Wikipedysta:Lonio17/brudnopis
Z Wikipedii
Spis treści |
[edytuj] Toruński Pułk Strzelców
Zawiązek 63 Pułku Piechoty tworzyli ochotnicy z Pomorza, którzy na początku 1919 r przechodzili granicę niemiecką, by wstępować w szeregi oddziałów polskich na terenie wolnej już od Niemców Wielkopolski. Na wzór Polskiej Organizacji Wojskowej (P.O.W.) w Królestwie Kongresowym utworzono Organizację Wojskową Pomorza (O.W.P.), także o charakterze konspiracyjnym. W Inowrocławiu, dokąd przybyło najwięcej ochotników (63) sformowała się kompania, która sprawiła sobie chorągiew z napisem: Pierwsza Kompania Zachodnio - Pruska i przyłączyła się do 5. Pułku Wielkopolskiego jako 4. kompania zapasowa. Dowództwo Główne w Poznaniu (gen. Dowbor-Muśnickiego) 30 maja 1919 r wydało rozkaz o formowaniu Toruńskiego Pułku Strzelców. Już 18 czerwca 1919 pułk posiadał dwa bataliony strzelców i dwie kompanie ciężkich karabinów maszynowych a dowództwo pułku objął kapitan Władysław Koczorowski. W dniu 7 sierpnia 1919 r, z rąk gen. Dowbor-Muśnickiego pułk otrzymał chorągiew, na której był napis Toruński Pułk Strzelców. W sierpniu tegoż roku pułk składał się z 3. batalionów po 4. kompanie piechoty, czterech kompanii ciężkich karabinów maszynowych, plutonu telefonicznego i taborów. Z powodu braku kwater rozlokowano każdy batalion oddzielnie w różnych miastach - w Inowrocławiu, Poznaniu i Gnieźnie. Przy batalionie w Gnieźnie utworzono szkołę podoficerską, pluton techniczny i orkiestrę. Z niecierpliwością oczekiwano powrotu do Torunia i zajęcia Pomorza. Hasłem pułku była piosenka marszowa autorstwa por. Kowalskiego:
Toruński my hufiec do boju gotowy Gotowe już nasze bagnety,
By skruszyć ostatnie krzyżackie okowy
i wziąć za ich zbrodnie odwety.
Że polskie są Prusy Zachodnie,
Zaświadczym na froncie my godnie,
Ołowiem i krwią paragrafy spiszemy,
Że z Polską połączyć się chcemy ...
W dniu 15 stycznia 1920 r wszystkie bataliony spotkały się w Inowrocławiu i szosą Inowrocław - Toruń, marszem ubezpieczonym, pułk ruszył do Torunia staczając zwycięski bój pod Gniewkowem. Już 18 stycznia, przy dźwiękach własnej orkiestry, pułk wkroczył do miasta i zajął kwatery w koszarach. Niedługo kwaterował w Toruniu - 21 stycznia bataliony pułku ruszyły do Wejherowa, Sierakowic i Lipusza obsadzając całą zachodnią granicę Pomorza. Przybywszy na Kaszuby, zarządzeniem Ministerstwa Spraw Wojskowych, zmienił nazwę na 63. Pułk Piechoty (toruński).
Franciszek Kosmala (ur. 1 października 1907 w Wysokinie - zm. w 1979). Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Piechoty w Komorowie koło Ostrowii Mazowieckiej w 1933, w stopniu podporucznika w korpusie oficerów piechoty, został skierowany do 37. Łęczyckiego Pułku Piechoty im. ks. Józefa Poniatowskiego w Kutnie[1]. W 1938, w stopniu porucznika, skierowany do Pułku Korpusu Ochrony Pogranicza "Wołożyn" w Wołożynie. W kwietniu 1939 wraz z Batalionem KOP "Wołożyn" przeniesiony w rejon Żywca. Brał udział w Kampanii wrześniowej 1939 w szeregach 2.Pułku Piechoty KOP, 1. Brygady Górskiej.
