18 Dywizja Piechoty (II RP)

Z Wikipedii

18 Dywizja Piechoty
Odznaka dywizji
Historia
Państwo	II Rzeczpospolita
Sformowanie	23 stycznia 1920
Rozformowanie	13 września 1939
Dowódcy
Pierwszy	gen. Franciszek Krajowski
Ostatni	płk dypl. Stefan Kossecki
Działania zbrojne
wojna polsko-ukraińska, wojna polsko-bolszewicka, kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Łomża (sztab)
Podporządkowanie	Front Podolski, 6 Armia, 5 Armia, 3 Armia (1920-21) DOK nr I (1921-39) SGO "Narew" (1939)
Skład	33 Pułk Piechoty (1921-39) 42 Pułk Piechoty (1920-39) 49 Pułk Piechoty (1920-21) 71 Pułk Piechoty (1920-39) 72 Pułk Piechoty (1920-21) 18 Pułk Artylerii Lekkiej (1920-39)

18 (Łomżyńska) Dywizja Piechoty (18 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

Spis treści 1 Rodowód 2 Walki Ukraińcami i w wojnie polsko-rosyjskiej 1919-1920 3 Dywizja w okresie pokoju 4 Dywizja w kampanii wrześniowej 4.1 Działania bojowe 4.2 Ordre de Bataille i obsada personalna 5 Obsada personalna Dowództwa 6 Tradycje 7 Bibliografia 8 Przypisy 9 Zobacz też

[edytuj] Rodowód

Pułki wchodzące w skład 18 Dywizji Piechoty wywodzą się z pułków jednostek "Błękitnej Armii" we Francji gen. Józefa Hallera. W 1919 r. – po powrocie do kraju – w wyniku reorganizacji odrodzonego Wojska Polskiego z odziałów "hallerczyków" powstała 18 Dywizja Piechoty, w której skład weszły: 42 pp, 144 pp (późniejszy 71 pp), 145 pp (późniejszy 72 pp) i 149 pp (późniejszy 49 pp) oraz 18 Pułk Artylerii Polowej.

[edytuj] Walki Ukraińcami i w wojnie polsko-rosyjskiej 1919-1920

W 1919 jako grupa gen. Franciszka Krajowskiego brała udział w walkach z Ukraińcami o Lwów, a w toku dalszych działań zdobyła Kamieniec Podolski i Mohylów.

W 1920 r. już jako dywizja uczestniczyła w walkach z wojskami bolszewickimi podczas kampanii kijowskiej, podczas których stanowiła ariergardę 6 Armii gen. Wacława Iwaszkiewicza, a następnie w zaciętych walkach odwrotowych aż po Brody (zdobycie miasta 3 sierpnia), m.in. z I Armią Konną Siemiona Budionnego. W sierpniu została przesunięta na północ do rejonu Modlina, gdzie brała udział w walkach Armii gen. Władysława Sikorskiego nad Wkrą, rozbijając korpus bolszewickiej kawalerii Gaj-Chana. Przeszła ona szlak bojowy znad Dźwiny do Połocka, a za niezłomną postawę i bohaterstwo swoich żołnierzy uzyskała miano "Żelaznej Dywizji".

[edytuj] Dywizja w okresie pokoju

Po zakończeniu wojny ze składu 18 DP wydzielono 49 pp i 72 pp, a w ich miejsce wszedł 33 pp zorganizowany na ziemi łomżyńskiej. W okresie II RP należała ona do dywizji wyborowych, a ze względu na dyslokację oddziałów wchodzących w jej skład w garnizonach na północy w pobliżu granicy z Prusami Wschodnimi zaliczana była do dywizji "osłonowych". Ten charakter dywizji zdecydował o tym, że w okresie pokojowym rekrutowała ona żołnierzy swoich pułków w znacznym stopniu (ponad 50 %) z wypróbowanej w patriotyzmie ludności Mazowsza i Podlasia. Jej sztab i pododdziały stacjonowały w następujących miejscowościach: w garnizonie Łomża – dowództwo i sztab, 33 pp, ośrodek sapersko-pionierski i kompania telegraficzna, w garnizonie Białystok – 42 pp im. gen. H. Dąbrowskiego, w garnizonie Zambrów – 71 pp i 18. dywizjon artylerii ciężkiej, a w garnizonie Ostrów Mazowiecka – 18 pułk artylerii lekkiej. Od 1929 r. do sierpnia 1939 dowódcą 18 DP był gen. Czesław Młot-Fijałkowski. 20 sierpnia 1939 dowódcą został pułkownik dypl. Stefan Kossecki.

