Z Wikipedii

Spis treści 1 Kościół Św. Sebalda w Norymberdze 1.1 Dzieje 2 Katedra w Strasburgu 2.1 Dzieje 2.1.1 Wcześniejsze budowle 2.1.2 Budowa gotyckiej katedry (1176–1439) 2.1.2.1 Fazy budowy katedry 2.1.2.2 Inni architekci katedry 2.1.3 Dalsze dzieje 2.2 Architektura katedry 2.2.1 Wnętrze 2.2.2 Krypta 2.2.3 Elewacje zewnętrzne 2.2.4 Wymiary katedry 2.2.5 Fasada zachodnia 2.2.6 Wieża 2.2.6.1 Dzwony 2.2.7 Monasterium kanonickie 2.2.7.1 Dawny kapitularz 2.2.7.2 Krużganki 2.3 Rzeźba 2.3.1 Portale 2.3.1.1 Portale południowe 2.3.1.2 Portale zachodnie 2.3.1.3 Portale północne 2.3.1.4 Galeria Królewska 2.3.1.5 Panny Mądre i Panny Głupie 2.3.1.6 Eklezja i Synagoga 2.3.2 Rzeźby wewnątrz katedry 2.3.2.1 Przegroda chórowa 2.3.2.2 Kalwaria 2.3.2.3 Inne rzeźby 2.3.2.4 Filar Anielski 2.4 Wyposażenie wnętrza 2.4.1 Ołtarz główny 2.4.2 Stalle 2.4.3 Ołtarze 2.4.4 Zegar astronomiczny 2.4.5 Epitafium Conrada de Busnang 2.4.6 Witraże 2.5 Muzeum katedralne 2.6 Literatura 2.7 Linki zewnętrzne 3 Dom zu Mainz 4 Krucyfiks z Iwanowic 4.1 Dzieje 4.2 Opis i analiza 4.3 Sprawa autorstwa dzieła 4.4 Datowanie 4.5 Literatura 4.6 Zobacz też 4.7 Linki zewnętrzne 5 Mistrz z Wyżnego Brodu 6 Brat Francke 6.1 Biografia 6.2 Twórczość 6.3 Dzieła 6.4 Galeria 6.5 Bibliografia 6.6 Linki zewnętrzne 7 Ołtarz Kolumba 8 Kunsthalle Hamburg 8.1 Rys historyczny 8.2 Zbiory 8.3 Linki zewnętrzne 9 Residenzschloss 10 Szablon Wit Stwosz 11 Draperia 12 do artykułu Stralsund 12.1 Historia 12.1.1 Słowiański gród 12.1.2 Hanzeatyckie miasto 12.1.3 Szwedzka twierdza 12.2 Miasta partnerskie 12.3 Zabytki 12.4 Linki zewnętrzne 13 Kościól w Olkuszu 13.1 Historia 13.2 Architektura 14 Przysłowia niderlandzkie - będzie giga artykuł :)))) 14.1 Detail 15 Opactwo Cystersów w Koprzywnicy 15.1 Dzieje 15.1.1 Wiek XII i XIII 15.1.2 XIV i XV wiek 15.1.3 Dalsze dzieje 16 Dzyni dzyn dzyn dzyn :) 16.1 Dzwony 16.1.1 Hauptgeläut im Südturm 17 DG 17.1 Figura Maryi 17.2 Kult figury 17.3 Przywileje 18 Testowanie 19 Komunikacja i transport 19.1 Drogi 19.2 Transport publiczny 20 Bla bla bla:) 20.1 Rowery 20.2 Transport lotniczy

[edytuj] Kościół Św. Sebalda w Norymberdze

Kościół Świętego Sebalda w Norymberdze - dawny kościół farny, jeden z trzech najważniejszych z historycznych kościołów miasta Norymbergi, przykład późnoromańskiej i gotyckiej sztuki, we wnętrzu kryje liczne dzieła sztuki takich artystów jak Adam Krafft, Peter Vischer czy Wit Stwosz. Obecnie świątynia służy gminie ewangelicko-augsburskiej.

[edytuj] Dzieje

Pierwszy kościół został zbudowany w latach 1125-1273 w stylu późnoromańskim. w 1255 otrzymal status kościoła parafialnego. Była to budowla złozona z dwóch chórów, zachodniego i wschodniego, połączonego trójnawowym bazylikowego korpusem nawowym z transeptem od wschodu. Chór zachodni flankowały dwie wieże, których dolne kondygnacje zachowały się do dziś. Również struktura korpusu nawowego nie została naruszona, wewnątrz zachowały się sklepienia nawy głownej. Największe zmiany przypadły w XIV stuleciu, kiedy to kościołowi stopniowo zaczęto nadawać gotycki wygląd. Wpierw powstały nowe nawy boczne z kaplicami oraz wejścia boczne, z bogato zdobionymi portalami.

[edytuj] Katedra w Strasburgu

Katedra Najświętszej Marii Panny w Strasburgu (fr. Cathédrale Notre-Dame, niem. Liebfrauenmünster)- najważniejsza świątynia katolicka miasta, cenny przykład średniowiecznej XIII - XV wiecznej architektury, łączącej cechy późnego romanizmu, z przede wszystkim wczesnym gotykiem francuskim i dojrzałym gotykiem niemieckim, zawierająca zarówno na zewnątrz i w środku liczne cenne dzieła średniowiecznej rzeźby kamiennej m.in. portale południowego ramienia transeptu, tzw. Filar Anielski. Katedra o bogato zdobionej fasadzie i charakterystycznej sylwetce z widoczną po obu stronach Renu strzelistą 142 metrową wieżą, jedną z najwyższych na świecie była tematem wielu dzieł malarstwa i grafiki, jak i inspiracją dla kwitnącej już w XVIII w. nowej romantycznej myśli. Dla artystów i literatów m.in. Jana Wolfganga Goethego świątynia stanowiła inspirację do zainteresowań wcześniej niedocenianego stylu gotyckiego.

[edytuj] Dzieje

[edytuj] Wcześniejsze budowle

Na miejscu obecnej katedry istniało kilka świątyń. The site of the Strasbourg cathedral was used for several successive religious buildings, starting from the Roman occupation (when a Roman sanctuary occupied the site) up to the building that is there today.

Wiadomo że katedra była erygowana przez biskupa strasburskiego, później świętego Arbogasta. U schyłku VII w. została wzniesiona in situ poświęcona Najświętszej Marii Panny, oprócz niewielkich fragmentów reliktów domniemanej świątyni nie zachowały się do dziś żadne świadectwa.

W następnym stuleciu, na miejscu pierwszej katedry powstała kolejna świątynia, którą wzniesiono za czasów panowania Karola Wielkiego. Biskup Remigiusz von Straßburg (znany również jako Rémi) zażyczył swojego pochówku w krypcie, zachował się również jego testament z datą 778. Prawdopodobnie katedra miała miejsce przysięgi strasburskiej złożonej w 842 r. przez Ludwika Niemieckiego i Karola Łysego przeciw ich starszemu bratu, cesarzowi Lotarowi. Niedawne badania archeologiczne potwierdziły istnienie karolińskiej katedry o trzech nawach zamkniętych półokrągłą absydą. Bishop Ratho (znany też jako Ratald, Rathold) w swoim poemacie opisuje bogatą dekorację, stanowiły ją elementy złocone i kameryzowane. Świątynię nawiedzały pożary, w 873, 1002 i 1007.

W roku 1015, biskup Werner I von Habsburg położył pierwszy kamień nowej świątyni, która została zbudowan w stylu romańskim. Spłonęła w [1176]], prawdopodobnie przez drewnianą konstrukcję, przez co rozprzestrzenił się ogień.

Po tej katastrofie, biskup Heinrich von Hasenburg podjął decyzję wzniesienia nowej katedry, przy tym chcąc realizować swoje ambicje aby nowa świątynia była piękniejsza od katedry w Bazylei, której właśnie budowa dobiegała końca. Budowę świątyni rozpoczęto od fundamentów, ale ta inwestycja zakończyła się niepowodzeniem - realizacja nie dobiegła końca.

[edytuj] Budowa gotyckiej katedry (1176–1439)

Budowę obecnej katedry rozpoczęto w ok. 1180 r. od prezbiterium i północnego ramienia transept. W przypadku prezbiterium zachowano romański porządek stylowy. Natomiast już w 1225, do Strasburga przybyła strzecha budowlana działająca wcześniej przy budowie katedr m.in. w Chartres w wyniku tego w kolejnych fazach budowy świątyni posłużono się cechami charakteryzującymi styl gotycki. W celu pozyskania funduszy na budowę nawy, za zgodą Kościoła zorganizowano szereg odpustów w 1253. Fundusze przekazano Oeuvre Notre-Dame, fundatorzy również zatrudnili do budowy kolejnych architektów i kamieniarzy. W tym czasie dzięki znajomości francuskiej rzeźby z ok. 1200 (gł. dekoracje katedry w Reims) powstały pierwsze cykle rzeźbiarskie, m.in. portale południowego ramienia transeptu, czy tzw. Filar Anielski. Podczas wznoszenia w latach 1240-1275 korpusu nawowego zmieniono zarówno jak strukturę konstrukcji jak dekorację zgodnie z francuskim stylem rayonnant. Już pięć lat po ukończeniu korpusu rozpoczęto budowę monumentalnej fasady zachodniej Podobnie jak w nawach materiału budowlanego zastosowano piaskowiec który sprowadzany był Wogezów o charakterystycznym różowym odcieniu. Ze źródeł wiemy iż 2 lutego 1276 biskup Konrad von Lichtenberg podpisał kontrakt z budowniczym Erwinem von Steinbach, który budował katedrę aż do swojej śmierci 17 stycznia 1318. Wówczas powstała środkowa oś fasady w tym portal zwieńczony strzelista wimpergą, rozeta, oraz dolne partie wież (wraz z portalami). Druga kondygnacja wież powstała przy udziale syna von Steinbacha, Jeana (znanego również Gerlachem) budowniczego m.in. kościoła w Niederhaslach. Po wzniesieniu powyżej rozety galerii królewskiej w latach 80-tych XIV wieku Michel von Freiburg podwyższył oś środkową wzbogacając ją o dzwonnicę. Podwyższenie wieży północnej miało czas w XV stuleciu - od 1419 roku Urlich von Ensingen wzniósł najwyższą kondygnację, zaś w 1439 Johann Hültz z Kolonii ukończył jej budowę. Udział artystów z Rzeszy obrazuje kształt architektoniczny fasady, gdzie dostrzegamy recepcję zarówno jak motywów charakterystycznych dla katedr w Île-de-France jak Nadrenii. Wieża ta była najwyższą wieżą kościelną od 1647 (kiedy to zawaliła się na wskutek pożaru 153- metrowa wieża kościoła NMP w Stralsundzie) do roku 1874 (kiedy wzniesiono kościół Św. Mikołaja w Hamburgu, którego wieża wynosi 146 m. wysokości). Planowano również wznieść wieżę południową, ale realizacjajej nigdy nie doszła do skutku.

[edytuj] Fazy budowy katedry

• ok.1190-ok.1225 - powstało prezbiterium i częściowo transept (w tym portale południowe)
• ok.1225-ok.1235 - wzniesienie obecnego transeptu
• ok.1245-ok.1275 - powstaje korpus nawowy w formie bazylikowej
• 1277-ok.1318 - budowa elewacji zachodniej (dolna kondygnacja wież), powstała bogata dekoracja osi środkowej (portale, rozeta)
• ok.1318-ok.1340 - wzniesienie drugiej kondygnacji wież
• ok.1340-1349 - wzniesienie trzeciej kondygnacji wież
• ok.1340-1365 - wzniesienie kaplicy Św. Katarzyny
• ok.1365-ok.1370 - podwyższono oś środkową fasady (galeria Apostołów)
• 1383-1399 - podwyższenie osi środkowej do wysokości wież
• 1402-1419 - wieża północna otrzymuje czwartą kondygnację
• 1419-1439 - zwieńczenie wieży ażurowym hełmem
• 172-1779 - dodanie kolejnych kaplic
• 1878-1880 - Na skrzyżowaniu naw wzniesiono niską ośmioboczną wieżę

[edytuj] Inni architekci katedry

• Johannes Hülz
• Hans Hammer
• Bernard Nonnenmacher
• Hans Uhlberger
• Johan Lorenz Götz
• Gustav François Klotz
• Jakob von Landshut
• Jodok Dotzinger
• Klaus von Lore
• Michael Parler

[edytuj] Dalsze dzieje

Postępująca w całej Europie reformacja objęła również Strasburg, myśl tę zapoczątkowała działalnośc kaznodzieja Johann Geiler von Kaisersberg. Za zgodą rady miejskiej w 1524 katedrę przekazano w ręce protestantów . Powszechne w protestanckich krajach zachodniej Europy działania ikonoklastyczne miały również miejsce w Strasburgu, niemal w całości zniszczono dorobek katedry. 30 września 1681 katedra została oddana katolikom przez dekret Ludwika XIV. Papież Leon XIII, w 1892 nadał katedrze status bazylice mniejszej. Podczas drugiej wojny światowej, cenne rzeźby, wyposażenie zostały wywiezione. Gotyckie witraże zdjęto i przechowano w kopalni soli koło Heilbronn, w Niemczech. Działania wojenne ominęły katedrę. Witraże zwrócono społeczeństwu francuskiemu, dokonał tego działający przy armii amerykańskiej Wydział Dzieł Sztuk Pięknych i Archiwaliów. W 1988 podczas papieskiej pielgrzymki do Francji Jan Paweł II, który również odwiedził Strasburg, katedra została siedzibą powołanego przez Polaka arcybiskupstwa strasburskiego. W grudniu 2000r. we Frankfurcie nad Menem schwytano grupę islamskich fundamentalistów z Algierii planująca zamach na odbywające się przed świątynią targi świąteczne.

[edytuj] Architektura katedry

Jest to trójnawowa bazylika, z transeptem od strony zachodniej. Kościół posiada dwa chóry: zachodni oraz wschodni, który jest podwyższony, poniżej jego została umieszczona krypta, do której można wejść przez portal umieszczony pomiędzy rzędami stopni prowadzącymi na chór. Trójprzęsłowy korpus nawowy posiada cechuje kompozycja oparta na systemie wiązanym - jednemu przęsłowi nawy głównej odpowiadają dwa mniejsze przęsła w nawie bocznej. Od strony stylistycznej architektura katedry łączy cechy późnego romanizmu (przede wszystkim na zewnątrz) oraz wczesnogotyckiej (wnętrze).

[edytuj] Wnętrze

Wnętrze katedry jest niemal w całości nakryte wczesną odmianą sklepienia krzyżowo-żebrowego które spoczywa na prostokątnych filarach i półfilarach, do których przylegają kolumienki o kapitelach kielichowych ozdobionych na narożach uproszczonym motywem liścia. Od wewnątrz artykulację ścian korpusu nawowego cechuje podporządkowanie kompozycji systemu wiązanego, w konsekwencji każde przęsło nawy głownej posiada parzyste arkady międzynawowe o lekko zaostrzonych łukach wzbogaconych pojedynczymi archiwoltami wspartymi na wspomnianych kolumienkach. Gładkie ściany przęseł cechuje wczesnogotycki wertykalizm drobny gzyms jedynie dzieli je na dwie kondygnacje. Podział poszczególnych przęseł silnie zaznaczają gurty. Światło pada z wysoko umieszczonych niewielkich okien nawy głównej, w przypadku naw bocznych kształt okien jest odmienny, niektóre przęsła nie są oświetlone. Nieco inaczej wygląda architektura obu chórów. Chór wschodni zachował w całości romańską absydę o surowej fakturze ścian górnej jej partii (koncha), która kontrastuje z dużymi półkoliście zamkniętymi oknami oraz poniżej okien parami wnęk wzbogaconych arkadami z łukiem w formie trójliścia wspartych na lekkich kolumienkach z ozdobnymi trzonami i kapitelami. W przypadku chóru zachodniego o podobnej strukturze wnętrza domunują formy gotyckie, architekturę cechuje lekkość, silniej zaakcentowano podział na kondygnację. Okna absydy są ostrołukowe (flankowane kolumienkami) ponadto na wysokości żeber sklepiennych znajdują się lunety z niewielkimi oknami. Przęsła obu chórów poprzedzające absydę nakryte jest sklepieniem sześciodzielnym.

