T-80 (czołg lekki)

Z Wikipedii

T-80
Сzołg lekki T-80 w Muzeum czołgów w Kubince
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Fabryka NTKP nr 40, Mytiszcze pod Moskwą
Typ pojazdu	czołg lekki
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	3 osoby
Historia
Prototypy	1942
Wyprodukowano	75-120 szt.
Dane techniczne
Silnik	dwa 5-cylindrowe silniki gaźnikowe GAZ-11 tworzące zespół napędowy GAZ-80 o łącznej mocy 85 KM przy 3600 obr/min.
Poj. zb. paliwa	440 l
Pancerz	stalowy, 15-45 mm
Długość	4,42 m
Szerokość	2,5 m
Wysokość	2,18 m
Prześwit	<0,3 m
Masa	11,6 t (bojowa)
Moc jedn.	14,6 KM/t
Nacisk jedn.	0,77 kg/cm²
Osiągi
Prędkość	45-47 km/h
Zasięg	320 km (droga) 230 km (teren)
Pokonywanie przeszkód
Brody (głęb.)	0,9 m
Rowy (szer.)	1,8 m
Ściany (wys.)	0,6 m
Kąt podjazdu	28°
Przechył boczny	24°
Dane operacyjne
Uzbrojenie
1 x armata czołgowa 20Km wz. 1938 kalibru 45 mm (94 nab.) 1 x czkm DT kalibru 7,62 mm (1008 nab.)
Wyposażenie dodatkowe
radiostacja 12-RT, telefon wewnętrzny TPU-3
Użytkownicy
RKKA

T-80 - radziecki czołg lekki skonstruowany w pierwszej połowie lat 40. jako następca czołgu T-70. Z powodu decyzji o zaprzestaniu produkcji czołgów lekkich wyprodukowany w ilości zaledwie 75-120 wozów.

W 1942 roku na uzbrojenie RKKA wszedł czołg lekki T-70. Do 1943 roku wyprodukowano ponad 8000 egzemplarzy tych czołgów, ale nie był on konstrukcją w pełni udaną. Za jego największą wadę uznano małą, jednoosobową wieżę. Zajmujący w niej miejsce członek załogi pełnił jednocześnie funkcje celowniczego i ładowniczego armaty, dowódcy czołgu, a w wozach wyposażonych w radiostację także radiotelegrafisty. Szybko okazało się że jedna osoba nie jest w stanie wykonywać jednocześnie tylu zadań i dlatego postanowiono skonstruować nowy czołg lekki wyposażony w większą dwuosobową wieżę.

Pierwszy prototyp nowego wozu był gotowy pod koniec 1942 roku. Jego kadłub bazował na kadłubie czołgu T-70. modyfikacje obejmowały niewielkie zwiększenie grubości pancerza i zmiany konstrukcji górnej płyty która musiała zmieścić łożysko wieży o większej średnicy. Prototyp otrzymał układ napędowy składający się z dwóch silników gaźnikowych GAZ-11 o łącznej mocy 170 KM. Nowa byłą wieża. Mieściła ona dwie osoby. Jedna z nich pełniła funkcje dowódcy, ładowniczego działa i radiotelegrafisty, druga celowniczego. Pancerz wieży składał się z połączonych spawaniem elementów odlewanych walcowanych. Wieża prototypu wykorzystywała jarzmo armaty i właz przejęty z T-70.

Próby prototypu rozpoczęto na przełomie 1942 i 1943 roku. Na początku 1943 roku powstał także drugi prototyp z docelową wieżą. Miała ona silniej nachyloną przednią płytę pancerza i nowe jarzmo armaty dzięki czemu maksymalny kąt wychylenia armaty był równy 65°. Dzięki temu ,możliwe było ostrzeliwanie celów znajdujących się na piętrach budynków. Planowano także użycie uzbrojenia czołgu jako broni przeciwlotniczej, ale niewielka szybkostrzelność armaty stawia pod znakiem zapytania jej skuteczność w takiej roli. Aby ułatwić ładowanie działa przy maksymalnych kątach podniesienia wieżę osadzono na pierścieniach pośrednich. Do stropu wieży przymocowano okrągłą wieżyczkę dowódcy z peryskopem Mk 4. Jej strop tworzyła pokrywa włazu dowódcy. Celowniczy działa otrzymał własny prostokątny właz.

W połowie 1943 roku wóz odpowiadający drugiemu prototypowi otrzymał oficjalne oznaczenie T-80 i został skierowany do produkcji seryjnej. Trwały także prace nad dalszym rozwojem tej konstrukcji. Na przykład w więziennym biurze konstrukcyjnym w Permie skonstruowano dla T-60 armatę czołgową WT-43 bazująca na przeciwpancernej M-42 która dzięki większej niż w armacie 20Km długości lufy miała mieć większą możliwość zwalczania broni pancernej.

Produkcję T-60 uruchomiono w Fabryce NTKP nr 40 w Mytiszczach pod Moskwą. W drugiej połowie 1943 roku wyprodukowała ona 75, 81 lub 120 czołgów tego typu (dane różnią się zależnie od źródła). Tak niskie tempo produkcji było z jednej strony spowodowane problemami z produkcją układów napędowych GAZ-80, z drugiej uwagami napływającymi z jednostek wojskowych. Okazało się że napęd czołgu sprawia sporo kłopotów obsługom, układ jezdny czołgu jest przeciążony i szybko się zużywa, a uzbrojenie jest już zdecydowanie zbyt słabe. Ostateczny cios T-80 zadała decyzja o całkowitym zaprzestaniu produkcji czołgów lekkich. W jej efekcie zakończono produkcję T-70 i przygotowania do seryjnej produkcji T-80. W 1944 roku powstawały już wyłącznie zmodyfikowane podwozia T-70 przeznaczone dla dział samobieżnych SU-76, a później także ZSU-37.

Wyprodukowane T-80 trafiły głownie do ośrodków szkoleniowych. tylko część zastąpiła czołgi T-70 w kilku pododdziałach liniowych. Pojedyncze wozy znalazły się także jako wozy dowódcze w brygadach dział samobieżnych. Do dzisiaj przetrwał tylko jeden czołg T-80 wystawiany w muzeum czołgów w Kubince. W latach 70. identyczne oznaczenie T-80 otrzymał sowiecki czołg podstawowy

[edytuj] Bibliografia

• Magnuski, Janusz. Lekki czołg rozpoznawczy T-80. Nowa Technika Wojskowa. 2004, nr 5, str. 65-68. ISSN 1230-1655.