[edytuj] Starogardzki Pułk Strzelców
Na rozkaz dowódcy Dywizji Strzelców Pomorskich, w październiku 1919 r w miasteczku Pakość, z 2 oficerów, 35 podoficerów i 204 szeregowych stworzono kompanię strzelecką. Był to zalążek Starogardzkiego Pułku Strzeleckiego. Dowództwo objął kapitan Stefan Meissner. Już 10 listopada kadra zostaje przeniesiona do Mogilna, gdzie dzięki stałemu napływowi ochotników w styczniu 1920 r rozrasta się do siły batalionu (9 oficerów i 460 szeregowych). W składzie Dywizji Strzelców Pomorskich 19 stycznia 1920 r pułk wkracza do Torunia i po krótkim pobycie w mieście, 2 lutego zostaje przeniesiony do Starogardu. Tam następuje dalszy szybki rozwój pułku a jego dowódcą zostaje major Eustachy Serafinowicz. Stworzone zostają dwa kolejne bataliony posiadające po 4 kompanie strzeleckie. Wzmocniono kompanię ciężkich karabinów maszynowych i utworzono pluton telefoniczny. Od początku marca oddziały pułku pełnią służbę graniczną w Tucholi, koło Opalenia i straż przy ważnym moście kolejowym na Wiśle. Rozkazem dowódcy 16 Dywizji Piechoty pułk 5 marca 1920 r otrzymuje nową nazwę 65 Pułk Piechoty Starogardzki. Według raportu z dnia 24 marca 1920 r stan pułku wynosił: 13 oficerów, 1056 szeregowych i 6 ciężkich karabinów maszynowych. Wkrótce miało nastąpić połączenie pułku z 49. Pułkiem Piechoty byłej armii gen. Hallera.
- Kapitan Ludwik Proskurnicki - z polecenia Wojskowego Biura Historycznego, "Zarys Historii Wojennej 65-go Starogardzkiego Pułku Piechoty"; Warszawa 1929;
W czasie, kiedy Bitwa Warszawska zakończyła się pełnym zwycięstwem i armie polskie przeszły do pościgu za wrogiem, na froncie południowym pod Lwowem toczyły się nadal ciężkie walki. W celu powstrzymania ewentualnej ofensywy wojsk sowieckich przerzucono w ten rejon 4. Dywizję Piechoty a w jej składzie pułk, który został skierowany do Chodorowa. Dnia 7 września 1920 r pułk stacza ciężkie walki z oddziałami sowieckimi zagrażającymi linii kolejowej Lwów - Chodorów. Zdobył kolejno: Knihynicze, Nowosielce, Okrześnice. Nazajutrz przystępuje do forsowania rzeki Stryj, z zamiarem zajęcia miejscowości Rohatyń, co ma miejsce 9 września 1920 r. Pamięć tych walk, w których po raz pierwszy w czasie wojny polsko-bolszewickiej wzięły udział wszystkie bataliony razem, pułk uwiecznił obierając datę 9 września za dzień święta pułkowego. Jeszcze przez kolejne dni broni Rohatyni przed kontratakami oddziałów sowieckich. Pułk, uzupełniony trzema kompaniami marszowymi w dniu 13 września, w składzie 4. Dywizji Piechoty, w pościgu za nieprzyjacielem dochodzi do Wiśniowca, by 25 września, transportem kolejowym, przebazować się do Grodna jako odwód naczelnego dowództwa. Skierowany przez 2. Dywizję Piechoty Legionów, w dniu 12 listopada pułk przez Grodno i Łomżę odchodzi do Ostrołęki gdzie do 28 kwietnia 1921 r pełnił służbę graniczną, po czym wrócił do Kutna i Łęczycy.
