Kalendarium historii Gdańska

Z Wikipedii

Historia miasta Gdańska

W swej historii Gdańsk nosił także nazwy: Gyddanyzc, Kdansk, Gdanzc, Dantzk, Dantzig, Dantzigk, Danzig, Dantiscum i Gedanum.

Spis treści 1 Kalendarium 1.1 VII-X w. 1.2 XI w. 1.3 XII w. 1.4 XIII w. 1.5 XIV w. 1.6 XV w. 1.7 XVI w. 1.8 XVII w. 1.9 XVIII w. 1.10 XIX w. 1.11 XX w. 1.12 XXI w. 2 Ludność 3 Zobacz też

[edytuj] Kalendarium

[edytuj] VII-X w.

• VII w. – osada rzemieślniczo-rybacka
• X w. – gród obronny książąt pomorskich
• 970-980 – Mieszko I wzniósł twierdzę portową w celu kontroli ruchu na Wiśle.
• 972 – margrabia niemiecki Hodon próbował siłą usunąć Mieszka I z Pomorza, poniósł zdecydowaną klęskę.
• 997
  • 27 marca – biskup praski Wojciech zatrzymał się w Gdańsku podczas wyprawy misyjnej.
  • Gdańsk (Gyddanyzc urbs) jest po raz pierwszy wymieniony jako miasto w "Żywocie św. Wojciecha" spisanego przez Jana Kanapariusza.

[edytuj] XI w.

• 1013
  • Pomorze Gdańskie przyłączone zostało do biskupstwa kujawskiego
  • Polska utraciła wpływ na Pomorze Gdańskie.
• 1047 – Kazimierz I Odnowiciel przywrócił związek z resztą ziem polskich.
• 1091 – Władysław I Herman wydał rozkaz spalenia grodów na Pomorzu Gdańskim, w tym Gdańska. Nastąpiło zubożenie mieszkańców miasta.

[edytuj] XII w.

• 1120
  • Bolesław III Krzywousty po zwycięskiej wojnie z Pomorzanami opanował w całości Pomorze Gdańskie.
  • utworzone zostały pierwsze parafie kościelne.
• 1186, 2 lipca – przybył zakon cystersów, otwarto klasztor cystersów w Oliwie.
• 1188, 18 marca – Sambor I udzielił przywilejów cystersom, nadał ufundowanemu przez siebie klasztorowi w Oliwie bogate wyposażenie.

[edytuj] XIII w.

• 1219 – rządy na Pomorzu Gdańskim objął Świętopełk, nastąpił okres uniezależnienia się Pomorza.
• 1222 – powstał pierwszy kościół i klasztor benedyktynów w Św. Wojciechu.
• 1227 – dominikanie założyli w Gdańsku klasztor.
• 1231 – Pomorze Gdańskie w wyniku protekcji papieskiej stało się niezależnym księstwem.
• 1235 – najstarsza pisemna wzmianka o jez. Zaspa.
• 1242-1253 – konflikt zbrojny z Krzyżakami. Okolice Gdańska (Oliwa) były pustoszone przez oddziały krzyżackie.
• 1253, 30 lipca – pokój, w którym Świętopełk zobowiązał się nie podejmować w przyszłości kroków wojennych przeciwko Krzyżakom. Złamanie pokoju groziłoby oddaniem Gdańska zakonowi.
• 1260, 4 sierpnia – bulla papieska Aleksandra IV przyznała prawo organizowania dorocznych jarmarków św. Dominika.
• 1263
  • nadanie Gdańskowi praw miejskich na prawie lubeckim.
  • najstarsza wzmianka o Wrzeszczu.
• 1271 – zajęcie Gdańska przez Brandenburczyków. Mściwój II Pomorski z pomocą Bolesława Pobożnego zdobył Gdańsk.
• 1279 – najstarsze wzmianki o wsi Polanki i Przymorzu.
• 1282, 15 lutego – w wyniku układu w Kępnie doszło do zwierzchnictwa władcy Wielkopolski nad Pomorzem Gdańskim.

[edytuj] XIV w.

• 1300 – powstał kościół św. Jakuba w Oliwie.
• 1308
  • Brandenburczycy prowadzili oblężenie Gdańska. Wezwani zostali do pomocy przy usunięciu wroga Krzyżacy.
  • 13 listopada – Krzyżacy podstępnie zajęli Gdańsk, dokonali rzezi mieszkańców (wg różnych szacunków od kilkunastu do kilkuset).
• 1320-1321 – papież Jan XXII zwołał sąd papieski obradujący w Inowrocławiu i Brześciu Kujawskim. Wyrokiem sądu Krzyżacy mieli zwrócić Królestwu Polskiemu całe Pomorze Gdańskie wraz z Gdańskiem oraz wypłacić odszkodowanie. Krzyżacy wyrok zakwestionowali.
• 1325 – najstarsza wzmianka o Brzeźnie.
• 1327 – rozpoczęła się budowa Ratusza Głównego Miasta.
• 1336 – zakończono budowę ratusza.
• 1339, 15 września – kolejny sąd papieski w Warszawie nakazał zwrot Pomorza Gdańskiego, ponownie zakwestionowany przez Krzyżaków.
• 1340 – rozpoczęto budowę przez Krzyżaków Zamku Wysokiego w Gdańsku (rozebrany w 1454).
• 1343
  • 23 marca – położono kamień węgielny pod budowę murów obronnych Głównego Miasta.
  • 28 marca – rozpoczęcie budowy kościoła Mariackiego.
  • 8 lipca – zawarto układ pokojowy z Krzyżakami, w wyniku którego Kazimierz III Wielki zrzekł się Pomorza Gdańskiego.
  • prawa miejskie otrzymało Główne Miasto.
• 1345 – Wrzeszcz przejęty został przez Krzyżaków.
• 1346, 31 lipca – wielki mistrz krzyżacki, Henryk Dusemer, wydał dokument, który likwidował resztki działania prawa miejskiego wg wzoru lubeckiego i zastępował je prawem chełmińskim.
• 1348-1350 – powstał Dwór Artusa oraz Wielki Młyn na Starym Mieście.
• 1351, 14 października – powstało Bractwo Strzeleckie.
• 1360-1450 – ukształtowało się Stare Przedmieście.
• 1361-1370 – Gdańsk uczestniczył w wojnie miast hanzeatyckich przeciwko Danii.
• 1363 – wybudowano pierwszy większy dźwig – żuraw na nabrzeżu.
• 1377 – lokacja na prawie chełmińskim Starego Miasta.
• 1380, 18 stycznia – prawa miejskie otrzymało Młode Miasto.
• 1395 – Gdańsk wraz z czterema innymi miastami hanzeatyckimi przejął Sztokholm pod swój zarząd.