[edytuj] Krypta

W całości zachowała się znajdująca się poniżej wschodniego chóru romańska krypta. Składa się z trzech naw o tej samej wysokości nakrytych sklepieniem krzyżowym z gurtami. Sklepienie wsparte jest na masywnych filarach o uwydatnionych graniastych baza o zróżnicowanej formie oraz ośmiobocznymi piramidalnymi kapitelami. Od wschodniej strony światło pada przez duże pólkoliście zamknięte okna.

[edytuj] Elewacje zewnętrzne

Od zewnątrz architektura katedry silne akcentuje kubiczność jej bryły. Elewacje boczne, oraz transept są surowe, pozbawione dekoracji. W przypadku transeptu zaakcentowano jego elewację wydatnym gzymsem poniżej którego znajduje się fryz arkadowy. Okrągłe okno posiada profilowane ościeża. Podobny motyw znajdujemy na zewnątrz wielobocznie zamkniętego chóru zachodniego, z uwydatnionymi na narożach półkolumnami. Najbardziej plastyczną częscią katedry jest absyda wschodniego chór, gdzie silnie zaznaczono podziały na kondygnacje za pomocą profilowanych gzymsów. Bogato zdobione ościeża okien poprzedzone są arkadami, których kolumny sięgają aż do gzymsu wieńczącego kondygnację krypty. Pomiędzy oknami i fryzem wieńczącym cała absydę w odrębnej kondygnacji umieszczono galeryjkę oświetloną tryforiami.

[edytuj] Wymiary katedry

• Całkowita długość: 110 m
• Całkowita szerokość: 103 m.
• Wysokość nawy głównej (wnętrze): 32 m.
• Szerokość naw bocznych (wewnątrz): 16 m.
• Wysokość elewacji zachodniej (bez wieży): 66 m.
• Średnica rozety zachodniej: 15 m.
• Wysokość wieży: 142 m.

[edytuj] Fasada zachodnia

[edytuj] Wieża

Głównym akcentem wertykalnym, a za razem dominantą w panoramie miasta jest wieża. Pary tych wielokondydnacyjnych, kwadratowych w planie wież flankują oba chóry katedry. Piętrowość wież akcentują gzymsy ozdobione fryzami arkadowymi, lub ornamenty liściaste. Każda kondygnacja posiada odmienne w formie okna. Wpisane w półkoliście zakmnięte płyciny okna wież wschodnich mają formę romańskich biforiów. Inaczej wyglądają wieże zachodnie. O ile dolne kondygnacje posiadają jeszcze formy późnoromańskie, trzy górne piętra posiadają charakterystyczne dla francuskich katedr (przede wszystkim katedra w Laon) naroża z wielobocznymi ażurowymi aediculami, z ostrołukowymi arkadami wspartymi na smukłych kolumienkach. Wieże zwieńczome są ostrosłupowymi hełmami.

[edytuj] Dzwony

Katedra w Bambergu posiada 11 dzwonów, w tym siedem dawnych.

Stare dzwony

Lp.	Name	Średnica (mm)	Waga (kg)	Tonacja (16tel)	Odlewnik	Data odlania
1	Henryk	1799	5200	cis1+9	nieznany	lt. Inschrift am 13. August 1311
2	Kunegunda	1590	~3600	c1+13	nieznany	E. 12. Jahrhundert; womöglich 1185
3	Apostoł	1655	~2430	h0+4	Friedrich Hamm	1886
4	Maria	1335	~1500	dis1+4	Johann Ignatius Höhn	1735
5	Armeseelen	844	~500	fis2-1	nieznany	um 1200
6	Zapfendorfer	745	~400	~gis2	nieznany	um 1200
7	Meßglocke	591	~200	gis2-7	nieznany	um 1300

Nowe dzwony

Lp.	Name	Średnica (mm)	Waga (kg)	Tonacja (16tel)	Odlewnik	Data odlania
1	Św. Jerzy	1090	780	fis1+10	Rudolf Perner	1972
2	Św. Piotr	985	556	gis1+7	Rudolf Perner	1972
3	Św. Otto	822	310	h1+11	Rudolf Perner	1972
4	Św. Michał	653	170	dis2+9,5	Rudolf Perner	1972

[edytuj] Monasterium kanonickie

Do katedry od strony południowej przylegają zabudowania dawnego monasterium kanonickiego i siedziby biskupów. W całości zachowały się gotyckie krużganki, najstarsze, południowe skrzydło jest z XII w., pozostałe dobudowano w następnym stuleciu. Forma architektoniczna jest analogiczna do średniowiecznych zabudowań klasztornych; zwłaszcza na terenie Rzeszy powstała tradycja budownictwa takich zabudowań także przy kościołach katedralnych.

[edytuj] Dawny kapitularz

Kaplica Gwoździa Chrystusowego (Nagelkapelle) swoją nazwę zawdzięcza przechowywanej tu relikwii gwoździa z krzyża Pańskiego, umieszczonej w złotym, kameryzowanym, bogato zdobionym rokokowym XVIII-wiecznym relikwiarzu, w formie zbliżonej do monstrancji. Ostrosłupową szkatułę na relikwię trzymają dwie złocone figurki aniołów w geście adoracji. Sama kaplica znajduje się w dawnym kapitularzu - sali zebrań, w formie gotyckiej hali o dwóch nawach, krytej sklepieniem krzyżowo żebrowym. Oprócz zgromadzonych tu relikwii kaplicę zdobi ołtarz z późnogotyckim retabulum w formie tryptyku, z płskorzeźbionym w drewnie przedstawieniem 12 Apostołów.

[edytuj] Krużganki

Czworoboczny wirydarz otoczny jest XIV wiecznym krużgankiem, który w obecnej postaci jest gotycki, nakryty sklepieniem krzyżowo żebrowym. Obecnie krużganek pełni rolę lapidarium Muzeum Diecezjalnego. Zbiory pochodzą przede wszystkim z zewnętrznych elewacji katedry, przede wszytskim figury proroków i apostołów z ościeży portalu Książęcego (1239), oraz dekoracja portalu Adama (1229) - sześć figur z ościeży - Adam i Ewa, para cesarska i dwaj apostołowie. Oprócz zbiorów katedralnych figury pochodzące z innych kościołów Bambergu, m.in. cykl kamiennych figur świętych, gotyckich z II poł. XIII w, figura króla z końca XIV w, XVII wieczna figura Chrystusa dłuta Justusa Glenckera.

[edytuj] Rzeźba

Katedra w Bambergu posiada zespół cennych dzieł rzeźby architektonicznej oraz rzeźby monumentalnej. Dekoracje rzeźbiarskie powstały w latach dwudziestych, ukończenie ich datuje się na czas konsekracji katedry, w 1237 roku. Od strony stylowej mamy tu podobny przypadek jak z architekturą, część z portali i cyklów rzeźbiarskich cechuje późny romanizm, inne posiadają cechy charakterystyczne dla wczesnego gotyku. Wewnątrz katedra prezentuje kolejne cykle rzeźby, ponadto w skład zabytkowego wyposżenia zachowały się kilka dzieł związanych z czołowymi artystami, przede wszystkim z okresu późnego gotyku.

[edytuj] Portale

Do katedry prowadzi pięć wejść. Dwa umieszczone są na wschodnich ścianach wież wschodnich, dwa znajdują się na północnej elewacji katedry, ponadto piąte wejście prowadzące bezpośrednio do zakrystii (Gittertür) znajduje się przy południowiej ścianie południowo - zachodniej wieży. Cztery wejścia, są ozdobione portalami z bogatymi cyklami figuralnymi wykonanymi z kamienia.

[edytuj] Portale południowe

Brama Adama (Adamspforte) znajduje się na wschodniej elewcji południowo-wschodniej wieży. Jej portal ma formę półkoliście zamkniętego łuku, obramionego ościeżami i archiwoltami o trzech uskokach, do dwóch z nich przylegają węgary o zygzakowatym profilu. Pomiędzy uskokami ościeży umieszczone są po po trzy filary z każdej strony, na których postawiono stojące na konsolach pełnoplastyczne figury: po lewej stronie Adama i Ewę oraz Św. Piotra apostoła, po prawej Św. Szczepana męczennika oraz parę cesarską Henryka II oraz Kunegundę Luksemburską. Znajdujące się in situ rzeźby są wiernymi kopiami oryginałów przechowywnych w lapidarium katedralnego muzeum. Postaci cechuje wyjątkowy wówczas na obszarze Rzeszy realizm, dostrzegalny przede wszystkim na twarzach, pewną manierę twórców zauważyć można w charakterystycznych lokowatych fryzurach pierwszych rodziców i pary cesarskiej, bądź kędzierzawych, dekoracyjnych fryzurach świętych, o lekko uśmiechniętych twarzach. Obaj święci trzymają swoje atryburty, pierwszy męczennik kamień, apostoł zaś krzyż, w jego przypadku symbolizujący nie tylko męczeńską śmierć, lecz również przynależność do Chrystusa i założenie apostolskiego Kościoła. Wyróżniające się nagością oraz specyficzną bryłowatością stojące w kontrapoście postaci Adama i Ewy są jednymi z pierwszych przykładów aktów w rzeźbie średniowiecznej. Stojąca naprzeciwko pierwszych rodziców ukazana w żywym ruchu para cesarska obleczona w długie antyczne tuniki nawiązuje do ciągłości Cesarstwa Rzymskiego, kiedy to narodził się Chrystus w kontekście do Adama i Ewy, koronowani Henryk II i Kunegunda mogą nawiązywać do rodziców Zbawiciela, lecz [de facto oni są "rodzicami" biskupstwa Bambergu - trzymający Insygnia koronacyjne - jabłko i berło Henryk II założył przy katedrze siedzibę biskupią, zaś Kunegunda ufundowowała pobliski kościół Świętego Szczepana, którego model trzyma w prawej ręce. Stojący obok niej pierwszy męczennik ostentacyjnie patrzy się na model i zwraca się z uśmiechem do cesarzowej. Każda z postaci stoi pod ozdobnym baldachimem, każdy z nich ma odmienny kształt zwieńczenia najeżonego wieżyczkami i bogatego w detale architektoniczne. Są to przykłady charakterystycznej dla wczesnogotyckiej rzeźby tzw. mikroarchitektury - są to miniaturowe kapliczki na planie centralnym z mnoga ilością elementów architektonicznych w tym przypadku o romańskich formach.

[edytuj] Portale zachodnie

[[

Brama Łaski (Gnadenpforte') zwanym także Maryjną (Marienpforte) znajduje się przy wschodniej ściany północnowschodniej wieży. Od strony stylowej kształt i struktura portalu podobnie jak portal Bramy Adama nawiązują do sztuki romańskiej, z tym że ten portal posiada bogatszą dekorację architektoniczną. Zarówno jak archiwolta jak i dzwigające je smukłe kolumienki przylegające go rozflifionych ościeży posiadają odmienny sposób opracowania powierzchni każdego elementu, co bardzo uplastycznia architekturę i jednocześnie silnie integruje ją z dekoracją rzeźbiarską, na która składają się tympanon oraz dekoracje kapiteli kolumn. Ciągi kapiteli zdradzających formy wczesnogotyckie z motywami roślinnymi łączą umieszczone powyżej nich niewielkie popiersia przedstawiające apostołów. Na tympanonie wykonano w drugim dziesięcioleciu XII w. płaskorzeźbione figury. Centralne miejsce zajmuje Madonna z Dzieciątkiem w typie sedes sapientiae do której zwracają się po jej prawicy patroni katedry - Święty Piotr i Święty Jerzy (w zbroi) po lewicy załozyciele biskupstwa Henryk II z małżonką. Przy spojeniach tympanonu widać dwie klęczace postaci - są to kolejni fundatorzy katedry biskup Ekbert von Andechs-Meranien (po prawicy) i prepozyta katedralny Poppo von Andechs (po lewicy). Ponadto u stóp Marii dostrzec można postać Ottona VII - grafa księstw Merania i Andechs. Tympanon ten zawiera program polityczny, zaś od strony historyczno-artystycznej jest to przykład tympnonu fundacyjnego charakteryzującym się ukazaniem najczęściej z profilu postaci fundatorów klęczących bądź składającym hołd Marii z Dzieciątkiem itp.

[edytuj] Portale północne

Brama Świętego Wita umieszczona podobnie jak Portal Książęcy w północnej elewacji katedry prowadzi bezpośrednio do zachodniego transeptu. W przeciwieństwie do powyższych portali, od strony architektonicznej portal bramy Św. Wita jest skromny. Od strony formy jest prostokątny, zamknięty łukiem dwuramiennym o profilowanych ościeżach. Wejście flankują dwa rzędy kolumn z charakterystycznymi, kielichowymi kapitelami ozdobionymi w narożach motywem liścia. Forma kapitelu powtarza się także w innych miejscach katedry. Wejście to jest dedykowane Świętemu Witowi - męczennikowi który według podań z rozkazu cesarza Dioklecjana został rzucony na pożarcie lwom, ale Wit uczynił przed zwierzętami znak krzyża, a zwierzęta położyły się ulegle przed nim.

[edytuj] Galeria Królewska

Portal Książęcy (Fürstenportal) jest umieszczony po północnej stronie korpusu nawowego. Wykonany został między 1225 a 1237 rokiem. Architektura portalu ma swoje podobieństwa do Bramy Łaski, O ile portale wejść wschodnich zostały stworzone w dużej mierze przy pomocy form późnoromańskich i zaopatrzone w tradycyjne w romaniźmie treści w tympanonach, zespół rzeźb Portalu Książęcego cechuje się zgoła odmiennymi właściiwościami programu ikonograficznego, ukształtowania i stylu. W tympanonie znajduje się przedstawienie Sądu Ostatecznego, całe wydarzenie zostało wpisane w obręb tympanonu, tworzy jednolitą całość. Pośrodku zasiada na tronie wspartym na filarze Jezus, pokazujący swoje rany. Po Jego prawicy stoją anioły z arma Christi - narzędziami męki.

U stóp Jezusa w geście adoracji klęczą Maryja i Jan Ewangelista, pomiędzy nimi dwie wskrzeszone postaci uśmiechając się powstają z sakrofagów. Po bokach kompozycji dwie grupy postaci - zbawionych i potępionych. Uśmiechnięty król słucha wezwania stojącego przed nim anioła, podczas gdy z drugiej strony bestia o groteskowej twarzy, z oślimi uszami i skrzydłami u łydek ciągnie grupę grzeszników skutych łańcuchem. Powyżej w tej grupie można odnaleźć postaci z koroną, tiarą i infułą, oraz postać skąpca z wypchaną sakwą którą mocno ściska w ręce. Postaci te są przedstawione tak jasno że chciałoby się wiedzieć o jakie konkretne osoby tu autor dzieła miał na myśli. Z pewnością nie omieszkał się krytyki niektórych przedstawicieli najwyższych instytucji, jak sakralnych, jak świeckich. Natomiast uśmiech kilku postaci zbawionych, choć bardzo nienaturalny odbiega od żałośne powykrzywianych twarzy potępionych.

