Turkmenistan
Z Wikipedii
Türkmenistan Turkmenistan |
|||||
|
|||||
Hymn: Garaşsyz, Bitarap, Türkmenistanyň Döwlet Gimni (Hymn Państwowy Niepodległego, Neutralnego Turkmenistanu) |
|||||
Język urzędowy | turkmeński | ||||
Stolica | Aszchabad | ||||
Ustrój polityczny | republika | ||||
Głowa państwa | prezydent Gurbanguly Berdimuhammedow | ||||
Szef rządu | prezydent Gurbanguly Berdimuhammedow | ||||
Powierzchnia • całkowita • wody śródlądowe |
51. na świecie 488 1001 km² 0,7% |
||||
Liczba ludności (2008) • całkowita • gęstość zaludnienia |
113. na świecie 5 180 0002▲ 11 osób/km² |
||||
Jednostka monetarna | manat turkmeński (TMM) | ||||
Niepodległość | od ZSRR 27 października 1991 |
||||
Strefa czasowa | UTC +5 | ||||
Kod ISO 3166 | TM | ||||
Domena internetowa | .tm | ||||
Kod samochodowy | TM | ||||
Kod telefoniczny | +993 | ||||
1 Dane podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (en) 2 Dane szacunkowe na rok 2007 podane za CIA The World Factbook (źródło:CIA) (en) |
Turkmenistan (turkm. Türkmenistan) – państwo położone w Azji Środkowej, na północ od gór Kopet-Dag, pomiędzy Morzem Kaspijskim a Amu-darią. Kraj rozciąga się na 1110 km od wschodu do zachodu oraz na 650 km z północy na południe.
Terytorium Turkmenistanu to w większości (80%) praktycznie niezamieszkana pustynia Kara-kum. Tereny zasiedlone znajdują się głównie na przedgórzu Kopet-Dag w południowej części kraju oraz w dolinach rzecznych na południowym zachodzie. Blisko 50% mieszkańców zajmuje się rolnictwem. Jest to możliwe dzięki dość dobrze rozwiniętemu systemowi nawadniającemu, który dostarcza wodę do upraw zwłaszcza z głównej rzeki kraju - Amu-darii. Obszar nawodniony to 17 500 km². Główną kategorią upraw zdaje się być bawełna, ale uprawiane są również zboża, ziemniaki, rozwija się sadownictwo. Hoduje się konie, a także owce karakuły. Słynne na całym świecie są kolorowe, wykonywane z owczej wełny turkmeńskie dywany.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Zamieszkujące niegdyś terytorium współczesnego Turkmenistanu starożytne plemiona najprawdopodobniej prowadziły koczowniczy tryb życia i zajmowały się pasterstwem. Naród turkmeński ostatecznie uformował się dopiero w XV w. Ziemie te były wielokrotnie nękane przez najeźdźców. W latach 1865-1885 akcję podbijania Turkmenistanu prowadziła Rosja. W 1925 r. stał się on jedną z republik radzieckich. W 1948 miało miejsce silne trzęsienie ziemi. Zginęło wówczas ponad 160 tysięcy osób, głównie z Aszchabadu. W 1991 r., po rozpadzie ZSRR ogłoszona została niepodległość. Pierwszym prezydentem został Saparmyrat Nyýazow (zmarł w 2006), który przyjął tytuł Turkmenbaszy (przywódca Turkmenów) i wprowadził rządy dyktatorskie.
[edytuj] Wybory prezydenckie 2007
(do uzupełnienia)
Wybory prezydenckie w Turkmenistanie odbyły się 11 lutego 2007. Zatwierdzonych zostało sześciu kandydatów z jedenastu pretendentów (wszystkich z Partii Demokratycznej):
Kandydaci
- Amanýaz Atajykow, członek parlamentu oraz zastępca gubernatora prowincji Daşoguz
- Gurbanguly Berdimuhammedow, p.o. prezydenta
- Orazmyrat Garajaýew, burmistrz miasta Abadan
- Muhammetnazar Gurbanow, przewodniczący regionu Garabekewul
- Işanguly Nuryýew, wiceminister do spraw gospodarki gazem i zasobami naturalnymi
- Aşyrnyýaz Pomanow, burmistrz Turkmenbaszy
Ówczesne władze poparły Gurbanguly Berdimuhammedowa, kandydat opozycjonistów (w większości przebywającej na uchodźstwie) Hudaýberdi Orazow nie został dopuszczony.
