15 Pułk Ułanów Poznańskich
Z Wikipedii
| 15 Pułk Ułanów | |
 |
|
| Odznaka 15 Pułku Ułanów Poznańskich | |
| Historia | |
| Państwo |  Polska |
| Sformowanie | 1918, 1942 |
| Rozformowanie | 1939, 1947 |
| Nazwa wyróżniająca | Poznańskich |
| Tradycje | |
| Święto | 23 kwietnia |
| Nadanie sztandaru | 29 lipca 1919 |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | ppłk Kazimierz Ciążyński |
| Ostatni | ppłk Adam Bieliński |
| Działania zbrojne | |
| powstanie wielkopolskie, wojna polsko-bolszewicka, kampania wrześniowa, bitwa pod Monte Cassino | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | Poznań (1939) |
| Podporządkowanie | 14 Dywizja Piechoty (1919) Wielkopolska Brygada Kawalerii (1939) 5 Kresowa Dywizja Piechoty (1942) 14 Wielkopolska Brygada Pancerna (1945) |
15 Pułk Ułanów Poznańskich - pułk kawalerii polskiej Wojska Polskiego II RP i PSZ na Zachodzie.
Spis treści |
[edytuj] Historia i tradycje
15 Pułk Ułanów po raz pierwszy pojawił się w składzie wojsk Księstwa Warszawskiego. Następnie w powstaniu listopadowym uczestniczył w walkach Pułk Jazdy Poznańskiej składający się z ochotników pochodzących z ziem zaboru pruskiego.
Następny pułk ułanów nawiązujący do tradycji poznańskiej kawalerii powstał podczas powstania wielkopolskiego jako Konny Oddział Straży Poznańskiej, a jako barwy proporczyka przyjął biel i czerwień. Pierwszym, tymczasowym, dowódcą był por. Józef Lossow. Kawalerzyści złożyli przysięgę 26 stycznia 1919
29 stycznia 1919 rozkazem gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego otrzymał nazwę 1 Pułku Ułanów Wielkopolskich.
W styczniu 1920 po włączeniu armii wielkopolskiej w skład Wojska Polskiego pułku otrzymał nazwę 15 Pułk Ułanów.
5 sierpnia 1920 na wniosek prezydenta Poznania Jarogniewa Drwęskiego pułk otrzymał nazwę 15 Pułk Ułanów Poznańskich. 22 października 1927 staraniem władz miasta i dowództwa pułku odsłonięto przy ul. Ludgardy w Poznaniu Pomnik Ułanów Poznańskich autorstwa Mieczysława Lubelskiego i Adama Ballenstaeda. Przedstawia on ułana, który jako święty Jerzy, godzi lancą w smoka.
W kampanii wrześniowej Pułk wziął udział w składzie Wielkopolskiej Brygady Kawalerii wchodzącej w skład Armii "Poznań".
Pułk został odtworzony w Związku Radzieckim w 1942 roku w ramach Armii Polskiej w ZSRR jako batalion „S”. Batalion opuścił Związek Radziecki wraz z całą armią, udając się najpierw do Iraku a następnie na Bliski Wschód, gdzie w dniu 8 października 1942 rozkazem dowództwa Polskich Sił Zbrojnych otrzymał nazwę 15 Pułk Ułanów Poznańskich i stał się pułkiem rozpoznawczym.
Następnie w ramach 2 Korpusu Polskiego wziął udział w kampanii włoskiej. W końcu grudnia 1944 Pułk został skierowany na odpoczynek na południe Włoch.
Sprzęt i połowę swego stanu miał wkrótce zdać dla nowo tworzonego 25 Pułku Ułanów Wielkopolskich. Sam wszedł w podporządkowanie 14 Wielkopolskiej Brygady Pancernej. Otrzymane uzupełnienia i własną kadrę, musiał przeszkolić w Egipcie do zadań przewidzianych dla pułku pancernego.
Po wykonaniu zadań okupacyjnych przetransportowany do Wielkiej Brytanii, gdzie został ostatecznie rozwiązany.
Ostatnie święto pułkowe w mundurach, ale już przy znacznie uszczuplonych stanach, obchodzono jeszcze w dniach 22—23 kwietnia 1947.
W lipcu, w kolejnym obozie w Slinford, pozostałości pułku weszły w skład tzw. Basie Unit 340 pod dowództwem ppłk. Bielińskiego.
Ostatni demobilizowani żołnierze opuścili szeregi we wrześniu 1948 roku wraz z rozwiązaniem PKPR. 15 Pułk Ułnów Poznańskich przestał istnieć.
