4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich

Z Wikipedii

4 Pułk Ułanów Zaniemeńskich – polski pułk kawalerii z okresu międzywojennego

Pułk 4 Ułanów Zaniemeńskich kontynuował tradycje 4 Pułku Ułanów Królestwa Polskiego. (wyróżnienie Pułk przed numerem posiadała jeszcze jedna jednostka kawalerii a był nim Pułk 3 Strzelców Konnych)

Stacjonował w Wilnie.

Święto pułkowe: 9 lipca – rocznica szarży pod Hrebionką w 1920 r.

Barwy pułku: Proporczyk w kolorze chabrowo-białym, czapka rogatywka – otok chabrowy (nawiązywały do 4 Pułku Ułanów Królestwa Polskiego z 1830 r.).

Spis treści 1 Formowanie 2 Walki z Ukraińcami i wojna polsko-bolszewicka 1919/1920 r. 3 Okres międzywojenny 4 Wojna obronna 1939 r. 5 Dzieje sztandaru pułku 6 Dowódcy 7 Żurawiejki pułkowe 8 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

Wiosną 1918 r. gen. Józef Dowbor-Muśnicki wydał rozkaz utworzenia 4. Pułku Ułanów w ramach I Korpusu Polskiego w Rosji, jednak w związku z rozbrojeniem korpusu Pułk nie został utworzony.

Ponowne sformowanie 4. Pułku Ułanów nastąpiło już 1 listopada 1918 r. w Warszawie, przy czym poszczególne szwadrony tworzone były także w Łomży, Mławie, Płocku, Włocławku i Białymstoku, Koninie i Włocławku.

[edytuj] Walki z Ukraińcami i wojna polsko-bolszewicka 1919/1920 r.

Od stycznia 1919 r. Pułk brał udział w działaniach bojowych przeciwko Ukraińcom w rejonie Lwowa. W dniu 10 maja skierowany został do Białegostoku, gdzie został uzupełniony, a następnie już w pełnym składzie skierowano go w rejon Mosty-Lida, tam też jako pierwszy polski pułk przekroczył linię rzeki Niemen. Następnie uczestniczył w zajęciu Wilna i walkach na Białorusi. W lipcu 1920 r. w związku z ofensywą wojsk bolszewickich, Pułk prowadził działania opóźniające. W tym czasie stoczył szereg walk m.in. pod Hrebionką (9 lipca 1920 r.), gdzie rozbił trzy pułki piechoty Armii Czerwonej. W walkach odwrotowych dotarł na przedpola Warszawy. Od 15 sierpnia 1920 r. brał udział w polskiej kontrofensywie. W czasie tych walk ponownie doszedł do Niemna, gdzie toczył walki także z wojskami litewskimi. Swój udział w wojnie zakończył na linii rzeki Berezyny, gdzie w rejonie Dokszyc zajął stanowiska do momentu zawarcia Traktatu Ryskiego w 1921 r.

[edytuj] Okres międzywojenny

Po zakończeniu działań bojowych Pułk skierowano do Wilna, które stało się przez cały okres II Rzeczypospolitej jego garnizonem. W 1921 r. naczelne władze wojskowe zezwoliły na używanie nazwy "Zaniemeńskich". W 1927 r. oficjalnie otrzymał nazwę 4. Pułk Ułanów Zaniemeńskich w celu upamiętnienia, że był to pierwszy polski pułk, który przekroczył Niemen w walkach o wschodnie granice Polski. Do ciekawostek związanych z tym Pułkiem należy dodać, że odbywał tutaj służbę (był dowódcą 3. szwadronu) por. Zygmunt Szendzielarz, późniejszy "Łupaszko".

[edytuj] Wojna obronna 1939 r.

W trakcie wojny obronnej 1939 r. 4. Pułk Ułanów Zaniemeńskich pod dowództwem ppłk. Ludomira Wysockiego walczył w składzie Wileńskiej Brygady Kawalerii płk. dypl. Konstantego Druckiego-Lubeckiego.