[edytuj] XV w.

• 1410, 5 sierpnia – rada gdańska postanowiła uznać władzę Władysława Jagiełły. Gdańsk uzyskał przywileje m.in. otrzymał okoliczne osady: Pruszcz, Migowo, Orunia, Ujeścisko, Wiślina i Bogatka.
• 1411
  • 1 lutego – Jagiełło w wyniku traktatu w Toruniu uwolnił Gdańsk od złożonej mu przysięgi. Gdańsk spotkały represje ze strony Krzyżaków.
  • 22 – 23 lutego – zjazd stanów pruskich ustanowił podatek, w celu spłaty zobowiązań względem Królestwa Polskiego. Zgodę wyraził ogół stanów – oprócz Gdańska.
  • marzec – Krzyżacy w ramach odwetu zamknęli port w Gdańsku.
  • 6 kwietnia – delegacja gdańszczan zaproszona na rokowania z Krzyżakami została podstępnie uwięziona, trzech delegatów zostało zamordowanych – Konrad Leczkow, Arnold Hecht (burmistrzowie) i Bartłomiej Gross (rajca).
• 1416, 18 czerwca – rewolta mieszczan w Gdańsku przeciwko radzie, spowodowana polityką monetarną wielkiego mistrza i znaczną inflacją.
• 1423 – mroźna zima spowodowała zamarznięcie Bałtyku.
• 1425 – Gdańsk otrzymał prawo do bicia monet.
• 1436 – Stare Miasto otrzymało prawo posiadania więzienia.
• 1440, 14 marca – Gdańsk przystąpił do Związku Pruskiego.
• 1441, 8 lipca – spłonął Żuraw.
• 1443-1444 – odbudowano Żuraw.
• 1446 – Krzyżacy zezwolili na organizację jarmarku na terenie Młodego Miasta.
• 1453 – odlany został wielki dzwon "Gratia Dei" dla kościoła Mariackiego.
• 1454
  • 5 lutego – wybuchło w Gdańsku powstanie przeciwko Krzyżakom. Zajęty został Wielki Młyn na Starym Mieście – zostało wypowiedziane posłuszeństwo zakonowi.
  • 11 lutego – komtur zamkowy Pfersfelder przekazał cały zamek radzie gdańskiej. Zakończył się okres panowania Krzyżaków w Gdańsku po 145 latach i 3 miesiącach.
  • 6 marca - król Kazimierz Jagiellończyk na wniosek poselstwa Związku Pruskiego z Janem Bażyńskim na czele, wcielił Gdańsk do Polski, udzielając mu jednocześnie przywileju bicia własnej monety.
  • 16 czerwca – Gdańsk uzyskał wielki przywilej podporządkowujący Głównemu Miastu, Osiek, Młode i Stare Miasto oraz uzyskał monopol wyłączności praw miejskich w promieniu 5 mil (tj. 30-40 km) i gwarancję że na tym obszarze nie będzie zbudowany żaden zamek.

• • Gdańsk przystąpił do wojny trzynastoletniej.
• 1455
  • styczeń – gdańszczanie rozpoczęli burzenie Młodego Miasta.
  • 9 lipca – przywilej piotrkowski Kazimierza Jagiellończyka upoważnił Gdańsk do samodzielnego wydawania wilkierzy i nakładania podatków. Oddawał Gdańskowi na wyłączne użytkowanie mennicę oraz prawo kontroli wybrzeża pruskiego od Księstwa Słupskiego do posiadłości Elbląga.
• 1456, 28 stycznia – wprowadzono nowy podział Gdańska na 6 parafii.
• 1457
  • 9 maja – gdańszczanie złożyli hołd Kazimierzowi Jagiellończykowi.
  • 15 maja – Gdańsk otrzymał tzw. wielki przywilej, zapewnił on gdańszczanom swobodny przywóz towarów Wisłą z Polski, Litwy i Rusi bez konieczności kontroli. Zniesiono cło funtowe oraz cła lądowe i wodne na terenie Prus Królewskich oraz przyrzeczono nie wprowadzać żadnych ceł i opłat na Wiśle.
  • 25 maja – dzięki przywilejowi nadanemu przez Kazimierza Jagiellończyka do herbu miasta, dwóch krzyży, dodana została złota korona.
  • 15 sierpnia – zwycięstwo gdańskich okrętów kaperskich nad przeważającą eskadrą duńsko-inflancką.
• 1463, 15 września – flota gdańsko-elbląska pokonała flotę krzyżacką na Zalewie Wiślanym.
• 1466, 19 października – zawarto pokój toruński, gdzie zapisano że Pomorze Gdańskie oraz Warmia pozostają przy Polsce.
• 1467 - król zlikwidował urząd gubernatora i powołał na wzór Korony tytuł capitaneus Prussiae Generalis. Król powołał starostę dla Gdańska.
• 1472, 28 stycznia – przywilej uznający orzeczenia władz miasta w sprawie długów za ostateczne, nie podlegające apelacji do króla.
• 1473, 27 kwietnia – po wypłynięciu z portu w Lubece kaperska karaka "Peter von Danzig" (dowódca Paweł Beneke) zaatakowała galeon pod flagą Burgundii, z pokonanej jednostki do Gdańska przewieziono zdobycz – tryptyk Hansa Memlinga "Sąd Ostateczny", dar dla kościoła Najświętszej Marii Panny.
• 1489 – Gdańsk uzyskał zniesienie prawa składu w Toruniu.

[edytuj] XVI w.