[edytuj] Granice
Turkmenistan graniczy z następującymi państwami:
- Afganistan - 744 km
- Iran - 992 km
- Kazachstan - 379 km
- Uzbekistan - 1621 km.
Łączna długość granic wynosi 3736 km. Turkmenistan posiada dostęp do Morza Kaspijskiego na długości 1768 km.
[edytuj] Religia
Wierzący to głównie muzułmanie sunniccy (89%), istnieje mniejszość prawosławna (9%). Oficjalna ideologia państwowa stanowi połączenie tradycyjnego islamu z doktryną polityczną i społeczną byłego prezydenta Saparmyrata Nyýazowa - podstawą wychowania w Turkmenistanie są Koran oraz napisana przez Nyýazowa Ruhnama (Księga życia).
[edytuj] Podział administracyjny
Turkmenistan podzielony jest na 5 regionów (wilajetów):
- wilajet achalski (stolica - Aszchabad)
- wilajet maryjski (Mary)
- wilajet lebapski (Turkmenabat)
- wilajet daszoguski (Daszoguz)
- wilajet bałkański (Balkanabat)
[edytuj] Ciekawostki
Turkmenistan jako jedyny z 207 członków FIFA nie transmitował MŚ w piłce nożnej rozgrywanych na niemieckich stadionach w 2006 roku.
[edytuj] Zobacz też
Afganistan • Armenia • Arabia Saudyjska • Azerbejdżan • Bahrajn • Bangladesz • Bhutan • Birma • Brunei • Chiny • Cypr • Filipiny • Gruzja • Indie • Indonezja • Irak • Iran • Izrael • Japonia • Jemen • Jordania • Kambodża • Katar • Kazachstan • Kirgistan • Korea Południowa • Korea Północna • Kuwejt • Laos • Liban • Malediwy • Malezja • Mongolia • Nepal • Oman • Pakistan • Rosja • Singapur • Sri Lanka • Syria • Tadżykistan • Tajlandia • Timor Wschodni • Turcja • Turkmenistan • Uzbekistan • Wietnam • Zjednoczone Emiraty Arabskie
Terytoria zależne
Akrotiri • Dhekelia
Państwa nieuznawane na arenie międzynarodowej
Abchazja • Cypr Północny • Górski Karabach • Osetia Południowa • Palestyna (Autonomia Palestyńska) • Tajwan
Terytoria autonomiczne (stanowią integralną część państw):
Aceh • Adygeja • Adżaria • Ałtaj • Buriacja • Chakasja • Chanty-Mansyjski Okręg Autonomiczny • Czeczenia • Czukocki Okręg Autonomiczny • Dagestan • Górski Badachszan • Guangxi • Hongkong • Inguszetia • Jakucja • Jamalsko-Nieniecki Okręg Autonomiczny • Kabardo-Bałkaria • Karaczajo-Czerkiesja • Karakałpacja • Kurdystan • Makau • Mongolia Wewnętrzna • Muzułmańskie Mindanao • Nachiczewańska Republika Autonomiczna • Ningxia • Osetia Północna • Sinkiang • Tuwa • Tybet • Żydowski Obwód Autonomiczny
Armenia • Azerbejdżan • Białoruś • Gruzja • Kazachstan • Kirgistan • Mołdawia • Rosja • Tadżykistan • Turkmenistan (członek stowarzyszony) • Ukraina • Uzbekistan
Albania · Andora · Armenia · Austria · Azerbejdżan · Białoruś · Belgia · Bośnia i Hercegowina · Bułgaria · Chorwacja · Cypr · Czechy · Czarnogóra · Dania · Estonia · Finlandia · Francja · Gruzja · Grecja · Holandia · Hiszpania · Irlandia · Islandia · Kanada · Kazachstan · Kirgistan · Liechtenstein · Litwa · Luksemburg · Łotwa · Macedonia · Malta · Mołdawia · Monako · Niemcy ·Norwegia · Polska · Portugalia · Rosja · Rumunia · San Marino · Serbia · Słowacja · Słowenia · Stany Zjednoczone · Szwajcaria ·Szwecja · Tadżykistan · Turcja · Turkmenistan · Ukraina · Uzbekistan · Węgry · Wielka Brytania · Włochy