[edytuj] Sztandary
Staraniem mieszkańców ziemi łęczyckiej powstał komitet chorągwiany, który uzyskał zezwolenie na nazwanie pułku 37. Pułkiem Piechoty Ziemi Łęczyckiej i ufundował chorągiew. Uroczystość wręczenia odbyła się 23 maja 1920 r. Ponieważ w tym czasie pułk przebywał "w polu" chorągiew, z rąk ministra spraw wojskowych gen. Józefa Leśniewskiego odebrała delegacja oficerów, podoficerów i szeregowych. Do czasu powrotu pułku z wojny była ona przechowywana w dowództwie batalionu zapasowego. W 1933 r została przekazana do Muzeum Wojska Polskiego.
W piętnastolecie istnienia pułku, 26 czerwca 1933 r, Prezydent RP prof. Ignacy Mościcki wręczył pułkowi nowy sztandar. W czasie Bitwy nad Bzurą, koło Iłowa został on oddany na przechowanie miejscowemu rolnikowi i od tamtej pory ślad po nim zaginął.
- Piotr Aleksander Kukuła: "Piechurzy kutnowskiego pułku"; Wydawnictwo Łódzkie; Łódź 1977.
Mieszkańcy Torunia ufundowali pułkowi nowy sztandar nazywany wówczas chorągwią. Za zgodą Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego, na lewej stronie sztandaru, pomiędzy ramionami krzyża kawaleryjskiego umieszczono tarcze, na których wyhaftowano orły chełmińskie (herb dawniejszego województwa chełmińskiego) - noszone jako odznaka pułku na kołnierzach kurtek i płaszczy, na przemian z herbem Torunia. W ramionach krzyża wypisano szereg stoczonych przez pułk bojów:
- "Jełań - 8.V.1920 r"
- "Tremla - 3.VII.1920 r"
- "Bug - 25.VII.1920 r"
- "Horodec - 23.IX.1920 r"
Uroczystość poświęcenia i wręczenia sztandaru odbyła się w dniu święta pułkowego 3 maja 1922 r. Sztandar w imieniu Naczelnego Wodza Marszałka Józefa Piłsudskiego wręczył, pełniącemu obowiązki dowódcy pułku kapitanowi Antoniemu Wandtke, gen. Władysław Sikorski.
Pierwszą chorągiew, weterankę walk, przekazano do Muzeum Wojska Polskiego.
[edytuj] Udział w wojnie polsko-bolszewickiej
Na granicy Kaszub, pułk podporządkowany operacyjnie 2.Dywizji Piechoty, chronił granic Polski przed ewentualnym wtargnięciem Niemców. Od 19 kwietnia 1920 r trwało przebazowanie batalionów do Warszawy, by następnie, 30 kwietnia, wyruszyć do Łunińca. Pułk został rozmieszczony w Strakowicach i Ostaszkiewiczach i został taktycznie podporządkowany dowódcy 22. Pułku Piechoty wchodzącemu w skład 9. Dywizji Piechoty. Pierwszy zwycięski bój pułk stoczył 8 maja 1920 r pod Jełaniem, po czym przez Borowiki i Szwed odszedł na linię Berezyny by następnie, zająć Horwal [2] miasteczko leżące przy ujściu Berezyny do Dniepru. Przez następne dni pułk pełnił służbę patrolową, pluton techniczny wybudował dwa mosty tworząc przyczółek mostowy Horwal. Od 14 maja pułk wchodzi w skład XXXI Brygady Piechoty (wraz z 64. Grudziądzkim Pułkiem Piechoty), której dowódcą został podpułkownik Kazimierz Fabrycy. Do 18 czerwca pułk prowadził zaczepno – obronną walkę nad Berezyną i Dnieprem starając się przez częste i energiczne wypady uniemożliwić nieprzyjacielowi zorientowanie się w częściowym osłabieniu frontu 9. Dywizji Piechoty spowodowanym wysłaniem części oddziałów na południe celem odciążenia 3. Armii. Wobec konieczności skrócenia frontu i uzyskania potrzebnych odwodów zapadła decyzja o wycofaniu pułku. Po wysadzeniu mostów na Berezynie pułk wycofał się na linię: Łuki - Jełań – Szwed – Borowiki a potem rzeki Tremla – jezioro Tremla, którą osiągnął 3 lipca. Boje nad Tremlą trwały do następnego dnia. Wobec generalnej ofensywy wojsk sowieckich i znaczącej przewadze nieprzyjaciela wojska frontu północno - wschodniego były zmuszone do odwrotu. Pułk, w czasie odwrotu, pomimo ataków nieprzyjaciela nie stracił ani jednego żołnierza i został wymieniony w rozkazie pochwalnym pułkownika Władysława Sikorskiego - dowódcy Grupy Poleskiej:
- „… odwrót … można nazwać klasycznym – duża zasługa w tem twardych, nieustępliwych pułków XXXI brygady pomorskiej. Major Koczorowski ze swoim wypróbowanym 63-im pułkiem piechoty może być dumny ze swoich akcyj w ostatnich tygodniach, które wszędzie doprowadziły do klęski Sowietów”.