• 1502, 28 lipca – zakończono budowę kościoła Mariackiego.
• 1520, 8-10 listopada - w czasie wojny polsko-krzyżackiej 1519-1521 niemieccy landsknechci przeprowadzają ostrzał Gdańska z Biskupiej Górki
• 1525 - styczeń tumult gdański - rozruchy luterańskiego pospólstwa i plebsu przeciwko burmistrzowi Eberhardowi Ferberowi
• 1526
  • 26 stycznia obalenie starego magistratu przez zrewoltowany tłum
  • 17 kwietnia- król Zygmunt I Stary wkracza na czele 8 tysięcy wojska do Gdańska, ścina buntowników i rozszerza uprawnienia swojego burgrabiego, któremu nadał wyższe kompetencje niż burmistrzowi. Wprowadzono unifikację monetarną.
  • 22 lipca – Król Zygmunt I Stary przekazał Gdańskowi prawa do Helu i części półwyspu.
• 1540 – wystąpiła wielka powódź na Żuławach Gdańskich, pod wodą znalazły się Długie Ogrody i Wyspa Spichrzów.
• 1557, 15 maja – przywilej króla Zygmunta Augusta przyznawał protestantom równe prawa.
• 1558 założono Gdańskie Gimnazjum Akademickie - szkołę protestancką o bardzo wysokim poziomie kształcenia (istniało do 1817).
• 1560-1570 – do Gdańska przybyły grupy protestantów uchodzących przed prześladowaniami w Niderlandach – luteranie, kalwini i mennonici.
• 1563-1570 – w czasie wojny siedmioletniej Gdańsk pomimo skrupulatnego przestrzegania neutralności, tracił poprzez ograniczenie wymiany handlowej ze Szwecją oraz popadł w konflikt z innymi kontrahentami.
• 1567, 25 lutego – flota królewska została przeniesiona do Pucka.
• 1569
  • 2 lipca – dekret króla Zygmunta II Augusta nakazał przyjęcie floty królewskiej w porcie w Gdańsku.
  • 12 sierpnia – delegacja Rady miasta Gdańska została wyrokiem sądu sejmowego uwięziona.
• 1570, 14 marca – wydano Statuty Karnkowskiego – regulacje prawne, dotyczące władztwa Polski nad Bałtykiem. Akcentowały one zwierzchnie prawa nad Gdańskiem króla Polski i Korony, a dopiero na dalszym miejscu wymieniały uprawnienia władz gdańskich. Władze Gdańska protestowały, gdyż statuty były sprzeczne z przywilejami Gdańska.
• 1571 – Hans Kramer rozpoczął budowę nowożytnych fortyfikacji.
• 1576 - Wojna Rzeczypospolitej z Gdańskiem
  • Gdańsk odmówił złożenia przysięgi Stefanowi Batoremu przed potwierdzeniem wszystkich wolności i przywilejów miejskich. Gdańszczanie napadają na "polskie" klasztory Brygidek, Karmelitów i Dominikanów oraz przygotowują obronę miasta paląc okoliczne osady: Stare Szkoty, Oliwę, Chełm, Biskupią Górę i inne.
  • 15 września – Batory wydał rozporządzenie wzywające do blokady handlowej Gdańska.
  • 13 października – zakończono budowę mostu zwodzonego przez fosę przed Bramą Wyżynną.
• 1577
  • 15 lutego – w odwecie za uznanie przez cystersów Stefana Batorego za króla gdańszczanie zrabowali i zniszczyli klasztor w Oliwie.
  • 17 kwietnia – klęska gdańszczan w bitwie z wojskami królewskimi nad Jeziorem Lubieszowskim. Przegrana spowodowała silniejsze zjednoczenie się mieszczan w obronie miasta.
  • 11 czerwca – rozpoczęło się oblężenie Gdańska przez wojska króla Stefana Batorego.
  • 16 września - atak floty gdańskiej i duńskiej na Elbląg, gdzie na rozkaz Batorego powstawała flota wojenna.
  • 12 grudnia – Gdańszczanie składają w Malborku Batoremu hołd i go przepraszają. Batory w wyniku braku rozstrzygnięć wojskowych oraz nacisku magnatów i szlachty zgodził się na kompromis.
  • 16 grudnia – Batory potwierdził przywileje miasta i wolność wyznania dla luteran. Gdańsk zobowiązał się wypłacić w pięciu ratach odszkodowanie w wys. 200 tys. florenów. Autonomia Gdańska została zachowana.
• 1591
  • 25 sierpnia – na redzie portu zatonął statek, na którym przypłynął Jan Bernard Bonifacio.
  • 28 września – Bonifacio w zamian za dożywocie w domu profesorów przekazał liczącą 1161 woluminów bibliotekę uratowaną z katastrofy.
• 1596, 22 czerwca – powstała Biblioteka Rady Miasta Gdańska. Zaczątkiem była darowizna Jana Bonifacio.
• 1598 – utworzono Nową Motławę.

[edytuj] XVII w.

• 1614 – zorganizowanie Collegium Medicum – pierwsza izba lekarska na ziemiach polskich.
• 1627, 28 listopada – bitwa morska pod Oliwą.
• 1629
  • 29 września – zawarcie rozejmu (na okres 6 lat) w Starym Targu.
  • otwarto linię poczty konnej Gdańsk – Hamburg.
• 1633, 9 października – po raz pierwszy została uruchomiona fontanna Neptuna.
• 1637, 3 marca – utworzono urząd nadzorczy redy.
• 1638, 24 sierpnia – zbudowano latarnię na Helu zwiększającą bezpieczeństwo portu w Gdańsku.
• 1640 - Jan Heweliusz założył w Gdańsku własne obserwatorium.

• 1650 – z naniesionego przez Wisłę piasku zaczęła powstawać wyspa Westerplatte.
• 1655
  • rozpoczął się okres potopu szwedzkiego, Gdańsk zwiększył siły obronne miasta. Nastąpił spadek aktywności handlu i regres w życiu gospodarczym miasta.
  • flota szwedzka zablokowała port w Gdańsku.
  • maj – wojska szwedzkie zdobyły Gdańską Głowę, Szaniec Steblewski. Rozpoczęła się blokada lądowa miasta.
• 1656, lipiec – przybyła flota holenderska na Zatokę Gdańską i odblokowała port w Gdańsku.
• 1659, 22 grudnia – skapitulowała szwedzka załoga twierdzy Gdańska Głowa.
• 1660, 3 maja – zawarto pokój w Oliwie. Gdańszczanie ten dzień ogłosili dorocznym świętem.
• 1669, lipiec – odbył się ostatni zjazd miast hanzeatyckich.
• 1683, 13 stycznia – biskup kujawski Bonawentura Madaliński poświęcił nową Kaplicę Królewską pod wezwaniem św. Ducha.

