110 Rezerwowy Pułk Ułanów

Z Wikipedii

110 Rezerwowy Pułk Ułanów
Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1939
Rozformowanie	1939
Dowódcy
Pierwszy	ppłk Jerzy Dąbrowski
Ostatni	ppłk Jerzy Dąbrowski
Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Rodzaj wojsk	kawaleria
Rodzaj sił zbrojnych	wojska lądowe

110 Rezerwowy Pułk Ułanów – pułk kawalerii polskiej okresu II RP.

[edytuj] Zarys historyczny

Pułk formował się po 4 września 1939 r. w Wołkowysku z nadwyżek 3 Pułku Strzelców Konnych im. S. Czarnieckiego, który 4 września odszedł do Suwalskiej Brygady Kawalerii. Prawdopodobnie 12 września Pułk osiągnął stan etatowy, natomiast gorzej sprawa wyglądała z uzbrojeniem i wyposażeniem. 14 września został włączony w skład Rezerwowej Brygady Kawalerii "Wołkowysk" pod dowództwem płk. Edmunda Helduta-Tarnasiewicza.

Po osiągnięciu gotowości bojowej, Pułk przeszedł w okolice Izabelina z zadaniem ubezpieczenia i rozpoznania przedpola Wołkowyska, a następnie na północ w rejon miejscowości Piaski i Mosty. Stamtąd udał się z kolei na zachód w rejon Ejsmont i Olekszyc. Po otrzymaniu rozkazu marszu w kierunku na Wilno przez Mosty – Wasiliszki – Lidę, wraz z resztą Brygady udał się w tamten obszar. Jednakże w sytuacji agresji Rosji Sowieckiej i po otrzymaniu fałszywej wiadomości o kapitulacji Wilna, zmieniono kierunek marszu na Grodno. Pułk spełniał zadanie straży przedniej Brygady. Wykonywał on wówczas zadanie tłumienia komunistycznych rozruchów i dywersji we wsiach i miasteczkach na trasie przemarszu Brygady. W rejonie Grodna ppłk J. Dąbrowski podjął decyzję odłączenia się od reszty Brygady. Część badaczy uważa, że była to samowolna decyzja. W nocy z 20 na 21 września Pułk przeprawił się na zachodni brzeg Niemna w rejonie miejscowości Hoża. Tam skierował się w stronę Puszczy Augustowskiej. 22 września zatrzymał się na odpoczynek w Podchamarcach i Małowistem. Wówczas część oficerów na czele z rtm. Napoleonem Kostaneckim i ppor. Janem Magrowiczem zgłosiła się do ppłk. J. Dąbrowskiego z propozycją przejścia na Litwę lub rozwiązania oddziału. Otrzymali oni zgodę na to. Z drugiej strony do Pułku dołączyła grupa złożona z kilku oficerów i podoficerów ze 102 Rezerwowego Pułku Ułanów na czele z rtm. Stanisławem Sołtykiewiczem, którzy zawrócili znad granicy litewskiej, aby walczyć dalej. Podjęta została wówczas decyzja marszu na pomoc oblężonej Warszawie. Ruszono więc na południe do Biebrzy. Wieczorem 23 września Pułk przeszedł linię kolejową Augustów-Grodno, osiągając Krasnybór. Na odpoczynek zatrzymano się we wsi Mogilnice. W tym czasie do polskich pozycji zbliżyła się sowiecka kolumna zmotoryzowana i kilka czołgów, które rozpoczęły ostrzał wsi. Poległ jeden polski oficer i prawdopodobnie wszyscy żołnierze plutonu kolarzy, a konie Pułku rozbiegły się po okolicy. Po tym ataku, który doprowadził do rozproszenia jednego szwadronu i zamieszanie w pozostałych, Pułk pomaszerował nadbiebrzańskimi lasami w kierunku południowo-wschodnim i 24 września dotarł w rejon Dolistowa. Tam został zaskoczony i rozbity przez sowiecką grupę z 20 BZmot. 3 szwadron rtm. Wiktora Moczulskiego (ok. 30 polskich żołnierzy zginęło wraz z rtm. W. Moczulskim, a ok. 45 dostało się do niewoli). W nocy z 24 na 25 września reszta Pułku oderwała się od nieprzyjaciela i forsownym marszem wycofała się na Lipkowo koło Grajewa. 27 września, po odpoczynku, ppłk J. Dąbrowski zarządził wymarsz w kierunku na Łomżę. Tego dnia do Pułku dotarła informacja, że Warszawa kapituluje. O świcie 28 września Pułk (w liczbie ok. 100 szabel) dotarł do Janowa koło Kolna, gdzie ppłk J. Dąbrowski podjął decyzję o rozwiązaniu oddziału. Wytworzyły się wówczas 4 grupy: ci, którzy postanowili wrócić do domu, grupa ppłk. J. Dąbrowskiego, chcąca przejść na Litwę, grupa mjr. Henryka Dobrzańskiego, chcąca przedostać się w Góry Świętokrzyskie, aby prowadzić tam walkę partyzancką (jako Oddział Wydzielony Wojska Polskiego) i grupa rtm. Tadeusza Bilińskiego, która postanowiła przebić się na Węgry.

[edytuj] Struktura organizacyjna i obsada osobowa

• dowództwo i sztab:
  • dowódca – ppłk w stanie spoczynku Jerzy Dąbrowski
  • zastępca dowódcy – mjr Henryk Dobrzański
  • kwatermistrz – rtm. Napoleon Kostanecki
  • adiutant – rtm. Tadeusz Marian Biliński
  • oficer ordynansowy – ppor. Tadeusz Herniczak
  • oficer taktyczny – kpt. dypl. Maciej Kalenkiewicz
  • lekarz – kpt. Andrzej Kosiński
  • oficer gospodarczy – wachm. Tadeusz Kalenkiewicz
• 1 szwadron:
  • dowódca – rtm. Tomasz Dworzecki-Bohdanowicz
• 2 szwadron:
  • dowódca – por. Jerzy Wojciech Sobieszczański
• 3 szwadron:
  • dowódca – rtm. Wiktor Marcel Moczulski
• 4 szwadron:
  • dowódca – rtm. Wacław Florkowski
• szwadron ckm:
  • dowódca – por. Stanisław Szczęsny-Holubek
• pluton przeciwpancerny:
  • dowódca – ppor. Jan Magrowicz
• tabory:
  • dowódca – por. Maciej Maliszewski

[edytuj] Bibliografia

Hasło opracowano na podstawie:

• Zygmunt Kosztyła, Oddział Wydzielony Wojska Polskiego majora "Hubala", Warszawa 1987
• Czesław Grzelak, Wilno-Grodno-Kodziowce 1939, Warszawa 2002