Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Polsce

Z Wikipedii

Spis treści

1 Rys historyczny
2 Ochrona prawna przed dyskryminacją
3 Uznanie związków osób tej samej płci
- 3.1 W Polsce
  - 3.1.1 Porównanie sytuacji prawnej par osób tej samej płci z małżeństwami cywilnymi
  - 3.1.2 Próby legislacyjne dotyczące związków osób tej samej płci
    - 3.1.2.1 Projekt ustawy o konkubinatach SLD 2002
    - 3.1.2.2 Ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich SLD 2003-2005
- 3.2 Pozakrajowe
4 Projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty LPR w 2007
5 Stanowiska polskich partii politycznych
- 5.1 Opinie polityków
6 Sytuacja społeczna osób LGBT w kraju
7 Poparcie praw LGBT w Polsce
8 Przypisy
9 Zobacz też
10 Linki zewnętrzne

[edytuj] Rys historyczny

W Polsce karalność aktów homoseksualnych miała miejsce w latach 1835-1932, czyli w okresie, kiedy na ziemiach polskich obowiązywały ustawy karne zaborców. Kontakty homoseksualne zostały zdepenalizowane w 1932 roku. Nie mniej karalna pozostała prostytucja homoseksualna, która stanowiła występek stypizowany w art. 207 kodeksu karnego z 1932: Kto z chęci zysku ofiarowuje się osobie tej samej płci do czynu nierządnego, podlega karze więzienia do lat 3.

W późniejszym okresie, osoby homoseksualne bywały prześladowane przez milicję według której dochodziło do łamania prawa o "moralności publicznej"^[1].

W 1948 roku komunistyczne władze Polski Ludowej ustanowiły wiek osób legalnie dopuszczających się kontaktów homo- i heteroseksualnych, który od tamtej pory wynosi 15 lat. W latach 1985-1987 miała miejsce Akcja "Hiacynt", która polegała na inwigilowaniu i zbieraniu materiałów o polskich gejach i ich środowisku, w wyniku której założono ok. 11 000 akt osobowych SB^[2].

Homoseksualizm został skreślony z listy chorób w 1991 r. Geje nie są już wykluczeni ze służby wojskowej z powodu orientacji seksualnej. W polskim prawie nie ma żadnych przepisów, które bezpośrednio dyskryminują osoby homoseksualne.

[edytuj] Ochrona prawna przed dyskryminacją

Polskie prawo gwarantuje pewien zakaz dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną. Został on zawarty w kodeksie pracy. Przepisy te obowiązują w kraju odpowiednio od 2003 r.

Artykuł 11 3 kodeksu pracy z 1974 r. zabrania jakiejkolwiek dyskryminacji w zatrudnieniu m.in. ze względu na orientację seksualną.

Artykuł 18 3a § 1 zawiera obowiązek równego, wolnego od dyskryminacji, także ze względu na orientację seksualną, traktowania pracowników w zakresie nawiązania i rozwiązania stosunku pracy, warunków zatrudnienia, awansowania, dostępu do szkoleń w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia, przy czym ustawodawca nie określa górnej granicy odszkodowania.

Ponadto zgodnie z Ustawą o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z 2002 r. (art. 36 i 38) pracodawcy, informując o nowych miejscach zatrudnienia, nie mogą formułować wymagań dyskryminacyjnych ze względu na płeć, pochodzenie etniczne, przekonania polityczne lub religijne, orientację seksualną itp.

Polska konstytucja gwarantuje wszystkim obywatelom równość wobec prawa i zakazuje dyskryminacji z jakiejkolwiek przyczyny.

Propozycja ujęcia orientacji seksualnej jako jednej z kategorii chronionej w projekcie konstytucji z 1995 r. została usunięta na skutek nacisków Kościoła katolickiego, prawicowych partii i ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy.

Polski Kodeks karny nie zakazuje wprost nawoływania do nienawiści na tle orientacji seksualnej, choć chroni w art. 256 przed nienawiścią na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość. Podobnie nie chroni wprost przed znieważeniem ze względu na orientację seksualną, choć w art. 257 zakazuje znieważania innych ze względu na przynależność narodową, etniczną, rasową, wyznaniową albo z powodu bezwyznaniowości. Według Polskiego Stowarzyszenia Edukacji Prawnej (PSEP) w zależności od stanu faktycznego zachowanie osoby używającej mowy nienawiści może wyczerpywać znamiona przestępstwa, np. z art. 190, 212 lub 216 Kodeksu karnego^[3].