• 1696
  • 17 czerwca – śmierć Jana III Sobieskiego, rozpoczęła okres bezkrólewia.
• 1697
  • 27 czerwca – na sejmie elekcyjnym większość głosów otrzymał książę Conti, część województw opowiadała się za Fryderykiem Augustem, którego popierała również Rada Gdańska.
  • 26 września – Książę Conti przypłynął z eskadrą 6 fregat francuskich do Oliwy, gdzie został przepędzony przez jazdę saską i polską.
  • 18 października – Francja podjęła represje względem Gdańska, zajmowane były statki i towary gdańskie.
• 1700-1721 – podczas wielkiej wojny północnej Gdańsk był niejednokrotnie zagrożony przez obce wojska. W celu wzmocnienia miasta zatrudniono fortyfikatora Jana Charpentiera.

[edytuj] XVIII w.

• 1719 – sejm "niemy" ustalił podatek na utrzymanie wojska. Gdańsk, który miał go zapłacić razem z Prusami Królewskimi sprzeciwił się. Wojewoda chełmiński, gen. Jakub Zygmunt Rybiński stał na czele kompanii wojsk koronnych. Nastąpił okres walk bratobójczych zakończony rozkazem Augusta II wstrzymania walk.
• 1720, 23 września – powstało Towarzystwo Literackie.
• 1733-1734 – wojna sukcesyjna
• 1733
  • 31 stycznia – umarł August II, rozpoczęły się walki o tron polski. Gdańsk opowiedział się za popieranym przez Francję Stanisławem Leszczyńskim.
  • sierpień – wkroczyła armia rosyjska popierająca kontrkandydata Augusta III.
  • 2 października – Stanisław Leszczyński przybył do Gdańska, gdzie szukał schronienia.
• 1734
  • luty – armia rosyjska dotarła do Pruszcza, gdzie zakłada główną kwaterę. Rozpoczęło się oblężenie miasta.
  • marzec – poddała się załoga Gdańskiej Głowy.
  • 6 maja – armia rosyjska zdobyła wyspę Ostrów i Szaniec Letni.
  • 9 maja – armia rosyjska przeprowadziła generalny szturm na miasto. Szczególnie krwawe walki toczą się o Grodzisko. Wojska rosyjskie straciły ponad trzy tysiące zabitych i rannych.
  • 11 maja – przybyła do Wisłoujścia nieliczna ekspedycja francuska.
  • 14 maja – ekspedycja francuska w panice, chociaż nieatakowana, rozpoczęła odwrót. Wywołało to w Gdańsku konsternację.
  • 20 maja – ekspedycja francuska, w wyniku działalności hrabiego Ludwika de Plélo, powróciła i wylądowała na Westerplatte. Jednak wspólna akcja z oddziałami gdańskimi nie powiodła się.
  • 25 maja – na pomoc armii rosyjskiej przybyły wojska saskie.
  • 27 maja - ostrzeliwane przez flotę rosyjską oddziały francuskie wycofały się.
  • 27 czerwca – Stanisław Leszczyński opuścił Gdańsk.
  • 7 lipca – Gdańsk skapitulował.
• 1738, 30 listopada – uruchomiony został Carillon na wieży kościoła św. Katarzyny.
• 1742, 22 listopada – z inicjatywy Daniela Gralatha powołane zostało Towarzystwo Przyrodnicze.
• 1772
  • 5 sierpnia – I rozbiór Polski spowodował umożliwienie kontroli przez Prusy dostępu do Gdańska: z jednej strony od granic Torunia do granic Gdańska na Wiśle oraz z drugiej strony przez zajęcie Nowego Portu.
  • 9 września – Król pruski wydał rozporządzenie o utworzeniu Nowego Portu.
  • 15 września – Prusy zajęły teren Nowego Portu i Westerplatte.
• 1773, 13 września – utworzono Zespolone Miasto (Immediatstadt). W jego skład weszły – Chełm, Siedlce, Stare Szkoty i Święty Wojciech.
• 1775
  • 31 lipca – Rada Miejska zakazała uczestnictwa kupców gdańskich w organizowanych przez Prusy w Starych Szkotach konkurencyjnego jarmarku.
  • Polska zawarła niekorzystny dla Gdańska traktat handlowy z Prusami. Traktat wprowadził wyższe cło dla towarów spławianych przez Gdańsk.
• 1783, 17 października – władze pruskie wprowadziły blokadę Gdańska.
• 1784, 24 marca – odbył się pierwszy publiczny wzlot balonu na ogrzane powietrze. Pilotem był Jakob Kapss.
• 1793
  • 23 stycznia – Prusy dokonały zaboru Gdańska.
  • 27 marca – zawarto porozumienie pomiędzy władzami Gdańska i wojskami pruskimi gen. Raumera dotyczące kapitulacji.
  • 28 marca – próba wejścia wojsk pruskich spotkała się z oporem gdańszczan, którzy stanęli w obronie miasta.
  • 4 kwietnia – wojska pruskie wkroczyły do Gdańska.

[edytuj] XIX w.

• 1801, 3 sierpnia – otwarto Teatr Miejski przy Targu Węglowym.
• 1803 – na Pachołku utworzono zieleniec z punktem widokowym.
• 1807
  • 7 marca – wojska Napoleona I podeszły pod Gdańsk i rozpoczęły oblężenie.
  • 24 maja – dowództwo pruskie podpisało akt kapitulacji.
  • 27 maja – do miasta wkroczyli Francuzi.
  • 21 lipca – proklamowano Wolne Miasto Gdańsk.
• 1808 – nastąpiło załamanie wymiany handlowej spowodowane wprowadzeniem blokady kontynentalnej przez Napoleona.
• 1813
  • oblężenie miasta przez armię rosyjską.
  • 31 października – ostrzał miasta spowodował pożar na Wyspie Spichrzów. Spłonęły 132 spichlerze.
• 1814
  • 1 stycznia – ostatnie oddziały obrońców Gdańska opuściły miasto.
  • 17 marca – do Gdańska przyłączono Zespolone Miasto, Wrzeszcz ze Strzyżą Dolną, Oruńskie Przedmieście i Rudno.

