T-35

Z Wikipedii

T-35
T-35
Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	leningradzkie zakłady nr 183
Trakcja	gąsienicowa
Typ	czołg ciężki
Załoga	10-11
Historia
Prototyp	pierwszy prototyp VIII 1932 drugi IV 1933
Lata produkcji	1934-1939
Wycofanie ze służby	1941
Wyprodukowano	61
Dane techniczne
Silnik	gaźnikowy, chłodzony cieczą V-12 M-17
Moc	500 KM
Transmisja	mechaniczna
Moc jedn.	9,1-10 KM/t
Nacisk jedn.	0,78 KG/cm²
Wymiary
Długość maks.	9720 mm
Szerokość	3200 mm
Wysokość	3430 mm
Prześwit	0,50 m
Masa
Masa bojowa	50 000 - 52 000 kg dla serii 1934-1937 52 000-55 000 kg dla serii 1938-1939
Poj. zb. paliwa	910 l
Opancerzenie
Typ pancerza	nitowany i częściowo spawany z płyt walcowanych
Grubość pancerza	10-30 mm(1934-1937) 10-50 mm (1938-1939)
Osiągi
Prędkości maksymalne
Na drodze	30 km/h
Zdolność pokonywania przeszkód
Brody bez przygotowania	1,7 m
Rowy	4,5 m
Zasięg	Na drodze 150 km W terenie 100-120 km
Dane operacyjne
Uzbrojenie
Artyleryjskie	1 x armata czołgowa KT kal. 76,2 mm , 2 armaty wz. 1932 (B-3) kal. 45 mm
Strzeleckie	5-6 karabinów maszynowych DT kal. 7,62 mm
Użytkownicy
ZSRR

T-35 - czołg ciężki konstrukcji radzieckiej z okresu przed II wojną światową.

[edytuj] Historia

W 1929 roku biuro konstrukcyjne N. W. Barykowa otrzymało zadanie skonstruowania nowego czołgu ciężkiego. Prototyp wozu wyjechał z fabryki w lipcu 1932 roku. Jego konstrukcja była zbliżona do prototypu brytyjskiego czołgu ciężkiego A1E1 "Independent" o masie 42 t. Podobnie jak on T-35 był czołgiem pięciowieżowym. W głównej wieży prototypu umieszczono 76,2 mm armatę czołgową PS-3. Była to czołgowa wersja armaty polowej wz. 1927. W oddzielnym jarzmie umieszczono czołgowy karabin maszynowy DT. W dwóch mniejszych wieżach umieszczono armaty kalibru 37 mm typu B-3. Pozostałe dwie wieże były mniejsze i były uzbrojone w czkm DT.

Próby prototypu trwały od sierpnia 1932 do kwietnia 1933 roku. Następnie prototyp przewieziono do Moskwy. 1 maja 1933 prototyp brał udział w defiladzie na Placu Czerwonym w Moskwie. 11 sierpnia 1933 został warunkowo przyjęty do uzbrojenia Armii Czerwonej, z zastrzeżeniem że egzemplarze seryjne zostaną pozbawione wad wykrytych podczas testów prototypu. Produkcję i prace modernizacyjne zlecono Charkowskiej Fabryce Parowozów. W 1933 roku w Charkowie powstał drugi prototyp czołgu T-35. Miał on masę 42 ton i był prezentowany podczas defilad w Moskwie i Leningradzie, ale podobnie jak pierwszy prototyp nie został dopuszczony do produkcji seryjnej. Do produkcji seryjnej dopuszczono dopiero trzeci prototyp wyposażony w podwozie z dodatkowa para kół jezdnych.

Pierwsze seryjne wozy trafiły do jednostek w czerwcu 1934 roku. Pierwsza seria liczyła 10 egzemplarzy. Seryjne wozy były uzbrojone w armatę KT-28 (identyczną jak w czołgu T-28) i dwie armaty wz. 1932 (20-K) kalibru 45 mm. Większość wozów była przystosowana do zainstalowania radiostacji z antenami poręczowymi, ale nie wszystkie zostały w nią wyposażone. Czołgi seryjne były pozbawione czkm DT umieszczonego w przedniej płycie kadłuba. Część wozów miała zainstalowany podwójny reflektor nad armatą 76,2 mm mający umozliwić walke w nocy.

Wozy budowane w następnych latach były poddawane kolejnym modyfikacjom. Część wozów wybudowanych w 1937 roku miała grubość pancerza zwiększoną do 23 mm, a w 1938 roku rozpoczęto produkcję wozów których pancerz miał grubość maksymalna 50 mm. Masa wozu wzrosła do blisko 50 ton i w celu utrzymania manewrowości na zadowalającym poziomie moc silnika zwiększono do 580 KM. W 1939 roku powstało ostatnich 6 czołgów T-35. Były one wyposażone w nowe wieże tzw. stożkowe. Kolejny raz pogrubiono pancerz. Masa wozów z nowymi wieżami wzrosła do 55 ton. Ogółem w latach 1933-1939 wyprodukowano 61 czołgów. Produkcja została wstrzymana ponieważ uznano je za zbyt słabo opancerzone, a doświadczenia z manewrów wykazały że dowódca czołgu nie jest w stanie skutecznie kierować ogniem wszystkich wież, a poszczególni celowniczowie nie są w stanie samodzielnie określić najważniejszych do zwalczania celów.