[edytuj] Dywizja w kampanii wrześniowej

[edytuj] Działania bojowe

Dywizja, pod dowództwem płk dypl. Stefana Kosseckiego wchodziła w skład SGO "Narew". Fakt, że rekrutowała się z terenów, które miała bronić, spowodował, że już 31 sierpnia sprawnie i szybko zajęła wyznaczone jej pozycje obronne na linii rzeki Narew. Do 3 września miała ograniczony kontakt z wrogiem, wykonując tylko ograniczone wypady poza granicę niemiecką. 6 września dostała rozkaz zajęcia pozycji pod Różanem na miejsce 41 DP. 7 września 42 pp dostał rozkaz opuszczenia Ostrołęki i wycofania się za rzekę Ruż. 9 września został on skierowany pod Nowogród, celem powstrzymania niemieckiej 21 DP. Jednym batalionem pułku wzmocniono obronę na wzgórzach pod Nowodworem, dwa pozostałe miały wziąć udział w akcji zaczepnej. Popołudniowe natarcie na Niemców, którzy zajęli Mątwice, powiodło się tylko częściowo i pułk musiał wycofać się na pozycje wyjściowe. W nocy z 9 na 10 września batalion 71 pp po rozpoznaniu wrogiej kolumny pancernej pod miejscowością Jakać, zaatakował ją nad ranem. Śpiących Niemców ostrzelała najpierw artyleria, a później uderzyła piechota. Niemiecki oddział rozbito oraz wzięto licznych jeńców, zdobyto 12 dział, kilkadziesiąt samochodów i czołgów, które następnie zniszczono. W dniach 10-13 września dywizja toczyła ciężkie walki w rejonie Zambrowa z niemieckimi oddziałami XIX Korpusu Pancernego gen. Heinza Guderiana. 11 września rozpoczęła nakazany odwrót. Jako pierwszy do przeprawy w Zambrowie dotarł 71pp i - nie czekając na pozostałe pododdziały - zaatakował broniących ją Niemców. Natarcie jednak zostało odparte przez silnego w tym miejscu wroga. Po południu na Zambrów ruszył 33 pp. I to natarcie też się nie powiodło. Pod wieczór 71pp ponownie za cenę wielkich strat wdarł się do Zambrowa, zdobywając sprzęt i biorąc ok. 200 jeńców, a po zmroku wycofał się na pozycje wyjściowe. 12 września resztki dywizji kolumnami ruszyły na Andrzejewo, gdzie natknęły się na Niemców. W wyniku ataku nacierających od wschodu czołgów i ogromnej koncentracji ognia, natarcie zostało powstrzymane. Raniony pięcioma kulami z km padł płk Kossecki (raniony w klatkę, brzuch i przedramię). Przed utratą przytomności wydał rozkaz znajdującemu się w pobliżu sierżantowi z BON "Kurpie": Powiedzcie pułkownikowi Hertelowi i szefowi sztabu, że dywizja nie może się poddać. Ma dotrwać do nocy, a później przebijać się małymi grupkami, a nawet pojedynczo. Wycofujący się z resztkami wojska st. sierż. M. Marcz zameldował szefowi sztabu (Kazimierz Pluta-Czachowski), że płk Kossecki został zabity. Do wyniesienia ciała z pola bitwy zgłosiło sie 20 ochotników. Cała grupa zginęła przy polnej drodze, w wyniku ostrzału z ckm. Ewakuacja, uznanego za nie żywego płk Kosseckiego udała się dopiero kierowcy "Łazika" (Edmund Barański), który odwiózł płk do punktu opatrunkowego w Łętownicy. Natarcie załamało się. W tym czasie wojska niemieckie zajęły Zaręby Warchoły. Nie udały się kolejne próby przebicia i resztki dywizji były zmuszone poddać się.

W nocy z 13 na 14 września Niemcy popełnili ciężką zbrodnię wojenną, rozstrzeliwując ok. 200 jeńców polskich z 18 DP, zgromadzonych na terenie koszar w Zambrowie.