Kolejny duży zespół figur znajduje się przy ościeżach portalu, który jest silnie zintegrowany z kolumnami, których trzony cechuje zróznicowane opracowanie powierzchni. Dekoracja kapiteli z ażurowymi motywami roślinnymi (głównie liście) nacechowana jest przestrzennością i silnym ładunkiem dynamiki. Naprzemianlegle z kolumnami ustawione są pary pełnoplastycznych figur apostołów i proroków. Apostołowie stoją na ramionach proroków, co może być tu tłumaczone jako podkreślenie Starego Testamentu jako podstawy dla Nowego Testamentu. Powyżej belkowania zachowało się kilka figur, m.in. postać Abrahama i anioła grającego na trąbie.

[edytuj] Panny Mądre i Panny Głupie

[edytuj] Eklezja i Synagoga

Integralną cześcią ideową kompozycji są flankujące portal stojące na przyporach pełnoplastyczne figury Eklezji (po stronie sprawiedliwych) i Synagogi (po stronie potępionych). Obecnie oryginalne figury znajdują się w środku katedry, zastąpione na zewnątrz wiernymi kopiami. Ich rzeźbiarskie uformowanie odpowiada ich symbolicznemu znaczeniu, pomyślane są jako przedstawienia Starego i Nowego Testamentu, ucieleśnienie zwycięstwa chrześcijaństwa nad prawem żydowskim. Obie postaci ukazane są en face w lekkim kontrapoście. Odziana w długie zwiewne szaty Ekelzja ma na swoich skroniach koronę. Jej wyraz twarzy bynajmniej nie obrazuje triumfu nad Synagogą; jest chłodny, surowy, co może określać jej stanowczość i władczość. Zmysłowa wręcz w swojej pozie Synagoga jest wyobrażeniem złudnego piękna, jej przewiązane draperią oczy obrazują zaślepienie, zaś złamana włócznia i tablice Mojżeszowe które wypadają z jej rąk symbolizują grzech. Ówczesna teologia nadała tej alegorycznej postaci niegdyś "pierwszej oblubienicy Boga" jej negatywny aspekt "okazawszy niewierność [Bogu] i stoczywszy się do roli dziwki, na końcu czasów znów się do Niego zwróci". Zwrot tem może przepowidać lekko podniesiona głowa postaci. Zmysłowość Synagogi podkreślają szaty, z przejrzystago materiału, przepasane na biodrach, obciskające jej ciało niczym mokry jedwab. Ponadto, figury Eklezji i Synagogi są opracowane przez rzeźbiarza z każdej strony.

[edytuj] Rzeźby wewnątrz katedry

Wnętrze katedry kryje cenny zespół wczesnogotyckich figur, które tworzą cykle figuralne, ponadto znajdują się pojedyncze figury. Najbogatszy zespół znajduje się w części wschodniej katedry, w skład których wchodzą zachowane ściany boczne przegrody chórowej, figury tworzące sceny Zwiastowania i Nawiedzenia, nieopodal stoi postać na koniu znana jako Jeździec Bamberski.

[edytuj] Przegroda chórowa

Wschodni chór został oddzielony od reszty kościoła gotycką przegrodą, z której zachowały się do dziś dwie ściany oddzielające chór od naw bocznych. Ściany umieszczone są tuż za stallami, w całości wykonane są z kamienia, posiadają bogatą dekorację architektoniczno rzeźbiarską. Każda ze ścian bocznych przegrody chórowej są podzielone wspomnianymi filarami na dwie części, każda z nich zawiera po trzy wnęki o trójlistnych bądź półokrągłych arkadach, o bogatej dekoracji architektonicznej (głównie archiwolta i kapitele kolumienek z dekoracją roślinną) w których umieszczono pary figur apostołów (od strony południowej) i proroków (od strony północnej). Do dziś oprócz świętych Piotra i Pawła nie zidentyfikowano apostołów, w przypadku proroków możemy odnaleźć postaci Jonasza, Izajasza oraz króla Dawida. Dialog pomiędzy postaciami stanowi plastyczną harmonię z rzeźbami doskonale koresponduje z wczesnogotyckimi figurami przylegającymi do monumentalnych filarów.

[edytuj] Kalwaria

Cenny zespół figur znajduje się przy jednym z północnych filarów chóru wschodniego, powyżej przegrody chórowej. Są to trzy pełnoplastyczne kamienne figury przedstawiające Świętą Elżbietę - matkę Jana Chrzciciela, Maryję, oraz anioła. Wszystkie figury są skierowane w stronę południową. Usytuowanie figur przy jednym z masywnych kwadratowych filarów wspierających arkady międzynawowe tworzy syntezę odu scen, choć interpretacja zarówno jak programu całego cyklu rzeźbiarskiego, jak tych trzech figur nie jest do końca wyjaśniona. Usytuowanie pośrodku Marii pomiędzy aniołem (po lewicy Marii) oraz Św. Elżbietą może stanowić syntezę dwóch scen - Zwiastowania i Nawiedzenia, przy czym w jednej strony widz dostrzega scenę Zwiastowania, z drugiej wątek Nawiedzenia. Maryja spodziewa się Jezusa, zaś Elżbieta Jana Chrzciciela, obie niewiaste są brzemienne. Od strony formalnej wątek Nawiedzenia zdradza recepcje podobnej sceny umieszczonej na zachodniej fasadzie katedry w Reims. W Bambergu treść sceny przeniesiono na ściany filara, co jest najistotniejszą różnicą, różnica wynika także od strony formalnej gdzie w przypadku rzeźb bamberskich odkuto je z bloku o czworokątnym przekroju, w przypadku rzeźb z Reims bloki miały przekrój okrągły. Zmieniono również układ fałd, recepcja antycznego stylu mokrych szat została tu wzbogacona ostrymi formami, co poświadcza szczególnie draperia która ostentacyjnie trzyma Elżbieta; układ fałd draperii przybiera kaskadową formę, co stanowi mocny plastyczny akcent wzmacniający wyraz gestu. Gest ten został spotęgowany silnym zwróceniem głowy Elżbiety i spojrzeniem w stronę Marii. Scenie Nawiedzenia nadano pewien wymiar proroczy co może być pewnym powiązaniem z płaskorzeźbami proroków z przegrody chórowej. Obecność anioła sugeruje drugą scenę - Zwiastowanie. Wszystkie postaci cechuje silny ładunek realizmu, szczególnie na twarzy, zachowując jednakże pewien wdzięk szczególnie uśmiechniętym Marii i aniołowi, których mimika silnie kontrastuje z dość oschłym wyrazem twarzy Elżbiety. Recepcja antycznych form jest interpretowana jako odwołanie się do historii - obie kobiety żyły za czasów rzymskiego cesarza Augusta, współcześnie z rzymskim antykiem. Taką szata formalna przywołuje pierwsze lata chrześcijaństwa. Czas powstania tych rzeźb wiąże się z budową nowej gotyckiej katedry i księciem Ekbertem von Andechs-Meranien, bliskim współpracownikiem cesarza Fryderyka II Hohenstaufa, którego działalność polityczna, militarna i kulturalna objęła tereny dawnego cesarstwa rzymskiego.

[edytuj] Inne rzeźby

W skład dekoracji północnej nawy wchodzą także figura Św. Dionizego. Ponadto w różnych częściach kościoła znajdują się inne posągi, XIII wieczne figury przedstawiające m.in. króla, Św. Józefa, XIV wieczna figura cesarzowej Kunegundy, nawiązującej w swojej formie do XIII wiecznych figur z chóru wschodniego.

[edytuj] Filar Anielski

Pośrodku południowego ramienia transeptu stoi filar chóru Św. Jerzego znajduje się Jeździec Bamberski ( (fr.)pilier des Anges) - naturalnej wielkości pełnoplastyczna rzeźba typu pomnikowego, uznawany za pierwsze po antyku dzieło rzeźby pomnikowej. Od strony formalnej integralnie pasuje do Grupy Nawiedzenia i innych współczesnych pomnikowi dzieł zachowanych w katedrze. Ta nieokreślona nazwa rzeźby wiąże się przede wszystkim z problemami interpretacji jeźdźca. W ramach dyskusji wchodzą zarówno świecki, jak sakralny charakter figury. Ascetyczne i realistyczne ukazanie twarzy postaci i królewski atrybut - korona, reprezentacyjna poza przemawiają za wizerunkiem któregoś z władców. Interpretacja jest bardzo złożona i do dziś nie udało się jednoznacznie zidentyfikować postaci. Mówi się że został przedstawiony:

• Konrad III
• Henryka I Ptasznik
• Henryk II Święty - fundator katedry
• Fryderyk II Hohenstauf - fundator katedry
• Święty Stefan Węgierski - kuzyn Henryka II

Oprócz kanonizowanych władców, badacze uwzględniają biblijny aspekt Jeźdźca, identyfikując go ze Świętym Jerzym, zachowanym fragmentem sceny Pokłonu Trzech Króli, a więc jednym z monarchów, czy też z Mesjaszem według Objawienia Świętego Jana (19:11–16), jest ukazany jako król na białym koniu. Ten wątek mógłby być wpisany w kontekście wypraw krzyżowych.

[edytuj] Wyposażenie wnętrza

[edytuj] Ołtarz główny

Ołtarz główny w chórze zachodnim, stanowi barokowy zespół figur przedstawiający Grupę Ukrzyżowania wykonanych przez Justusa Gleskera-rzeźbiarza z Frankfurtu nad Menem. Centralną część kompozycji stanowi krycyfiks z Chrystusem, u stóp którego znajduje się postać klęczącej Marii Magdaleny. Po bokach znajdują się figury Marii i Jana Ewangelisty Rzeźby te cechuje charakterystyczne dla sztuki dojrzałego baroku dramatyczne poruszenie i dynamizm pozy. Liturgia odprawiana jest przy znajdującym się przed schodami wiodącymi na wschodni chór nowoczesnym, pochodzących z lat 60-tych stole ołtarzowym zwanym Ołtarzem Ludu (Volksaltar).

[edytuj] Stalle

We wschodnim chórze znajdują się drewniane gotyckie stalle, których czas powstania datuje się na początek XIV w. (zaplecki) i lata 70-te XIV-go stulecia (przednie siedziska oraz większość dekoracji rzeźbiarskiej). Dzieło to od strony artystycznej ma związek z warsztatem Parlerów, Biskup Bambergu Lamprecht von Brunn, (wcześniej był biskupem Brixen, Spiry, oraz Strasburga.) był na praskim dworze cesarza i króla Czech Karola IV, gdzie Parlerowie wznosili praską katedrę. W latach 1822-1844 stalle przeszły gruntowną renowację. Dwurzędowe stalle mają w całości gotycką formę. Dekoracja figuralna zawiera m.in. sceny z życia Marii i Chrystusa, przedstawienia proroków, królów Izraela, oraz personifikacje czterech cnót kardynalskich:

• roztropność (łac: prudentia / sapientia) - biskup czytający księgę.
• męstwo (łac: fortitudo) - Samson pokonujący lwa
• wstrzemięźliwość (łac: temperantia) - postać jadąca na wielbładzie.
• sprawiedliwość (łac: iustitia) - król trzymający wagę

Ponadto można dostrzec wizerunki cesarza Henryka II z małżonką, która trzyma model kościoła.

[edytuj] Ołtarze

Przy wschodniej ścianie północnego ramienia transeptu zachował się późnogotycki Ołtarz Salwatora - tryptyk wykonany w latach 1520-1523 przez Wita Stwosza. Pierwotnie znajdował się w kościele OO Karmelitów w Norymberdze, jednak po przejęciu kościoła przez luteran ołtarz przeniesiono do Bambergu. Z tym samym wiąże się również sprawa sporu artysty z radą miejską Norymbergi, dotyczącej zapłaty za wykonaną realizację, tłumacząc się iż właścicielem ołtarza jest przeor Karmelitów. De facto Wit Stwosz za życia nie otrzymał ani zapłaty, ani nie zwrócono mu dzieła. W obecnym stanie ołtarz jest niekompletny, pierwotny kształt sugeruje rysunek Stwosza który znajduje się w zbiorach Muzeum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Collegium Maius w Krakowie. Na ołtarzu przedstawiono sceny z życia Chrystusa i Marii, w głównej części scena Adoracji Dzieciątka Jezus, na skrzydłach bocznych przedstawienia Ucieczki do Egiptu, Narodzin Marii (lewe skrzydło) Pokłonu Trzech Króli, Ofiarowania Dzieciątka w Świątyni (prawe skrzydło). Od strony stylistycznej ołtarz jest syntezą cech późnogotyckich z wpływami renesansu. Należy wiedzieć iż w Norymberdze jeszcze za życia Stwosza pierwsze dzieła tworzył Albrecht Dürer. Cechy późnogotyckie widać przede wszystkim w stylu opracowania rzeźb, oraz charakterystycznych dla rzeźby frankońskiej zachowaniem drewna w stanie surowym.

Pochodzący z ewangelickiego kościoła w Mühlhausen (powiat Erlangen-Höchstadt), położonego nieopodal na południe od Bambergu jest datwanany na około 1500. Jego proweniencji mależy szukać w środowisku norymberskim. W 1888 roku ołtarz został przeniesiony do katedry, a następnie z inicjatywy arcybiskupa bamberskiego Josefa von Schork przeszedł gruntowną konserwację. W roku 1904 ołtarz ten odzyskał pierwotne późnogotyckie zwieńczenie z figurą Św. Anny. Ołtarz ma formę tryptyku. Ołtarz otwarty jest w całości rzeźbiony. Można w nim odnaleźć wpływy twórczości m.in. Tilmana Riemenschneidera i Wita Stwosza.

• Scena główna: Maria jako Królowa w glorii Niebieskiej adorowana przez anioły. Maria trzyma Dzieciątko. Na zwieńczeniu wśród bogatej dekoracji snycerskiej o architektonicznych formach znajduje się popiersie Świętej Anny Samotrzeć.
• Lewe skrzydło: Zwiastowanie, oraz Ofiarowanie Jezusa w świątyni
• Prawe skrzydło: Boże Narodzenie oraz Pokłon Trzech Króli
• Skrzydła ołtarza zamkniętego - malowane kwatery zawierające sceny z życia Marii
• Predella: malowane wizerunki Świętych Dziewic - Małgorzaty, Katarzyny, Barbary, Rozalii.

[edytuj] Zegar astronomiczny

Jedynym przykładem sztuki renesansowej zachowanej w katedrze jest monumentalny zegar astronomiczny który jednocześnie jest dziełem nauki i technologii. Stoi przy wschodniej ścianie południowego ramienia transeptu. Wcześniej w tym miejscu znajdował się również zegar, Trzech Króli (Dreikönigsuhr) który powstał w latach 1352-1354. Wiadomo iż zegar miał dwie tarcze, kalendarzową i astronomiczną. Godzinę południową wybijał carillon, pojawiały się figurki Trzech Króli, które kłaniały się w stronę posągu Marii z Dzieciątkiem.

Część zegaru zachowała się do dziś w zbiorach miejscowego Muzeum Rzemiosła Artystycznego Jednym z dzieł, które zostało znajduje się in situ, przeniesione z dawnego zegara jest znajdujący się na wierzchołku zegara pozłacany kogut - symbol Pasji Chrystusa.

Obecna kamienna struktura architektoniczna powstała w latach 1571-74 wg projektu architekta Bernharda Nonnenmachera. Budowniczy katedry Hans Uhlberger zbudował skrzynię zegara która jest bogato zdobiona malowidłami pędzla Tobiasza Stimmera. Matematycy Konrad Dasypodius i David Volkenstein sporządzili koncepcję mechanizmu zegarowego.