Wykonując dalsze rozkazy, pułk wycofuje się wzdłuż Kanału Ogińskiego, wzdłuż rzeki Jesiołdy w kierunku Horodca nad Kanałem Dniepr - Bug do Kobrynia. Następnie, współdziałając z pociągami pancernymi ”Poznańczyk” i „Danuta” rozgromił poważne siły nieprzyjaciela zagrażające Brześciowi nad Bugiem i zajął odcinek wzdłuż Bugu od ujścia rzeki Krzny aż po Derło, na południe od Janowa nad Bugiem. W dniu 2 sierpnia nieprzyjaciel sforsował Bug i nastąpiło frontalne natarcie na całym odcinku obsadzonym przez pułk, którego dwa bataliony poniosły ogromne straty sięgające 50% swojego stanu osobowego. Już 5 sierpnia pułk rozpoczął przeciwnatarcie, odrzucił przeciwnika za Bug i zajął poprzedni odcinek. Dwa dni później pułk otrzymał rozkaz wycofania się na linię rzeki Wieprz w okolice Łysobyków.W dniu 6 sierpnia 1920 r Naczelny Wódz Marszałek Józef Piłsudski wydał rozkaz do rozstrzygającej Bitwy nad Wisłą. Grupa manewrowa z nad Wieprza, pod bezpośrednim dowództwem Naczelnego Wódza, miała za zadanie uderzyć na skrzydło i tyły wojsk sowieckich stojących pod Warszawą. Pułk bierze udział w tej ofensywie nacierając na kierunku: Seroczyn, Nur, Łomżę i Nowogród, gdzie przybywa 24 sierpnia. W związku z przegrupowaniem 4. Armii, w dniu 1 września w składzie 16.Dywizji Piechoty, pułk zostaje skierowany w rejon jezior Pulemiec – Świteź – Łuki, obsadzając ważne drogi pod Piszczą. W bojach zdobywa Szack i Piszczę a następnie Mielnik i po zaciętych walkach Kobryń. Nieprzyjaciela wyparto za rzekę Muchawiec. Kolejne zdobyte w boju miejscowości to: Horodec, Antopol i wreszcie Drohiczyn. Bój o Drohiczyn zakończył krwawe walki. Nieprzyjaciel cofnął się za Ptycz. Z linii rozejmowej pułk 26 października przybywa do Baranowicz, gdzie pozostaje do 7 listopada a następnie wyrusza do Wołkowyska skąd zostaje odesłany do rodzinnego Torunia. Serdecznie witany przybywa tam 19 listopada 1920 r.