W 1996 staraniem Towarzystwa Byłych Żołnierzy i Przyjaciół 15 Pułku Ułanów Poznańskich (powstało w 1991 w Poznaniu) i działającego na emigracji od 1946 początkowo we Włoszech, a później w Londynie Koła Ułanów Poznańskich im. Gen. Bronii Władysława Andersa nadano numer 15 Wielkopolskiej Brygadzie Kawalerii Pancernej, a jej 1 Batalion Czołgów otrzymał barwy pułkowego proporczyka 15 Pułku Ułanów Poznańskich. W mundurach 15 Pułku występuje także Ochotniczy Reprezentacyjny Oddział Ułanów Miasta Poznania
15 Pułk Ułanów Poznańskich w okresie międzywojennym stacjonował w Poznaniu.
Święto pułkowe obchodzono w dniu 23 kwietnia w rocznicę nadania jednostce w 1921 Orderu Krzyża Virtuti Militari.
[edytuj] Udział w walkach
[edytuj] Powstanie wielkopolskie 1918-1919
- 6 stycznia 1919 - chrzest bojowy, walki o lotnisko Ławica w Poznaniu
- 9 stycznia 1919 - wymarsz na front północny i walki o Szubin. W następnych miesiącach służył na różnych odcinkach frontu powstańczego
[edytuj] Wojna polsko-bolszewicka
- 1 sierpnia 1919 Pułk wyruszył na front litewsko-białoruski w ramach 14 Dywizji Piechoty. Jego szlak bojowy prowadził przez: Mołodeczno, Małe Gajany, Mińsk, Ihumeń, Bochuczewicze i Bobrujsk, który został zdobyty 28 sierpnia. Bobrujsk stał się bazą wypadów pułku podczas walk nad Berezyną i na Polesiu do maja 1920. W tym okresie żołnierze dorobili się u bolszewików przydomku rogate, czerwone czorty (czerwony to kolor otoku rogatywek). W tym okresie Pułkiem dowodził ppłk Władysław Anders
- w maju 1920 brał udział w zatrzymaniu ofensywy radzieckiej 16. armii biorąc do niewoli znaczą część żołnierzy nieprzyjacielskiej brygady kawalerii. W tym okresie z zapasowego szwadronu utworzono dwa nowe pułki, które po wojnie nazwano 25 Pułkiem Ułanów Wielkopolskich i 26 Pułkiem Ułanów Wielkopolskich
- w lipcu 1920 wskutek radzieckiej ofensywy wojska polskie zostały zmuszone do odwrotu. Pułk osłaniał odwrót swojej macierzystej dywizji. Podczas walk pod Iwachnowiczami 29 lipca ranny został dowódca - ppłk Anders. Podczas kontrofensywy polskiej 16 sierpnia Pułk przełamał obronę radziecką pod Maciejowicami.
- Kolejne walki stoczył podczas Bitwy nad Niemnem. Następnie w drugiej połowie września 1920 kawalerzyści walczyli pod Międzyrzeczem, Zelwą i Snowami, a ostatnią miejscowością jaką zajęli żołnierze był Mińsk, z którego wycofano się na zachód po podpisaniu zawieszenia broni.
- 16 stycznia 1921 Pułk wkroczył do Poznania pod dowództwem W. Andersa, który ponownie objął to stanowisko jesienią. Za zasługi podczas wojny wszystkie pułki 14 Dywizji Piechoty zostały odznaczone krzyżem Virtuti Militari. Dekoracji sztandaru dokonał marszałek Józef Piłsudski 22 kwietnia 1921.
[edytuj] Wojna obronna 1939
- 1 września 1939 Pułk, który wchodził w skład Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, znajdował się koło Zaniemyśla. Następnie skierował się na Uniejów i nad Bzurę.
- w dniach 9-18 września 1939 znajdował na wschodnim skrzydle Armii Poznań tocząc ciężkie walki pod Brochowem i Walewicami w ramach Bitwy nad Bzurą. Pod Zaniemyślem 12 września poległ dowódca Pułku ppłk Tadeusz Mikke.
- po bitwie Pułk osłaniał odwrót Armii Poznań i resztek Armii Pomorze przez Kampinos do Warszawy do której dotarł 20 września. Ostatnia zbiórka odbyła się 28 września w dniu kapitulacji stolicy.
[edytuj] 1941-1947
- 30 lipca 1941 na mocy Układu Sikorski-Majski rozpoczęto formowanie Armii Polskiej w ZSRR pod dowództwem gen. W. Andersa.
- 17 kwietnia 1942 w Jangi-Jul koło Taszkientu sformowano batalion "S" pod dowództwem rtm. Zbigniewa Kiedacza
- 8 października 1942, już w Iraku batalion "S" został przekształcony w 15 Pułk Kawalerii Pancernej który pełnił funkcję pułku rozpoznawczego 5 Kresowej Dywizji Piechoty.
- pod koniec 1942 Pułk powrócił do nazwy 15 Pułk Ułanów Poznańskich. Następnie żołnierze doskonalili swoje umiejętności stacjonując kolejno w Iraku, Palestynie, Libanie i Egipcie.