[edytuj] Uznanie związków osób tej samej płci

[edytuj] W Polsce

W polskim ustawodawstwie nie istnieje żadna prawna forma uznania związków jednopłciowych. Natomiast fakt pozostawania w jednopłciowym konkubinacie może być wziety pod uwagę w szczegółowych unormowaniach prawnych, kiedy prawodawca uznaje konkubinat jedno- lub różnopłciowy za istotny element faktyczny określonej sytuacji prawnej.

W 2004 r. władze miasta w Warszawie uznały w "Miejskim Zakładzie Komunikacji" konkubinaty, w tym par jednopłciowych, przyznając pracownikom, jak i ich partnerom, prawo do korzystania z darmowych przejazdów środkami komunikacji miejskiej. To pierwszy przypadek uznania par homoseksualnych w Polsce^{[potrzebne źródło]}.

W 2007 roku Chorzowski Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej podjął precedensową decyzję usankcjonowania pary homoseksualnej.^[4]

[edytuj] Porównanie sytuacji prawnej par osób tej samej płci z małżeństwami cywilnymi

Chociaż w Polsce nie ma żadnych przepisów prawnych regulujących prawa par homoseksualnych, to jednak pary żyjące w nieformalnym związku – konkubinacie (w tym także pary homoseksualne), mogą korzystać z niektórych praw dostępnych jedynie małżonkom. Pary żyjące w nieformalnym związku ponoszą większe koszty finansowe i muszą dokonywać każdorazowo dodatkowych zabiegów formalnych. Chodzi tu między innymi o unormowania podatkowe (podatek od dochodów osobistych, podatek od spadków i darowizn).

Odwiedziny partnera seksualnego w szpitalu i informacja o stanie jego zdrowia

Na mocy artykułu 31 ust. 2 ustawy o zawodzie lekarza z 1996 r. lekarz może udzielać informacji o stanie zdrowia chorego, innym osobom tylko za zgodą pacjenta. Oznacza to, że partnerzy muszą wcześniej, wzajemnie udzielić sobie pełnomocnictw w obecności notariusza za dodatkową opłatą.

(W przypadku małżonków, lekarz ma obowiązek udzielić informacji o stanie zdrowia współmałżonka bez jakichkolwiek pełnomocnictw)

Dostęp do dokumentacji medycznej pacjenta

Artykuł 18 ust. 3 ustawy o zakładach opieki zdrowotnej z 1991 r. przewiduje, że placówka udostępnia dokumentację osobie upoważnionej przez pacjenta.

Art. 18. 1. Zakład opieki zdrowotnej jest obowiązany prowadzić dokumentację medyczną osób korzystających ze świadczeń zdrowotnych zakładu.

3. Zakład udostępnia dokumentację, o której mowa w ust. 1: pacjentowi lub jego przedstawicielowi ustawowemu bądź osobie upoważnionej przez pacjenta.

(Małżonek nie musi posiadać zgody pacjenta na wgląd do dokumentacji medycznej, czy możliwości wypisania kogoś ze szpitala, zakazu dokonywania sekcji zwłok. Natomiast odwiedzać pacjenta w szpitalu może każdy w określonych godzinach niezależnie od stosunków rodzinnych czy orientacji seksualnej. Prawo odwiedzin nie jest regulowane ustawowo, zależy wyłącznie od dobrej woli lekarza.)

Upoważnienie do decydowania w razie choroby partnera

Aby mieć prawo podejmowania decyzji, co do trybu leczenia partnera, kazdy z partnerów powinien sporządzić stosowne pełnomocnictwo u notariusza.

(Małżonkowie nie potrzebują pełnomocnictw o wzajemnym decydowaniu trybu leczenia)

Odbiór korespondencji partnera

Kwestie odbioru poczty reguluje Prawo Pocztowe. Do odbioru korespondencji można upoważnić każdą osobę poprzez złożenie odpowiedniego oświadczenia w urzędzie pocztowym. (plus opłaty). Pełnomocnictwo takie należy okazywać za każdym razem chcąc odebrać przesyłkę partnera.

