27 Pułk Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

27 Pułk Piechoty– pułk piechoty polskiej okresu II RP.

Pułk zwany "częstochowskim" stacjonował w garnizonie Częstochowa (w koszarach "Zawady" - Obecnie Gmach Główny Politechniki Częstochowskiej). Rozkazem Naczelnego Wodza z dnia 14 maja 1919 roku została powołana na obszarze Okręgu Generalnego Kielce w rejonie Częstochowy 7.Dywizja Piechoty (II PR). Dywizja w okresie wojny o granice funkcjonowała w składzie dwóch brygad piechoty, brygady kawalerii, pułku artylerii oraz służb. 27. Pułk Piechoty (wspólnie z 11. Pułkiem Piechoty) wchodził w skład XIV Brygady Piechoty.

Spis treści 1 Działania bojowe pułku 1.1 W walce o granice 1918-1921 1.2 W wojnie obronnej 1939 1.2.1 Obsada personalna w 1939 2 Dowódcy 3 Sztandar 4 Odznaka 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Działania bojowe pułku

[edytuj] W walce o granice 1918-1921

11 listopada 1918 w Częstochowie powstał 27 Pułk Piechoty. Kompania pierwsza wzięła wkrótce udział w walkach z Czechami, a w końcu lutego 1919 została wysłana na front ukraiński, gdzie wcielono ją do 8 Pułku Piechoty Legionów. Ponadto Pułk wysłał był już w listopadzie 1918 dwie kompanie marszowe "Odsieczy Lwowa" pod Lwów.

W okresie organizacji Pułk pełnił służbę na niespokojnym podówczas pograniczu polsko - niemieckim. 31 grudnia 1918 jego II batalion wyruszył na front. Po przybyciu do Hrubieszowa batalion pozostał na miejscu, wysyłając na pierwszą linię poszczególne kompanie. I tak: kompania 5. wszedłszy w skład grupy kapitana Meraka, działała w obszarze Uchrynowa, staczając zaciętsze boje pod Sulimowem i Dołhobyczowem, 6. kompania wzmocniła grupę majora Bończy-Uzdowskiego, walczącą w obronie Włodzimierza Wołyńskiego i odznacza się w wypadzie na Wojnicę i w walkach we Włodzimierzu. W lutym 1919 zmienia ją kompania 7., która bierze udział w wypadzie na Iwanicze, a następnie pod dowództwem majora Lisa-Kuli - na Poryck. W tym okresie kompania 8. dozorowała przeprawy na Bugu, w okolicy Uściługa i Horodła. W kwietniu 1919 wszystkie kompanie ściągnięto do Włodzimierza Wołyńskiego. Od tej chwili II batalion 27 Pułku Piechoty występuje w całości.

W połowie maja 1919 oddziały polskie w Małopolsce Wschodniej i na Wołyniu podejmują działania zaczepne. II batalion, skierowany wraz z innymi oddziałami na Łuck odrzuca z drogi nieprzyjaciela i 16 maja zajmuje Łuck. Stąd został skierowany do obszaru Brodów współdziałając w obronie tego miasta z grupą "Bug". W jej składzie batalion przeprowadził w drugiej połowie czerwca manewr odwrotowy, a w zarządzonym niezwłocznie przeciwnatarciu powrócił na poprzednie pozycje.

12 sierpnia 1919 batalion ściągnięto z frontu i odesłano do Częstochowy, gdzie połączył się z Pułkiem. Pod koniec sierpnia 1919 roku 7 Dywizja Piechoty pełniła służbę ubezpieczeniową na Śląsku Cieszyńskim. Pierwszy i trzeci batalion Pułku obsadził odcinek od Frysztatu do Dziedzic, a drugi batalion pozostawał w Skoczowie wykorzystując czas na reorganizację, uzupełnienie braków organizacyjnych i wyszkoleniowych. Na tym terenie pułk przebywał do połowy lutego 1920 roku, następnie wraca do Koszar Zawady.

