szalimow z moskiewskiego Spartaka. Po meczu z Rumunią Rinata Dasajewa zastąpił w bramce Aleksandr Uwarow (30, Dynamo Moskwa).

Pod koniec lat osiemdziesiątych w ZSRR rozpoczął się etap pieriestrojki (przebudowy), która miała dostosować radziecki system komunistyczny do zmieniającej się międzynarodowej rzeczywistości politycznej. Przemiany polityczne miały wpływ także na piłkę nożną. Zawodnikom pozwolono legalnie przenosić się do zagranicznych klubów. Wielu zawodników chętnie korzystało z tej możliwości, choć na początku dotyczyło to głównie starszych graczy (np. Błochina). Najgłośniejsze były niewątpliwie transfery Siergieja Alejnikowa i Aleksandra Zawarowa do Juventusu Turyn. Na mistrzostwach we Włoszech po raz pierwszy w historii w radzieckiej kadrze pojawili się reprezentanci klubów zagranicznych: obok Alejnikowa i Zawarowa byli to Dasajew (Sevilla FC), Chidijatullin (Toulouse FC), Gorłukowicz (Borussia Dortmund), Ljutyj i Aleksandr Borodiuk (obaj Schalke 04 Gelsenkirchen).

Na górę strony | Początek wątku

[edytuj] Lata 1990-1992 – od ZSRR do WNP

[edytuj] Udział w mistrzostwach świata

• 1930 – 1954 – Nie brała udziału
• 1958 – Ćwierćfinał
• 1962 – Ćwierćfinał
• 1966 – IV miejsce
• 1970 – Ćwierćfinał
• 1974 – Zdyskwalifikowana
• 1978 – Nie zakwalifikowała się
• 1982 – Druga runda
• 1986 – Druga runda
• 1990 – Runda grupowa

[edytuj] Udział w mistrzostwach Europy

• 1960 – Mistrzostwo
• 1964 – II miejsce
• 1968 – IV miejsce
• 1972 – II miejsce
• 1976 – Ćwierćfinał
• 1980 – Nie zakwalifikowała się
• 1984 – Nie zakwalifikowała się
• 1988 – II miejsce
• 1992 – Runda grupowa (jako reprezentacja Wspólnoty Niepodległych Państw)

[edytuj] Najwięcej występów w reprezentacji

#	Nazwisko	Lata gry w kadrze	Mecze
1	Ołeh Błochin	1972-88	112
2	Rinat Dasajew	1979-90	97
3	Albert Szesterniow	1961-71	91
4	Władimir Biessonow	1977-90	85
5	Anatolij Demianienko	1981-89	80
6	Lew Jaszyn	1954-67	79
7	Siergiej Alejnikow	1984-91	77
8	Murtaz Churciława	1965-73	70
9	Ołeh Protasow	1984-92	68
10	Walerij Woronin	1960-68	67

[edytuj] Najlepsi strzelcy

#	Nazwisko	Lata gry w kadrze	Mecze (Gole)
1	Ołeh Błochin	1972-88	112 (42)
2	Ołeh Protasow	1984-92	68 (29)
3	Walentin Iwanow	1955-65	61 (26)
4	Eduard Strielcow	1955-68	39 (24)
5	Wiktor Kołotow	1970-78	55 (22)

[edytuj] Trenerzy reprezentacji ZSRR

Uwzględniono tych trenerów, którzy prowadzili reprezentację w trzech lub więcej meczach.

• 1952-52 – Borys Arkadiew
• 1954-62 – Gawrił Kaczalin
• 1963-64 – Konstantin Bieskow
• 1964-66 – Nikołaj Morozow
• 1966-68 – Michaił Jakuszyn
• 1968-70 – Gawrił Kaczalin
• 1970-71 – Walentin Nikołajew
• 1972-72 – Nikołaj Guliajew
• 1972-72 – Aleksandr Ponomariew
• 1973-73 – Jewgienij Goriański
• 1974-74 – Konstantin Bieskow
• 1975-76 – Walery Łobanowski
• 1977-79 – Nikita Simonian
• 1979-82 – Konstantin Bieskow
• 1982-83 – Walery Łobanowski
• 1984-86 – Eduard Małofiejew
• 1986-90 – Walery Łobanowski
• 1990-92 – Anatolij Byszowiec (1992 – Wspólnota Niepodległych Państw)