• 1815, 9 czerwca – kongres wiedeński określił nowe granice. Gdańsk powrócił pod panowanie Prus.
• 1824 – rozpoczęto budowę szosy Berlin – Szczecin – Słupsk – Gdańsk.
• 1831, 1 października – kasacja klasztoru cystersów w Oliwie.
• 1838, 9 stycznia – inicjatywą dr Matthiasa Loschima powstało na Starym Mieście pierwsze publiczne przedszkole.
• 1840, 31 stycznia – wody Wisły przerwały pas wydm we wsi Górka tworząc nowe ujście zwane Wisłą Śmiałą.
• 1842 – uruchomiono komunikację dwunastoosobowymi powozami między Długim Targiem i domem kuracyjnym w Sopocie

• 1845 – zamknięte zostało ujście Martwej Wisły pomiędzy Wisłoujściem i Westerplatte. Rozpoczął się proces powstawania półwyspu Westerplatte.
• 1852
  • 17 lipca – do Gdańska wjechał pierwszy pociąg. Miasto zostało połączone linią kolejową z Tczewem i Bydgoszczą.
  • 1 listopada – wieś Oliwa została przekształcona w osiedle.
• 1853, 20 grudnia – powstała pierwsza gazownia.
• 1857, 17 czerwca – otwarty został Gdański Prywatny Bank Emisyjny, do 1891 posiadał prawo do emisji pieniędzy.
• 1862
  • powstało Muzeum Miejskie.
  • 5 grudnia – Gdańsk otrzymał połączenie kolejowe z Warszawą.
• 1867, 15 sierpnia – otwarto pierwszy basen kąpielowy.
• 1870-1873 – rozebrano przedproża na Głównym Mieście (Długa, Ogarna, Tkacka i Targ Rybny).

• 1870
  • 1 lipca - Gdańsk został połączony linią kolejową z Sopotem.
  • 1 września – linię przedłużono do Szczecina.
  • powstała pierwsza linia tramwaju konnego do Wrzeszcza.
• 1871, 16 grudnia – uruchomiono pierwszy odcinek kanalizacji miejskiej.
• 1873
  • 24 stycznia – zakończono budowę browaru w Kuźniczkach.
  • 21 czerwca – powstała linia tramwaju konnego do Oliwy.
• 1877, 1 września – powstała linia kolejowa łącząca Gdańsk z Warszawą (przez Mławę).
• 1882 – wprowadzony został ruch prawostronny.
• 1883, 9 listopada – zainstalowano pierwsze telefony, aparat z numerem 1 otrzymało biuro browaru.
• 1886, 1 sierpnia – otwarto nową linie kolejową z Pruszcza Gdańskiego do Żukowa.
• 1890, 17 listopada – do Gdańska przyłączono część Brzeźna.
• 1893, 21 listopada – rozpoczęto budowę dworca kolejowego.
• 1895, 31 marca – otwarto nowe ujście Wisły w Świbnie.

• 1896
  • 3 sierpnia – otwarto nowoczesną halę targową na placu Dominikańskim.
  • 12 sierpnia – ruszyły pierwsze tramwaje elektryczne.
• 1898
  • 16 czerwca – uruchomiono elektrownię na Ołowiance.
  • 27 września – odsłonięto pomnik ku czci żołnierzy rosyjskich poległych w walce o Gdańsk w 1734, 1807 i 1813.
• 1899, 5 kwietnia – pierwszą strefę wolnocłową otwarto w Porcie Gdańsk (basen Władysława IV).
• 1900, 28 października – oddano do użytku dworzec kolejowy Gdańsk Główny.

[edytuj] XX w.

• 1901, 26 maja – oddano do użytku linię tramwajową Wrzeszcz – Nowy Port przez ul. Waryńskiego i Chrobrego (istniała do lat 50. XX w.).
• 1902
  • 1 kwietnia – do Gdańska przyłączono Suchanino, Strzyżę Górną i Świętą Studzienkę.
  • 9 grudnia – Gdańsk powiększył się o wyspę Ostrów.
• 1904
  • 27 maja – otwarto Kanał Kaszubski o długości 2 km.
  • 6 października – otwarcie Królewskiej Wyższej Szkoły Technicznej.
• 1905
  • 3 lipca – wybuchł pożar wieży i dachów kościoła św. Katarzyny, ogień zniszczył dzwony i mechanizm Carillonu.
  • 16 sierpnia – powstała nowa kolej wąskotorowa z dworcem przy Długich Ogrodach.
• 1907, 1 kwietnia – do Gdańska przyłączono Przeróbkę. Do Oliwy włączono Jelitkowo, Żabiankę i Konradowo (Przymorze).
• 1909, 16 sierpnia – w Jelitkowie otwarto dom kuracyjny z restauracją.
• 1911, 19 kwietnia – oddano do użytku szpital miejski przy ul. Dębinki (obecnie Akademia Medyczna).
• 1912
  • w Parku Oliwskim powstał ogród botaniczny.
  • 8 czerwca – oddano do użytku pierwszy most przez Martwą Wisłę - Most Siennicki
• 1914
  • 1 kwietnia – do Gdańska przyłączono: Stogi, Sączki, Krakowiec, Górki Zachodnie i Wisłoujście, Brzeźno oraz część Zaspy i Młynisk.
  • 1 maja – otwarto linię kolejową Wrzeszcz - Kokoszki - Stara Piła przez Brętowo, Kiełpinek, Kokoszki i Leźno, zniszczoną w 1945.
• 1916 – powstał wiadukt Błędnik łączący Podwale Grodzkie z Wielką Aleją.
• 1917, 22 – 29 lipca – do gdańskiego więzienia trafili: Józef Piłsudski i Kazimierz Sosnkowski.
• 1920
  • 10 stycznia – Gdańsk stał się Wolnym Miastem wg postanowień traktatu wersalskiego.
  • 8 lutego – rozpoczął działalność Komisariat Generalny RP. Pierwszym Komisarzem został Maciej Biesiadecki.
  • 10 lutego – powitano na dworcu w Gdańsku delegacji udającej się na Zaślubiny Polski z morzem. Gen. Józef Haller otrzymał dwa platynowe pierścienie.
  • 18 kwietnia – otwarto pocztową linię lotniczą z Gdańska do Słupska z lotniska Gdańsk-Wrzeszcz.
  • czerwiec – w Sopocie powstało kasyno.
  • 15 listopada – oficjalne powstało Wolne Miasto Gdańsk.
• 1921
  • 29 maja – rozpoczęto budowę konkurencyjnego portu w Gdyni.
  • 1 lipca – powołano Gdańską Giełdę Papierów Wartościowych i Dewiz.