1 marca 1920 Pułk przybywa na front wschodni, a po krótkim pobycie w Zdołbunowie przyjeżdża do Zwiachla, gdzie w drugiej połowie marca, w obronie ruchowej przedmieścia, przechodzi swój chrzest ogniowy, jako całość. Następnie Pułk zajął odcinek Czyżówka-Seredy, broniąc Zwiachla z kierunku północnego. Zadanie swoje rozwiązał Pułk czynnie, przeprowadzając cały szereg wypadów.

W końcu kwietnia 1920 roku Naczelny Wódz, Marszałek Polski Józef Piłsudski, podjął działania mające na celu rozbicie wojsk radzieckich na Ukrainie i osiągnięcie linii Dniepru. 27 Pułk Piechoty osłaniając od południa 3 Armię generała Śmigłego-Rydza osiągnął obszar Skwiry stając tam w pozycji obronnej. W końcu maja front na Ukrainie ożywia się. Na przedpolu Skwiry i Szamrajówki wywiązują się przy współudziale 27. Pułku Piechoty walki, w których Polacy usiłują rozbić grupujące się oddziały jazdy Budionnego. Znaczniejsze boje stoczono w pierwszych dniach czerwca w wypadach na Tatarynówkę i Antonowo, gdzie żołnierz Pułku świetnie dotrzymywał pola silnym zgrupowaniom jazdy Budionnego. 5 czerwca 1920 armia konna Budionnego uderza pod Samhorodkiem i przerwawszy front polski, dąży pośpiesznie w kierunku Żytomierza. Polacy rozpoczynają odwrót. 27 Pułk Piechoty maszerując przez Wasilków, Radomyśl, Borszczów, spotyka 14 czerwca wieczorem pod Torczynem, 4 Dywizję Jazdy rosyjskiej zagradzającą dalszą drogę odwrotu. Pułk będąc wówczas w straży przedniej XIV brygady piechoty, uderza niezwłocznie na nieprzyjaciela i rozbija go, biorąc bogatą zdobycz. Nazajutrz Rosjanie skupiają rozproszone oddziały i parokrotnie ścierają się z Pułkiem, usiłując za wszelką cenę powstrzymać Polaków w dalszym marszu. Za każdym jednak razem ulegają, nie mogąc dotrzymać pola żołnierzom 27. Pułku Piechoty.

Boje z jazdą Budionnego w obszarze Torczyna okryły 27. Pułk Piechoty dobrze zasłużoną sławą. Dzień 15 czerwca, dzień patronki Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, stał się dniem Święta Pułkowego. W dalszym odwrocie Pułk zatrzymuje się w przejściowej obronie nad rzekami Usz i Uborć, a po ciężkim i krwawym boju pod Jwaczanami i Rudnią Radowelską, cofa się na Słucz i Stochód, po czym zatrzymuje się na linii górnego Bugu. Biorąc udział w osłonie koncentracji grupy manewrowej Naczelnego Wodza. 27. Pułk Piechoty bije się w składzie 7. Dywizji Piechoty w obszarze na wschód od Chełma, powstrzymując w ruchowej obronie oddziały 12. Armii Rosyjskiej. W pierwszych dniach września 1920 roku 3 Armia Polska rusza z nad Bugu do ofensywy. 27 Pułk Piechoty forsuje Bug w Malczach i posuwa się w walkach na Kowel. Nieprzyjaciel nie stawia na drodze poważniejszego oporu i w pościgu Pułk dociera do rzeki Stochód, a następnie nad rzekę Horyń. Tu zastaje go zawieszenie broni, które kładzie kres wojnie polsko-bolszewickiej 1919-1920 roku. Tutaj pełni służbę na linii demarkacyjnej do czasu ratyfikacji pokoju. W kwietniu 1921 roku pułk powraca do Częstochowy.