Odbiór wynagrodzenia za pracę partnera

Do odbioru wynagrodzenia za pracę i innych dochodów partnera należy sporządzić odpowiednie pełnomocnictwo u notariusza, które należy przekazać pracodawcy.

(W przypadku małżonków w razie przemijającej przeszkody dotyczącej małżonka pracownika (np. wyjazd) nie jest wymagane pełnomocnictwo na podstawie art. 29 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Dodatkowo na podstawie art. 28, w sytuacjach stwierdzonych przez sąd, kiedy pracujący małżonek nie spełnia obowiązku przyczyniania się do zaspokajania potrzeb rodziny możliwe jest wypłacanie wynagrodzenia za pracę do rąk współmałżonka.)

Dziedziczenie

W testamencie można rozrządzić majątkiem na rzecz każdej osoby. Dziedziczenie testamentowe wyprzedza dziedziczenie ustawowe, gdzie dziedziczy małżonek i najbliżsi krewni. Partnerzy powinni sporządzić testamenty pisemne lub za dodatkową opłatą notarialne. Nie mniej w polskim prawie spadkowym istnieje zachowek, który pomimo dziedziczenia testamentowego zoobowiązuje do pewnej korzyści pieniężnej ze spadku dla dzieci, wnuków, małżonka i rodziców spadkodawcy. Oznacza to, że życiowy partner spadkodawcy może być na wniosek uprawnionych do zachówku zoobowiązany do zapłacenia od 1/2 do 2/3 wartości spadku po partnerze.

Spadkobiercę spoza kręgu rodzinnego (w rozumieniu prawa) obciąża także najwyższa stawka podatku spadkowego. Małżonek przy dziedziczeniu ustawowym obojętnie ilu jest innych spadkobierców zawsze otrzymuje co najmniej 1/4 majątku spadkowego, przy czym należy pamiętać, iż z tytułu majątkowej wspólności małżeńskiej jest współwłaścicielem w 1/2 przedmiotów stanowiących dotychczas majątek wspólny.

(Małżonkowie dziedziczą po sobie automatycznie na podstawie dziedziczenia ustawowego - nie potrzebują do tego testamentu oraz nie płacą podatku od spadku)

Kupno mieszkania czy innych przedmiotów albo dokonywania darowizny

Partner może dokonywać wszelkich czynności prawnych na rzecz drugiego partnera (np. darowizny). Wszelkich czynności mogą również dokonywać wspólnie (np. nabyć mieszkanie, samochód, użytkowanie wieczyste gruntu itp.)

Sąd Apelacyjny w Warszawie w wyroku z 8 października 1997 r. (sygn. I ACa 648/97) orzekł: "Strony (partnerzy homoseksualni), zgodnie ze swoją wolą, mogą nabywać na współwłasność w częściach ułamkowych ruchomości i prawa majątkowe. Są też uprawnieni do przeniesienia udziałów w zgromadzonym już majątku na rzecz współpartnera."

(Jednak stopień bliskości pokrewieństwa decyduje o sytuacji prawnej partnera, np. zakaz usunięcia z mieszkania, w prawie spółdzielczym nie można odmówić małżonkowi członkostwa po śmierci osoby której przysługuje spółdzielcze prawo do lokalu, itd.

Postępowanie sądowe lub administracyjne

W postępowaniu cywilnym można udzielić pełnomocnictwa osobie spośród najbliższej rodziny (w tym małżonkowi), ale już nie partnerowi seksualnemu, chyba że wykonuje zawód radcy prawnego lub adwokata.

W postępowaniu administracyjnym pełnomocnikiem strony może być każdy, także partner seksualny.

Wspólny rachunek bankowy

Prawo bankowe z 1997 r. pozwala na prowadzenie rachunku oszczędnościowego dla kilku osób (tzw. rachunek wspólny), przy czym każda z nich korzysta z uprawnień posiadacza rachunku w granicach określonych w umowie. Niektóre banki oferują otwarcie wspólnego konta bankowego dla osób nie pozostających ze sobą w stosunku pokrewieństwa. Jeśli natomiast jeden partner seksualny posiada rachunek bankowy, może drugiemu udzielić pisemnego pełnomocnictwa do dysponowania kontem.