• 1922
  • 13 maja – powstało Gimnazjum Polskie.
  • 14 czerwca – uchwalono przez sejm konstytucję Wolnego Miasta Gdańska.
  • 15 sierpnia – powstaje klub sportowy Gedania.
  • 5 września – uruchomiono regularną linie lotniczą do Lwowa.
• 1923
  • 6 maja – otwarty został pasaż handlowy na parterze Wielkiej Zbrojowni.
  • 18 maja – lotnisko we Wrzeszczu stało się portem cywilnym.
  • 23 listopada – w miejsce marki gdańskiej wprowadzony został Gulden gdański
• 1924
  • 5 lutego – powołany został Bank Gdański Wolnego Miasta Gdańska.
  • 14 marca – Liga Narodów przyznała Westerplatte na Wojskową Składnicę Tranzytową.
• 1925, 8 maja – otwarto Stadion Dolnego Miasta (Wybrzeża).
• 1926
  • 1 stycznia – ruszyły pierwsze autobusy. Pierwsza linia prowadziła ze Śródmieścia do Sopotu.
  • 18 stycznia – przybył pierwszy oddział wartowniczy do Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte.
  • 1 lipca – Oliwa została przyłączona do Gdańska.
• 1927
  • wybudowany został stadion przy ul. Traugutta.
  • 2 lipca – oficjalnie otwarto Hotel Kasino w Sopocie.
• 1928 – utworzono zwierzyniec w Dolinie Radości.
• 1929, 15 sierpnia – sterowiec "Graf Zeppelin" przeleciał nad Gdańskiem w drodze z Berlina do Tokio.
• 1932 14 czerwca - kryzys gdański, ORP Wicher wymusza respektowanie prawa RP do obecności zbrojnej w porcie Wolnego Miasta Gdańska
• 1933, 15 sierpnia – Gdańsk powiększył się o Orunię, Brętowo, Emaus, Błonia i Olszynkę.
• 1934 – przejęcie władzy przez narodowych socjalistów.
• 1935, 2 maja – przeprowadzono dewaluację guldena Gdańskiego.
• 1936, 21 marca – przelot nad Gdańskiem sterowców: Hindenburg i Graf Zeppelin.
• 1939
  • 1 września – salwa z okrętu Schleswig-Holstein na Westerplatte rozpoczęła II wojnę światową.
  • 5 września – Bank Gdański włączono do Banku Rzeszy.
  • 7 września – kapitulacja Westerplatte. Nocna parada NSDAP urządzona z tej okazji na Adolf-Hitler strasse (ul. Grunwaldzka )została zbombardowana przez polski wodnopłat pilotowany przez pilota por. Józefa Rudzkiego i ostrzelana przez obserwatora por. Juszczakiewicz. Zrzucono 6 bomb o wagomiarze 12.5 kg z wysokości dachów domów.
  • 5 października – zamordowano 38 obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku.
• 1940, 22 marca – 67 działaczy Polonii Gdańskiej rozstrzelanych zostało obok obozu Stutthof, pochowani zostali na Cmentarzu Ofiar Hitleryzmu na Zaspie.

• 1945

• • 14 marca - podejście wojsk sowieckich drugiego frontu białoruskiego pod Gdańsk.
  • 24 marca - po przełamaniu linii zewnętrznych umocnień początek bezpośrednich walk o miasto.
  • 27 marca - bezpośredni szturm.
  • 28 marca – żołnierze polscy zawiesili biało–czerwony sztandar na Dworze Artusa.
  • 30 marca - ostateczne opanowanie miasta przez Armię Czerwoną, rozpoczęcie grabieży, podpaleń i gwałtów; utworzone zostało województwo gdańskie.
  • 5 kwietnia - zakończenie grabieży i podpaleń. Bilans zniszczeń: całe miasto - 55%, zabytkowe śródmieście - 90%, z czego tylko 40-50% zaistniała wskutek ostrzału artyleryjskiego, nalotów i walk - reszta była skutkiem celowego wypalania i wyburzania.
  • 10 kwietnia – rozpoczęła działalność Państwowa Filharmonia Bałtycka.
  • 24 maja – powołana została Politechnika Gdańska.
• 1946
  • 10 sierpnia – strajk 2000 dokerów w Porcie Gdańskim.
  • 1 października – powstała Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
• 1948, 6 listopada – zwodowano w Stoczni Gdańskiej pierwszy po wojnie statek – rudowęglowiec SS Sołdek.
• 1949 – początek odbudowy Głównego Miasta.
• 1951, 2 stycznia – ruszyła pierwsza kolejka SKM do Nowego Portu.
• 1952, 2 stycznia – wyruszyła po raz pierwszy elektryczna kolejka SKM z dworca gdańskiego w kierunku Sopotu.
• 1953
  • 1 maja – Studio Operowe zostało przekształcone w Państwową Operę Bałtycką.
  • 3 listopada – otwarto po odbudowie kino Neptun (wcześniej Leningrad).
• 1954, 1 maja – w Oliwie otwarto ogród zoologiczny oraz Ogród Botaniczny wraz z Palmiarnią.
• 1956, 2 grudnia – powstało Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie.
• 1959
  • 6 marca – powstał Gdański Ośrodek Telewizyjny przy ul. Sobótki.
  • 21 marca – położono kamień węgielny pod budowę Osiedla Młodych na VII Dworze.
  • 20 maja – powstała trasa tramwajowa przez Podwale Przedmiejskie i mosty na Motławie, wstrzymany został ruch przez Długą i Długi Targ.
  • 10 czerwca – wbudowany został kamień węgielny pod budowę pierwszego budynku PSM Przymorze.
• 1961, sierpień – pierwszy Międzynarodowy Festiwal Piosenki odbył się w hali stoczni.
• 1962, 21 lipca – sztandar miasta Gdańska udekorowany został Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski.
• 1965, 26 czerwca – pomnik Jana III Sobieskiego stanął na Targu Drzewnym, do 1945 posąg stał na Wałach Hetmańskich we Lwowie.
• 1966, 9 października – odsłonięto Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte.
• 1967, 7 stycznia – Teatr Wybrzeże zainaugurował działalność w nowej siedzibie przy Targu Węglowym.
• 1968
  • 11 marca – na Politechnice Gdańskiej w wiecu zorganizowanym przeciwko socjalizmowi uczestniczyło 4000 studentów.
  • 15 marca – największa w skali kraju manifestacja, udział w niej wzięło 20 tys. osób, studentów, robotników i innych mieszkańców Gdańska.
• 1969
  • 6 sierpnia – powstała Wyższa Szkoła Wychowania Fizycznego.
  • 28 grudnia - odsłonięto pomnik Tym co za polskość Gdańska
• 1970
  • 20 marca – powstał Uniwersytet Gdański z połączenia Wyższej Szkoły Ekonomicznej i Wyższej Szkoły Pedagogicznej.
  • 12 października – uruchomiono bazę przeładunku płynnej siarki.
  • grudzień – rozpoczął się strajk w Stoczni Gdańskiej. Milicja i wojsko użyła broni przeciwko protestującym, byli zabici i ranni. Wiec pod gmachem KW PZPR zakończył się jego podpaleniem.
• 1971, 12 maja – w klinice Akademii Medycznej na świat przyszły tzw. "gdańskie pięcioraczki": Agnieszka, Ewa, Adam, Piotr i Roman Rychert.

