1 Pułk Artylerii Motorowej (II RP)

Z Wikipedii

1 Pułk Artylerii Motorowej - oddział artylerii Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Historia pułku 2 Mobilizacja 3 Dowódcy pułku 4 Organizacja pułku na stopie pokojowej w 1931 5 Organizacja pułku na stopie pokojowej od 15.IX.1938 6 Sztandar 7 Odznaka pamiątkowa 8 Bibliografia

[edytuj] Historia pułku

1 Pułk Artylerii Motorowej został sformowany na podstawie rozkazu L.dz. 1129/tj./org. ministra spraw wojskowych z dnia 1 sierpnia 1931 na bazie rozwiązanego 1 Pułku Artylerii Górskiej. Pułk w stacjonował w garnizonie Stryj. Swoje święto obchodził 16 września w rocznicę walki stoczonej pod Dytiatynem przez 4 baterię 1 Pułku Artylerii Górskiej pod dowództwem kpt. Adama Zająca z oddziałami 8 Dywizji Kozaków. W trwającym 6 godzin boju zginął dowódca baterii, dwóch oficerów (por. Władysław Świebodzki i por. Franciszek Wątroba) oraz około 50 podoficerów i kanonierów. Dowódca 8 Dywizji Piechoty, płk Stanisław Burhardt-Bukacki w rozkazie Nr 121/20 napisał "na dowód też uznania tego męstwa i poświęcenia przedstawiono baterię 4-ą 1-go pułku artylerii górskiej, jako "baterię śmierci" do Krzyża Virtuti Militari."

Z dniem 15 września 1938 na podstawie rozkazu L.dz. 5029/tj. Departamentu Dowodzenia Ogólnego M.S.Wojsk. z dnia 27 sierpnia 1938 wprowadzono nową organizację pułku na stopie pokojowej. Zgodnie z nowym etatem w skład pułku wchodziły dwie baterie 75 mm armat, jedna bateria 100 mm haubic i dwie baterie 120 mm armat oraz bateria łączności, bateria techniczno-gospodarcza i park samochodowy.

W sierpniu i wrześniu 1938 pułk razem z 10 Brygadą Kawalerii wziął udział w manewrach na Wołyniu. Manewry zakończyła defilada w Łucku. Bezpośrednio po zakończeniu defilady pułk został przetransportowany koleją w rejon Skoczowa. Tam wszedł w skład Samodzielnej Grupy Operacyjnej "Śląsk" gen. bryg. Władysława Bortnowskiego. W październiku tego roku uczestniczył w zajęciu Zaolzia.

Latem 1939 przystapiono do formowania Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej. W strukturze organizacyjnej brygady, na stopie wojennej (podobnie jak w 10 BK), przewidziano pododdział wsparcia w postaci dywizjonu artylerii lekkiej. W związku z powyższym w 1 Pułku Artylerii Motorowej rozpoczęto organizację III dywizjonu. Podstawę organizacji stanowił rozkaz L.dz. 5835/tj. D.D.O. M.S.Wojsk.^[1] z dnia 25 czerwca tego roku. Zgodnie z tym rozkazem organizacja dywizjonu miała zostać zakończona do 1 sierpnia. 24 lipca Biuro Adaministracji Armii zarządzeniem L.dz. 2277/tj. poleciło wyposażyć dywizjon w 4 armaty 75 mm i 4 haubice 100 mm.

[edytuj] Mobilizacja

Zgodnie z planem mobilizacyjnym "W" pułk po sformowaniu przewidzianych planem pododdziałów ulegał likwidacji.

W mobilizacji alarmowej, w grupie jednostek oznaczonych kolorem czarnym, pododdziały pułku mobilizowały:^[2]

• 16 Dywizjon Artylerii Lekkiej Motorowej (I dywizjon)
• motorowy pluton parku uzbrojenia nr 671 (bateria techniczno-gospodarcza)

W I rzucie mobilizacji powszechnej:

• 6 Dywizjon Artylerii Ciężkiej Motorowej (II dywizjon)
• filia parku stałego broni pancernych nr 61 (park samochodowy)

15 sierpnia I dywizjon, przebywający w rejonie Rzeszowa na koncentracji oddziałów 10 Brygady Kawalerii, został postawiony w stan gotowości bojowej. 24 sierpnia po zarządzeniu mobilizacji alarmowej grupy czarnej został uzupełniony do stanu wojennego. 31 sierpnia, w pierwszym dniu mobilizacji powszechnej, I dywizjon został przemianowany na 16 Dywizjon Artylerii Lekkiej Motorowej. ^[3] Z tej okazji dowódca dywizjonu, mjr Kazimierz Żmudziński zorganizował "kolację" z udziałem między innymi dowódcy i szefa sztabu 10 BK.