- na przełomie lutego i marca 1944 Pułk przerzucono do Włoch
- 6 kwietnia 1944 wszedł do walki pod Capracotta, a następnie dotarł pod Genuę.
- 3-29 maja 1944 Pułk brał udział w bitwie o Monte Cassino walcząc na wzgórzu Castellone, następnie miał swój udział w przełamywaniu Linii Hitlera zajmując Pizzo Corno i Monte Cairo.
- 20 lipca 1944 Pułk zakończył swój udział w walkach o Ankonę
- W październiku 1944 Pułk walczył w Apeninie Emiliańskim biorąc udział w przełamywaniu Linii Gotów. 23 października zginął dowódca ppłk. Zbigniew Kiedacz
- Za walki na froncie włoskim Pułk został ponownie odznaczony krzyżem Virtuti Militari.
- Na przełomie 1944 i 1945 z Pułku po raz drugi w jego historii wyłączono 25 Pułk Ułanów Wielkopolskich.
- W styczniu 1945 Pułk przerzucono do Egiptu, gdzie po przezbrojeniu wszedł w skład 14 Wielkopolskiej Brygady Pancernej.
- W październiku 1945 całą Brygadę przeniesiono do Giulianova we Włoszech
- W czerwcu 1946 Pułk przeniesiono do Browning Camp koło Horsham w pobliżu Londynu.
- w 1947 Pułk rozformowano
[edytuj] Dowódcy
wg M. Rezler, Dowódcy 15 Pułku Ułanów Poznańskich, 1998
- ppłk Kazimierz Ciążyński (30 XII 1918 do 14 I 1919)
- mjr Józef Lossow (14 do 29 I 1919)
- ppłk Aleksander Pajewski (31 I do 23 IV 1919)
- ppłk Władysław Anders (23 IV 1919 do końca IX 1921)
- płk Gwido Poten (od IX 1921 do 5 VI 1924)
- płk Stanisław Grzmot-Skotnicki (5 VI 1924 do 11 VIII 1927)
- płk Rudolf Dreszer (15 VIII 1927 do X 1931)
- ppłk Konrad Zembrzuski (30 III 1932 do 3 VI 1938)
- ppłk Tadeusz Mikke (II 1938 wyznaczony na dowódcę do 12 IX 1939 poległ)
- mjr Kazimierz Chłapowski (12-28 IX 1939)
- ppłk Zbigniew Kiedacz (9 IV 1942 do 23 X 1944)
- ppłk Adam Bieliński (4 XI 1944 do rozformowania w 1947)
[edytuj] Obsada personalna Pułku w dniu 1 września 1939 roku
- Dowództwo
- dowódca pułku - ppłk Tadeusz Mikke
- I zastępca dowódcy - mjr Kazimierz Chłapowski
- II zastępca dowódcy - rtm. Władysław Braunek
- I adiutant - por. Szymon Skrupski
- II adiutant i oficer ordynansowy - por. Andrzej Niegolewski
- oficer informacyjny - por. Stanisław Kościelski
- dowódca szwadronu gospodarczego - por. Krzysztof Wize
- oficer broni - ppor. Stefan Kaczmarek
- oficer żywnościowy - chor. Marceli Nowicki
- płatnik - ppor. Adam Glabisz
- dowódca taborów - por. Witold Prus-Głowacki
- lekarz - kpt. dr Edward Gorzkowski
- lekarz weterynarii - ppor. lek. wet. Małecki
- kapelan - ks. Marian Konopiński
- Pluton łączności
- dowódca - por. Bogdan Lubierski
- Pluton przeciwpancerny
- dowódca - ppor. Maciej Prószyński
- I szwadron liniowy
- dowódca - por. Stanisław Gardulski
- dowódca 1. plutonu - ppor. Jan Wieżański
- dowódca 2. plutonu - ppor. Wacław Zieliński
- dowódca 3. plutonu - ppor. Jan Maliszewski
- II szwadron liniowy
- dowódca - rtm. Władysław Mackiewicz
- dowódca 1. plutonu - ppor. Jerzy Siarkiewicz
- dowódca 2. plutonu - por. Józef Klonowski
- dowódca 3. plutonu - ppor. Zygmunt Kęszycki
- III szwadron liniowy
- dowódca - rtm. Czesław Małachowski
- dowódca 1. plutonu - por. Roman Rożałowski
- dowódca 2. plutonu - por. Witold Szczęśniewski
- dowódca 3. plutonu - ppor. Zygmunt Rusiecki
- IV szwadron liniowy
- dowódca - rtm. Bronisław Buszkiewicz