[edytuj] Ordre de Bataille i obsada personalna

• Kwatera Główna
  • Dowództwo
    • dowódca dywizji - płk dypl. Stefan Kossecki
    • dowódca piechoty dywizyjnej - płk Aleksander Hertel
    • dowódca artylerii dywizyjnej - płk dypl. Jan Bigo
    • dowódca saperów dywizyjnych - mjr Jan Mizerek
    • dowódca kawalerii dywizyjnej - rtm. Józef Ludwik Rudnicki
  • Sztab
    • szef sztabu - ppłk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski
      • oficer operacyjny - kpt. dypl. Ludwik Hodakowski
      • oficer informacyjny -
      • dowódca łączności -
      • kwatermistrz - kpt. dypl. Kazimierz Karpiński
• 33 Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Lucjan Stanek
  • I baon – mjr Stanisław Wyderka
  • II baon – mjr Władysław Święcicki
  • III baon – mjr Józef Sikora
  • pluton art. piechoty – kpt. Zygmunt Branicki
• 42 Pułk Piechoty im. gen. J. H. Dąbrowskiego
  • dowódca pułku - ppłk Wacław Malinowski
  • I baon – mjr Tadeusz Rydel
  • II baon – mjr Stefan Drewnowski
  • III baon – mjr Feliks Chmielewski
  • pluton art. piechoty – kpt. Bolesław Uchman
• 71 Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Adam Zbijewski
  • I baon – mjr Władysław Wnorowski
  • II baon – mjr Stanisław Knapik
  • III baon – mjr Jakub Fober
  • pluton art. piechoty – por. Stanisław Brykalski
• 18 Pułk Artylerii Lekkiej
  • dowódca pułku - ppłk dypl. Witold Sztark
  • I dyon – mjr Zygmunt Mierzwiński
  • II dyon – kpt. Onufry Kaczanowski
  • III dyon – kpt. Stanisław Krug
• 18 Dywizjon Artylerii Ciężkiej – ppłk Władysław Brzozowski
• 18 Bateria Artylerii Przeciwlotniczej Motorowa – por. Witold Pławiński
• 18 Batalion Saperów – mjr Jan Mizerek
• Szwadron Kawalerii Dywizyjnej – rtm. Józef Ludwik Rudnicki
• 12 Kompania Kolarzy – por. Zygmunt Enerlich
• 12 Samodzielna Kompania Karabinów Maszynowych i Broni Towarzyszącej
• 18 Kompania Telefoniczna – kpt. Leon Kiimbeck
• służby
• Batalion ON "Kurpie"
• Kompania Forteczna "Nowogród" (przydzielona czasowo do dywizji)
• 38 Kompania Karabinów Maszynowych Przeciwlotniczych Typu "B"

[edytuj] Obsada personalna Dowództwa

dowódcy dywizji:

• gen. ppor. Franciszek Krajowski 1920-1921
• gen. bryg. Jan Wolgner 1921-1922
• gen. bryg. Tadeusz Jastrzębski 1922-1923
• gen. bryg. Józef Becker 1924
• płk SG Józef Sopotnicki 1924
• gen. bryg. Olgierd Pożerski 1924-1925
• gen. bryg. Mikołaj Majewski 1925-1929
• gen. bryg. Czesław Młot-Fijałkowski 1929-1939 (→ dowódca SGO "Narew")
• płk dypl. Stefan Kossecki 1939 (← dowódca PD 25 DP)

dowódcy piechoty dywizyjnej:

• płk Aleksander Hertel

szefowie sztabu:

• ppłk dypl. Marian Sołodkowski 1938-1939 (→ szef Sztabu LOW)
• ppłk dypl. Władysław Rozwadowski 1939
• ppłk dypl. Kazimierz Pluta-Czachowski 1939

[edytuj] Tradycje

Z dniem 11 czerwca 2008 18 Batalion Obrony Terytorialnej przyjął i z honorem kultywuje tradycje 18 Białostockiej Brygady Obrony Terytorialnej w Białymstoku (2002-2007), a także:

1. 18 Dywizji Piechoty (1918-1939);
2. 10 Pułku Ułanów Litewskich (1918-1939);
3. 3 Berlińskiego Pułku Zmechanizowanego (1943--1994);
4. 18 Białostockiej Brygady Zmechanizowanej im. Marszałka Edwarda Rydza-Smigłego (1995-2001) ^[1].

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.

Przypisy

[edytuj] Zobacz też