Po zakończeniu walk na froncie wschodnim, w kwietniu 1921 roku, dokonano podsumowania kampanii. 27 Pułk Piechoty poniósł wielkie straty: śmiercią walecznych zginęło 14 oficerów i 143 szeregowych, w bezimiennych mogiłach legło ponad z górą 100 szeregowych. Rannych zostało 960 żołnierzy. Za wybitne czyny bojowe, za dzielność i męstwo w obliczu nieprzyjaciela srebrny krzyż Virtuti Militari V klasy otrzymało 35 żołnierzy, a Krzyż Walecznych 80 żołnierzy. Zebrali też wiele pochwał ze strony najwyższego dowództwa armii. Na terenie operacyjnym Pułk zdobył: parę tysięcy jeńców, 25 dział, 100 karabinów maszynowych, 12 samochodów pancernych.

Należy dodać, 12 października 1921 roku Józef Piłsudski niespodziewanie odwiedza częstochowską Jasną Górę i wizytuje miejsce stacjonowania (koszary) 27 Pułku Piechoty. Wizytacja musiała wypaść nadzwyczaj dobrze, skoro niedługo po tym zapadła decyzja o udziale pułku w przyłączeniu Śląska do Polski. Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych pułk został wcielony w skład Armi Śląskiej (dowódca gen. broni Stanisław Szeptycki)i 22 czerwca 1922 roku 27. otrzymał rozkaz (pokojowego) przęjecia z rąk niemieckicj Tarnowskich Gór i okolic. Po wykonaniu tego zadania pułk powrócił w sierpniu 1922 roku do Częstochowy.

[edytuj] W wojnie obronnej 1939

W czasie wojny obronnej 1939 wchodził w skład 7 Dywizji Piechoty walczącej w Armii Kraków.

[edytuj] Obsada personalna w 1939

• dowódca pułku – ppłk Bronisław Panek
• I batalion – mjr Marian Szulc
• II batalion – mjr Zygmunt Bolesław Żywocki
• III batalion – mjr Stanisław Kulig-Lang
• batalion marszowy 27 pp – por. rez. Ochapp

[edytuj] Dowódcy

W czasie wojny o granice:

• płk Antoni Jastrzębski - od 7 listopada 1918 roku do 20 listopada 1918 roku
• płk Włodzimierz Bokszczanin - od 21 listopada 1918 roku do 26 kwietnia 1919 roku
• ppłk Zygmunt Rust od - 27 kwietnia 1919 roku do 5 grudnia 1919 roku
• ppłk Tadeusz Świderski - od 6 grudnia 1919 roku do 1 lipca 1920 roku
• ppłk Paweł Wierzbicki - od 2 lipca 1920 roku do 1 października 1921 roku

W czsie pokoju:

• płk Edward Nowak - od 2 października 1921 roku do 10 grudnia 1923 roku
• płk Ignacy Lubicz-Sadowski - od 11 grudnia 1923 do 12 grudnia 1925 roku
• płk Eugeniusz Witwicki - od 23 stycznia 1926 roku do 10 lipca 1926 roku
• ppłk Henryk Pęczalski - od 11 lipca 1926 roku do 19 lutego 1927 roku
• ppłk Ludwik Okoński - od 20 luty 1927 roku do 4 lutego 1928 roku
• płk dypl. Wacław Stachiewicz - od 26 marca 1928 roku do 16 lutego 1929 roku
• ppłk dypl. Józef Zborzil - od 17 lutego 1929 roku
• ppłk Władysław Czapliński - od 21 stycznia 1931 roku do 30 czerwca 1936 roku