| ZUS |
|
|}
| ZUS |
|
|}
[edytuj] 7.Pułk Strzelców Polskich – 49. Pułk Strzelców
-
-
-
-
- Na obczyźnie
-
-
-
W grudniu 1918 r, w kilku obozach we Włoszech zebrano wszystkich polskich jeńców wojennych i zaczęto formować z nich ochotnicze oddziały wojskowe dla armii polskiej gen. Hallera.Jeden z takich obozów znajdował się w La Mandria di Chivasso pod Turynem, gdzie zgromadzono pod koniec miesiąca ponad 10 000 ochotników. Pochodzili oni z różnych okolic zaboru austriackiego, znacznie różnili się wiekiem, byli fizycznie i moralnie wyczerpani pobytem w obozach jenieckich.Stworzono szereg oddziałów a wśród nich 3. Pułk im. Józefa Garibaldiego, którego III batalion przeniesiono 24 lutego 1919 do Francji. Batalion przydzielono do 217. Pułku Piechoty Francuskiej. Do batalionu wcielono żołnierzy pochodzących z byłej armii niemieckiej i ochotników z Ameryki. Po zakończeniu organizacji, 16 kwietnia 1919 pułk otrzymał nazwę 7. Pułk Strzelców Polskich z przydziałem do 3. Dywizji Strzelców. Przez następne kilka miesięcy kadrę dowódczą pułku stanowili oficerowie francuscy, którzy zgłosili się ochotniczo do służby polskiej.
-
-
-
-
- W kraju
-
-
-
Po przybyciu 11 maja 1919 r do Polski pozostał chwilowo w Nowym Dworze pod Modlinem oczekując na rozwiązanie sprawy Pomorza przez Traktat wersalski. Pod koniec lipca został skierowany na Wołyń gdzie od Tarnopola i Zbaraża po Zasław nad Horyniem prowadził utarczki z oddziałami dywersyjnymi. We wrześniu został przemianowany na 49. Pułk Strzelców Kresowych z przydziałem do 11. Dywizji Piechoty. Pułk opuścili oficerowie francuscy wraz z dotychczasowym jego dowódcą pułkownikiem Réné Viard`em.
Dowództwo pułku objął podpułkownik Franciszek Korewo, dotychczasowy organizator 30. Pułku Strzelców Kaniowskich. Dnia 5 listopada pułk odszedł na południe i wzdłuż Zbrucza od Husiatyna do Okopów Świętej Trójcy pełnił służbę graniczną. Niebawem, 24 grudnia, przewieziono koleją oddziały pułku do Mławy. Niestety choroby zakaźne „przywleczone” ze wschodu jak tyfus a u koni nosacizna spowodowały nałożenie na pułk kwarantanny, która trwała do 12 lutego 1920 r. W styczniu pułk otrzymał chorągiew ufundowaną przez mieszkańców Nowego Dworu, która towarzyszyła mu do 1929 r. W połowie lutego 1920 pułk przebazowano do Kościerzyny skąd wysłano bataliony do osłony granicy polsko – niemieckiej. Wkrótce zmniejszone liczebnie bataliony odjechały do Tucholi, by połączyć się z 65. Starogardzkim Pułkiem Piechoty co nastąpiło 24 marca 1920 r.
