23 Górnośląska Dywizja Piechoty

Z Wikipedii

23 (Górnośląska/ Śląska) Dywizja Piechoty (23 DP) – wielka jednostka piechoty Wojska Polskiego II RP.

W okresie II RP sztab 23 DP i jej pododdziały stacjonowały w Tarnowskich Górach (11 pp), Katowicach (73 pp), Chorzowie, Rybniku i Wielkich Hajdukach (75 pp) oraz Będzinie i Żorach (23 pal).

W 1922 dywizja na czele z ppłkm Kazimierzem Zentkellerem z rozkazu władz RP obejmowała polski (wschodni) Górny Śląsk.

Na początku października 1938 dywizja pod dowództwem generała bryg. J. Sadowskiego brała udział w akcji zajęcia Zaolzia.

Spis treści 1 Formowanie 2 W wojnie obronnej 1939 2.1 Szlak bojowy 2.2 Ordre de Bataille i obsada personalna 1 września 1939 3 23 Dywizja Piechoty Armii Krajowej 4 Obsada personalna Dowództwa 23 DP w latach 1921-1939 5 Bibliografia 6 Zobacz też

[edytuj] Formowanie

23 Dywizja Piechoty powstała z przeformowania VII Brygady Rezerwowej (wielkopolskiej) występującej w składzie:

• 155 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (późniejszy 73 pułk piechoty)
• 159 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (późniejszy 74 pułk piechoty)
• 147 Pułku Piechoty Wielkopolskiej (wcześniej Bytomski Pułk Strzelców) (późniejszy 74 pułk piechoty)

[edytuj] W wojnie obronnej 1939

Dywizja pod dowództwem pułkownika dypl. Władysława Powierzy wchodziła w skład Grupy Operacyjnej "Śląsk", która z kolei podporządkowana była dowódcy Armii "Kraków".

W dniach 1 i 2 września broniła ufortyfikowanego rejonu górnośląskiego. 2 września dostała rozkaz przedłużenia obrony 55 DP od Wyr po Kobiór. Musiała przeciwnatarciem zajmować powierzone jej pozycje, ponieważ zostały one już zajęte przez oddziały niemieckiej 28 DP. 4 września dywizja otrzymała rozkaz odwrotu nad Nidę w kierunku Pińczowa i Miechowa. Podczas odwrotu, prowadziła działania opóźniające na kierunku Chrzanów-Kraków. Od godzin porannych 8 września 11 pp prowadził zaciętą obronę przedmościa Ksany-Kocina. W tym czasie pozostałe oddziały dywizji odpoczywały w rejonie: Chwalibogowice-Winiary-Nowy Korczyn, szykując się do uderzenia na Stopnicę i Pacanów, gdzie rozpoznano niemieckie oddziały pancerne i zmotoryzowane, zamykające Armii drogę odwrotu do przepraw przez Wisłę pod Baranowem. 9 września osiągnęła Pacanów. Po drodze oddział niemieckiej 5 DPanc. zaatakował pod Sroczkowem batalion 73 pp. Podciągając pozostałe oddziały pułku, sytuację opanowano, niszcząc 6 niemieckich czołgów. Tego dnia została dywizja została zaatakowana z kierunku Staszowa, lecz zdołała odeprzeć 5 DPanc., niszcząc kilka kolejnych czołgów. Następnie lewym brzegiem Wisły 10 września wycofała się za rzekę na przyczółek baranowski. 16 września 11 pp uczestniczył w walkach w obronie Biłgoraja. Na Biłgoraj szło natarcie niemieckie po trzech osiach, a samo miasto, przez które ciągnęły oddziały GO "Śląsk-Jagmin" (gros sił 23 DP nie zdążyła go osiągnąć), znajdowało się pod silnym ogniem artylerii nieprzyjaciela. Silne natarcie piechoty niemieckiej z 8 DP (14 Armia) rozwinęło się z rejonu wsi Sól i wzdłuż szosy Korczów-Puszcza Solska. Koło południa Niemcy zdołali wedrzeć się do południowej części Biłgoraja. Jednakże śmiałym przeciwuderzeniem II i III batalionu z 73 pp oddziały niemieckie zostały wyparte z miasta, ponosząc ciężkie straty w ludziach i sprzęcie. Ta całodzienna walka Armii "Kraków" miała duże znaczenie, gdyż przeszkodziła Niemcom w próbach obejścia Biłgoraja od skrzydła. Po dalszym odwrocie znad dolnego Sanu w nocy z 18 na 19 września 23 DP wzmocniła oddziały atakujące Tomaszów Lubelski. W nieskutecznych natarciach udział wziął 11 pp. Dywizja zademonstrowała wspaniałą postawę bojową. Walczyła do kapitulacji Armii, tj. do 20 września.