Ochrona w prawie ubezpieczeniowym i odszkodowawczym

Partner seksualny, zawierając umowę ubezpieczenia NW (od następstw nieszczęśliwych wypadków – art. 831 par. 1 Kodeksu cywilnego), może wskazać drugiego partnera jako osobę, której zakład ubezpieczeń w razie jego śmierci wypłaci odszkodowanie.

Jeśli partner seksualny poniósł śmierć w wypadku samochodowym, za który odpowiada posiadacz samochodu, sąd może drugiemu partnerowi przyznać rentę, jeżeli zmarły stale i dobrowolnie dostarczał mu środków utrzymania (art. 446 § 3 k.c.).

Ochrona w procesie karnym

Artykuł 185 kodeksu postępowania karnego pozwala sądowi zwolnić od złożenia zeznania lub odpowiedzi na pytania osobę pozostającą z oskarżonym w szczególnie bliskim stosunku osobistym, a więc gdy między świadkiem a oskarżonym zachodzi więź emocjonalna lub uczuciowa. Dotyczy to także par homoseksualnych.

(Małżonkowie i bliscy są w ogóle wyjęci z obowiązku składania zeznań. Osoba bliska to nie partner seksualny. Należy wystąpić o zwolnienie do sądu).

Prawo do renty bądź emerytury po zmarłym partnerze

Brak dla par osób tej samej płci.

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Prawo do korzyści z pracowniczego funduszu socjalnego

Brak dla par osób tej samej płci.

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

Dzieci a możliwość adopcji

Polskie prawo nie daje możliwości adopcji dzieci wspólnie przez pary homoseksualne. Jednak zezwala na adopcje każdej indywidualnej osobie. Tak więc para homoseksualna, nie może adoptować dziecka wspólnie jako para, ale jeden z partnerów może.

(Małżonkowie posiadaja prawa do adopcji jako para).

[edytuj] Próby legislacyjne dotyczące związków osób tej samej płci

[edytuj] Projekt ustawy o konkubinatach SLD 2002

Ta sekcja jest zalążkiem. Jeśli możesz, rozbuduj ją.

[edytuj] Ustawa o rejestrowanych związkach partnerskich SLD 2003-2005

Pod koniec 2003 r. senator Maria Szyszkowska (SLD), zaproponowała projekt regulujący kwestię związków partnerskich^[5] dla par tej samej płci, podobny do francuskiej ustawy "PACS".

Projekt przewidywał w swoim zakresie wszystkie wyżej wymienione prawa, a także szereg innych praw głównie o charakterze ekonomicznym, między innymi – prawo imigracyjne, możliwość odwiedzania partnera w zakładzie karnym, prawo do pogrzebu i odprawy pośmiertnej, możliwość wspólnego mieszkania we współdzieli, możliwość utworzenia wspólnoty majątkowej, a także w zakresie uprawnień członków rodziny żołnierza odbywającego czynną służbę wojskową, czy obowiązek alimentacyjny, po wyrejestrowaniu związku, (bez prawa do adopcji dzieci). Wejście w życie tej ustawy oszczędziło by partnerom koniecznych formalności, czy wyższych kosztów związanych z korzystaniem z tych praw. A także przyznała by te prawa partnerom, których jeszcze nie posiadają. Celem ustawy o "rejestrowanych związkach osób tej samej płci" była ochrona wspólnego dorobku osób żyjących w trwałych związkach homoseksualnych oraz ochrona interesów osób trzecich wchodzących w stosunki prawne z takimi osobami.

3 grudnia 2004 polski Senat przyjął projekt ustawy i skierował go do Sejmu. Projekt oczekiwał na głosowanie w sejmie, jednak nie doczekał się finału obrad. Gdyby został przyjęty, to pary tej samej płci otrzymałyby tylko część praw (głównie o charakterze ekonomicznym), z tych, które do tej pory dostępne są tylko małżeństwom. Już dzisiaj wiadomo, że projekt nie miał zbyt wielkiej szansy na przyjęcie. Tylko dwie partie: SLD-UP oraz SdPl otwarcie opowiadały się za projektem. Projekt poprzeć było gotowych kilku posłów Samoobrony. PO, PiS, oraz w szczególności LPR były mu zdecydowanie przeciwne. Samoobrona i PSL prawdopodobnie zagłosowałyby przeciwko. Nie był to jednak pierwszy projekt. Poprzedni, legalizujący konkubinaty par, zarówno tej samej, jak i przeciwnej płci, pojawił się w 2002 roku. Nie został poddany pod obrady sejmu.