[edytuj] Bilans meczów reprezentacji ZSRR

Reprezentacja ZSRR w latach 1952-1991 rozegrała 383 mecze; wygrywając 213; remisując 93 a przegrywając 77, bramki 683-337

[edytuj] Reprezentacje narodowe powstałe po rozpadzie ZSRR

Armenia (UEFA)  Azerbejdżan (UEFA)  Białoruś (UEFA)  Estonia (UEFA)  Gruzja (UEFA)  Litwa (UEFA)  Łotwa (UEFA)  Mołdawia (UEFA)  Rosja (UEFA)  Ukraina (UEFA)  Kazachstan (AFC 1992-2002, UEFA od 2002)

Kirgistan (AFC)  Tadżykistan (AFC)  Turkmenistan (AFC)  Uzbekistan (AFC)

[edytuj] Mecze z Polską

Piłkarze ZSRR grali z Polską czternaście razy – wygrali osiem razy, trzy razy zremisowali i trzy razy schodzili z boiska pokonani (bramki 27:11):

• 23 czerwca 1957, Moskwa: ZSRR-POLSKA 3:0 (Tatuszin, Simonjan, Iljin) - el.MŚ
• 20 października 1957, Chorzów: POLSKA-ZSRR 2:1 (Cieślik 2 – Iwanow) – el.MŚ
• 24 listopada 1957, Lipsk (NRD): POLSKA-ZSRR 0:2 (Strielcow, Fiedosow) – el.MŚ
• 19 maja 1960, Moskwa: ZSRR-POLSKA 7:1 (Iwanow 2, Bubukin, Poniedielnik 3, Metreweli – Pol k.)
• 21 maja 1961, Warszawa: POLSKA-ZSRR 1:0 (Pol)
• 28 lipca 1967, Wrocław: POLSKA-ZSRR 0:1 (Czislenko) - el.IO
• 4 sierpnia 1967, Moskwa: ZSRR-POLSKA 2:1 (Czislenko, Baniszewski – Lubański k.) - el.IO
• 5 września 1972, Augsburg (RFN): POLSKA-ZSRR 2:1 (Deyna k., Szołtysik – Błochin) - fin.IO
• 7 września 1977, Wołgograd: ZSRR-POLSKA 4:1 (Burjak k., Czesnokow, Błochin 2 – Lato)
• 4 lipca 1982, Barcelona (Hiszpania): POLSKA-ZSRR 0:0 – fin.MŚ
• 22 maja 1983, Chorzów: POLSKA-ZSRR 1:1 (Boniek – Wójcicki sam.) - el.ME
• 9 października 1983, Moskwa: ZSRR-POLSKA 2:0 (Demianienko, Błochin) - el.ME
• 1 czerwca 1988, Moskwa: ZSRR-POLSKA 2:1 (Litowczenko, Protasow k. – Dziekanowski)
• 23 sierpnia 1989, Lubin: POLSKA-ZSRR 1:1 (Wdowczyk – Kiriakow)

[edytuj] Bibliografia

• Henryk Biliński (red.), Euro. Historia mistrzostw Europy, Katowice 1992 (Encyklopedia Piłkarska Fuji, t. 3) ISBN 83-900227-2-9
• Zespół Sportowy Redakcji Krajowej i Redakcji Dokumentacji Prasowej PAP, Piłkarskie Mistrzostwa Świata 1986, cz. II, Warszawa 1986

[edytuj] Linki zewnętrzne

• RSSSF – archiwum wyników 1912-69
• RSSSF – archiwum zawodników z największą liczbą meczów i goli
• RSSSF – archiwum trenerów 1952-90
• Reprezentacja ZSRR i Rosji w piłce nożnej - archiwum meczów
• Reprezentacja ZSRR i Rosji w piłce nożnej - archiwum przeciwników
• Reprezentacja ZSRR i Rosji w piłce nożnej - archiwum zawodników
• Reprezentacja ZSRR i Rosji w piłce nożnej - archiwum trenerów
• Reprezentacja ZSRR i Rosji w piłce nożnej - archiwum występów na mistrzostwach świata
• Reprezentacja ZSRR i Rosji w piłce nożnej - archiwum występów na mistrzostwach Europy