[edytuj] Szlak bojowy

• 1 września – Katowice
• 2 września - rejon Mikołowa
• 3 września - rejon Jaworzna
• 4 września - między Chrzanowem, Brzeźnicą, Krzeszowicami
• 5 września - na zachód od Krakowa
• 6 września - na wschód od Krakowa
• 7 września - Koszyce
• 8 września - rejon Opatowca
• 9 września - Pacanów
• 10 września - na północ od Borowa
• 11 września - Baranów
• 12 września - między Baranowem i Majdanem
• 13 września - między Głebowem i Niskiem
• 14 września - na wschód od Niska
• 15 września – Huta Krzeszowska
• 16 września - okolice Biłgoraju
• 17 września – Zwierzyniec
• 18 września - między Zwierzyńcem i Krasnoborem]]
• 19 września - Szarowola, Rogóźno, Tomaszów Lubelski
• 20 września - kapitulacja, marsz w kierunku Narola

Ośrodek Zapasowy dywizji znajdował się w Kołomyji. Po agresji sowieckiej 18 września dotarł do granicy rumuńskiej w Kutach i tu obsadził odcinek północny obrony miasteczka. 300 ludzi broniących tego odcinka wycofało się do Rumunii wraz z pozostałymi w mieście oddziałami osłonowymi dopiero po pierwszym ataku sowieckim 21 września.

[edytuj] Ordre de Bataille i obsada personalna 1 września 1939

• Kwatera Główna 23 DP
  • Dowództwo
    • dowódca dywizji - płk dypl. Władysław Powierza
    • dowódca piechoty dywizyjnej - wakat
    • dowódca artylerii dywizyjnej - płk art. Jan Kijowski
    • dowódca saperów dywizyjnych - mjr Marian Skierczyński
    • dowódca kawalerii dywizyjnej - mjr Bronisław Rostowski
  • Sztab
    • szef sztabu - ppłk dypl. Józef Kuta
      • oficer operacyjny - kpt. dypl. Stefan Biernacki
    • kwatermistrz - kpt. dypl. Lucjan Hajewski
• 11 Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - płk dypl. Henryk Gorgoń
  • I batalion - mjr Stanisław Dardziński
• 73 Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - ppłk Piotr Sosialuk
  • I batalion - mjr Stanisław Woźniakowski
• 75 Pułk Piechoty
  • dowódca pułku - płk dypl. Stanisław Habowski
  • I batalion - mjr Władysław Mażewski
• 23 Pułk Artylerii Lekkiej
  • dowódca pułku - ppłk Władysław Ryłko
  • I dywizjon (armat) - mjr Jan Mazarski vel Mazaraki
• 95 Dywizjon Artylerii Ciężkiej
  • dowódca dywizjonu - mjr Edward Rykiert
• 23 Batalion Saperów
  • dowódca batalionu - mjr Marian Skierczyński
• kompania kolarzy nr 53
• kompania kolarzy nr 56
• samodzielna kompania karabinów maszynowych i broni towarzyszącej nr 53
• kompania telefoniczna 23 DP
• bateria artylerii przeciwlotniczej motorowa nr 23
• Szwadron Kawalerii Dywizyjnej - mjr Bronisław Rostowski
• służby

[edytuj] 23 Dywizja Piechoty Armii Krajowej

W wyniku przeprowadzania akcji odtwarzania przedwojennych jednostek wojskowych w 1944 r. utworzono 23 Dywizję Piechoty AK pod dowództwem mjr. Zygmunta Janke ps. "Walter", komendanta Okręgu Śląskiego AK.

[edytuj] Obsada personalna Dowództwa 23 DP w latach 1921-1939

dowódcy dywizji:

• gen. bryg. Jan Jagmin-Sadowski
• płk dypl. Władysław Powierza IX.1939

I dowódcy piechoty dywizyjnej:

• płk piech. Emanuel Hermann do V.1924
• płk piech. Leon Zawistowski od V.1924
• płk dypl. Władysław Powierza X.1936-VIII.1939

II dowódcy piechoty dywizyjnej:

• płk piech. Wacław Klaczyński

szefowie sztabu:

• ppłk dypl. Józef Kuta

[edytuj] Bibliografia

• Tadeusz Jurga: Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad. Warszawa : Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej 1975.

[edytuj] Zobacz też