Marszałek Sejmu Włodzimierz Cimoszewicz (SLD) "zablokował" 21 lipca 2005 r. rozpatrywanie przez Sejm ustawy o "rejestrowanych związkach osób tej samej płci", tak więc ustawa ta przepadła. Ogłosił jednak, że jako prezydent, taką ustawę by podpisał.

[edytuj] Pozakrajowe

Na mocy norm kolizyjnych prawa prywatnego międzynarodowego zawarcie związku partnerskiego za granicą przez obywatela polskiego z osobą tej samej płci nie rodzi żadnych skutków prawnych na gruncie prawa polskiego. Z kolei stan cywilny cudzoziemca podlega ocenie z punktu widzenia prawa państwa, którego jest obywatelem, jednak powinnością sądu polskiego, wynikającym z klauzuli porządku publicznego, jest pominięcie wszelkich przepisów tego państwa, które regulują kwestię pozostawania w związku dwóch osób tej samej płci.

[edytuj] Projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty LPR w 2007

2 marca 2007 ówczesnie współrządząca partia LPR zapowiedziała skierowanie do prac Sejmu projekt uchwały w sprawie "obrony życia, rodziny i praw Narodu", w której między innymi znajdzie się zapis, że Sejm Rzeczypospolitej Polski sprzeciwia się "wszelkim przejawom propagandy homoseksualnej, godzącej w moralność społeczną oraz niszczącej rodzinę, która jest związkiem kobiety i mężczyzny"^[6]^[7].

13 marca 2007 ówczesny wiceminister oświaty Mirosław Orzechowski poinformował, że Ministerstwo Edukacji Narodowej przygotowuje projekt "zakazujący propagowania homoseksualizmu i innych zboczeń" w placówkach edukacyjnych. Za łamanie zakazu dyrektorom szkół ma grozić dyscyplinarne wyrzucenie z pracy, grzywna lub ograniczenia wolności^[8]. Dwa dni później na antenie radia Tok FM zapowiedział zwolnienia z pracy nauczycieli, którzy ujawnią, że są osobami homoseksualnymi^[9]. W reakcji na zapowiedzi wiceministra wiele organizacji wystosowało protesty (między innymi: ZNP^[10], Rzecznik Praw Obywatelskich^[11], SLD^[12], KPH i Lambda Warszawa^[13], Amnesty International^[14]). Następnego dnia ówczesny wiceminister swoje słowa nawołujące do zwalniania nauczycieli o orientacji homoseksualnej wycofał jednocześnie podtrzymując swoje zdanie na temat "propagowania homoseksualizmu w szkole"^[15].

19 marca 2007 międzynarodowa organizacja Human Rights Watch wydała oświadczenie wzywające polskie władze do "zatrzymania prac nad proponowaną ustawą, poszanowania w szkolnictwie praw środowisk LGBT i odcięcia się od retoryki, która nawołuje do dyskryminacji i promuje nienawiść a także do promowania równości bez względu na płeć bądź orientację seksualną"^[16].

26 kwietnia 2007 roku Parlament Europejski uchwalił rezolucję w sprawie homofobii w Europie, w której 12 na 18 punktów dotyczyło Polski, w tym zapowiedzi zmian w prawie. Wezwał "władze polskie do publicznego potępienia oświadczeń osób publicznych wzywających do dyskryminacji i nienawiści ze względu na orientację seksualną i do zastosowania środków przeciwko tego rodzaju wystąpieniom."^[17]^[18]

16 maja 2007 roku ówczesny minister oświaty Roman Giertych przedstawił projekt nowelizacji ustawy o systemie oświaty, w którym został zawarty zapis o zakazie "propagowania homoseksualizmu". Jednocześnie w udzielonym wywiadzie przyrównał osoby homoseksualne do faszystów i komunistów.^[19]^[20]

13 sierpnia 2007 roku Roman Giertych wraz ze swoim gabinetem (m.in. Mirosławem Orzechowskim) został odwołany z urzędów wicepremiera i ministra edukacji narodowej w związku z końcem koalicji PiS-Samoobrona-LPR.

