5 Saska Dywizja Pancerna

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy 5 Saskiej Dywizji Pancernej. Zobacz też: 5 Dywizja Pancerna - stronę ujednoznaczniającą.

5 Saska Dywizja Pancerna im. gen. bryg. Aleksandra Waszkiewicza - pancerny związek taktyczny Sił Zbrojnych PRL powstały na skutek przemianowania 19 Dywizji Pancernej.

Sztab dywizji stacjonował w Gubinie przy ul. Poznańskiej (potem ul. A. Waszkiewicza, obecnie ul. Kresowa).

Dowództwo dywizji pełniło jednocześnie funkcję dowództwa garnizonu Gubin-Komorów.

Numer jednostki wojskowej (sztabu): 1606.

[edytuj] Historia

Sztab 5 Saskiej Dywizji Pancernej - rok 1975.

Wiosną 1957 roku, w ramach kolejnej redukcji armii, rozformowano 5 Saską Dywizję Piechoty. Jednocześnie, celem kontynuowania bojowych tradycji ludowego Wojska Polskiego, 19 Dywizję Pancerną przemianowano na 5 Saską Dywizję Pancerną.

W tym czasie również rozwiązano 69 pułk czołgów, a w jego miejsce włączono 22 pułk czołgów z Żagania, będący wcześniej w podporządkowaniu 4 DP.

W lipcu 1961 przeniesiono dywizję na etaty pokojowo-wojenne. Latem podjęto również decyzję o rozformowaniu 34 Batalionu Czołgów Ciężkich i Artylerii Pancernej, lecz jesienią sformowano ponownie taką jednostkę pod nazwą 4 Batalionu Czołgów Ciężkich. W batalionie zgromadzono wszystkie sprawne czołgi ciężkie. Jednostka ta nie przedstawiała większej wartości bojowej.

W maju 1962 przeformowano 24 dar 12 DZ i przekazano go do 5 DPanc. W rzeczywistości był to dywizjon rakiet taktycznych uzbrojony w wyrzutnie z rakietami typu R-30, mogących przenosić głowice konwencjonalne, jądrowe i chemiczne. Dywizjon, po zakończeniu formowania, zastąpił 12 dar (przekazany do 4 DZ).

Na początku 1964 rozformowano 4 Batalion Czołgów Ciężkich, a na jego bazie sformowano dwie manewrowe kompanie czołgów, które zlokalizowano przy ośrodkach szkolenia poligonowego.

W 1968 częścią sił (27 pcz i 5 paplot), wspólnie z innymi jednostkami Śląskiego Okręgu Wojskowego, wzięła udział w akcji zbrojnej na Czechosłowację.

W grudniu 1970 i 1981 dywizja rozlokowała swoje oddziały wokół Poznania, a poszczególne jej pododdziały wzięły udział przede wszystkim w "demonstracji siły".

W 1983 została wyróżniona Orderem Sztandaru Pracy.

[edytuj] Skład

Dowództwo i sztab (Gubin)

22 pułk czołgów Żagań 1957-1960
26 pułk czołgów (Gubin) ok. 1960
73 pułk zmechanizowany (Gubin) ok. 1960
36 dywizjon artylerii haubic (Gubin) ok. 1960
3 dywizjon artylerii przeciwlotniczej (Gubin) ok. 1960
73 pułk czołgów (Gubin)
27 pułk czołgów (Gubin)
23 Pułk Czołgów (Słubice)
13 pułk zmechanizowany (Kożuchów)
5 batalion zaopatrzenia (Gubin)
5 pułk artylerii przeciwlotniczej (Gubin)
113 pułk artylerii (Kostrzyn)
12 dar (Gubin)
? drt (Kostrzyn)
2 batalion rozpoznawczy (Kostrzyn 1957-1960) (Gubin)
59 batalion łączności (Gubin)
66 batalion saperów (Kostrzyn)
Orkiestra dywizyjna (Gubin)

[edytuj] Dowódcy

Tadeusz Wilecki

płk dypl. Mateusz Lach 1956-1962
gen. bryg. Stanisław Antos 1962-1964
płk dypl. Bronisław Zduńczyk 1964-1965
płk dypl. Henryk Rapacewicz 1965-1967
gen. bryg. Władysław Szymłowski 1967-1973
gen. bryg. Zbigniew Maziej 1973-1976
gen. bryg. Zdzisław Głuszczyk 1976-1980
płk dypl. Julian Lewiński 1980-1984
płk dypl. Tadeusz Wilecki 1984-1986
płk dypl. Leon Komornicki 1986-1988
płk dypl. Zbigniew Jabłoński 1989-1990

[edytuj] Przeformowanie

W wyniku zmian restrukturyzacyjnych w Wojsku Polskim w 1990 dywizję przeformowano na 5 Dywizję Zmechanizowaną.

Zobacz więcej w osobnym artykule: 5 Kresowa Dywizja Zmechanizowana.

[edytuj] Ciekawostki

W 1984 lub 1985 roku w 73 pcz spaliły się 2 czołgi. Jeden udało się przekazać do remontu, ale drugi był świeżo po remoncie i w celu uniknięcia dochodzenia prokuratorskiego trzeba było "najeździć" mu kilometrów. Był to najintensywniej eksploatowany czołg w WP w tamtym okresie. Nie ruszając się z miejsca w PWB "zaliczał" wszystkie możliwe ćwiczenia i szkolenia, aż wreszcie można go było oddać do remontu. W pożarze został uszkodzony mechanizm obrotu wieży i każdorazowo przed transportem na poligon oraz po powrocie do jednostki wieża czołgu była obracana liną szarpaną przez inny czołg.
Z placu ćwiczeń ogniowych 2 września 1988 roku ukradziono czołg. Czołg uprowadził elew szkoły podoficerskiej 73 pcz. Skierował swoją zdobycz bezpośrednio na most graniczny Polska - NRD. Tym sposobem żołnierz chciał wziąć odwet za "wrzesień 1939 roku". Czołg zatrzymał się kilkanaście kilometrów za granicą nie osiągnąwszy celu (wg zeznań porywacza zdobycia Berlina). Elew osiągnął jednak swój osobisty cel. Poprzez szpital psychiatryczny wyszedł do "cywila".
Znakiem taktycznym dywizji malowanym na sprzęcie bojowym był poziomy romb.