[edytuj] Pojazdy pochodne

• SU-14-Br2: prototyp działa samobieżnego z armatą Br-2 kal. 152,4 mm

• SU-14: prototyp działa samobieżnego z haubicą B-4 kal. 203 mm

• SU-14A: prototyp działa samobieżnego z armatą B-10 kal. 152,4 mm

[edytuj] Służba

Pierwszy prototyp T-35-1 na defiladzie w Moskwie; w charakterystycznej, zaoblonej wieży głównej zamontowano makietę 76,2 mm armaty czołgowej PS-3

Czołgi ciężkie T-35 weszły na uzbrojenie samodzielnych jednostek odwodu Naczelnego Dowództwa. Były one przydzielane jako wzmocnienie związkom operacyjnym szczebla armii i frontu. W 1932 roku istniało 6 takich samodzielnych pułków. Pierwsze wozy T-35 skierowano do 4. pułku czołgów stacjonującego w Charkowie. W 1934 roku przekształcono go w 5. brygadę czołgów ciężkich. W jednostce tej szkolono specjalistów załóg tych czołgów. W grudniu 1935 roku zatwierdzono etat brygady czołgów. Miała ona liczyć 38 czołgów T-35, 11 czołgów BT, 18 czołgów T-26 kierowanych radiem i dwa czołgi wyposażone w miotacze ognia. Etat ten z powodu niskiej produkcji T-35 najczęściej pozostawał na papierze i brygady czołgów z reguły nie posiadały takiej ilości czołgów T-35. Zastępowały je najczęściej czołgi T-28.

Do rozpoczęcia niemieckiej agresji czołgi ciężkie T-35 nie były używane bojowo. Czasami można spotkać informacje jakoby czołgi te brały udział w wojnie z Finlandią, lecz według radzieckich źródeł żaden T-35 nie brał udziału w tej kampanii. W walkach z Finami brał udział podobny do T-35, pojedynczy, prototypowy wielowieżowy czołg SMK. Czołg ten szybko zakończył swój szlak bojowy gdy wpadł na minę, a ze względu na jego wagę żołnierze Armii Czerwonej nie byli w stanie ewakuować z pola walki 55 tonowego, uszkodzonego kolosa. Finowie wielokrotnie fotografowali porzucony pojazd a zdjęcia te następnie trafiły w ręce Abwehry niemieckiego wywiadu wojskowego, który błędnie zidentyfikował czołg przedstawiony na zdjęciu jako T-35C.

Czołgi T-35 wzięły udział w początkowej fazie wojny radziecko-niemieckiej, z katastrofalnymi skutkami. Wszystkie 48 czołgów znajdujących się na uzbrojeniu 34 DPanc zostało utraconych w ciągu praktycznie tygodnia - tylko 5 zostało zniszczonych w walkach, 2 w wypadkach, 6 niesprawnych porzucono w trakcie remontów, pozostałe 35 padło ofiarą awarii - głównie silników i transmisji. Ostatnie egzemplarze walczyły w obronie Moskwy w listopadzie-grudniu 1941 roku. Następnie wycofano je z pierwszej linii. Później czołgu T-35 jako ruchomego bunkra użyli Niemcy podczas obrony Berlina w kwietniu 1945 r.

Jeden egzemplarz zachował się do dziś w Muzeum Pancernym w Kubince pod Moskwą.

[edytuj] Bibliografia

• Magnuski, Janusz. Cięzki czołg T-35. Nowa Technika Wojskowa. 1994, nr 5, 11-17. ISSN 1230-1655.
• Panow, P.P., Solarz, J.: Czołgi sowieckie 1939-45. Warszawa: Wydawnictwo Militaria, 1996. ISBN 83-86209-71-2. 
• Encyklopedia II WŚ. Poznań: Amercom, 2006. ISBN 1-48:978-83-7425-265-2. 

p • d • e

Radzieckie pojazdy wojskowe z okresu II wojny światowej

Czołgi lekkie	BT-2/5/7/8 • T-18 • T-26 • T-27 • T-37 • T-38 • T-40 • T-50 • T-60 • T-70
Czołgi średnie	T-28 • T-34/76 • T-34/85 • T-44
Czołgi ciężkie	T-35 • KW-1 • KW-2 • KW-85 • IS-1 • IS-2 • IS-3
Działa samobieżne	SU-12 • SU-57 • SU-76I • SU-76 • SU-85 • SU-100 • SU-122 • SU-152 • ISU-122 • ISU-152 • ZiS-30 • ZSU-37
Samochody pancerne	FAI • BA-20 • BA-27 • BA-64 • BA-6 • BA-10
Inne pojazdy	T-20 • NKŁ-16 • NKŁ-26 • STZ-5 • S-2 • Woroszyłowiec • ZiS • GAZ-63 • GAZ-67
Prototypy i pojazdy doświadczalne	SU-5 • SU-6 • SMK • T-100 • T-46 • PPG • T-34M • T-43 • KSP-76 • T-80