• płk dypl. Franciszek Tomsa-Zapolski - do 1938
• ppłk Bronisław Panek - 1938

[edytuj] Sztandar

Żołnierze pierwszych kompani pułku wychodzących w bój w 1918 roku pochodzili z powiatów częstochowskiego i wieluńskiego, dlatego nie należy się dziwić, że ludność tych powiatów ufundowała sztandar dla swojego pułku. Znakiem tego są wyhaftowane w rogach płachty sztandaru herby miasta Częstochowy i miasta Wielunia. W dwóch pozostałych rogach umieszczono datę powstania Pułku i cyfrę numeru Pułku, w środku widniał orzeł państwowy. Sztandar przekazany przez przedstawicieli ofiarodawców reprezentowanych przez Koło Polek dnia 31 października 1921 roku Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu został następnie w dniu 13 listopada 1921 roku uroczyście wręczony przez Marszałka w Belwederze delegacji pułkowej. Uroczyste poświęcenie sztandaru na Jasnej Górze w Częstochowie w obecności Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego i ponowne przekazania go Pułkowi odbyły się dnia 15 lutego 1922 roku. Ten gest Marszałka (dwukrotne wręczanie sztandaru) został odebrany przez żołnierzy i społeczeństwo jako nispotykane wyróżnienie dla pułku za nieustępliwą walkę z Armią Konną Budionnego.

W czasie walk kampanii wrześniowej 1939 roku sztandar 27 Pułku Piechoty zaginął. Na krótko pojawił się w 1945 roku. Odnaleziony w Częstochowie w 1996 roku, został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

[edytuj] Odznaka

Wzór odznaki pamiątkowej 27. Pułku Piechoty (G. M. 3458 I) oraz regulamin odznaki zatwierdzone została rozkazem Ministra Spraw Wojskowych poz. 129 z 1929 roku (Dziennik Rozkazów Wojskowych Nr 13/29 z 23 kwietnia 1929 roku, str 144). Odznakę pułkową przedstawia krzyż maltański w barwach piechoty, którego ramiona są połączone wieńcem laurowym. W środku na skrzyżowaniu dwóch mieczy znajduje się orzeł biały, trzymający w swych szponach tabliczkę z cyfrą Pułku. Wymiary odznaki 40 mm x 40 mm. Odznakę wręczał dowódca pułku w dniu Święta Pułkowego.

[edytuj] Bibliografia

• 27 Pułk Piechoty 1918-1928, 15.VI.1929 Częstochowa (27 Pułk Piechoty w dniu swego 10-lecia 1918-1928), Druk M. Arcta, Czerniakowska 22, (broszura jubileuszowa), s. 1-30 + 9 stron reklam.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Instytut Wydawnictw PAX. Warszawa 1990.
• Metryki Chwały Pułków Piechoty, 27. Pułk Piechoty (1 strona) w: Księga Chwały Piechoty wydana przez Departament Piechoty Ministerstwa Spraw Wojskowych, Drukarnia Zakładów Wydawniczych M. Arcta S.A. w Warszawie, Warszawa 1937-1939, s. 1-464 + metryki pułków (strony nienumerowane).
• Nowicki Teofil (kpt.): Zarys Historji Wojennej Pułków Polskich 1918-1920, 27 Pułk Piechoty, Wojskowe Biuro Historyczne, Zakłady Graficzne "Polska Zjednoczona", Warszawa 1929, s. 1-27.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów, Instytut Wydawniczy Pax, Warszawa 1990 ISBN-83-211-1104-1.
• Spruch Krzysztof: Działania 27 puku piechoty we wrześniu 1939 roku w: Zeszyty Koła Naukowego Historyków WSP w Częstochowie pod redakcją Tadeusza Dubickiego i Michała Ormana, Tom I, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie, Częstochowa 1997 s.47-62, ISBN 83-7098-357-X.
• Spruch Krzysztof: Jednostki garnizonu częstochowskiego w czasie walki o granice RP 1919-1920 w: Wielkie i małe problemy Częstochowy w Polsce Odrodzonej (1918-1939, redakcja naukowa Ryszard Szwed i Waldemar Palus, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1996, s. 277-290.

[edytuj] Zobacz też