Tego samego dnia w m. Nieżuchów, 4 km na południowy wschód od Stryja mobilizację rozpoczął II dywizjon. W nocy z 4 na 5 września dywizjon zakończył mobilizację i powrócił do garnizonu. Tam został przemianowany na 6 Dywizjon Artylerii Ciężkiej Motorowej, załadowany na transport kolejowy i skierowany przez Przemyśl do Sandomierza. Zgodnie z planem operacyjnym "Zachód" dywizjon miał wejść w skład Armii "Łódź". W nocy z 6 na 7 września dywizjon wyładowany został w rejonie Rudnik nad Sanem, a następnie skierowany do odwodu Armii "Lublin" w rejonie Urzędowa.

1 września mobilizację rozpoczął III dywizjon, tego samego dnia przemianowany na 2 Dywizjon Artylerii Motorowej. Zamiast baterii 100 mm haubic dywizjon otrzymał drugą baterię 75 mm armat. Zgrywanie pododdziałów przerwane zostało w dniu 3 września rozkazem do przegrupowania w rejon koncetrancji Warszawskiej Brygady Pancerno-Motorowej.

Po zakończeniu mobilizacji z pozostałości pułku zorganizowano:

• Ośrodek Zbierania Nadwyżek - kpt. Leon Rutkowski
  • poczet dowódcy oddziału
  • 1 bateria - por. Wacław Roszkiewicz
  • 2 bateria - por. Stefan Micha
  • 3 bateria - por. Albin Gruchałła-Węsierski

Kadra 3 baterii miała sformować trzecią baterię dla 16 Dywizjonu Artylerii Lekkiej Motorowej.

[edytuj] Dowódcy pułku

• płk Tadeusz Bogdanowicz od 3.VIII.1931
• ppłk dypl. Stanisław Rola-Arciszewski od 21.XI.1935
• ppłk dypl. Stanisław Kopański od 25.V.1937
• płk dypl. Tadeusz Popławski od III.1939

[edytuj] Organizacja pułku na stopie pokojowej w 1931

• dowództwo
  • dowódca
• kwatermistrzostwo,
• pluton administracyjny
• plutonu łączności
• I dywizjon artylerii lekkiej
  • 2 baterie a. 4 działony
• II dywizjon artylerii ciężkiej
  • 2 baterie a. 4 działony

Pułk na stopie pokojowej liczył:

• oficerów - 33
• podoficerów zawodowych - 79
• kanonierów - 429

[edytuj] Organizacja pułku na stopie pokojowej od 15.IX.1938

• dowództwo
• kwatermistrzostwo
• bateria techniczno-gospodarcza
• bateria łączności
• park samochodowy
• I dywizjon
  • 1 bateria armat 75 mm
  • 2 bateria armat 75 mm
  • 3 bateria haubic 100 mm
• II dywizjon
  • 4 bateria armat 120 mm
  • 5 bateria armat 120 mm

[edytuj] Sztandar

Nadanie sztandaru i zatwierdzenie jego wzoru ujęte zostało w Dodatku Tajnym nr 3 do Dziennika Rozkazów MSWojsk. z 17 lutego 1938, nr 3 poz. 28. Ufundowany przez społeczeństwo ziemi stanisławowskiej sztandar wręczył marszałek minister spraw wojskowych gen. Tadeusz Kasprzycki 29 listopada 1938 w czasie wręczania sztandarów oddziałom artylerii ze Lwowa i Małopolski Wschodniej.

[edytuj] Odznaka pamiątkowa

Odznaka pamiątkowa 1 Pułku Artylerii Motorowej została ustanowiona i zatwierdzona wraz z regulaminem 18 lutego 1933. Odznakę dwuczęściową o wymiarach 40x40 mm, stanowi sfastyka lewoskrętna z ramionami pokrytymi białą emalią i ze złotymi krawędziami. Na środek sfastyki nałożona tarcza okrągła o polach pokrytych emalią w barwach artylerii: ciemnozieloną i czarną, ze złotą cyfrą i inicjałami pułku - "1 PAM" w otoku koła zębatego, na tle skrzyżowanych, złoconych luf armatnich. Wykonawcą odznak oficerskich ze srebra i emaliowanych oraz z alpaki i emaliowanych był Adam Nagalski z Warszawy, ul. Bielańska 16.

[edytuj] Bibliografia

• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1990 ISBN-83-211-1104-1,
• Piotr Zarzycki: 1 Pułk Artylerii Motorowej, Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej zeszyt 22, Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, Pruszków 1992, ISBN 83-85621-12-1,
• Piotr Zarzycki: Plan mobilizacyjny „W”. Wykaz oddziałów mobilizowanych na wypadek wojny, Pruszków 1995, ISBN 83-85621-87-3,
• Jan Lewandowski, Zarys historii wojennej 1-go Pułku Artylerii Górskiej, Warszawa 1929,
• Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1964, wyd. I, s. 138, 173,
• Henryk Wielecki i Rudolf Sieradzki: Wojsko Polskie 1921-1939. Organizacja i odznaki kawalerii, Wydawnictwo CREAR, Warszawa 1992, wyd. I, ISBN 83-900345-0-7,

To jest tylko zalążek artykułu związanego z Wojskiem Polskim. Jeśli potrafisz, rozbuduj go.