[edytuj] Epitafium Conrada de Busnang

W kaplicy Św. Jana Chrzciciela przylegającej do wschodniej absydy znajduje się niewielkie płaskorzeźbione w kamieniu epitafium prawdopodobnie Conrada de Busnang. Dzieło wykonał Mikołaj z Lejdy rzeźbiarz zaliczany do czołowych artystów reprezentujących późnogotycki realizm, działający w tym mieście, a następnie m.in. w Trewirze, Konstancji i w Wiener Neustadt. Zachowała się górna część epitafium w formie wnęki obramionej łukiem typu ośli grzbiet w którym to znajdują się trzy rzeźbione popiersia - Madonny z Dzieciątkiem które wyrywa się z rąk Marii i dotyka rąk fundatora ukazanego w geście modlitewnym. Tło które tworzą liczne elementy architektury późnogotyckiej sugeruje wnętrze pomieszczenia. Motyw ten został przyjęty w XV - wiecznym malarstwie niderlandzkim.

[edytuj] Witraże

W chórze zachodnim znajduje się wykonany z białego marmuru nagrobek papieża klemensa II, jedyny papieski nagrobek po północnej stronie Alp. Właściwie Suidger von Morsleben (ur. 1005 w Hornburgu, zm. 9 października 1047 w Rzymie), był synem księcia Konrada von Morsleben und Hornburg. Przed wyborem na papieża był biskupem w Bambergu w latach 1040-1046. Jego pontyfikat przypadał w okresie od 24 lub 25 grudnia 1046 do 9 października 1047.

Sarkofag w obecnym kształcie jest dziełem konserwacji w ubiegłym stuleciu, zachowały się jednak elementy z ok. połowy XIII stulecia, przede wszystkim podstawa, oraz reliefy na bocznych płytach z następującymi przedstawieniami:

• Strona wschodnia - Papież Klemens II z Archaniołem Michałem.
• Strona zachodnia: Jan Chrzciciel
• Strona połudnowa: Personifikacje czterech cnót kardynalskich:

Sprawiedliwość (Iustitia): kobieta z wagą

Męstwo (Fortitudo): kobieta i lew

Wstrzemięźliwość (Prudentia): kobieta i smok

Roztropność (Temperantia): kobieta mieszająca wino z wodą

• Strona północna: cztery kobiety z dzbanami z których wylewają wodę - są to personifikacje czterech rzek rajskich, mające śródło w ogrodzie rajskim -„główna rzeka“ – Piszon/Chawila, Giszon, Hiddekel (Tygrys) na wschód od Aszuru i Perat (Eufrat) – teilte.) W Pierwszej Księdze Mojżeszowej (2,10-14) jest zapisane:

Cytat:

„A rzeka wychodziła z Eden dla odwilżenia sadu; i stamtąd dzieliła się na cztery główne rzeki; Imię jednej Fyson; ta okrąża wszystką ziemię Hewila, gdzie się rodzi złoto. A złoto ziemi onej jest wyborne. Tamże jest Bdellion, i kamień Onychyn. A imię rzeki drugiej Gihon; ta okrąża wszystkę ziemię Murzyńską. Imię zaś rzeki trzeciej Chydekel, ta płynie na wschód słońca ku Asyryi. A rzeka czwarta jest Eufrates.“

Płyta wierzchnia grobowca pochodzi z XVII w. Zachowały się również bazy sześciu kolumn podtrzymujących baldachim który niegdyś wieńczył grobowiec.

W 1731 roku kiedy to odnawiano grobowiec, kapituła biskupia wyraziła zgodę na otwarcie grobowca, przy tym wyjęto dawne paramenty papieskie. W czasie II wojny światowej grobowiec podzielił los innych dzieł katedry, w 1942 roku go ewakuowano. Powrócił na swoje miejsce w 1947 r. Papieskie tekstylia, które wyjęto z grobu zostały poddane gruntownej konserwacji a następnie przekazane do zbiorów m.in. bamberskiego Muzeum Diecezjalnego.

Nagrobek w którym została pochwana para cesarska Henryk II i Kunegunda jest dziełem wykonanym w latach 1499 - 1513 w warsztacie Tilmana Riemenschneidera, jednego z ważniejszych rzeźbiarzy schyłku średniowiecza, działającego głównie w Frankonii. Jest to dzieło wykonane z dwóch rodzajów marmuru: szarego włoskiego (ściany boczne boczne) oraz czerwonego sprowadzonego z okolic Salzburga (płyta wierzchnia). Na bocznych ścianach tumby znajduja się płaskorzeźbione sześć scen z legendy o życiu pary cesarskiej, natomiast na płycie wierzchniej zostały wyrzeźbione naturalnej wielkości leżące postaci Henryka II i jego małżonki, ukazanych w pełnym splendorze strojów koronacyjnych.

Z innych elementów wyposażenia katedra posiada duży zespół gotyckich nagrobków biskupów. Późnoroański charakter posiada nagrobek Bertolda von Leininhen (+1285). Ukazana w profilu figura nacechowana jest masywnością. Biskup wskazuje ręką na datę śmierci zawartą w inskrypcji Nurt parlerowski reprezentuje nagrobek Fryderyka von Hohenlohe (+1352). Odzianą w reprezentacyjne szaty stojącą postać biskupa cechuje realizm. Z dbałością o zachowanie ładunku psychologicznego wykonana zotała twarz biskupa, który trzuma ciężki zdobiony pastorał i księgę. Podobnę konwencję ma późniejszy nagrobek biskupa Alberta von Werentheim (+1421) który stanowi przyścienna, niemal pełnoplastyczna figura biskupa, ukazanego w kontrapoście, lekko opartego na płycie nagrobnej z płaskorzeźbionymi herbami. Podobny typ reprezentuje nagrobek Fryderyka von Trehendingena (+1366)ukazującego biskupa zwyciężającego lwa. Przykładami późnogotyckiej płaskorzeźby wykonanej ze spiżu są płyty Jerzego von Schrauenberg (+1475) czy Henryka von Trockau (+1501) odlana w Norymberdze przez Piotra Vischera. Dzieła cechuje podobna konwencja - płaskorzeźbiona postac biskupa jest ukazana en face, biskup zwycięża lwa, przy którym znajduje się herb biskupi. Całość tego typu nagrobka jest wpisana w prostokąt którego krawędzie zdobi bordiura bądź z dekoracją ornamentalną, bądź inskrypcją pisaną minuskułą. Przykłdem rzeźby renesansowej jest nagrobek Jerzego Schenk von Limburg (+1522) o architektonicznych formach. W niszy umieszczono figurę biskupa, powyżej fryzu z herbami znajduje się tympanon z reliefem ze sceną Sądu Ostatecznego.

Ponadto zachowało się kilka XVII- wiecznych obrazów pochodzących z barokowej przebudowy wnętrza. Najnowsze elementy wyposażenia to organy z 1953 roku, tron biskupi itd.

[edytuj] Muzeum katedralne

Genezę zbiorów łaczy się z Henrykiem II i Kunegundą. Obecnie zachowane do dziś zbiory znajdują się w obrębie barokowego domu kapituły zaprojektowanego przez Balthsara Neumanna. Najcenniejszym eksponatem jest ornat papieża Klemensa II. Oprócz tej pamiątki, zostały tam zgromadzone przede wszystkim paramenty, oraz utensilia mszalne i biskupie, przede wszystkim trzy krzywule pastorałów pochodzące z I poł XII w, ze scenami Zwiastowania, oraz wizerunkiem Agnus Dei Średniowieczne relikwiarze reprezentuje m.in. datowany na 2 poł. XII stulecia relikwiarz skrzynkowy, pozłacany wzbogacony płaskorzeźbionymi w kości słoniowiej wizerunkami Apostołów, czy o podobnej formie XII wieczny relikwiarz pochodzący z warsztatu kolońskiego z grawerowanymi na złotej blasze figurami Marii i Apostołów. Z pamiątek po Henryku II i Kunegundzie zachowały się dwa bogato dekorowane mowywami ornamentalnymi i drobnymi scenami figuralnymi płaszcze koronacyjne, z ok 1019/1020, oraz XII wieczna dalmatyka po cesarzu z motywami zoomorficznymi na mankietach.

Wśród pozostałych dzieł m.in. dwie drewniane pełnoplastyczne figury Św. Krzysztofa i Św. Sebastiana z 1500 związane z warsztatem Tilmana Riemenschneidera, XIII wieczne antependium o wczesnogotyckiej formie i bogatej dekoracji wśród której wyrózniają się cztery tonda z wizerunkami Trzech Króli podążających na koniach do Marii z Dzieciątkiem. XV-wieczny gobelin z 9 scenami pasyjnymi, ponadto świeczniki, monstrancje z XVII i XVIII w.

[edytuj] Literatura

• Peter Braun: Der Bamberger Dom. Ein Kurzführer. Bamberg: Heinrichs-Verlag, 2002.
• Christian Dümler: Der Bamberger Kaiserdom. 1000 Jahre Kunst und Geschichte. Bamberg: Verlag Fränkischer Tag, 2005.
• Efrenheit Kluckert: Rzeźba gotycka w Niemczech [w.] Rolf Toman (red.): Gotyk: Architektura, rzeźba, malarstwo Köln 1998.
• Karl Gröber: Die Bildwerke des Bamberger Doms, Leipzig 1930
• Willibald Sauerländer: Rzeźba średniowiecza, Warszawa 1978
• Werner Zeißner, Josef Urban: Das Bistum Bamberg in Geschichte und Gegenwart, Teil 5 Der Dom zu Bamberg, Kathedrale und Mutterkirche. Editions du Signe, Strasbourg 1997

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (en) Oficjalna strona katedry
• (en) Museum Katedralne (Oeuvre Notre-Dame)
• (en) Archinform.net
• (en) Katedra w Strasburgu
• (en) Notre Dame Cathedral (Zdjęcia i plan katedry)
• (en) Dzieje organów strasburskich
• (en) Szkic historyczny o katedrze na Projekcie Gutenberg
• (fr) O katedrze w Structurae.de (w tym bibliografia)
• (fr) Galeria zdjęć
• (fr) Artykuł ze strony francuskiego Ministerstwa Kultury
• (de) Dzieje katedry

[edytuj] Dom zu Mainz

[edytuj] Krucyfiks z Iwanowic

Krucyfiks z Iwanowic - dzieło sztuki późnogotyckiej reprezentujące rzeźbę schyłku XV stulecia w Małopolsce. Historia sztuki wiązała to dzieło z krakowskim warsztatem Wita Stwosza, co więcej ostatnie badania skłoniły przypisać to dzieło samemu mistrzowi. Obecnie znajduje się w zabytkowym, drewnianymkościele Świętej Trójcy w Iwanowicach w powiecie krakowskim.

[edytuj] Dzieje

[edytuj] Opis i analiza

Jest to rzeźba wykonana z drzewa lipowego o wysokości 147 cm. Pokryta jest polichromią. Przedstawia ukrzyżowanego Chrystusa, którego ciało jest nieznacznie wygięte; nogi proste w kolanach , układ ramion jest niemal w pełni dostosowany do formy krzyża. Nakryta "turbanową" koroną cierniową głowa sugestywnie opada na prawe ramię. Na twarzy o rozchylonych ustach i oczach o ciężkich opadających powiekach została skupiona uwaga rzeźbiarza ilustrując tym mękę Chrystusa. Ciało Chrystusa jest tu potraktowane realistycznie, niemniej oznacza się delikatnością modelunku poszczególnych mięśni. Ściągnięte węzłem perizonium ciasno przylega do bioder, odznacza się plastycznością draperii, przede wszystkim fałd z węzła chusty.

Dzieło to stanowiło centralną kompozycję jednego z ołtarzy bocznych w parafii mariackiej. Od strony stylistycznej dzieło to odznacza się wieloma podobieństwami do krucyfiksów stwoszowskich, zarówno jak z krakowskiego jak norymberskiego okresu twórczości mistrza.

[edytuj] Sprawa autorstwa dzieła

[edytuj] Datowanie

Na podstawie Cracovia artificum 1300 - 1500, nr 1204 wiadome jest że Stwosz wykonał retabulum przeznaczone dla ołtarza umieszczonego przy [stalle|stallach]] rady miejskiej w kościele NMP. Dzieło to artysta wykonał w [1495]] roku, choć źródło nie mówi o wyglądzie tegoż ołtarza. Natomiast data ta trafnie wiąże się ze zmianą stylu rzeźbiarskiego artysty który rozwinął już po jego przenosinach do Norymbergi.

[edytuj] Literatura

• Paweł Pencakowski: Kamienny krucyfiks Wita Stwosza w kościele Mariackim [w.] Folia Historiae Artium 22, 1986, str. 49-81
• Wojciech Walanus: Późnogotycka rzeźba drewniana w Małopolsce 1490-1540, Kraków 2007
• Wokół Wita Stwosza: [Katalog wystawy w Muzeum Narodowym w Krakowie] Kraków 2005

[edytuj] Zobacz też

• Krucyfiks Slackerowski
• Krucyfiks ze Szpitala Ducha Świętego
• Krucyfiks Mikołaja Wickla

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Zdjęcie krucyfiksu
• Tajemnice Wita Stwosza - artykuł z Artbiznes.pl
• O Wicie Stwoszu i jego spuściźnie
• O wystawie "Wokół Wita Stwosza

[edytuj] Mistrz z Wyżnego Brodu

Mistrz z Wyżnego Brodu - anonimowy czeski malarz doby gotyku. Znany jako twórca cyklu obrazów z ołtarza kościoła Cystersów w Wyżnim Brodzie w południowych Czechach.

Przyszedł na świat w pierwszej ćwierci XIV-go stulecia, prawdopodobnie w przedziale lat 1300-1320. Nie wiadomo gdzie artysta uczył się swojego fachu, być może odbył podróż do Włoch gdzie zapoznał się z tamtejszym prężnie działającymi ośrodkami sztuki. Po podróży udaje się do czeskiej Pragi, gdzie zakłada swój warsztat.

[edytuj] Brat Francke

Brat Francke (niem:Frater Francke) - znany również w literaturze jako Mistrz Francke; ur. ok. 1380/1383 - zm. ok 1436, pochodzący prawdopodobnie z Dolnej Nadrenii malarz reprezentujący nurt w sztuce gotyckiej zwany stylem pięknym.

[edytuj] Biografia

O życiu artysty wiemy stosunkowo niewiele. "Fratre Francone Zutphanico" jak jest zapisane w dokumentach że pochodził z miejscowości Zutphen w północnych Niderlandach. Został zakonnikiem, przyjął regułę Świętego Dominika aby prowadzić życie zakonne w klasztorze Dominikanów pw. Św. Jana w Hamburgu. Lata nauki spędził na Zachodzie, podczas studiowania teologii w Paryżu, zaznajomił się z tamtejszym malarstwem miniaturowym (Mistrz Godzinek marszałka de Boucicaud), ponadto zapoznał się z malarstwem niderlandzkim i mistrzami kręgu burgundzkiego. Przebywał również w Westfalii

[edytuj] Twórczość

Brat Francke reprezentuje gotyckie malarstwo tablicowe, które właśnie na przełomie wieków przeżywało swoją świetność. Malował obrazy do retabulów ołtarzowych. Jego dzieła charakteryzuje mocny, ciepły koloryt (intenstywne czerwienie, silna ładunek koloru złotego) o dużym bogactwie odcieni, oraz pomimo panującego wówczas gotyku międzynarodowego wyraźne dążenie do realizmu (indywidualizacja postaci, precycyjna analiza szczegółów, dążenie do przestrzenności kompozycji, wprowadzanie motywów pejzażowych). W późniezych jego dziełach kładzie silniejszy nacisk na treść, akcentując silniej wartości duchowe. W obrazach o wątkach pasyjnych wyrażnie widać iż Brat Francke skłaniał się do mistycyzmowi

Do dziś zachowały się następujące dzieła przypisywane temu artyście.