• 1972
  • 9 marca – zamknięta została linia tramwajowa do Oruni.
  • 5 sierpnia – rozpoczął się pierwszy po wojnie Jarmark św. Dominika.
  • 16 grudnia – oddana do użytku została hala Olivia.
• 1973
  • 12 czerwca – otwarto bazę promową w Nowym Porcie.
  • 24 lipca – położono kamień węgielny pod budowę pierwszego budynku osiedla Zaspa.
• 1974
  • 2 maja – otwarto Port Lotniczy w Rębiechowie.
  • 9 lipca – do Portu Północnego przybił pierwszy statek handlowy "Uniwersytet Gdański". Zabrał 12 tys. ton węgla.
  • 18 lipca – powstał Port Północny.
• 1975
  • 23 lipca – powstał Naftoport.
  • 29 listopada – uruchomiono Rafinerię Gdańską.
  • 11 grudnia – rozpoczęto budowę osiedla Piecki-Migowo.
• 1976, 28 stycznia – otwarto hotel Novotel na Wyspie Spichrzów.
• 1977, 31 grudnia – uruchomiono linię tramwajową z Wrzeszcza przez Zaspę, Przymorze do ul. Pomorskiej.
• 1978
  • 29 kwietnia – powstał w Gdańsku Komitet Założycielski Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża. Organizatorami byli: Andrzej Gwiazda, Krzysztof Wyszkowski i Antoni Sokołowski, później dołączyli m.in. Anna Walentynowicz, Lech Wałęsa, Bogdan Borusewicz, Alina Pieńkowska, Bogdan Lis.
  • 19 lipca – uruchomiono mleczarnię Maćkowy.

• 1980
  • 23 czerwca
    • powstał oddział PAN.
    • uruchomiono latarnię morską na wieży kapitanatu Portu Północnego.
  • 14 sierpnia – początek strajku w Stoczni Gdańskiej. Powołano Międzyzakładowy Komitet Strajkowy z Lechem Wałęsą na czele.
  • 15 sierpnia – do strajku przyłączyły się kolejne zakłady, stocznie, port, komunikacja miejska. Zostaje zablokowana łączność z resztą kraju.
  • 21 sierpnia – do Stoczni Gdańskiej przyjechała Komisja Rządowa z Mieczysławem Jagielskim jako przewodniczącym.
  • 23 sierpnia – powstał pierwszy numer Strajkowego Biuletynu Informacyjnego "Solidarność". Bogdan Pietruszka przedstawił projekt pomnika ku czci zabitych w 1970 – Pomnika Poległych Stoczniowców.
  • 31 sierpnia – podpisano porozumień sierpniowych w sali BHP Stoczni Gdańskiej z reprezentacją strony rządowej. Porozumienie gwarantowało m.in. powstanie pierwszych niezależnych związków zawodowych. Wydarzenia te przyjmuje się jako początek procesu obalenia systemu komunistycznego we wschodniej Europie.
  • 17 września – powołano w Gdańsku przez przedstawicieli z całej Polski NSZZ "Solidarność".
  • 10 listopada – zarejestrowano NSZZ "Solidarność".
  • 16 grudnia – odsłonięto Pomnika Poległych Stoczniowców 1970.
• 1981
  • 20 – 22 sierpnia – w hali Olivii odbył się I Przegląd Piosenki Prawdziwej "Zakazane Piosenki".
  • 5 września – początek w hali Olivii krajowego Zjazdu "Solidarności".
  • 12 listopada – zwodowany został w Stoczni Gdańskiej kadłub "Daru Młodzieży".
  • 14 – 17 grudnia – strajk w Stoczni Gdańskiej, na ulicach trwały starcia demonstrantów z ZOMO, do walki skierowane były helikoptery i czołgi, były pierwsze ofiary walk ulicznych.
  • 20 grudnia – koniec strajku w Porcie Gdańskim.
• 1982, 1 maja – tłumy gdańszczan zgromadziły się pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców. Następnie po mszy w kościele Mariackim demonstracja udała się przez Wrzeszcz (gdzie pochód liczył już ponad 50 tys. osób) na Zaspę-Młyniec pod dom Lecha Wałęsy.
• 1983
  • 22 czerwca – Lechia Gdańsk zdobyła Puchar Polski w piłce nożnej.
  • 18 lipca – otwarto Zakłady Poligraficzne na Suchaninie.
  • 5 października – gdańszczanin Lech Wałęsa uhonorowany został Pokojową Nagrodą Nobla.