[edytuj] Stanowiska polskich partii politycznych

Partie określające się jako lewicowe, centrolewicowe lub liberalne takie jak m.in.: Zieloni 2004, SLD, UP, SdPl, RACJA PL, Unia Lewicy, Partia Demokratyczna, deklarują w różnym stopniu poparcie dla praw gejów i lesbijek, a niektóre z nich zapisały to w swoim programie. Partie powołujące się na konserwatyzm, takie jak PO, PiS, czy LPR są im przeciwne. Partia Samoobrona nie ma ustalonego poglądu w tej kwestii.

[edytuj] Opinie polityków

Według rzecznika aktualnie rządzącej partii PO w Polsce rząd nie zamierza zajmować się zmianami w prawie mającym na celu regulacje związków osób tej samej płci^[21]. Zdania liderów PO nie są jednoznaczne. Przykładowo Stefan Niesiołowski, w jednym z wywiadów stwierdził, iż w Polsce nie ma żadnej dyskryminacji osób homoseksualnych, a na pytanie czy legalizację małżeństw homoseksualnych jest możliwa – odpowiadział: wypowiedzi liderów partii nie pozostawiają żadnych wątpliwości. To niemożliwe^[22]. Natomiast Bronisław Komorowski stwierdził: Nie powinno dojść do takich zmian w prawie polskim, które stawiałyby znak równości między związkami homoseksualnymi a małżeństwem. Małżeństwo jest bowiem inwestycją społeczną na przyszłość w przyszłe pokolenia, które będą wypracowywać dla nas emerytury. Inwestycją taką nie jest zaś bez wątpienia homoseksualny konkubinat. Jeśli istnieją bariery prawne, które utrudniają ludziom o odmiennej orientacji seksualnej okazywanie sobie opieki, wsparcia, dziedziczenia, to ja bym te bariery likwidował, bo w tej sprawie musi być równość. Ale nie za cenę utożsamienia par jednopłciowych i małżeństw.^[23]

Partie określające się jako lewicowe popierają wprowadzenie w prawie rejestrowanych związków partnerskich. Lider SLD Wojciech Olejniczak stwierdził, iż nie może być tak, że tolerujemy to, w jaki sposób ludzie się zachowują, ale jednocześnie oni nie mogą korzystać z pełni praw, związanych chociażby z dziedziczeniem^[24]. Podobne stanowisko prezentuje Grzegorz Napieralski z SLD, który uważa, iż pary homoseksualne bez żadnej ceremonii czy podpisywania aktów powini mieć takie same prawa jak pary małżeńskie - by mogli się wspólnie rozliczać z podatku, dziedziczyć po sobie, by nie mieli kłopotów ze sprawami majątkowymi^[25]. Jednocześnie Olejniczak jak i Napieralski podkreślą, że są przeciwni adopcji dzieci przez pary osób tej samej płci^[26]^[25] i tym samym SLD powinno przygotować ustawę o związkach partnerskich z wykluczeniem prawa do adopcji dzieci^[27]. Z podobnymi ograniczeniami, wprowadzenie w prawie związków partnerskich popiera lider SDPL Marek Borowski^[28].

[edytuj] Sytuacja społeczna osób LGBT w kraju

Według zdecydowanej większości opinii płynących z różnych źródeł zza granic kraju (Parlament Europejski^[29]^[30]^[31], Amnesty International^[32], Human Rights Watch^[33], Departament Stanu USA^[34] i inne), jak i opinii samych osób o orientacji homo- i biseksualnej mieszkających w kraju (Badanie KPH^[35]) Polska jest dziś jednym z mniej tolerancyjnych krajów Europy, w którym homofobia jest zjawiskiem często spotykanym.