• Ołtarz Św. Barbary (Helsinki, Kansallismuseo) 1415-20.
• Skrzydła ołtarza Św Tomasza Becketta. (Hamburg, Kunsthalle) 1424.
• Mąż Boleściwy (Vil Dolorum) (Lipsk) ok. 1430
• Mąż Boleściwy - Sędzia świata (Judex Mundi) (Hamburg, Kunsthalle) 1435/36.

[edytuj] Dzieła

Do dziś zachowały się następujące dzieła przypisywane temu artyście.

• Ołtarz Św. Barbary (Helsinki, Kansallismuseo) 1415-20.

Oak relief sculpture (by another artist: we didn't see it); oak wings with 8-part narrative of St. Barbara. The story comes from the Byzantine Menologion (10th c.), newly reissued in 1300 by the Teutonic Knights.

This work is an early one--perhaps as early as 1415-20, though some have dated it as late as 1425. It may very well have been painted for export to Finland originally--perhaps for the former Cathedral of Turku, which had a St. Barbara Altar beginning in 1412 and from which it would have been removed during the Reformation. Helsinki's museum acquired it from a small church in Nykyrko (S.W. Finland) in 1908, and were told that, according to local legend, it had washed ashore from the sea by a miracle.

Zachowane skrzydła: Dysputa Świętej Barbary z jej ojcem St. B., dressed in an elegant salmon-colored brocade, had been immured by her father in a tower. She now demands three windows built into her new bathroom, thus revealing that she has been converted to Christianity by means of correspondence with Origen. She counts her debating points on her fingers, medieval-style. The father is characterized as a villain–-dark and swarthy, armed with a scimitar, and turning his back to us. He realizes that his political career is in the dumper unless he can get her to reconvert. (She runs away.)

The Miracle of the Wall As Barbara's father pursues her, a big white wall miraculously springs up in front of him, allowing her to escape on the other side.

Święta Barbara zdradzona przez pasterza. The most drastic of Mr. Francke's spatial arrangements, The father and his men are huge, outranking the two little shepherds in the foreground as they ride between two pieces of stagelike scenery. One shepherd keeps quiet; the other tells which way St. Barbara has gone. As punishment, his sheep are turned into grasshoppers. (Or maybe those are locusts).

Other scenes: Św. Barbara pojmana i przesłuchiwana przez cesarza , Męczeństwo Św. Barbary, has one of her breasts cut off, Ścięcie Św. Barbary.

Skrzydła ołtarza Św Tomasza Becketta. (Hamburg, Kunsthalle).

The Altarpiece of St. Thomas a Becket. (Hamburg, Kunsthalle).

• Mąż Boleściwy (Vir Dolorum) (Lipsk).

The Man of Sorrows (Leipzig) Oak panel: 42.5 x 31.3 cm (small).

The panel is painted on the reverse side with a Sudarium (Veronica veil), which we didn't see. Both of these images were indulgenced.

Biblical inspiration for such pictures and meditations is found in several of the New Testament books written by St. Paul: Romans 8:17: "We are...joint heirs with Christ if so be that we suffer with Him, that we may be glorified together." Philippians 3:10f.: "...that I may know Him and the power of His resurrection and the fellowship of His sufferings..."

• Mąż Boleściwy - Sędzia świata Judex Mundi (Hamburg, Kunsthalle).

Oak panel: 92.5 x 67 cm

Twice as large as the Leipzig picture (almost life-size), and much later, perhaps 1435 or 36. This seems to have been painted for the Brotherhood of the Holy Cross, which maintained an altar in the Johanniskirche from 1423 on, and may have been painted around the same time as the St. Thomas altarpiece for the same Dominican church. The body of Christ is much more powerful and well defined than in the Leipzig painting, and the foreground in masked by the piece of brocade held by the two angels, indicating that this is a vision.

The iconography of Christ as the Man of Sorrows, with elements from the Last Judgment (the lily of mercy and flaming sword of justice) is very unusual-–this is the earliest example of it.

[edytuj] Galeria

[edytuj] Bibliografia

• Alfred Stange: Deutsche Malerei der Gotik (t. III), München 1938
• Andrzej Dulewicz: Encyklopedia sztuki niemieckiej, Warszawa 2002
• Katalog der Alten Meister der Hamburger Kunsthalle [Katalog wystawy stałej w Kunstalle w Hamburgu], Hamburg 1956
• Anna Eörsi, Gotyk Międzynarodowy, Warszawa 1986.
• Gotyk. Architektura, rzeźba, malarstwo, red. Rolf Toman, Köln 1998.

[edytuj] Linki zewnętrzne

• (de) Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon
• (en) Krótka nota o artyście
• (en) Web Gallery of Art

[edytuj] Ołtarz Kolumba

Rogier was at the height of his artistic powers when, in around 1455, he painted this altarpiece for the church of St Columba in Cologne. The St. Columba Altarpiece unites three scenes which represent sequential rather than simultaneous events: the Annunciation (left wing), the Adoration of the Magi (central panel) and the Presentation in the Temple (right wing). The three scenes show the coming of Christ to earth and his subsequent recognition as ruler of the world by the three earthly kings, and as the promised Messiah by the devout Simeon and the prophetess Anna. The figure of the Virgin Mary is emphasized by the uniform blue of her clothes, a colour flanked by intense red and occurring nowhere else in the altarpiece. The exterior of the altarpiece had only a protective coating, with no painted scenes.

The central Adoration of the Magi, the only depiction of this kind in Rogier's extant work, was a particularly popular subject in Cologne, od XII w.

Ołtarz został namalowany około 1455 dla kościoła Św. Kolumba w Kolonii jako retabulum jednego z ołtarzy. Temat Pokłonu Trzech Króli był popularny przede wszystkim w Kolonii. Ma to związek z kultem Trzech Króli, już od XII wieku miasto było celem licznych pielgrzymek, kiedy arcybiskup koloński Rainald z Dassel sprowadził do Kolonii relikwie Trzech Króli, znajdujące się przy ołtarzu głównym w tamtejszej katedrze. W XV wieku Kolonia była wielkim ośrodkiem artystycznym, działało tam wielu reprezentantów malarstwa tablicowego co jest nazywane w historii sztuki szkołą kolońską, którą reprezentował m.in. Stephan Lochner. Dla Rogiera van der Weyden nie tylko treść ale pewne cechy formalne cechujące dzieła kolońskich malarzy stanowiły inspirację.

The Netherlandish artist not only created this work for a patron in Cologne, but also drew inspiration from an outstanding painting done in Cologne at this period, Stefan Lochner's Altarpiece of the Patron Saints of Cologne, sometimes known as the Cathedral Altarpiece. This large retable, painted in the 1440s for the chapel of Cologne town council, unites the patron saints of the city in a magnificent, monumental work from which any trace of historical narrative has been eliminated. Rogier, perhaps at the special wish of his patron, adopted the almost central position of the Virgin Mary in the depiction of the Adoration; this was an unusual situation for her in Netherlandish art. He also echoed other motifs, including the figure of a woman seen in profile, dressed in green and with a plait of hair, who appeared on the left wing of Lochner's altarpiece and again in Rogier's Presentation; details like the sword and fluttering hatband of the youngest king; and, behind the Magi, the figure of a bearded man holding a hat in front of his chest. Traces of the late Romanesque church of St. Gereon in Cologne seem to have entered into the architecture of the temple on the right wing - the polygonal rotunda, the gallery, and the small buttresses on the outside.

Other than the adoption of motifs, however, there is little to link the St. Columba Altarpiece to Lochner. As in the Middelburg Altarpiece, the panels are linked not by the background scene but by the lively sequence of figures all to the same scale, although the rotunda of the temple on the right does reach a little way into the central panel, where part of its exterior is visible. Compared with the earlier triptych, the figures are arranged in a shallower composition, not staggered back into the depths of the picture, an effect particularly clear in the second king. He looks two-dimensional, fitted in as he is between the other two, and although he is really further back the insistent red of his cloak brings him optically to the fore of the painting. The youngest king's white-clad page shows both how Rogier was composing his picture in two-dimensional terms, and how the narrow stage on which his protagonists are set is isolated from the background, which is crowded with motifs: the page is handing his master a magnificent vessel, but seems to be standing much too far back to perform the action. The page belongs to the background, which is not supposed to intrude into the foreground. Rogier clearly emphasizes the main figures inhabiting their own area at the front of the picture, an area inaccessible to the others.

Rogier developed many of these figures from older designs of his own. In the course of time Rogier must have designed a whole world of easily remembered figures and motifs, to be kept in the workshop's stock of models. He did not, however, use them mechanically, but always suited them to their new environments, so that without knowing the older pictures no one would take them for stock figures - something that is frequently not the case with his successors and imitators. However, the figures in the St. Columba Altarpiece also differ from their predecessors in their nature. Their solidity and striking physicality has gone, they are more delicate and the slenderness of the figures makes their movements appear even more graceful and elaborate than in earlier works.

Udział warsztatów przy tej realizacji nie wpłynął w żadnym stopniu negatywnie na jakość całokształtu. Drugi syn Rogiera - Pieter (ok. 1437-po 1514), był także malarzem, działającym wówczas u boku Rogiera, prawdopodobnie kształcił się w tym środowisku również młody Hans Memling. Even the underdrawing seems to have been done by an assistant working to the master's design, and several hands obviously took part in the painting; particularly striking is the face of the young woman on the right behind the scene of the Presentation, which deviates from Rogier's standard figures in type and in the more open, less enamel-like style of painting. The heads of the red-robed St. Joseph on the central and right wings are different in both expression and formal structure, though they are almost entirely identical in their details; the two painters responsible must have been using a very precise drawing.

The impressive compositions of the St. Columba Altarpiece, the grave and aristocratic figures, their slender delicacy, echoing the ideals of the time, and the many finely worked details made a great impression on Rogier's contemporaries. In the following period, his Adoration of the Magi was regarded almost as the only correct version of the theme, and not only the painters of Cologne but also other German and Netherlandish artists drew their inspiration from it almost entirely when tackling the subject.

[edytuj] Kunsthalle Hamburg

Kunsthalle - muzeum sztuki znajdujące się w Hamburgu. Jedno z największych zbiorów dzieł sztuki w Niemczech.

[edytuj] Rys historyczny

Podwaliną i zalążkiem dzisiejszego muzeum była Publiczna Miejska Galeria Malarstwa (niem. Öffentliche Städtische Gemälde-Galerie) urządzona w roku 1850 z inicjatywy istniejącego od 1817 r. miejscowego Kunstvereinu, oraz senatu Hamburga. Pierwotnie kolekcja zawierała dzieła malarstwa XIX wiecznego. Gwałtowny wzrost zbiorów spowodował konieczność budowy specjalnego gmachu wzniesionego w 1869 r. Budynek został rozbudowany w latch 1914-1919

Pierwszym dyrektorem zbiorów był niemiecki malarz Alfred Lichtwark, który zreorganizował galerię i zainwestował w kolejne zakupy dzieł. Przede wszystkim zakupił dzieła XIX-wiecznego malarstwa niemieckiego, reprezentowanego przez Maxa Liebermanna, Lovisa Corintha, Andersa Zorna, Wilhelma Leibla, Theodora Hagena, Adolfa Menzla, Philippa Otto Runge czy Caspara Davida Friedricha. W dobie powszechnego zainteresowania sztuką średniowiecza zostały zakupione dzieła późnogotyckiego malarstwa, w tym wielki ołtarz z malowidłami Mistrza Bertrama, (pochodzący z kościoła w Grabow, a wcześniej stanowiący ołtarz główny hamburskiego kościoła Św. Piotra) czy obrazy Brata Francke. Ponadto zakupy objęły dzieła artystów zagranicznych, przede wszystkim obrazy francuskich impresjonistów (m.in. Claude Monet Alfred Sisley, Edgar Degas) i nabistów ( m.in.Edouarda Vuillarda, Pierre'a Bonnardaa). Kolejny dyrektor, Gustav Pauli, działajcy w latach 1914-1933, wzbogacił i uporządkował zbiory rycin, oraz gabinet numizmatyczny. Po dojściu Hitlera do władzy (dyrektorem Zbiory Kunsthalle był architekt wnętrz, prof. Maetzig) część zbiorów (głównie dzieła niemieckiej awangardy) uznana jako dzieła sztuki zdegenerowanej, zostały skonfiskowane. Po wojnie dział sztuki nowoczesnej został poszerzony.

[edytuj] Zbiory

Zbiory Kunsthalle obejmują dzieła malarstwa od późnego gotyku do czasów współczesnych. Późny gotyk reprezentują przede wszystkim ołtarze Mistrza Bertrama oraz Brata Francke (obrazy z ołtarza Św. Tomasza, ołtarza Św. Barbary, oraz Vir Dolorum).

Czasy nowożytne reprezentują dzieła malarstwa niemieckiego doby reformacji przede wszystkim obrazy Lucasa Cranacha Starszego, Hansa Leonard Schäufeleina, czy Hansa Burgkmaira. Zbiory XVII-wiecznego malarstwa holenderskiego reprezentują obrazy m.in. Rembrandta. Z dzieł XVIII-w. malarstwa francuskiego można zobaczyć obrazy Claude'a Lorrain'a, Jeana-Honoré Fragonarda, François Bouchera, ponadto w galerii znajdują się dzieła malarzy włoskich XVII-XVIII (m.in. Sebastiano Ricci, Giovanni Battista Tiepolo).

Szczególnie bogato jest reprezentowane malarstwo XIX wieku, przede wszystkim niemiecki romantyzm np. obrazy Philippa Otto Runge Ucieczka do Egiptu, Poranek, nazareńczyka Julius Schnorr von Carolsfelda Gody w Kanie, Caspara Davida Friedricha m.in. Wrak nadziei (Morze lodu), Pejzaż koło Greifswald, Wędrowiec nad morzem mgieł. Nurt akademicki reprezentuje m.in. Hans Makart - Wjazd cesarza Karola V do Antwerpii, realizm Wilhelm Leibl (Trzy kobiety w kościele) , Adolf Menzel (Atelier), symbolizm Alfred Böcklin (Święty gaj).

[edytuj] Linki zewnętrzne

[edytuj] Residenzschloss

Das Dresdner Residenzschloss 1206 bis 2005 Zusammen mit der Stadt Dresden feiert das Schloss 2006 sein 800-jähriges Bestehen. Dann sollen die letzen Bomben-Schäden aus dem Zweiten Weltkrieg behoben sein. Bis 13. November ist das Residenzschloss sowohl Schauplatz als auch größtes Exponat der Denkmalpflege-Schau "ZeitSchichten".

1206 Unterzeichnung der Urkunde, in der Dresden erstmals als Ortsbezeichnung genannt wird, im späteren Areal des Schlosses durch den Meißner Markgraf Dietrich den Bedrängten.

1. Hälfte 13. Jh. Errichtung einer kastellartigen Befestigungsanlage zum Schutz der steinernen Brücke.

1289 Erste urkundliche Erwähnung der Burganlage als "Castrum".

Um 1400 Umfassender Ausbau der Burganlage mit noch erkennbaren Spuren im unteren Teil des Hausmannsturmes, nordwestlicher Eckturm der ehemaligen Festungsanlage, im Nordostflügel (Palas) und im Ostflügel.

1469-1480 Ausbau zur herrschaftlichen Burganlage in Form einer geschlossenen Vierflügelanlage mit südlichem Torhaus.

1485 Nach der "Leipziger Teilung" wird Dresden ständige Residenz der albertinischen Linie der Wettiner.

1530-1535 Herzog Georg der Bärtige erweitert die Burg um den Georgenbau in den Bauformen der Frührenaissance.