- dowódca 1. plutonu - ppor. Zygmunt Twardowski
- dowódca 2. plutonu - ppor. Henryk Stroiński
- dowódca 3. plutonu - ppor. Andrzej Wiewiórkowski
- Szwadron ciężkich karabinów maszynowych
- dowódca - rtm. Jan Brodzki
- dowódca 1. plutonu - por. Marian Łukowski
- dowódca 2. plutonu - por. Aleksander Lossow
- dowódca 3. plutonu - wachm. Ignacy Bandosz (pełniący obowiązki)
- dowódca 4. plutonu - ppor. Mieczysław Tarnopolski
- Szwadron kolarzy
- dowódca - por. Przemysław Czarnocki
- dowódca 1. plutonu - ppor. Jan Trzciński
- dowódca 2. plutonu - ppor. Adolf Liebich
- dowódca 3. plutonu - podchor. Michał Warczygłowa
[edytuj] Obsada personalna Pułku w 1945 we Włoszech
- Dowódca pułku - ppłk Adam Bieliński
- Zastępca dowódcy pułku - mjr Kazimierz Chłapowski
- Adiutant pułku - rtm. Zygmunt Sobotowski
- Kwatermistrz - rtm. Edwrn Hryniewicz
- Oficer łączności - por. Edmund Majewski
- Kapelan - ks. Leon Frankowski
- Lekarz pułku - ppor. lek. Henryk Parnes
- Dowódca szwadronu dowodzenia - por. Ludwik Duda
- Dowódca 1. szwadronu - rtm. Tadeusz Bugusław Zieliński
- Dowódca 2. szwadronu - rtm. Władysław Stacewicz
- Dowódca 3. szwadronu - por. Franciszek Szendera
- Dowódca 4. szwadronu - Witold Ponikiewski
[edytuj] Żurawiejki
A kto wroga krwią zbroczony?
To piętnasty pułk czerwony.
Skąd piętnasty jest czerwony?
Bolszewików krwią zbroczony.
Ostróg brzęk w Poznaniu dzwoni,
To z piętnastki są czerwoni.
Lepiej muchę znaleźć w zupie,
Gołą d..ą siąść na jeża,
Lepiej zginąć na dnie sracza,
Niźli służyć u Kiedacza. (A. Majewski: Ludzie, wojna, medycyna)
Wciąż gotowi do kochania,
To ułani są z Poznania.
[edytuj] Zobacz też
- Wielkopolska Brygada Kawalerii
- Armia Poznań
- Czesław Wojtyniak - kapelan 15 puł. w latach 1919-1921
[edytuj] Linki zewnętrzne
Dywizje jazdy: DJ • 1 • 2 • Brygady jazdy: I • II • III • IV • V • VI • VII • VIII • IX • X
Dywizje kawalerii: 1 • 2 • 3 • 4 • Samodzielne BK: 2 • 3 • 5 • 6 • 8 • 9 • Brygady kawalerii: I • IV • VII • VIII • X • XI • XII • XIII • XIV • XV • XVI • XVII • XVIII • Brygady kawalerii (1929-1936): Brygady 2 DK • BK Brody • BK Wilno • BK Kraków • BK Stanisławów • BK Rzeszów • BK Hrubieszów • BK Baranowicze • BK Białystok • BK Poznań • BK Równe • BK Suwałki • BK Toruń
Brygady kawalerii 1939: Mazowiecka BK • Kresowa BK • Wileńska BK • Suwalska BK • Krakowska BK • Podolska BK • Wielkopolska BK • Pomorska BK • Nowogródzka BK • Wołyńska BK • Podlaska BK
Jednostki improwizowane w 1939: DK Zaza • Zbiorcza BK • Rezerwowa BK • BK "Edward" • BK "Plis"
Pułki szwoleżerów: 1 • 2 • 3 • Pułki ułanów: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10 • 11 • 12 • 13 • 14 • 15 • 16 • 17 • 18 • 19 • 20 • 21 • 22 • 23 • 24 • 25 • 26 • 27 • Pułki strzelców konnych: 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 8 • 9 • 10
Dywizjony Artylerii Konnej 1 • 2 • 3 • 4 • 5 • 6 • 7 • 9 • 10 • 11 • 12 • 13 • (8)14
Dywizje: 1 DPanc • 2 DGPanc • 2 DPanc • Brygady: 10 BKPanc (F) • 10 BKPanc • 2 BPanc • (3)14 BPanc • 16 BPanc
Pułki pancerne: 1 pcz • 10 BKPanc: 1 ppanc • 2 ppanc • 24 puł • 2 BPanc: 1 puł • 4 ppanc • 6 ppanc • 14 BPanc: 3 puł • 15 puł • 10 phuz • 16 BPanc: 3 ppanc • 5 ppanc • 14 puł • 2 KP: 7 ppanc • rozpoznawcze: puł karpackich • 9 puł • 12 puł • 25 puł