• 1986
  • 22 października – bazylika Mariacka została podniesiona do rangi konkatedry diecezji gdańskiej.
• 1987, 11-12 czerwca – do Gdańska przybył Jan Paweł II. Spotkał się z młodzieżą na Westerplatte, w bazylice Mariackiej z chorymi, inwalidami oraz lekarzami i pielęgniarkami, następnie pod pomnikiem Poległych Stoczniowców złożył kwiaty. Punktem kulminacyjnym wizyty w Gdańsku była msza na Zaspie-Rozstajach dla ok. miliona osób.
• 1988
  • 2 maja – początek strajku w Stoczni Gdańskiej. Po dwóch dniach stocznię otoczyły oddziały ZOMO i odcięto łączność telefoniczną. Nazajutrz do stoczni z pełnomocnikiem Episkopatu do podjęcia mediacji przyjechali Tadeusz Mazowiecki i Andrzej Wielowieyski. Ich rozmowy z dyrekcją nie dały żadnych rezultatów. Protest stoczniowców poparli strajkiem okupacyjnym studenci Uniwersytetu Gdańskiego.
  • 10 maja – bez podpisania porozumień zakończył się strajk w Stoczni Gdańskiej. Strajkujący wyszli z zakładu i w pochodzie udali się do kościoła św. Brygidy.
  • 22 sierpnia – początek strajku w Stoczni Gdańskiej i Stoczni Północnej. Powołano MKS. W następnych dniach zastrajkowały także stocznie: Remontowa, "Wisła" i "Radunia".
  • 31 sierpnia – gen. Czesław Kiszczak spotkał się z Lechem Wałęsą w sprawie podjęcia rozmów przy Okrągłym Stole.
  • 1 września – koniec strajków w stoczniach. Po ich zakończeniu powstał Międzyzakładowy Komitet Organizacyjny "S", który był kontynuacją Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego.
• 1989
  • marzec – Miejska Rada Narodowa podjęła uchwałę o ustanowieniu flagi Gdańska - powrócono w ten sposób do tradycji miasta.
  • 11 lipca – prezydent USA George Bush przybył do Gdańska. Złożył kwiaty na Westerplatte, pod pomnikiem Poległych Stoczniowców oraz spotkał się z Lechem Wałęsą.
• 1990, 9 grudnia – gdańszczanin Lech Wałęsa został w drugiej turze wyborów wybrany Prezydentem RP.
• 1992, 25 marca – diecezja gdańska została podniesiona do rangi archidiecezji.
• 1994
  • 2 maja – katastrofa drogowa autobusu PKS niedaleko Kokoszek, w jej wyniku zginęły 34 osoby.
  • 24 listopada – w wyniku podpalenia w trakcie koncertu spłonęła hala stoczni, 7 osób zginęło, kilkaset zostało poparzonych.
• 1995, 17 kwietnia – doszło do wybuchu gazu w budynku mieszkalnym przy ul. Wojska Polskiego, zginęły 22 osoby.
• 1997
  • obchody 1000-lecia Gdańska
  • 20 kwietnia – po odbudowie i rekonstrukcji otwarto Dwór Artusa.
• 1999, 20 maja – oddano do użytku szereg kamieniczek przy ul. Stągiewnej na Wyspie Spichrzów.
• 2000
  • 5 lipca – początek wielkiego zlotu żaglowców Cutty Sark Tall Ship Races.
  • 8 lipca – wielka parada żaglowców na Zatoce Gdańskiej.
  • 21 sierpnia – do portu wpłynął statek pasażerski Maasdam o długości 220 m, najdłuższy w historii portu.

[edytuj] XXI w.

• 2001
  • 9 lipca – w wyniku silnej ulewy przerwany został wał kanału Radunii na Oruni. Zalana została też część Wrzeszcza.
  • 9 listopada – oddano do użytkowania most wantowy na Martwej Wiśle.
• 2002, 24 maja – Pomnik – Cmentarz Nieistniejących Cmentarzy otwarto na terenie dawnego cmentarza Bożego Ciała.
• 2003, 30 sierpnia – tablice z 21 postulatami zostały wpisane na listę UNESCO Pamięć Świata.
• 2005, 26 sierpnia – ponad 100 tys. widzów na koncercie Przestrzeń Wolności Jean Michel Jarre'a w Gdańsku na terenie Stoczni Gdańskiej z okazji 25-lecia wydarzeń Sierpnia 80.

[edytuj] Ludność

• ok. 1000: 1 000 mieszkańców
• ok. 1235: 2 000 mieszkańców
• ok. 1600: 40 000 mieszkańców
• ok. 1650: 70 000 mieszkańców
• ok. 1700: 50 000 mieszkańców
• ok. 1750: 46 000 mieszkańców
• 1793: 36 000 mieszkańców
• 1800: 48 000 mieszkańców
• 1825: 61 900 mieszkańców
• 1840: 65 000 mieszkańców
• 1852: 67 000 mieszkańców
• 1874: 90 500 mieszkańców
• 1880: 108 500 mieszkańców
• 1900: 140 600 mieszkańców
• 1910: 170 300 mieszkańców
• 1925: 210 300 mieszkańców
• 1939: 250 000 mieszkańców
• 1945: ok. 2000 mieszkańców
• 1946: 118 000 mieszkańców
• 1960: 286 900 mieszkańców
• 1970: 365 600 mieszkańców
• 1975: 421 000 mieszkańców
• 1980: 456 700 mieszkańców
• 1994: 464 000 mieszkańców
• 2002: 460 000 mieszkańców
• 2004: 460 524 mieszkańców

[edytuj] Zobacz też

• Wolne Miasto Gdańsk
• Honorowy Obywatel Miasta Gdańska
• historyczne dzielnice miasta:
  • Główne Miasto
  • Stare Miasto
  • Stare Przedmieście
  • Młode Miasto
  • Dolne Miasto
  • Długie Ogrody
  • Wyspa Spichrzów
  • Ołowianka
  • Wisłoujście
  • Grodzisko
  • Biskupia Górka
  • Oliwa
  • Westerplatte