1548-1556 Nach Erwerb der Kurwürde für das albertinische Sachsen durch Moritz wird die Burg um die doppelte Grundfläche erweitert und zur Schlossanlage im Stil der Renaissance ausgebaut. Es entstehen der westliche Teil des Nordflügels mit der Schlosskapelle, der neue Westflügel mit dem späteren Grünen Gewölbe und den Paraderäumen, der westliche Südflügel unter Einbeziehung des spätgotischen Torhauses sowie der Große Schlosshof. Umgebaut und erweitert werden der Ostflügel mit Riesensaal und der östliche Teil des Nordflügels mit dem Hausmannsturm.

1586-1591 Bau des Stallhofes, des Langen Ganges und des Stallgebäudes, des heute Johanneums.

1589-1590 Errichtung des Torgebäudes an der Schloss-Straße als Hauptzugang zum Schloss.

1589-1594 Anlage des Kleinen Schlosshofes mit Badehaus.

1627-1633 Umbau des Riesensaals.

1674-1676 Erhöhung des Hausmannsturmes mit welscher Haube und Laterne auf 100 Meter.

1692-1693 Errichtung der "Englischen Treppe" als barocker Schlosszugang.

1701 Zerstörung des Georgenbaus, des Ostflügels mit Riesensaal und des Schössereiturms durch einen Schlossbrand.

1717-1719 Wiederaufbau der zerstörten Bauteile des Schlosses. Barocke Gestaltung der Innenräume im 2. Obergeschoss mit den Paraderäumen.

1723-1729 Einrichtung des Grünen Gewölbes als Schatzkammermuseum.

1737 Auflösung der evangelischen Schlosskapelle und Versetzung des Kapellenportals an den Westgiebel bei der Sophienkirche, seit 1832 Standort am Jüdenhof.

1833-1834 Umbauten am Georgenbau, Errichtung des 3. Obergeschosses.

1837-1855 Neugestaltung der Festsäle im 2. Obergeschoss des Nordflügels, Großer Ballsaal und Propositionssaal.

1889-1901 Anlässlich der 800-Jahr-Feier des Hauses Wettin großer Schlossumbau durch Gustav Dunger und Gustav Frölich. Dabei erhielt das Schloss einen neuen Seitenflügel (Verwaltungsbau) und eine einheitliche Fassadengestaltung im Stil der Neorenaissance.

1918 Mit dem Thronverzicht Friedrich August III. verliert das Schloss seinen Status als königliche Residenz.

1922 Eröffnung eines Schlossmuseums im 2. Obergeschoss.

1945 Nach dem Bombenangriff auf Dresden brennt das Schloss bis auf die Grundmauern nieder.

1946-1948 Sicherung des Turmstumpfes des Hausmannsturmes.

1962-1967 Sicherungsarbeiten im Bereich des Grünen Gewölbes und Wiederaufbau des Georgenbaus.

1978-1985 Erste Vorbereitungen für den Wiederaufbau des gesamten Dresdner Schlosses.

1984-1991 Beginn des Wiederaufbaus im Westflügel.

1991 Richtfest des Schlosses anlässlich der Montage der Spitze des Hausmannsturmes.

1994 Einrichtung der "Schlossausstellung" im Georgenbau und Öffnung des Hausmannsturms als Aussichtsplattform.

1997-1998 Sonderausstellung "Unter einer Krone" im Nord- und Westflügel des Schlosses.

2002 Nutzung des 2. und 3. Obergeschosses des Georgenbaus durch das Münzkabinett.

2003 Nutzung des Südflügels als Verwaltungsbau der staatlichen Kunstsammlungen Dresden.

2004 Eröffnung des Kupferstich-Kabinetts und des neuen Grünen Gewölbes. Beginn der dauerhaften Nutzung des Schlosses als Museums- und Forschungskomplex.

Zamek Wettynów jest monumentalnym kompleksem budowli którą tworzą cztery skrzydła wokół czworobocznego dziedzińca w których mieszczą się m.in. sala Olbrzymów (Riesensaal), Wielka Sala Balowa (Großer Ballsaal), Gabinet wieżowy (Turmzimmer), Schody Angielskie (Englische Treppe) , oraz powstała w 1717 roku Wielka Galeria (Grand Galerie). Do północnowschodniego narożnika przylega monumentalna Brama Jerzego (Georgetor), oraz Dom Kanclerza (Kanzleihaus). Ponadto od strony południowej zamek posiada zabudowę skupioną wokół dwóch mniejszych dziedzińców

[edytuj] Szablon Wit Stwosz

Halberstadt
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	[[{{{land}}}]]
Powierzchnia	82,22 km²
Populacja (31.12.2005) - liczba ludności - gęstość	39 784 484 osób/km²
Położenie	51°54' N 11°03' E
Burmistrz	{{{burmistrz}}}
Tablice rejestracyjne	HBS
halberstadt.de Strona internetowa miasta

[edytuj] Draperia

Draperia - od franc. drap - sukno - ułożona w fałdy tkanina, stosowana w sztukach plastycznych głównie jako część stroju, lub stanowiąca suwerenny element kompozycyjny np. w martwych naturach. Draperia pełni funkcję dekoracyjną, jednym z głównych celów użycia jest pogłębienie przestrzeni i modeluneku świałocienionego. Układ fałd draperii przybierał różnorodne formy.

[edytuj] do artykułu Stralsund

XVI wieczna panorama miasta

Panorama Stralsundu od strony Bałtyku

Stary Rynek z ratuszem i kościołem św. Mikołaja

Panorama miasta w stronę morza.

Stralsund - Hanzeatyckie Miasto Stralsund - (pol. Strzałów, pom. Strzélowò) to nadbałtyckie miasto na prawach powiatu w Niemczech, w kraju związkowym Meklemburgia-Pomorze Przednie. Sąsiaduje z powiatami Nordvorpommern i Rügen. Leży nad cieśniną Strelasund, przez którą w 1936 roku wybudowano kolejowo-drogowy most Rügendamm – jedyne stałe połączenie Rugii ze stałym lądem. Obok niego jest obecnie budowany most autostradowy.

[edytuj] Historia

[edytuj] Słowiański gród

[edytuj] Hanzeatyckie miasto

Na przełom XI i XII w. powstaje na terenie dzisiejszego Starego Miasta osada kupiecka. Szybko stała się mocnym ośrodkiem gospodarczym, bowiem w roku 1249 główne miasto Hanzy - Lubeka wypowiedziała wojnę Stralsundowi, który ówcześnei musial więc stanowić dla niej groźną konkurencję. Akt lokacyjny miasta pochodzi z 1234. Na ostatnią ćwierć XIII w przypada budowa miejskich obwarowań - mury miejskie z dziesięcioma bramami. Położenie naturalne; miasto było wówczas na wyspie, zostało przy tym wykorzystane - stąd aż do XIX wieku miasto pełniło rolę silnej twierdzy. W międzyczasie na południowy zachód od najstarszej osady, wokół kościoła NMP powstało Nowe Miasto. Handel, rzemiosło i żegluga były głównymi filarami gospodarczymi średniowiecznego Stralsundu. W 1338 roku powstała Hanza, zaś Stralsund szybko stał się jej silnym partnerem, w XIV i XV w. był jednym z najbogatszych miast Rzeszy. Miasto nie ominęły konflikty zbrojne - długa, rywalizacja Danii z Hanzą o prymat na Bałtyku trwała do 1370 roku kiedy to podpisano traktt stralsundzki. Ponadto dochodziło do licznych rozruchów plebejskich przeciw rządzącemu miastem patrycjatowi, m.in. w 1313, 1391 czy 1525 trwające aż podpisania Umowy Mieszczańskiej w 1616 r.

[edytuj] Szwedzka twierdza

Od 2002 r. Stare Miasto Stralsundu, tak jak Stare Miasto Wismaru, należy do Światowego Dziedzictwa Kultury i Nauki UNESCO

[edytuj] Miasta partnerskie

• Pori od 1968
• Kilonia (Schleswig-Holsztyn) od 1987
• Stargard Szczeciński od 1987
• Ventspils od 1987
• Malmö od 1991
• Svendborg od 1992
• Trelleborgod 2000

[edytuj] Zabytki

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Zdjęcie satelitarne z Google Maps

[edytuj] Kościól w Olkuszu

Bazylika św. Andrzeja - kościół farny miasta Olkusza zbudowany w stylu gotyckim. Patronem fary jest Święty Andrzej Apostoł. Parafia ta należy do Archidiecezji Krakowskiej.

[edytuj] Historia

Za datę początkową dla powstania kościoła należy uznać schyłek wieku XIII, Wiąże się to z lokcją miasta na prawie niemieckim, która jest datowana przed 1299 rokiem. Intensywny rozwój miasta mial wpływ na powstanie fary, prawdopodobnie już Władysław Łokietek zapoczątkował budowę, zaś jego następca Kazimierz Wielki przyczynił się do rozbudowy obecnej gotyckiej świątyni. Z tego czasu jest trójprzęsłowe prezbiterium. Następnie powstał korpus nawowy, zaś w XV wieku do południowej ściany dobudowano kaplicę św. Anny. W XVI wieku kościól był dwukrotnie odnawiany po pożarach w 1553 i 1588 r. Na początku XVII wieku dobudowano kruchtę oraz renesansową kaplicę Matki Bożej Loretańskiej. W jej podziemiach znajduje się krypta z grobem fundatora, bogatego olkuskiego mieszczanina - Stanisława Amendy. Na przełomie XIX i XX wieku dokonano gruntownej konserwacji kościoła. W wyniku jej, bryła kościoła została zniekształcona, usunięto skarpy. Od strony zachodniej przed fasadą kościoła wzniesiono wolnostojącą dzwonnicę.

[edytuj] Architektura

Charakterystyczna olkuskiej fary widoczna już jest z daleka. Jest to trójnawowa, ceglana, orientowana hala z pięcioprzęsłowym korpusem nawowym i wydzielonym trójprzęsłowym prezbiterium zamkniętym ścianą prostą. We wnętrzu, ostrołukowe arkady międzynawowe wsparte na masywnych ośmiobocznych filarach

dyskusja

[edytuj] Przysłowia niderlandzkie - będzie giga artykuł :))))

[edytuj] Detail

There are around 100 identifiable idioms in the scene (although Breughel may have included others). Some are still in use today, amongst them: "swimming against the tide", "big fish eat little fish", "banging one's head against a brick wall" and "armed to the teeth", and there are some that are familiar if not identical to the modern English usage, such as "casting roses before swine". Many more have faded from use or have never been used in English, "having one's roof tiled with tarts" for example which meant to have an abundance of everything and was an image Breughel would later feature in his painting of the idyllic Land of Cockaigne . The Blue Cloak referred to in the painting's original title is being placed on the man in the centre of the picture by his wife. This was indicative that she was cheating on him. Other proverbs indicate mankind's foolishness: a man fills in a pond after his calf has died, just above the central figure of the blue-cloaked man another man carries daylight in a basket. Some of the figures seem to represent more than one figure of speech (whether this was Brueghel's intention or not is unknown), such as the man shearing a sheep in the centre bottom left of the picture. He is sat next to a man shearing a pig, so represents the expression "one shears sheep and one shears pigs" meaning that one has the advantage over the other, but he may also represent the advice "shear them but don't skin them" meaning make the most of your assets.

Proverbs in the painting^[1]