Według statystyk OBOP^[36] z 2005 roku 89% respondentów odpowiedziało, że kontakty homoseksualne są czymś nienormalnym, a 34%, że nie toleruje osób homoseksualnych. Według innych statystyk (CBOS z 2005^[37]) 50% respondentów odpowiedziało, że nie zaakceptowało by osoby homoseksualnej jako swojego współpracownika, 77% jako nauczyciela.

Według sondażu CBOS z maja 2008 roku 66% społeczeństwa odmawia gejom i lesbijkom prawa do publicznych manifestacji, zaś 37% chciałoby aby państwo wprowadziło karanie za kontakty homoseksualne. Jednocześnie 66% potwierdza, iż społeczeństwo polskie do osób homoseksualnych odnosi się wrogo, a 20%, iż państwo powinno osoby homoseksualne zwalczać^[38].

Pomimo tego tolerancja dla osób homoseksualnych w kraju wzrasta, głównie wśród młodych, lepiej wykształconych i mieszkańców większych miast. Mówienie o własnej orientacji seksualnej jest nadal w Polsce kontrowersyjne i może skutkować przykrymi konsekwencjami dla ujawniającej się osoby. Większość osób homoseksualnych i biseksualnych żyje ukrywając przed otoczeniem swoje prywatne życie (według badania KPH z 2007 roku 79% respondentów odpowiedziało, że czuło potrzebę ukrywania swojej orientacji seksualnej^[35]), niekiedy nie przyznając się do własnej orientacji seksualnej przed własna rodziną (według badania KPH z 2007 roku 22% respondentów^[35]). W małych miastach i na wsi sytuacja osób LGBT bywa trudniejsza i osoby te są częściej narażone na skutki homofobii^[39].

Według raportu KPH oraz Lambda Warszawa o sytuacji osób homo- i biseksualnych w Polsce, opublikowanego 4 kwietnia 2007 roku, 17,6% badanych osób LGBT doświadczyło przemocy fizycznej ze względu na orientację seksualną, 51% doświadczyło przemocy psychicznej, w tym 75% zaczepek słownych lub agresji słownej^[35] ^[40].

Według raportu Departamentu Stanu USA z 2006 roku Polska zajmuje 8. miejsce spośród 10 krajów na świecie najbardziej nieprzyjaznych osobom homoseksualnym. Polska jest jedynym państwem zachodniego kręgu kulturowego na tej liście.^[41]

Według sondażu ze stycznia 2007, wykonanego na zlecenie Unii Europejskiej, 59% Polaków uważa, że homoseksualiści są najbardziej dyskryminowaną mniejszością w polskim społeczeństwie^[42]. Jednocześnie, jak pokazał sondaż PBS z maja 2007 roku, 83% przebadanych osób miałoby "coś przeciwko", gdyby ich własne dziecko chciało wziąć ślub z osoba tej samej płci^[43].

Jak pokazują różne statystyki (zobacz Poparcie praw gejów i lesbijek w Polsce) Polacy są w większości przeciwni legalizacji małżeństw osób tej samej płci jak i adopcji dzieci przez pary tej samej płci. Nie małe znaczenie ma tu aspekt religijny, wg sondażu Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego z 2006 roku w Polsce za wierzących Katolików uznaje się 95% społeczeństwa, z czego 59% jest praktykująca^[44]. Nie mniej jak donosi sondaż CBOSu z 2008 roku 41% społeczeństwa popiera wprowadzenie w prawie związków partnerskich^[38].

W Polsce istnieje wiele miejsc kultury i rekreacji, w których osoby homoseksualne mogą poczuć się swobodnie, nie ukrywając relacji miłosnych do swoich partnerek i partnerów. Warszawa dysponuje dziesiątkami lokali (puby, bary, dyskoteki, sauny, hotele, restauracje itp.) gejowskich oraz gay-friendly. Również liczną, ale znacznie mniejszą sceną dysponują Kraków, Łódź, Wrocław, Poznań, Trójmiasto, czy Katowice.