Został zmobilizowany 23 sierpnia 1939 r., lecz załadunek do transportu kolejowego nastąpił dopiero 30 sierpnia na stacji kolejowej Wilno i Porubanek. W związku z tym do rejonów koncentracji przewidzianej dla Armii "Prusy" dotarł 2 września, koncentrując się w lesie na północny wschód od Piotrkowa Trybunalskiego, aby następnie 3 września przegrupować się w rejon miejscowości Lubień.

W nocy z 5 na 6 września Pułk przeszedł do rejonu Sulejowa, gdzie miał organizować obronę na rzece Pilica. 7 września skoncentrował się w rejonie Przysuchy.

8 września zorganizował obronę na południe od Radomia, gdzie po raz pierwszych toczył przez cały dzień walkę z niemieckimi wojskami pancernymi. W nocy wycofał się w rejon przyczółka mostowego pod Maciejowicami, gdzie bronił się następnego dnia.

W nocy z 9 na 10 września Pułk w czasie przeprawy przez Wisłę w rejonie Magnuszewa poniósł duże straty i został rozproszony. Skoncentrował się ponownie nad Wieprzem, gdzie nastąpiła jego reorganizacja. Z pierwotnego składu pozostało tylko dowództwo pułku i 2 szwadron. Do pułku włączono szwadron 13 Pułku Ułanów Wileńskich, szwadron kawalerii dywizyjnej 36 Dywizji Piechoty, 7 szwadron pionierów oraz 7 szwadron łączności. W pułku znalazło się też kilka czołgów z 61 Kompanii Czołgów Rozpoznawczych. Tak zreorganizowany pułk przemaszerował w rejon Świdnika.

Następnie wszedł w skład Brygady Kawalerii płk. Jerzego Grobickiego z Grupy Operacyjnej Kawalerii gen. Władysława Andersa. 20 września w zaciętych walkach opanował miejscowość Cześniki, a 22 września nacierał na Komorów.

24 września podjął wraz z pozostałymi jednostkami GO Kaw. próbę przedostania się na Węgry. 26 września Pułk zdołał przebić się przez szosę Lwów-Przemyśl, ale w nocy natrafił na oddziały Armii Czerwonej i musiał wycofać się w lasy.

27 września Pułk na czele z dowódcą złożył koło Medyki broń, uzyskując od Niemców honorową kapitulację.

[edytuj] Dzieje sztandaru pułku

4.Pułk Ułanów Zaniemeńskich otrzymał dwa sztandary. Pierwszy sztandar otrzymał od Pogotowia Wojennego Ziemi Kujawskiej we Włocławku. Drugi przepisowy sztandar został ufundowany przez mieszkańców Ziemi Lidzkiej, Mińskiej i Ejszyskiej w 1920 r. Uroczystego wręczenia sztandaru dokonał marszałek Józef Piłsudski 14 kwietnia 1922 r. w Wilnie, w trzecią rocznicę wyzwolenia Wilna z rąk bolszewików.

Losy obu sztandarów Pułku nie są znane.

[edytuj] Dowódcy

• 1918-1921 – płk Stanisław Rawicz-Dziewulski
• 1921-1932 – mjr/ppłk Czesław Kozierowski
• 1932-1936 – płk dypl. Ludwik Schweitzer
• 1936-1938 – płk dypl. Zdzisław Chrząstowski
• 1938-1939 – ppłk Ludomir Wysocki

[edytuj] Żurawiejki pułkowe

Duszę własną przegra w karty,

To ułanów pułk jest czwarty.

Syny Marsa i Wenery,

Pułk Ułanów liczba cztery.

Szarżą przeszli tych z Rokitny,

To ułanów pułk błękitny.

Weneryczny i pijański,

To jest Czwarty Pułk Ułański

[edytuj] Zobacz też