Przysłowie	Znaczenie	Miejsce
Potrafi przywiązać diabła do poduszki	Zawzięty upór jest gorszy od mocy piekielnych
Gryźć kolumnę	Być religijnym hipokrytą
Nosić ogień w jednej ręce, a wodę w drugiej	Być dwulicowym, mieć dwie twarze
Bić głową w mur	Próbować osiągnąć coś niemożliwego
Jedna noga okuta, druga goła	Najważniejsza jest równowaga
Tu świnia wyciąga szpunt	Zaniedbanie skończy się katastrofą
Przyczepić kotu dzwonek	Jeśli planuje się coś o czym wszyscy wiedzą, skończy się to fiaskiem
Być uzbrojonym po zęby	Być całkiem uzbrojony
Gryźć żelazo	Być gadułą/plotkarzem
One shears sheep, the other shears pigs	One has all the advantages, the other none
Shear them but do not skin them	Do not press your advantage too far
The herring does not fry here	Things do not go according to plan
To fry the whole herring for the sake of the roe	To do too much to achieve a little
To get the lid on the head	To end up taking responsibility
The herring hangs by its own gills	You must accept responsibility for your own actions
There is more in it than an empty herring	There is more to it than meets the eye
What can smoke do to iron?	There is no point in trying to change the unchangeable
To find the dog in the pot	To arrive too late to prevent trouble	[2]
To sit between two stools in the ashes	To be indecisive
To be a hen feeler	To count one's chickens before they hatch
The scissors hang out there	They are liable to cheat you there
To always gnaw on a single bone	To continually talk about the same subject
Zależy coś od układu kart	Okazja jest blisko
Świat do góry nogami	Wszystko jest inaczej niż powinno
Zostawić co najmniej jedno jajko w gnieździe	Odłożyć coś na czarną godzinę
Srać na świat	Pogardzać światem
Wodzić kogoś za nos	Robić durnia z każdego
Kości zostały rzucone	Decyzja wykonana
Głupcy dostają najlepsze karty	Głupi ma zawsze szczęście
Patrzeć przez palce	Być pobłażliwym
Wywieszać nóż	Wyzywać, prowokować kogoś
Wystawiać drewniane buty	Czekać na próżno
Wystawiać miotłę	Myszy harcują, gdy kota nie czują
Ożenić się nad kijem od miotły	Życie w grzechu pod jednym dachem jest haniebne, ale wygodne
Wykładać dach plackami	Kraina mlekiem i miodem płynąca
Mieć dziurę w dachu	Być samotnym
Stary dach potrzebuje wielu łat	Utrzymanie staroci więcej kosztuje
Dach kryty gontem	Ściany mają uszy
Odczuwać ból zębów za uszami	Symulować, udawać coś
Sikać w stronę księżyca	Porywać się z motyką na słońce
Wieszać nocnik	Obracać świat (gospodę) do góry nogami
Wystrzelić drugą strzałę by znaleźć pierwszą	Głupio wykorzystany wysiłek\zmarnować całą amunicję
Golić głupca bez mydła	Robić z kogoś głupka
Two fools under one hood	Stupidity loves company
It grows out of the window	It can not be concealed
To play on the pillory	To attract attention to one's shameful acts
Where the gate is open the pigs will run into the corn	Disaster ensues from carelessness
Where the corn decreases the pig increases	If one person gains then another must lose
To run like one's backside is on fire	To be in great distress
He who eats fire, shits sparks	Do not be surprised at the outcome if you attempt a dangerous venture
To hang one's cloak according to the wind	To adapt one's viewpoint to the current opinion
To toss feathers in the wind	To work fruitlessly
To gaze at the stork	To waste one's time
To want to kill two flies with one stroke	To be efficient (equivalent to today's To kill two birds with one stone)
To fall from the ox onto the ass	To fall on hard times
To kiss the ring of the door	To be insincere
To wipe one's backside on the door	To treat something lightly
To go around shouldering a burden	To imagine that things are worse than they are
One beggar pities the other standing in front of the door
To fish behind the net	To miss an opportunity
Big fish eat little fish
To be unable to see the sun shine on the water	To be jealous of another's success
It hangs like a privy over a ditch	It is obvious
Anybody can see through an oak plank if there is a hole in it	There is no point in stating the obvious
They both shit through the same hole	They are in agreement
To throw one's money into the water	To waste one's money
A wall with cracks will soon collapse	Anything poorly managed will soon fail
To not care whose house is on fire as long as one can warm oneself at the blaze	To take every opportunity regardless of the consequences to others
Ciągnąć kloc	Rozczarowany konkurent;Zapracowywać się do bezsensownej pracy
Strach pozwala kłusować staruszce	Potrzeba jest matką wynalazku
Końskie odchody to nie figi	Nie daj się ogłupić
Jeśli ślepiec prowadzi ślepca, obaj wpadną do rowu	Jeżeli ignorant prowadzi drugiego, to obaj źle skończą
Podróż tak długo nie jest skończona, póki nie widać kościoła i wieży	Cel tylko wtedy będzie osiągnięty, kiedy zadanie zostanie wykonane do końca
W końcu wszystko wychodzi na słońce	W końcu wszystko wyjchodzi na jaw; nic nie jest do ukrycia
Obserwować żagle	Być w gotowości, Wiedzieć z której strony wiatr wieje
Srać na szubienicę	Nie bać się zadnej kary; szubienicznik sam źle skończy
Gdzie padlina tam i kruki	If the evidence points to something it is likely to be true
Z wiatrem łatwo żeglować	Przy sprzyjających okolicznościach łatwo osiągnąć sukces
Kto wie dlaczego gęś chodzi na bosaka?	Wszystko ma swoją przyczynę
Jeśli tylko nie mam pilnować gęsi, to niech sobie nawet będą gęsiami	Nie wtrącaj się w cudze sprawy
Widzieć tańczące niedźwiedzie	Majaczyć z głodu
Dzikie niedźwiedzie woją swoje towarzystwo	To wstyd nie dowównać komuś
Rzucać kaptur za płot	Rzucać to co znajome, nie mając pewności, czy w nowym otoczeniu będzie można to zdobyć
Nie można płynąć pod prąd	Trudne życie ma ten kto się sprzeciwia ogółowi
Dzban nosi wodę dopóki nie pęknie	Póty dzban wodę nosi, póki ucho mu się nie urwie. Wszystko ma swoje granice
Najlepsze paski wycina się z cudzej skóry	Łatwo dysponować cudzą własnością
Trzymać węgorza za ogon	Podjąć się zadania które się nie uda
Wypaść z koszyka	Zostać odrzuconym w konkurach
Być zawieszony między niebem a ziemią	Znaleźć się w niezręcznej sytuacji
Brać kurze jajko, a pozwolić odejść gęsiemu	Dokonać złego wyboru z powodu chciwości
Ziewać na piec, kto chce się rozdziawić szerzej niż piec	Przeceniać własne możliwości
Trudno mu sięgnąć od jednego chleba do drugiego	Nie może przeżyć od pierwszgo do pierwszego
A hoe without a handle	Probably something useless[3]
To look for the hatchet	To try to find an excuse
Here he is with his lantern	To finally have an opportunity to show a talent
A hatchet with a handle	Probably signifies "the whole thing"[3]
He who has spilt his porridge can not scrape it all up again	Once something is done it can not be undone
Włożyć komuś kij w szprychy	Stawiać komuś przeszkody na drodze
Miłość jest po stronie tego, kto ma sakiewkę u pasa	Miłość może być kupiona
To pull to get the longest end	To attempt to get the advantage
Stać we własnym świetle	Tylko ten, kto sam jest nikczemny, może myśleć źle o innych
Nie szuka się innych w piecu, jeśli wcześniej się tam nie było	Nie sądź innych według siebie
Kręci ktoś światem na palcu	Wszyscy tańczą, jak im kto zagra
Przyprawić sztuczną brodę Chrystusowi	Oszukiwać pod maską pobożności
Trzeba się zgiąć jeśli chce się wyjść w świat	Jeśli jest się ambitnym, to trzeba być pzrebiegłym i pozbawionym skrupułów
Rzucać perły (róże) przed wieprze	Poświęcić się czemuś co jest niewarte (Mt 7,6)
Zasypać studnię, gdy cielę utonęło	Podjąć kroki po wypadku
Cierpliwy jak owca	Być bardzo cierpliwym
Zakładać mężowi niebieski płaszcz	Przyprawiać rogi
Uważać żeby czarny pies nie wszedł w środek	Tam gdzie są dwie kobiety, pies nie musi szczekać (rzeczy mogą źle się potoczyć)
Co jedna wysnuje z kądzieli to druga nawinie	Rozpowiadać złośliwie plotki
Wynosić dzień w koszyku	Zmarnować czas
Stawić diabłu ogarek	Składać puste pochlebstwa
Spowiadać się diabłu	Zdradzać sekrety swojemu wrogowi
Świnia ma już przebity brzuch	Sprawa już jest przesądzona i nieodwracalna
Dwa psy nad jedną kością rzadko się zgadzają	Kłócić się zażarcie o jedną rzecz - kość niezgody
Być chochlą do szumowania lub trzepaczką do jajek	Być pasożytem, nicponiem
Co komuś z pięknego talerza, kiedy jest pusty?	Pustym talerzem nikt się nie naje
Lis i żuraw wzajemnie się zabawią	Oszukany oszust - dwóch oszustów stara się przechytrzyć jeden drugiego nawiązanie do Bajki Ezopa.
Dmuchać do ucha	Pozpowiadać plotki, obgadywać kogoś
Zapisać coś kredą	Nic nie zostanie zapomniane, dług trzeba spłacić
Mięso na rożne musi byc polewane	Ogień mięsa zgaszony sikami (być całkiem zniechęcony)
Nie można z nim obracać rożna	Nie być pomocnym do pracy
Siedzieć jak na rozżażonych węglach	Nie mieć kredytu zaufania
Łapać ryby gołymi rękoma/Wyrzucić płotkę aby złapać dorsza	Zarabiać kosztem innych

[edytuj] Opactwo Cystersów w Koprzywnicy

[edytuj] Dzieje

Klasztor Cystersów w Koprzywnicy powstał jeszcze w XII w., W historiografii dość powszechnie przyjęto rok 1185 jako datę jego fundacji, kiedy do niewielkiej wsi nad rzeczką Koprzywnianką przybyła pierwsza grupa mnichów.

[edytuj] Wiek XII i XIII

Według Jana Długosza klasztor został założony przez Kazimierza Sprawiedliwego, choć poza ogólnie sformułowanym immunitetem żadnych nadań księcia nie potrafił wymienić. Sugeruje się też udział biskupa krakowskiego Gedki w sprowadzeniu konwentu i tworzeniu opactwa. Zarówno biskup, jak i książę Kazimierz współpracowali ze sobą, a wcześniej byli fundatorami wspólnot cysterskich w Wąchocku i Sulejowie. Ostatecznie okazało się, że to Komes Mikołaj z rodu Bogoriów okazał się fundatorem klasztoru koprzywnickiego. Wydzielił on ze swych posiadłości spory kompleks dóbr i przekazał go na uposażenie nowej placówce klasztornej. Szedł tutaj zapewne śladami książąt z dynastii piastowskiej (głównie Kazimierza Sprawiedliwego), od których czerpał wzorce. Potrzebował jednak wsparcia ze strony autorytetu władzy książęcej zarówno w staraniach o konwent, jak i doposażenie fundacji. Będąc najpewniej bliskim współpracownikiem księcia Kazimierza od niego otrzymał wsparcie, a do akcji włączyli się zapewne inni zaufani księcia, kolejni biskupi krakowscy Gedko i Pełka. Mikołaj nadał więc klasztorowi samą Koprzywnicę oraz dodatkowo jedenaście wsi. Całość skupiona była w dwóch kompleksach osadniczych: w okolicach Koprzywnicy i nad Wisłoką i Wisłokiem (na południe od siedziby klasztoru. Poza tymi dwoma kompleksami w nadaniu znajdował się też położony pod Krakowem Łęg. Tak zakrojone nadania zostały zapewne wzmocnione, tuż po fundacji lub jeszcze w 1185 r., przez Kazimierza Sprawiedliwego zwolnieniem immunitetowym. Dodatkowo biskup krakowski Pełka nadał klasztorowi dziesięciny z 8 wsi, co nastąpiło po 1186 r., a chyba jeszcze przed śmiercią księcia Kazimierza (1194r.). Motywów założenia klasztoru w Koprzywnicy należy dopatrywać się w chęci zbudowaniu prestiżu przez polski ród możnowładczy podejmujący trud założenia i uposażenia nowej placówki klasztornej wzorem dynastii panującej oraz w czynnikach natury religijnej. Uposażone pod koniec XII w. opactwo musiało rozwijać się pomyślnie, skoro w 1 ćw. XIII w. podjęto wysiłek budowy okazałej świątyni, a krótko potem kompleksu klasztornego. Mnisi wspierani byli w tym czasie zarówno przez ród Bogoriów, jak również księcia Leszka Białego i jego następcę oraz Pakosława Lasocica, Pawła z Samborca. Przed poł. XIII w. weszli też cystersi koprzywniccy w posiadanie kompleksu dóbr z centralnym ośrodkiem w Bardijowie (na obszarze królestwa Węgier). Spore szkody opactwu poczyniły najazdy tatarskie w roku 1241, a w 1259klasztor został przez nich spalony. W wyniku tych spustoszeń książę Bolesław Wstydliwy wystawił klasztorowi szereg przywilejów. W roku 1250 określił on Koprzywnicę jako targ na prawie niemieckim, choć należy przypuszczać, iż było to tylko odnowienie i rozszerzenie wcześniejszych przywilejów. W 1279 r. legat papieski Filip zatwierdził klasztorowi dziesięciny z dwudziestu pięciu wsi. W drugą poł. XIII w. przypada okres rozwoju gospodarczego opactwa. Prestiż jego docenili także książęta piastowscy: Kazimierz Sprawiedliwy, Leszek Biały, Bolesław Wstydliwy i Leszek Czarny. Opaci z Koprzywnicy wielokrotnie uczestniczyli w wizytacjach innych polskich opactw cysterskich (w 1225 r. wizytacja nowo założonego klasztoru w Henrykowie, 1235 r. - podobna misja w przypadku zakładania klasztoru w Ludźmierzu, wcześniej wizytacja spiskiej filii klasztoru wąchockiego, w 1253 i 1254 wizytacje w związku z fundacją klasztoru w Byszewie, w latach 1284-1285 - wizytacja w związku z kryzysem opactwa w Sulejowie), wypełniając zalecenia kapituły generalnej, z którą utrzymywali systematyczne kontakty.

[edytuj] XIV i XV wiek

Ostatni Piastowie na tronie polskim, Władysław Łokietek i Kazimierz Wielki, nie odznaczali się już taką hojnością i przywiązaniem do klasztoru jak ich XIII-wieczni przodkowie. Władysław Łokietek w 1308 r. wystawił dla cysterskich klasztorów małopolskich (w tym Koprzywnicy) dokument, w którym zezwalał na lokacje wsi na prawie niemieckim. Kazimierz Wielki poczynił pewne zwolnienia na rzecz klasztoru w 1346 r., a w 1360 r. wydał przywilej potwierdzający wcześniejsze zwolnienia Bolesława Wstydliwego i Władysława Łokietka, a także nadanie sześciu wsi oraz zezwolenie na lokacje na surowym korzeniu. Dokument ten był przełomem w dziejach opactwa, od tego momentu mnisi przystąpili do odbudowy i porządkowania swych licznych posiadłości. W klasztorze wielokrotnie przebywał Władysław Jagiełło (w 1399, 1405, 1406, 1408, 1417, 1420, 1428, 1430 i 1433) oraz wystawił opactwu szereg dokumentów. Wydaje się, że działania zmierzające do uporządkowania i wzmocnienia podstaw gospodarczych klasztoru z pocz. 2 poł. XIV w. dość szybko przyniosły pożądane efekty. Wzmocniony klasztor zaczął nabywać nieruchomości w miasteczkach oraz nowe dobra ziemskie. Cechą charakterystyczną gospodarki klasztornej w XIV w. i później było pozbywanie się zniszczonych i częściowo wyludnionych osad i zamienianie ich na części dobrze prosperujących wsi. W XIV w. klasztor wpisał na swe konto szereg sukcesów gospodarczych oraz poprawę pod koniec stulecia stosunków z panującym (zwłaszcza Władysławem Jagiełłą), ale osłabił żywe w XIII w. kontakty z kapitułą generalną. W 1329 r. mnisi koprzywniccy uzyskali od papieża ogólnie sformułowaną bullę protekcyjną, uzupełniając zapewne jej brak z poprzedniego stulecia. Pewne ożywienie w stosunkach z kapitułą generalną nastąpiło w pocz. XV w. W 1413 r. kapituła zaleciła opatowi koprzywnickiemu wizytację klasztorów polskich, ale później postępował proces uniezależniania się poszczególnych placówek cysterskich od jej zarządzeń i wpływów. W wiekach XV i XVI obserwujemy stabilizację klasztoru na gruncie zmian wprowadzonych w gospodarce klasztornej po 1360 r. Na skutek reformy przeprowadzonej przez Edmunda a Cruce i wprowadzenia prowincji polskiej, Koprzywnicy wyznaczono w 1580 r. liczbę dwudziestu zakonników, którzy powinni zamieszkiwać klasztor. W tym czasie opactwo kontynuowało dotychczasową linię rozwoju gospodarczego, opierając swą siłę na dobrach ziemskich, tworzonych folwarkach, centrum handlu lokalnego, jakim był ośrodek miejski w Koprzywnicy, oraz na dochodach z dziesięcin, młynów i przywilejów monarszych. W następnych stuleciach liczba zakonników utrzymywała się na poziomie wyznaczonym w 1580 r. Tuż przed kasatą, czyli w 1808 i 1818 r. przebywało tam dziewiętnastu cystersów, a w 1823 r. (już po kasacie) tylko jeden.

[edytuj] Dalsze dzieje

Pod opieką klasztoru znajdowały się też kościoły parafialne, a w 1772 r. odnotowano trzy takie placówki: w Koprzywnicy, Radlinie i Zakrzówku. Klasztor posiadał też dość bogato wyposażoną, głównie w dzieła teologiczne i liturgiczne, bibliotekę, która w momencie kasaty liczyła 2572 woluminy. W kwietniu 1819 r. decyzją władz carskich, którą wcielił w życie rząd Królestwa Polskiego, dokonano kasacji zakonu. Zabudowania klasztorne przeznaczono dla parafii koprzywnickiej i oddano w zarząd diecezjalny, choć cystersi pozostali tutaj do śmierci ostatniego mnicha. Kościół i zabudowania klasztorne zostały oddane miejscowej parafii, taki status kościół posiada do dnia dzisiejszego. Kościół i budynki klasztorne uległy uszkodzeniu podczas działań pierwszej wojny światowej w 1915 r., a w latach 1929-1930 prowadzono tu prace konserwatorskie. Ponownemu uszkodzeniu uległ kościół w 1939 r. Po wojnie w latach 1948-1949 przeprowadzono gruntowne prace konserwatorskie.