[edytuj] Dowódcy
- por. Leon Kozubski – od października 1918 – 18. pułk strzelców
- ppłk. Adam Jaroszewski – od 14 listopada 1918 - 10. pułk piechoty
- mjr. Józef Kuś – od 3 kwietnia 1920
- p.o. d-cy: ppłk. Julian Żaba, płk. Edward Nowak, mjr. Stefan Lewicki, ppłk. Albin Skroczyński - od marca 1925
- płk. Władysław Bortnowski – od 31 grudnia 1925
- p.o. d-cy ppłk. Albin Skroczyński – od 20 czerwca 1926
- płk. Jerzy Trojanowski – od 8 września 1926
- p.o. d-cy mjr. Jan Palewicz – od 1 stycznia 1931
- płk. dypl. Józef Sas-Hoszowski – od 16 stycznia 1931
- ppłk. dypl. Roman Umiastowski – od 3 września 1937
- ppłk. Stanisław Kurcz – od 1 września 1939
[edytuj] lata 1921 - do mobilizacji 1939
Dowództwo i sztab pułku, oraz bataliony I i II zostały rozlokowane w Kutnie, w koszarach po byłym rosyjskim 4. pułku strzelców, III batalion został zakwaterowany w Łęczycy w budynku poklasztornym. Koszary były ciasne, brakowało wielu podstawowych sprzętów, koszary nie były skanalizowane, nie było placu ćwiczeń, stosownych magazynów a strzelnica miała długość zaledwie 100 m. Pod koniec 1921 r zmienił się dotychczasowy przydział pułku. Został on włączony do 26. Dywizji Piechoty (wraz z 10. Pułkiem Piechoty, 18. Pułkiem Piechoty i 26. Pułkiem Artylerii Lekkiej). Ten przydział pozostał aktualny do wybuchu drugiej wojny światowej. Wśród przychodzących corocznie rekrutów znajdował się spory odsetek analfabetów, dla których zorganizowano szkołę prowadzoną przez oficerów i podoficerów zawodowych. Święto pułku początkowo obchodzono 9 września, na pamiątkę zwycięstwa pod Rohatyniem, zaś od 1934 r - 26 maja, w rocznicę innej zwycięskiej bitwy stoczonej w 1920 r. pod Żukowcem.
Na wniosek dowództwa Minister Spraw Wojskowych rozkazem z 12 kwietnia 1937 nadal pułkowi "szefostwo honorowe" księcia Józefa Poniatowskiego a w związku z tym żołnierze nosili na patkach herb Ziemi łęczyckiej a na naramiennikach inicjały ”J P”, zaś nazwa jednostki brzmiała oficjalnie - 37 Łęczycki Pułk Piechoty im. księcia Józefa Poniatowskiego. Na odznace pułkowej umieszczono koronę książęcą (mitrę). W związku z napiętą sytuacją społeczną, w okresie październik – grudzień 1923, pułk przebywał w Warszawie (stacjonując na Powązkach w dawnych magazynach rosyjskich) i pełniąc służbę wartowniczą . Bardzo istotnym wydarzeniem w dziejach pułku był udział w przewrocie majowym Marszałka Józefa Piłsudskiego. Pułk dowodzony przez płk Władysława Boronowskiego opowiedział się zdecydowanie po stronie Marszałka. Znalazł się w Warszawie na krótko przed wybuchem walk, które toczył z wojskami rządowymi w rejonie Mokotowa i w centrum miasta. Poniesione straty to 10 zabitych i 32 rannych. Kolejne znaczące wydarzenie, w dziejach pokojowej służby pułku, to akcja pacyfikacyjna na terenie Małopolski Wschodniej w okresie od 16 września do 30 listopada 1930 r. Pododdziały skierowane do tych działań były w znacznej części dowodzone przez oficerów i podoficerów pochodzenia ukraińskiego a ok. 30% szeregowych było również tej narodowości. Akcja miała miejsce w rejonie: Bolechów, Kołomyja, Dolina, Stryj, Bolesław. Od października do końca listopada 1938 pułk przebywał w Karpatach w rejonie miejscowości Nadwórna i Dolatyń w związku z rozbiorem Czechosłowacji na mocy układu monachijskiego.
Społeczeństwo kutnowskie i łęczyckie dawało liczne dowody uznania i szacunku dla tradycji i dokonań pułku – fundując sztandar, tablice pamiątkowe, tworząc Towarzystwo Przyjaciół 37 pp, fundując komplet mundurów historycznych nawiązujących do tradycji 4. pułku strzelców pieszych dla ubarwienia oprawy uroczystości pułkowych, nadając imię pułku okolicznym szkołom i inne.
 |
Żyję w symbiozie z rakiem |