Jednocześnie w kraju działają organizacje LGBT o zasięgu ogólnokrajowym i regionalnym. Zajmują się one przede wszystkim niesieniem pomocy przedstawicielom społeczności LGBT, w zakresie prawnym, psychologicznym itp., a także walką z nietolerancją i walką o równouprawnienie, czy też organizacją imprez kulturowych – np. "Kultura dla tolerancji" w Krakowie. Pomimo początkowych problemów z bezprawnymi zakazami władz od pewnego czasu co roku ulicami kilku polskich miastach mają miejsce marsze przeciwko homofobii i dyskryminacji (w Krakowie: Marsz Tolerancji oraz w Poznaniu: Marsz Równości) oraz bardziej rozrywkowa Parada Równości w Warszawie, organizowane głównie przez przedstawicieli mniejszości seksualnych. Najliczniejszą tego typu imprezą była parada w Warszawie w 2006. Zgromadziła ona według policji 3 000 uczestników (według innych szacunków od kilku do 20 tys.^[45]).

Począwszy od 4 października 2006 roku komercyjna telewizja iTV rozpoczęła regularne nadawanie Homofonii – pierwszego w Polsce programu TV o tematyce LGBT. Pierwszą audycją radiową w Polsce o tematyce LGBT był Gejzer w Antyradiu (wtedy stacja nazywała się Radio 94). Od października 2006 radio Tok FM rozpoczęło nadawanie cotygodniowej audycji radiowej Lepiej późno niż wcale, poruszającej problemy mniejszości seksualnych w Polsce.

Niekorzystnie na sytuację społeczną i prawną osób LGBT wpływa dominujący w kraju Kościół katolicki^[46]. Głosi sprzeciw wobec prawa antydyskryminacyjnego ze względu na orientację seksualną oraz regulacji prawnych sprzyjąjącym związkom par osób tej samej płci, a także potępia kontakty homoseksualne (zob. więcej Kościół katolicki a homoseksualizm). Kościół katolicki również krytycznie wypowiada się na temat cyklicznych marszów przeciwko homofobii organizowanych przez środowiska LGBT^[47] twierdząc, że są publicznym zachęcaniem do praktyk homoseksualnych oraz, że starają się doprowadzić do akceptacji błędnego przekonania, że czyny homoseksualne nie posiadają żadnego negatywnego wydźwięku moralnego. Niektórzy hierarchowie kościelni wprost nawołują do homofobii^[48].

Błogosławieństw parom osób tej samej płci udziela wspólnota Wolnego Kościoła Reformowanego^[49] oraz Wolny Kościół Ewangeliczny.

[edytuj] Poparcie praw LGBT w Polsce

Poparcie dla postulatów organizacji LGBT w społeczeństwie polskim jak i sama akceptacja osób homoseksualnych według różnych sondaży:

Poparcie Polaków wobec	Za [1]	Przeciw [1]	Za [2]	Przeciw [2]
"konkubinatów dwóch osób jednej płci żyjących wspólnie w związku intymnym" (CBOS, III 2002^[50])	15	60	-	-
związków partnerskich par homoseksualnych (CBOS, XII 2003^[51])	34	58	-	-
"niemałżeńskich związków homoseksualnych" (CBOS, VII 2005^[37])	46	44	67	28
małżeństw homoseksualnych (CBOS, VII 2005^[37])	22	72	37	60
adopcji dzieci przez pary homoseksualne (CBOS, VII 2005^[37])	6	90	9	90

"Czy uważa Pan(i), że..."	CBOS, 2001^[52]	CBOS, 2005^[37]	CBOS, 2008^[38]
"homoseksualizm jest rzeczą normalną"	5%	4%	8%
"homoseksualizm jest wprawdzie odstępstwem od normy, ale należy go tolerować"	47%	55%	52%
"homoseksualizm nie jest rzeczą normalną i nie wolno go tolerować"	41%	34%	31%
"trudno powiedzieć"	7%	6%	7%

Akceptacja osoby homoseksualnej w roli (CBOS, VII 2005^[37])	Gej (Tak) [1]	Gej (Nie) [1]	Gej (Tak) [2]	Lesbijka (Tak) [1]	Lesbijka (Nie) [1]	Lesbijka (Tak) [2]
sąsiada	56	38	77	54	40	84
współpracownika	45	50	62	42	53	64
szefa	41	53	66	42	53	62
posła	37	57	55	38	56	55
nauczyciela	19	77	27	21	75	38
opiekuna do dzieci	11	86	25	14	83	27
księdza	13	82	22	-	-	-
w ogóle nie akceptuje homoseksualistów	-	40	-	-	43	-