• do Madonny w kościele

[edytuj] Dzyni dzyn dzyn dzyn :)

[edytuj] Dzwony

[edytuj] Hauptgeläut im Südturm

Lp.	Nazwa	Data odlania	Odlewnik, miejsce odlewu	Średnica (mm)	Ciężar (kg)	Dźwięk (16tel)	Fotografia
1	St. Petersglocke (Dicke Pitter)	1923	K. Richard Heinrich Ulrich, Apolda	3210	24000	c0 –5
2	Pretiosa	1448	Heinrich Brodermann & Christian Cloit, Köln	2400	10500[4]	g0 +1
3	Speciosa (Marienglocke)	1449	Johannes (Hoer[n]ken) de Vechel, Köln	2030	5600[5]	a0 –2
4	Dreikönigenglocke	1880	Carl Louis Hermann Große, Dresden	1740	3800	h0 +5	Grafika:Dreikoenigenglocke (1880).jpg
5	Ursulaglocke	1862	Joseph Beduwe, Aachen	1600	2550	c1 +5
6	Josephsglocke	1998	Hans A. Mark & Cornelia Mark-Maas Eifler Glockengießerei, Brockscheid	1468	2110	d1 +2
7	Kapitelsglocke (Karlsglocke)	1911	Karl (I) Otto, Bremen-Hemelingen	1287	1400	e1 ±0
8	Aveglocke	1911	Karl (I) Otto, Bremen-Hemelingen	1080	780	g1 ±0

[edytuj] DG

[edytuj] Figura Maryi

Artysta wzorując się na przedstawieniu z obrazu, wprowadzonego do pierwszego kościoła, wykonał okazałą centralną kompozycję rzeźbiarską, gdzie w obecności Boga Ojca i Ducha Świętego oraz aniołów i świętych: św. Józefa i św. Joachima, św. Franciszka i św. Klary, umieszczając rzeźbę Maryi z Dzieciątkiem. Znajduje się w głównym ołtarzu świątyni figura Matki Bożej z Dzieciątkiem. Figura ta wysoka na 170 cm, wykonana została z drzewa cyprysowego w roku 1904. Autorem całego ołtarza i figury jest częstochowski artysta J. B. Proszowski. Maryja w prawej ręce trzyma berło, na lewej zaś Jezusa, który na kolanach ma królewskie jabłko - mundus, a obie ręce wyciąga i uśmiecha się do widza. Matka Boża swą poważną twarz, lekko zwraca ku Dzieciątku. Głowy obiegają złociste promienie, oraz dwanaście gwiazd. Ubrana jest w różową suknię z wzorami i niebieski płaszcz okrywający także głowę, ozdobiony złotymi gwiazdami. Na brzegu płaszcza ozdobna lamówka przetykana szlachetnymi kamieniami. Sukienka Jezusa koloru białego w charakterystyczne wzory. Niepokalana stojąc na kuli ziemskiej depcze głowę węża. Kompozycja całej sceny otaczającej figurę Maryi wyraża doskonale przemyślany układ. Z jednej strony nawiązuje do charakterystycznego typu sacra conversatione (świętej rozmowy) - gdzie często przedstawiano Matkę Najświętszą w otoczeniu świętych, charakterystycznych dla danego regionu czy kościoła. Z drugiej strony jest wyraźną sceną ukazania chwały Maryi Niepokalanej, która unoszona przez dwa anioły, depcząc węża symbolizującego szatana, dostępuje łaski Wniebowzięcia i Ukoronowania. Świadkami tego jest Trójca Święta oraz zastępy aniołów, które trzymając świece lub instrumenty muzyczne uświetniają ten moment.

[edytuj] Kult figury

Kult figury NMP Anielskiej sięga swymi początkami roku 1897, kiedy to ks. Grzegorz Augustynik wprowadził w uroczystej procesji obraz NMP Anielskiej, namalowany na wzór obrazu Matki Bożej z Włoszczowy, której kult zaczął szerzyć w parafii i w okolicy. Na podstawie tego obrazu wspomniany wyżej J. B. Proszowski wyrzeźbił figurę Matki Bożej z Dzieciątkiem, która jest dla mieszkańców Dąbrowy Górniczej i całego Zagłębia skuteczną orędowniczką u Boga i najpewniejszą pomocą w trudnościach. Dopełnieniem tego faktu było ogłoszenie przez Prymasa Polski Stefana kardynała Wyszyńskiego w 1957 roku NMP Anielskiej Patronką Dąbrowy Górniczej i Matką Zagłębia oraz koronacja cudownej figury koronami papieża Pawła VI. Znaku tej szczególnej czci i oddania dla Maryi dokonał Prymas Tysiąclecia kardynał Stefan Wyszyński oraz metropolita krakowski kardynał Karol Wojtyła 19 maja 1968 roku. O żywotności Jej kultu świadczą liczne wota dziękczynne, tzw. Księga Łask wystawiona w świątyni, opisująca łaski wyproszone za Jej pośrednictwem oraz charakterystyczny dla sanktuariów rodzaj praktykowanej tam pobożności maryjnej. Między innymi w każdą środę oprawiana jest nowenna ku czci NMP Anielskiej z odczytywaniem próśb i podziękowań, gromadząca liczne grupy wiernych, tak z parafii, jak i spoza jej granic. Dużą popularnością cieszy się Wieczysta Adoracja Najświętszego Sakramentu, która wyraża prawdę, że przez Maryję idziemy do Jezusa. Wśród wiernych wielkim zainteresowaniem cieszą się liczne uroczystości, m. in. odpust obchodzony w dzień poświęcony NMP Anielskiej (2 sierpnia), kiedy do tronu Maryi pielgrzymują kobiety z całego Zagłębia Dąbrowskiego i Diecezji Sosnowieckiej. Kolejną uroczystością jest rocznica koronacji cudownej figury NMP Anielskiej (3 niedziela maja), kiedy to do dąbrowskiego sanktuarium przybywają mężczyźni. W ciągu całego roku świątynię tę i tron Maryi nawiedzają: Honorowa Straż NSPJ, Ministranci, Dzieci Komunijne, Harcerze, Kombatanci, Policjanci, Myśliwi, Rzeźnicy i indywidualni pielgrzymi.

[edytuj] Przywileje

Bazylika posiada przywilej używania insygniów papieskich (kluczy złożonych na krzyż) a wierni, którzy pobożnie nawiedzą bazylikę, mogą zyskać odpust zupełny w dniu: poświęcenia bazyliki, liturgicznego odprawiania tytułu, uroczystości św. Piotra i Pawła, rocznicy udzielenia tytułu oraz w dniu, który ogłosi biskup diecezjalny.

[edytuj] Testowanie

Plac Zamkowy w Brunszwiku - historyczny plac miasta, jedno z dawnych osad stanowiących zalążek Brunszwiku. Obecnie plac ten jest jednym z zespołów zabytkowych Brunszwiku.

Pierwotnie obszar ten znajdował się na jednej z kilku wysep utworzonych przez rozwidlenia rzeki Oker. Na tym terenie książę Brunon założył warowną osadę w której wzniósł palatium i kościół, która następnie stała się miejscem siedziby księcia Saksonii Henryka Lwa. Dawne zabudowania zastąpił rezydencją, znana jako Zamek Dankwarderode, przed którą w 1166 postawił pomnik z rzeźbą lwa, który symbolizował jego polityczną potęgę. Tym samym powstał plac, który został zamknięty od strony południowej kościołem ŚŚ. Błażeja Jana Chrzciciela i Tomasza Becketa.

	Huneborstelsches Haus
Veltheimsches Haus		Hotel Deutsches Haus
Muzeum Okręgowe w Brunszwiku|Muzeum Okręgowe		Zamek Dankwarderode oraz Lew Brunszwicki
	Katedra Św. Błażeja

[edytuj] Komunikacja i transport

[edytuj] Drogi

Road building had been a major issue in the 1920s under the leadership of mayor Konrad Adenauer. The first German limited access road was constructed after 1929 between Cologne and Bonn. Today, this is A 555. In 1965 Cologne became the first German city to be fully encircled by a freeway belt. Roughly at the same time a downtown bypass motorway (Stadtautobahn) was planned, but only partially executed, due to opposition by environmental groups. The completed section became Bundesstraße ("Federal Road") B 55a which begins at the Zoobrücke ("Zoo Bridge") and meets with A 4 and A 3 at the interchange Cologne East. Nevertheless, it is referred to as Stadtautobahn by most locals. Fully accomplished in contrast was the Nord-Süd-Fahrt ("North-South-Drive"), a new four/six lane downtown thoroughfare, which had already been anticipated by planners like Fritz Schumacher in the 1920s. The last section south of Ebertplatz was completed in 1972.

In 2005 the first stretch of an eight-lane freeway in North Rhine-Westphalia was opened to traffic on Bundesautobahn 3, part of the eastern section of the freeway belt between the interchanges Cologne East and Heumar.

[edytuj] Transport publiczny

Szablon:Wrapper

|

|-

|

|-

|

|-

|

|}

Kolonia jest ważnym węzłem kolejowym. Stacje kolejowe, gdzie zatrzymują się pociągi Deutsche Bahn, Intercity i ICE- to Centralna Stacja Kolonia (Köln Hauptbahnhof), Kolonia - Deutz (Köln-Deutz) oraz stacja Cologne Bonn Airport (Konrad-Adenauer-Flughafen). ICE and Thalys high-speed trains link Cologne with Brussels and Paris. There are frequent ICE trains to other German cities, including Frankfurt-am-Main and Berlin.

The Cologne Stadtbahn (Kölner-Verkehrs-Betriebe AG) operates an extensive light rail system (partially underground) serving Cologne and some neighbouring cities, referred to as the S-Bahn, and U-Bahn. Nearby Bonn is linked by the S-Bahn as well as Deutsche Bahn trains, and occasional recreational boats on the Rhine.

There also are frequent buses covering most of the city and surrounding suburbs, and Eurolines coaches to London via Brussels.

[edytuj] Bla bla bla:)

Paris Cathedral Osnabrück Dom Dom Osnabrück

The city was founded on the site of this cathedral. Miasto powstało na terenie tej katedry. The building that stands there today was probably constructed in the course of the 11th century. Budynek stoi tam dziś, że prawdopodobnie został zbudowany w trakcie 11. wieku. Originally, the two towers were the same size, but between 1502 and 1543 the south western tower was enlarged, supposedly to make space for new cathedral bells which had been ordered and that turned out to be too large. Początkowo dwie wieże były tej samej wielkości, lecz między 1502 i 1543 w południowo zachodniej wieża została rozszerzona, rzekomo, aby zrobić miejsce dla nowych dzwonów katedry, które zostały zamówione i że okazał się zbyt duży.

Felix-Nussbaum Muzeum Felix-Nussbaum Museum Felix-Nussbaum Muzeum

The Jewish painter Felix Nussbaum was born in Osnabrück in 1904. Żydowski malarz Felix Nussbaum urodził się w 1904 w Osnabrück. He was murdered in Auschwitz in 1944. The museum here contains the world’s largest collection of his works. Zginął w Oświęcim w 1944 roku. Muzeum znajduje się tutaj świat największy zbiór jego prac. This unique museum was especially designed to house these paintings by the American architect Daniel Libeskind, who has just won the competition to redesign the site of the World Trade Centre in New York. To unikalne muzeum został specjalnie zaprojektowany do domu tych obrazów przez amerykański architekt Daniel Libeskind, którzy właśnie wygrał konkurs na redesign witryny w Świat Trade Center w Nowym Jorku.

Heger Tor Heger Tora Heger Tora

This was built in rememberance of troops from Osnabrück who died at the battle of Waterloo. Ten został wybudowany w pamięci żołnierzy, którzy zginęli z Osnabrück w bitwie pod Waterloo. It was completed a year after the war ended, and for a brief time was called the ‘Waterloo Gate’. To był ukończony w roku po zakończeniu wojny, i na krótki czas był nazywany "Waterloo Brama".

Bucksturm

Bucksturm This is the oldest tower in Osnabrück. Jest to najstarsza wieża w Osnabrück. It is around 800 years old, and once formed part of the city walls. Jest to około 800 roku życia, a jednocześnie tworzą część murów miejskich. Through the centuries it has been used as a prison, most notably to house women accused of being witches (around 300 women were burnt after being accused of this in Osnabrück), but also, strangely, to imprison a man condemned to spend six years in a wooden box. Przez wieki zostało ono wykorzystywane jako więzienie, w szczególności do domu kobiet oskarżonych o czym czarownic (około 300 kobiet zostały spalone, po czym oskarżony o to w Osnabrück), ale dziwnie, do pozbawienia człowieka skazany na sześć lat spędzić w drewnianym pudełku.

Schloss Schloss

Nowadays home to one of Osnabrück’s two universities, this impressive yellow building is also where King George I of England died. Obecnie do domu jednego z Osnabrück dwóch uniwersytetów, w tym imponującym budynku jest również żółty, gdy król Anglii George I umarł.

Derby Platz Derby Platz

Derby Platz Derby Square was named in 1984 in honour of the City of Derby and of the shared relationship between the two cities. Derby Plac został nazwany w 1984 r. na cześć miasta Derby i udostępnionego stosunków między dwoma miastami. A year later, the Mayor of Derby presented a red British telephone box to Osnabrück, which now stands on Derby Platz. Rok później, burmistrz Derby przedstawiła brytyjskie czerwone pole na telefon Osnabrück, który teraz stoi na Derby Platz. Also present is a red Royal Mail post-box. Ponadto obecny jest czerwony Royal Mail post-box.

Marktplatz Rynki Rynki

Eighty percent of Osnabrück was destroyed during the Second World War. Osiemdziesiąt procent z Paris została zniszczona podczas Drugiej Wojny Świat. Only the front of these houses with the stepped gables remained, but they have been carefully restored so as to look as authentic as possible from the outside. Tylko z przodu z tych domów z zintensyfikować frontowych ścianach pozostały, ale zostały one starannie odrestaurowane tak, aby wyglądać jak autentyczne, jak to możliwe od zewnątrz. Nowadays the Marketplatz is the setting for several festivals during the year, for example the Steckenpferd-reiten (hobby horse parade), the Maiwoche (may week) and the famous Christmas market. Obecnie Marketplatz jest ustawienie kilku festiwalach w ciągu roku, na przykład Steckenpferd-reiten (Hobby Horse parady), Maiwoche (może tygodni) oraz słynne Christmas market.

Hotel Walhalla Hotel Walhalla

Walhalla Another example of a house that luckily survived the war. Innym przykładem domu, że na szczęście przetrwał wojnę. This hotel is one of several beautiful examples in Osnabrück centre. To zdjęcie jest jednym z wielu pięknych przykładów w Osnabrück centrum. But such wooden-fronted houses only survived the fires at the time because the owners were rich enough to afford to have water trained on the roofs of their properties at all times during the bombings. Ale takie drewniane domy-fronted tylko przetrwał pożary w czasie, ponieważ właściciele byli wystarczająco bogaty, aby stać się wody wyszkolonych na dachach swoich właściwości przez cały czas w trakcie zamachów bombowych. The Hotel Walhalla is one of the oldest – but not quite the very oldest – houses in Osnabrück. Hotel Walhalla jest jednym z najstarszych - ale nie całkiem bardzo najstarszych - domy w Osnabrück. It was built as a hotel in 1586 and has been for the same purpose ever since. Został zbudowany jako hotel w 1586 i został w tym samym celu, ponieważ nigdy.

[edytuj] Rowery

Podobnie jak większość miast w Niemczech, Kolonia posiada rozbudowaną infrastrukturę sprzyjającą komunikacji rowerowej. Miasto posiada rozległa rozbudowaną sieć szlaków rowerowych, przede wszystkim liczne ścieżki rowerowe bądź przejazdy skrótowe łączące ważniejsze węzły komunikacyjne miasta. Na ulicach centrum miasta gdzie obowiązuje ruch jednokierunkowy rowerzyści mogą poruszać się zgodnie z ruchem dwukierunkowym

[edytuj] Transport lotniczy

Kolonia położona jest pomiędzy dwoma ważnymi międzynarodowymi portami lotniczymi, lotniskiem Kolonia/Bonn, oraz lotniskiem w Düsseldorfie. Położony w odległości 15 km na południowy wschód od centrum miasta i 15 km na północny wschód od Bonn Międzynarodowy port lotniczy Kolonia/Bonn - Flughafen Köln/Bonn lub Konrad-Adenauer-Flughafen,Flughafen Köln-Wahn (CGN).

Most destinations are located in Europe, however, there are two proper intercontinental services: a daily flight to Newark Liberty Airport (EWR) and Iran Air flights to Tehran's Mehrabad International Airport 4 times a week. More intercontinental flights are offered at nearby Düsseldorf International Airport (DUS).